ޘަމޫދު ބާގައިގެ މީހުން ދިރިއުޅުނު ރަށް އޮންނަނީ ސައޫދީ އަރަބިއްޔާގެ އުތުރުގައި މަދީނަތުލް މުނައްވަރާއާއި ތަބުކާއި ދެމެދުގައެވެ. މިބައިމީހުން ދިރިއުޅެފައިވަނީ ގާތްގަނޑަކަށް މީލާދީން ސަނަތުން 4000 އަހަރުގެ ކުރިން ފެށިގެން މީލާދީ ސަނަތު ފެށުމުގެ
މި ފިލާވަޅުން އެނގެން ޖެހޭނެ މިންވަރު ދެޟަމީރުކަމަށްވާ (أنتم و نحن) އިސްމުތަކާއި މުޟާފު އަދި މުޟާފު ޢިލައިހި ވާނެގޮތް. أَيُّ ބޭނުންކުރަން އެނގުން ފިޢުލާއި ގުޅިގެން އަންނަ ޟަމީރުލް
ޛައިލުއް ތަބަޤާތިލް ޙަނާބިލާގައި އިމާމު އިބުނު ރަޖަބު ރަޙިމަހުﷲ ޤާޟީ އަބޫބަކުރު މުޙައްމަދު ބިން އަބްދުލްބާޤީ އަލްއަންޞާރީ އަލްބައްޒާޒުގެ ސިޔަރަތުގައި ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. “އަހަރެން މައްކާގެ (އޭރު އެކަލޭގެފާނު ހުންނެވީ ޙަދީޘް އުގެނުމަށް
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަނީ ފަޖުރުލުމާއި ހަމައަށް ކެއުމާއި ބުއިން ހުއްދަކުރައްވާފައެވެ.
ޢަބްދުއްރަޙުމާން ބިން އަބީ ލައިލާ ރަޙިމަހުﷲގެ ދަމުނަމާދު ޢަބްދުއްރަޙުމާން ބިން އަބީ ލަޢިލާ ރަޙިމަހުﷲ(ތާބިޢީ ބޭކަލެއް) ރޭގަނޑު ދަމު ނަމާދު ކުރައްވަން ހުންނަވާފައި މީހަކު ގެޔަށް ވަންނަ ނަމަ ނަމާދު މެދު ކަނޑުއްވާ ލައްވާފައި
ޒިނޭކުރުމާއި ފަށުއްވާއި ރަލާއި މިޔުޒިކު ސާމާނަކީ ހުއްދައެއްޗެހި ކަމުގައި ހެދުން އެންމެންނަށް ބަޔާންވެ ސާފުކޮށް ޙަރާމްކަންކަން އެނގޭ އެކަންތައްތަކުގެ ޙަރާމްކަމާއި މެދުގައި އެއްޗެސް ޝައްކެއްނެކަންތައްތައް ކަމަށްވާ ޒިނޭކުރުމާއި ރާ ބުއިމާއި އަދި މިޔުޒިކު ކުޅޭ
ތިމަން އިލާހުގެ ޙަޟްރަތަށް ދުޢާކޮށްފިނަމަ (އެއްވެސް ޝަރީކު ކުރުމެއް އަދި ދެވަނަ ފަރާތެއް މެދުވެރިނުކޮށް) ދުޢާކުރި މީހާގެ ދުޢާ ތިމަންއިލާހުއިޖާބަ ކުރައްވަމެވެ. ފަހެ، އެއުރެން ތިމަންއިލާހަށް އިޖާބަދީ އީމާން ވާހުށިކަމެވެ! (އެއީ) އެއުރެންނަށް ތެދުމަގު ލިބުމަށްޓަކައެވެ.
