އަލް އިމާމު އިބްނުލް ޤައްޔިމް ވިދާޅުވިއެވެ. ގަސްދާއި އަދި ނިޔަތުގައި ޝިރުކު ކުރުމަކީ އައްސޭރިއެއްނެތް ކަނޑެކެވެ. އެއިން ސަލާމަތްވަނީ މަދުމީހެކެވެ. ފަހެ ތިމާކުރާ ކަންކަމުގައި ޔަޢުނީ ތިމާގެ ޢަމަލުގައި ﷲގެ ވަޖުހުފުޅުނޫން އެހެން އެއްޗެއް
ކުދިޝިރްކުގެ ދެވަނަ ބައި: ކުދި ޝިރްކުގެ ދެވަނަބަޔަކީ ވަންހަނާ ޝިރުކެވެ. އެއީ ގަސްދާއި ނިޔަތުގައި ޝިރުކުކުރުމެވެ. އެއީ ދެއްކުމަށް ނުވަތަ އިއްވުމަށް އަޅުކަން ކުރުންފަދަ ކަންތަކެވެ. ﷲއަށް ކުއްތަންވެވޭ ފަދަ އަޅުކަމެއް ކުރަމުންދާއިރު މީސްތަކުން
ކުދި ޝިރުކުގެ ފުރަތަމަ ބައި: ފާޅުވެގެންވާ ޝިރުކެވެ. ލަފުޒުންނާއި ޢަމަލުންނެވެ. ފަހެ ލަފްޒުން ޝިރުކުވާ ގޮތަކީ ޝިރުގެ ލަފްޒު ނުވަތަ ޢިބާރާތް ބުނުމެވެ. މިސާލަކަށް ﷲ ފިޔަވައި އެހެންތަކެތި ގަންދީ ހުވާކުރުންފަދަ ކަންކަމެވެ. ރަސޫލުﷲ
ޝިރުކުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ ކުދި ޝިރުކެވެ. އެބާވަތުގެ ޝިރުކު ކުރުމަކުން އަދި އެއްފަހަރާ ދީނުން ބޭރުނުވާނެއެވެ.
ބޮޑުކާފަރުކަމާއި ކުޑަކާފިރު ކަމާއި ދެމެދުގެ ފަރަޤު ކުރުގޮތަކަށް 1- ބޮޑު ކާފަރުކަން އިސްލާމްދީނުން ބޭރުކޮށްލައެވެ. އަދި އެންމެހާ ހެޔޮ ޢަމަލު ބާޠިލު ކޮށްލާނެއެވެ. ކުޑަކާފަރުކަން އިސްލާމްދީނުން ބޭރު ކޮށްނުލައެވެ. އަދި ހެޔޮޢަމަލުތައްވެސް އެކީ އެކަށް
ކާފަރުކަމުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ: އެކަމުން ދީނުން ބޭރުނުވާ ކުޑަ ކާފަރުކަމެވެ. އެއީ ޢަމަލީ ކާފިރުކަމެވެ. އަދި އެއީ ކީރިތި ޤުރްއާނާއި މާތްވެގެންވާ ސުންނަތުގައި ކާފިރުގެ ނަމުން ނަން ކިޔާފައިވާ ފާފަތަކެވެ. އަދި އެކަން ބޮޑު
މިސުވާލުގެ ޖަވާބު ފަސޭހައެވެ. މިސުވާލުގެ ޖަވާބަކީ އެންމެ ޙައްދެއްގައި ނޫނީ ރުހުން ހޯދާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ. އެއީ ހަމައެކަނި މަރަށް މަރުހިފުމުގައެވެ.
އަޞްލު ލިޔުއްވީ:صالح بن فوزان الفوزان ތަރުޖަމާ:أبو بكر إبراهيم علي ތަޢުރީފު: ބަހުގެ އަޞްލަށް ބަލާއިރު ކުފުރު މި ލަފްޒުގެ މާނައީ މަތިޖަހާ ބަންދުކުރުމެވެ. ނުވަތަ ނިވާކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ކުފުރަކީ، އީމާންކަމުގެ
((مَنْ بَدَّلَ دِيْنَهُ فَقْتُلُوْه)) [رَوَاه البخاري وأبو داود]
މާނައީ: “އެމީހެއްގެ ދީން ބަދަލުކޮށްފިމީހާ ދަންނާށެވެ! ފަހެކަލޭމެން އެމީހާ މަރާލާށެވެ.” މިއެވެ.
