[vstrsnln_info]

މި ވެބްސައިޓުގައިވާ ލިޔުންތައް ނަކަލު ކުރާނަމަ މި ވެބްސައިޓަށާއި ލިޔުންތެރިއާއަށް ހަވާލާދެއްވާ!

މި ވެބްސައިޓުގައިވާ ލިޔުންތައް ނަކަލު ކުރާނަމަ މި ވެބްސައިޓަށާއި ލިޔުންތެރިއާއަށް ހަވާލާދެއްވާ!

تَدْوِيْنُ السُّنَّةِ النَّبَوِيَّةِ 55

އަދި ތިންވަނަ ޤިސްމާމެދު ދަންނައެވެ. އޭގެ ތިން ފަޞްލު އެކަލާގެފާނު ޚާއްޞަކުރައވާފައިވަނީ ޢިލްމު ލިޔެ ރައްކާކުރުމަކީ ހުއްދަކަމެއްކަމަށް ވާރިދުވެފައިވާ ޙަދީޘްތަކާއި ބަސްފުޅުތައް ބަޔާންކުރެއްވުމަށެވެ.

ފުރަތަމައީ: ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ އަރިހުން ރިވާވެފައިވާ ޙަދީޘްތައް: އެކަލޭގެފާނު ވަރަށް ގިނަ ޙަދީޘް ގެންނަވާފައިވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައްވެސް ހިމެނެއެވެ. އޭގެ ބައެއް މިސާލުތައް ތިރީގައި އެވަނީއެވެ.

  1. އަބޫ ހުރައިރާ ވިދާޅުވިއެވެ.

((مَا مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَحَدٌ أَكْثَرَ حَدِيثًا عَنْهُ مِنِّي، إِلَّا مَا كَانَ مِنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو، فَإِنَّهُ كَانَ يَكْتُبُ وَلاَ أَكْتُبُ))

މާނައީ: “ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ވުރެ ގިނައިން ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ އެއްވެސް ޞަޙާބީބޭކަލަކު ޙަދީޘް ރިވާކުރައްވާފައި ނުވެއެވެ. ޢަބްދުﷲ ބުން ޢަމްރު ފިޔަވައެވެ. އެހެނީ އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ލިޔުއްވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު ނުލިޔުއްވަމެވެ.”[1]

  1. އަދިވެސް އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ.

ﷲ ގެ ރަސޫލާ ﷺ މައްކާ ފަތަޙަކުރެއްވި ދުވަހު ޚުޠުބާއެއް ދެއްވިއެވެ… (މިޙަދީޘްގައިވެއެވެ.) އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.

((اكْتُبُوا لِأَبِي شَاهٍ))

މާނައީ: “އަބޫ ޝާހަށް (މިޚުޠުބާ) ލިޔެދެއްވާށެވެ.”[2]

  1. އިބްނު ޢައްބާސްގެ ޙަދީޘްގައިވެއެވެ.

ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ގެ ރަސޫލާ ﷺ، އެކަލޭގެފާނު އާލާސްކަންފުޅާ އުޅުއްވި ދުވަސްވަރު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.

((ائْتُونِي بِكِتَابٍ أَكْتُبْ لَكُمْ كِتَابًا لاَ تَضِلُّوا بَعْدَهُ))

މާނައީ: ” ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ލިޔާނެ އެއްޗެއް ގެނެސްދެއްވާށެވެ. އެއީ އެއަށްފަހު ތިޔަބައިމީހުން ފުރެދިގެންނުދާނެފަދަ ލިޔުމެއް ލިޔެދެއްވުމަށްޓަކައެވެ.”[3]

  1. ޢަބްދުﷲ ބުން ޢަމްރުގެ ޙަދީޘް: ﷲ ގެ ރަސޫލާ ﷺ ގެ އަރިހުން އިވޭ ހުރިހާ އެއްޗެއް ތިމަންކަލޭގެފާނު ލިޔުއްވީމެވެ… (މިޙަދީޘްގައިވެއެވެ.) ﷲގެ ރަސޫލާ ﷺ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.

((اكْتُبْ فَوَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ مَا خَرَجَ مِنِّي إِلَّا حَقٌّ))

މާނައީ: “ކަލޭގެފާނު ލިޔުއްވާށެވެ. އެއިލާހެއްގެ އަތްޕުޅުގައި ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ނަފްސުފުޅުވާ އިލާހު ގަންދީ ޙަދީޘްކުރައްވަމެވެ. ޙައްޤު ކަލިމައެއް މެނުވީ ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުން ނުނުކުންނާނެއެވެ.”[4]

އަދި އެޤިސްމުގައިވާ ޙަދީޘްތަކުގެ ތެރޭގައި ވަރަށް ގިނަ ޟަޢީފު ޙަދީޘްވެސްވެއެވެ. އެހެނަސް އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް ޙަދީޘަށް ބާރުދޭ އެހެން ޙަދީޘްތައްވެއެވެ. [5]

= ނުނިމޭ =

އެހެނިހެން ބައިތައް

 

_________________________

[1] ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީގެ باب: كتابة العلم ބައްލަވާށެވެ.

[2] އިސްވެދިޔަ މަޞްދަރު ބައްލަވާށެވެ.

[3] އިސްވެދިޔަ މަޞްދަރު ބައްލަވާށެވެ.

[4] އަލްއިމާމު އަޙްމަދު އެކަލޭގެފާނުގެ މުސްނަދުގައި ރިވާކުރެއްވިއެވެ. (2 / 163) އަދި ދާރިމީ އެކަލޭގެ ފާނުގެ ސުނަނުގައިވެސްމެއެވެ. (باب من رخص في كتابة العلم 1 / 103)، އަދި އަބޫ ދާވޫދުވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ ސުނަނުގައި ރިވާކުރެއްވިއެވެ. (كتاب العلم من سننه 4 / 60) އަދި އަލްޚަޠީބުލް ބަޣްދާދީ އެކަލޭގެފާނުގެ ތަޤްޔީދުލް ޢިލްމު އޭ ކިޔުނު ފޮތުގައި (ص: 74، 81) އެކި ސަނަދުން އަދި އެކި ލަފްޒުން ރިވާކުރެއްވިއެވެ.

[5] ބައްލަވާ:  الروايات في تقييد العلم (ص: 65 – 73)