ޅެން: މިޅެމަކީ ޝެއިޚުލް އިސްލާމް އިމާމު އިބުނު ޤައްޔިމު އަލްޖައުޒިއްޔާ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ ވަރަށް މަޝްހޫރު ޅެމެކެވެ. އަދި ބަހުގެ ގޮތުންނާއި ޢިލްމީގޮތުންވެސް މާނަފުން ޅެމެއްމެއެވެ. “އޭ ޢީސާގެފާނަށް އަޅުކަންކުރާ މީސްތަކުންނޭވެ. އަހަރެމެންގެ
އެއްފަހަރެއްގައި ޢަބްދުލްމަލިކު ވަރަށް އަސަރުގަދަ ޚުތުބާއެއް ދެއްވިއެވެ. އެ ޚުތުބާ ދެއްވަމުން އަބްދުލްމަލިކު ކީރިތިކުރައްވާ ހާލު ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ކިބައިން ފާފަފުއްސެވުން އެދި ވަޑައިގެން ދަންނަވަމުން ދިޔައެވެ. ” އޭ ހައްދަވާ ބޮޑުކުރެއްވި
މިމަހުގައި ރޯދަހިފުމުގެ ޙުކުމާއި އަދި މާތްކަމުގެ މައްޗަށް އަދި މިމަހާއި ގުޅޭ އެހެނިހެން ކަންކަމުގެ މައްޗަށް މިލިޔުމުގައި ބަލައިލެވޭ ހުއްޓެވެ.
ހެޔޮއަމަލުތަކާއި އަދި ނުބައި ޢަމަލުތައް އިމާމު އިބުނު ޤައްޔިމު ރަޙިމަޙުﷲ އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތެއްކަމުގައިވާ އައްދާއު ވައްދަވާއު (ބައްޔާއި ފަރުވާ) މި ފޮތުގައި ބަޔާން ކުރައްވައެވެ. ހަމަކަށަވަރުންވެސް ނުބައި ފާފަތަކަކީ މޭވާއެއްގެ އޮށްތަކެއް ފަދަ އެއްޗެހިތަކެކެވެ.
އެކަލޭގެފާނުގެ ނަސަބުފުޅު އެކަލޭގެފާނަކީ ޢަހުމަދު ބިން މުޙައްމަދު ބިން ޙަންބަލް ބިން ހިލާލު ބިން އަސަދު ބިން އިދުރީސް ބިން ޢަބްދުﷲ ބިން ޙައްޔާން ބިން ޢަބްދުﷲ ބިން އަނަސް ބިން ޢައުފް ބިން
ޝައިޚުލް އިސްލާމް އިމާމް އިބުނު ތައިމިއްޔާއަށް އެކަލޭގެފާނުގެ އިލްމުވެރިކަމުގެ ހައިބަތުގެ ބޮޑުކަމާއި އިލްމުގެ މައިދާނުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ ފުންނާބު އުސްކަމުގެ ސަބަބުން އެކަލޭގެފާނަށް ބޮޑެތި ޢިލްމުވެރިން އަބަދާއި އަބަދުދަނީ ތާރީފުގެ ބަސްފުޅުތައް ރައްދުކުރައްވަމުންނެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް މިތާރީފުތައް
ޝެއިޚު ޢުޘައިމީން ރަޙިމަހުﷲ ގެ ގެކޮޅަށް ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ރަސްކަލުންގެ ތެރެއިން ރަސްކަލަކު ވަޑައިގަތެވެ. މިކަލޭގެފާނަކީ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ފަހުގެ ތާރީޚުގައި އުފެދުނު ބޮޑެތި ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރެއިން ބޭކަލެކެވެ.
ޙަދީޘް ޢިލްމު އުގެނުމަށްޓަކައި އަބޫ ޙާތިމް މުޙައްމަދު ބިން އިދުރީސް އައްރާޒީ ޙިޖުރީ ސަނަތުން 214 ވަނަ އަހަރު ބަޞަރާއަށް ވަޑައިގެންނެވިއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުންވެސް ނުބައި ފާފަތަކަކީ މޭވާއެއްގެ އޮށްތަކެއް ފަދަ އެއްޗެހިތަކެކެވެ. އެއޮށްތަކުން އަނެއްކާވެސް އިތުރު މޭވާތަކެއް (އެބަހީ ފާފަތަކެއް) އުފައްދާނެތެވެ. ޞަލަފުންގެ ބޭކަލުން ވިދާޅުވާ ގޮތުން ފާފައެއް ކުރުމުން އެ ފާފައަކަށް ދެވޭ އަދަބަކީ އެފާފައިން ރައްކާތެރި ކުރުމަށްޓަކައި ދެވޭ އަދަބެކެވެ.