އިސްލާމްދީން ގެއްލޭ ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ކަމަކަށް އަރައިގަތުމުން މުރުތައްދުވީއެވެ. އެކަން ޙާޞިލުވީއެވެ. ދެންފަހެ އިސްލާމްދީން ގެއްލޭ ކަންތައްތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ.
الضّلالއަކީ (މަގުފުރެދުމަކީ) ސީދާ މަގުން އެއްފަރާތް ވުމެވެ. އެއީ ތެދުމަގުގެ އިދިކޮޅެވެ.
2- އަލްފިސްޤު: (ފާސިޤުކަން) ބަހުގެ އަޞްލަށް ބަލާއިރު އަލްފިސްޤު އަކީ އަލްޚުރޫޖުއެވެ. އެބަހީ ނުކުތުމެވެ. ޝަރީޢަތުގައި އޭގެ މުރާދަކީ ﷲ ގެ ކިޔަމަންތެރިކަމުން ނުކުތުމެވެ. އެކީ އެކަށް ނުކުތުމުގެ މާނަވެސް އެކުލެވިގެންވެއެވެ. އެގޮތަކީ ސީދާ
އިސްވެދިޔަ ވާހަކަކޮޅުގެ ޚުލާޞާއަކީ ޖާހިލިއްޔަތަކީ ޖާހިލުކަމަށް ނިސްބަތްވެގެންވުމެވެ.
އަޞްލު ލިޔުއްވީ: ޞާލިޙް ބިން ފައުޒާނުލް ފައުޒާން ތަރުޖަމާ: އަބޫބަކުރު އިބްރާހީމް ޢަލީ (ރަހިމަހުﷲ) އަލްޖާހިލިއްޔާ ޖާހިލިއްޔަތަކީ އިސްލާމްދީން އައުމުގެ ކުރިން އެޙާލެއްގެ މަތީގައި ޢަރަބީން ތިބި ޙާލެވެ. އެއީ ﷲއާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލުބޭކަލުންނާއި
މިފިލާޅުގައި އަޅުގަޑު ބަޔާންކުރަން ޤަސްތު ކުރަނީ އިސްލާމް ދީން އެކަންކަމުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ތިން އުސޫލެވެ. އެއީ އިސްލާމް ކަމާއި އީމާން ކަމާއި އިޙްސާންކަން ބަޔާންކޮށް ދެއްވާ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި
އިސްލާމް ދީނުގައި ބިދުޢަހެދުމަކީ ޤުރުއާނާއި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތާއި އަދި އިޖްމާޢުން ސާބިތުވާ ގޮތުގައި ކަނޑައެޅިގެން ޙަރާމްކަމެކެވެ.
އަލް އިމާމު އިބްނުލް ޤައްޔިމް ވިދާޅުވިއެވެ. ގަސްދާއި އަދި ނިޔަތުގައި ޝިރުކު ކުރުމަކީ އައްސޭރިއެއްނެތް ކަނޑެކެވެ. އެއިން ސަލާމަތްވަނީ މަދުމީހެކެވެ. ފަހެ ތިމާކުރާ ކަންކަމުގައި ޔަޢުނީ ތިމާގެ ޢަމަލުގައި ﷲގެ ވަޖުހުފުޅުނޫން އެހެން އެއްޗެއް
ކުދިޝިރްކުގެ ދެވަނަ ބައި: ކުދި ޝިރްކުގެ ދެވަނަބަޔަކީ ވަންހަނާ ޝިރުކެވެ. އެއީ ގަސްދާއި ނިޔަތުގައި ޝިރުކުކުރުމެވެ. އެއީ ދެއްކުމަށް ނުވަތަ އިއްވުމަށް އަޅުކަން ކުރުންފަދަ ކަންތަކެވެ. ﷲއަށް ކުއްތަންވެވޭ ފަދަ އަޅުކަމެއް ކުރަމުންދާއިރު މީސްތަކުން
ކުދި ޝިރުކުގެ ފުރަތަމަ ބައި: ފާޅުވެގެންވާ ޝިރުކެވެ. ލަފުޒުންނާއި ޢަމަލުންނެވެ. ފަހެ ލަފްޒުން ޝިރުކުވާ ގޮތަކީ ޝިރުގެ ލަފްޒު ނުވަތަ ޢިބާރާތް ބުނުމެވެ. މިސާލަކަށް ﷲ ފިޔަވައި އެހެންތަކެތި ގަންދީ ހުވާކުރުންފަދަ ކަންކަމެވެ. ރަސޫލުﷲ
ޝިރުކުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ ކުދި ޝިރުކެވެ. އެބާވަތުގެ ޝިރުކު ކުރުމަކުން އަދި އެއްފަހަރާ ދީނުން ބޭރުނުވާނެއެވެ.