ޘަމޫދު ބާގައިގެ މީހުން ދިރިއުޅުނު ރަށް އޮންނަނީ ސައޫދީ އަރަބިއްޔާގެ އުތުރުގައި މަދީނަތުލް މުނައްވަރާއާއި ތަބުކާއި ދެމެދުގައެވެ. މިބައިމީހުން ދިރިއުޅެފައިވަނީ ގާތްގަނޑަކަށް މީލާދީން ސަނަތުން 4000 އަހަރުގެ ކުރިން ފެށިގެން މީލާދީ ސަނަތު ފެށުމުގެ
މި ފިލާވަޅުން އެނގެން ޖެހޭނެ މިންވަރު ދެޟަމީރުކަމަށްވާ (أنتم و نحن) އިސްމުތަކާއި މުޟާފު އަދި މުޟާފު ޢިލައިހި ވާނެގޮތް. أَيُّ ބޭނުންކުރަން އެނގުން ފިޢުލާއި ގުޅިގެން އަންނަ ޟަމީރުލް
ޛައިލުއް ތަބަޤާތިލް ޙަނާބިލާގައި އިމާމު އިބުނު ރަޖަބު ރަޙިމަހުﷲ ޤާޟީ އަބޫބަކުރު މުޙައްމަދު ބިން އަބްދުލްބާޤީ އަލްއަންޞާރީ އަލްބައްޒާޒުގެ ސިޔަރަތުގައި ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. “އަހަރެން މައްކާގެ (އޭރު އެކަލޭގެފާނު ހުންނެވީ ޙަދީޘް އުގެނުމަށް
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަނީ ފަޖުރުލުމާއި ހަމައަށް ކެއުމާއި ބުއިން ހުއްދަކުރައްވާފައެވެ.
ޢަބްދުއްރަޙުމާން ބިން އަބީ ލައިލާ ރަޙިމަހުﷲގެ ދަމުނަމާދު ޢަބްދުއްރަޙުމާން ބިން އަބީ ލަޢިލާ ރަޙިމަހުﷲ(ތާބިޢީ ބޭކަލެއް) ރޭގަނޑު ދަމު ނަމާދު ކުރައްވަން ހުންނަވާފައި މީހަކު ގެޔަށް ވަންނަ ނަމަ ނަމާދު މެދު ކަނޑުއްވާ ލައްވާފައި
ޒިނޭކުރުމާއި ފަށުއްވާއި ރަލާއި މިޔުޒިކު ސާމާނަކީ ހުއްދައެއްޗެހި ކަމުގައި ހެދުން އެންމެންނަށް ބަޔާންވެ ސާފުކޮށް ޙަރާމްކަންކަން އެނގޭ އެކަންތައްތަކުގެ ޙަރާމްކަމާއި މެދުގައި އެއްޗެސް ޝައްކެއްނެކަންތައްތައް ކަމަށްވާ ޒިނޭކުރުމާއި ރާ ބުއިމާއި އަދި މިޔުޒިކު ކުޅޭ
ތިމަން އިލާހުގެ ޙަޟްރަތަށް ދުޢާކޮށްފިނަމަ (އެއްވެސް ޝަރީކު ކުރުމެއް އަދި ދެވަނަ ފަރާތެއް މެދުވެރިނުކޮށް) ދުޢާކުރި މީހާގެ ދުޢާ ތިމަންއިލާހުއިޖާބަ ކުރައްވަމެވެ. ފަހެ، އެއުރެން ތިމަންއިލާހަށް އިޖާބަދީ އީމާން ވާހުށިކަމެވެ! (އެއީ) އެއުރެންނަށް ތެދުމަގު ލިބުމަށްޓަކައެވެ.
ޅެން: މިޅެމަކީ ޝެއިޚުލް އިސްލާމް އިމާމު އިބުނު ޤައްޔިމު އަލްޖައުޒިއްޔާ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ ވަރަށް މަޝްހޫރު ޅެމެކެވެ. އަދި ބަހުގެ ގޮތުންނާއި ޢިލްމީގޮތުންވެސް މާނަފުން ޅެމެއްމެއެވެ. “އޭ ޢީސާގެފާނަށް އަޅުކަންކުރާ މީސްތަކުންނޭވެ. އަހަރެމެންގެ
އެއްފަހަރެއްގައި ޢަބްދުލްމަލިކު ވަރަށް އަސަރުގަދަ ޚުތުބާއެއް ދެއްވިއެވެ. އެ ޚުތުބާ ދެއްވަމުން އަބްދުލްމަލިކު ކީރިތިކުރައްވާ ހާލު ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ކިބައިން ފާފަފުއްސެވުން އެދި ވަޑައިގެން ދަންނަވަމުން ދިޔައެވެ. ” އޭ ހައްދަވާ ބޮޑުކުރެއްވި
މިމަހުގައި ރޯދަހިފުމުގެ ޙުކުމާއި އަދި މާތްކަމުގެ މައްޗަށް އަދި މިމަހާއި ގުޅޭ އެހެނިހެން ކަންކަމުގެ މައްޗަށް މިލިޔުމުގައި ބަލައިލެވޭ ހުއްޓެވެ.
ހެޔޮއަމަލުތަކާއި އަދި ނުބައި ޢަމަލުތައް އިމާމު އިބުނު ޤައްޔިމު ރަޙިމަޙުﷲ އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތެއްކަމުގައިވާ އައްދާއު ވައްދަވާއު (ބައްޔާއި ފަރުވާ) މި ފޮތުގައި ބަޔާން ކުރައްވައެވެ. ހަމަކަށަވަރުންވެސް ނުބައި ފާފަތަކަކީ މޭވާއެއްގެ އޮށްތަކެއް ފަދަ އެއްޗެހިތަކެކެވެ.
އެކަލޭގެފާނުގެ ނަސަބުފުޅު އެކަލޭގެފާނަކީ ޢަހުމަދު ބިން މުޙައްމަދު ބިން ޙަންބަލް ބިން ހިލާލު ބިން އަސަދު ބިން އިދުރީސް ބިން ޢަބްދުﷲ ބިން ޙައްޔާން ބިން ޢަބްދުﷲ ބިން އަނަސް ބިން ޢައުފް ބިން
ޝައިޚުލް އިސްލާމް އިމާމް އިބުނު ތައިމިއްޔާއަށް އެކަލޭގެފާނުގެ އިލްމުވެރިކަމުގެ ހައިބަތުގެ ބޮޑުކަމާއި އިލްމުގެ މައިދާނުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ ފުންނާބު އުސްކަމުގެ ސަބަބުން އެކަލޭގެފާނަށް ބޮޑެތި ޢިލްމުވެރިން އަބަދާއި އަބަދުދަނީ ތާރީފުގެ ބަސްފުޅުތައް ރައްދުކުރައްވަމުންނެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް މިތާރީފުތައް
ޝެއިޚު ޢުޘައިމީން ރަޙިމަހުﷲ ގެ ގެކޮޅަށް ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ރަސްކަލުންގެ ތެރެއިން ރަސްކަލަކު ވަޑައިގަތެވެ. މިކަލޭގެފާނަކީ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ފަހުގެ ތާރީޚުގައި އުފެދުނު ބޮޑެތި ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރެއިން ބޭކަލެކެވެ.
ޙަދީޘް ޢިލްމު އުގެނުމަށްޓަކައި އަބޫ ޙާތިމް މުޙައްމަދު ބިން އިދުރީސް އައްރާޒީ ޙިޖުރީ ސަނަތުން 214 ވަނަ އަހަރު ބަޞަރާއަށް ވަޑައިގެންނެވިއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުންވެސް ނުބައި ފާފަތަކަކީ މޭވާއެއްގެ އޮށްތަކެއް ފަދަ އެއްޗެހިތަކެކެވެ. އެއޮށްތަކުން އަނެއްކާވެސް އިތުރު މޭވާތަކެއް (އެބަހީ ފާފަތަކެއް) އުފައްދާނެތެވެ. ޞަލަފުންގެ ބޭކަލުން ވިދާޅުވާ ގޮތުން ފާފައެއް ކުރުމުން އެ ފާފައަކަށް ދެވޭ އަދަބަކީ އެފާފައިން ރައްކާތެރި ކުރުމަށްޓަކައި ދެވޭ އަދަބެކެވެ.