ބޮޑުކާފަރުކަމާއި ކުޑަކާފިރު ކަމާއި ދެމެދުގެ ފަރަޤު ކުރުގޮތަކަށް 1- ބޮޑު ކާފަރުކަން އިސްލާމްދީނުން ބޭރުކޮށްލައެވެ. އަދި އެންމެހާ ހެޔޮ ޢަމަލު ބާޠިލު ކޮށްލާނެއެވެ. ކުޑަކާފަރުކަން އިސްލާމްދީނުން ބޭރު ކޮށްނުލައެވެ. އަދި ހެޔޮޢަމަލުތައްވެސް އެކީ އެކަށް
ކާފަރުކަމުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ: އެކަމުން ދީނުން ބޭރުނުވާ ކުޑަ ކާފަރުކަމެވެ. އެއީ ޢަމަލީ ކާފިރުކަމެވެ. އަދި އެއީ ކީރިތި ޤުރްއާނާއި މާތްވެގެންވާ ސުންނަތުގައި ކާފިރުގެ ނަމުން ނަން ކިޔާފައިވާ ފާފަތަކެވެ. އަދި އެކަން ބޮޑު
މިސުވާލުގެ ޖަވާބު ފަސޭހައެވެ. މިސުވާލުގެ ޖަވާބަކީ އެންމެ ޙައްދެއްގައި ނޫނީ ރުހުން ހޯދާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ. އެއީ ހަމައެކަނި މަރަށް މަރުހިފުމުގައެވެ.
އަޞްލު ލިޔުއްވީ:صالح بن فوزان الفوزان ތަރުޖަމާ:أبو بكر إبراهيم علي ތަޢުރީފު: ބަހުގެ އަޞްލަށް ބަލާއިރު ކުފުރު މި ލަފްޒުގެ މާނައީ މަތިޖަހާ ބަންދުކުރުމެވެ. ނުވަތަ ނިވާކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ކުފުރަކީ، އީމާންކަމުގެ
((مَنْ بَدَّلَ دِيْنَهُ فَقْتُلُوْه)) [رَوَاه البخاري وأبو داود]
މާނައީ: “އެމީހެއްގެ ދީން ބަދަލުކޮށްފިމީހާ ދަންނާށެވެ! ފަހެކަލޭމެން އެމީހާ މަރާލާށެވެ.” މިއެވެ.
އިސްލާމްދީން ގެއްލޭ ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ކަމަކަށް އަރައިގަތުމުން މުރުތައްދުވީއެވެ. އެކަން ޙާޞިލުވީއެވެ. ދެންފަހެ އިސްލާމްދީން ގެއްލޭ ކަންތައްތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ.
الضّلالއަކީ (މަގުފުރެދުމަކީ) ސީދާ މަގުން އެއްފަރާތް ވުމެވެ. އެއީ ތެދުމަގުގެ އިދިކޮޅެވެ.
2- އަލްފިސްޤު: (ފާސިޤުކަން) ބަހުގެ އަޞްލަށް ބަލާއިރު އަލްފިސްޤު އަކީ އަލްޚުރޫޖުއެވެ. އެބަހީ ނުކުތުމެވެ. ޝަރީޢަތުގައި އޭގެ މުރާދަކީ ﷲ ގެ ކިޔަމަންތެރިކަމުން ނުކުތުމެވެ. އެކީ އެކަށް ނުކުތުމުގެ މާނަވެސް އެކުލެވިގެންވެއެވެ. އެގޮތަކީ ސީދާ
އިސްވެދިޔަ ވާހަކަކޮޅުގެ ޚުލާޞާއަކީ ޖާހިލިއްޔަތަކީ ޖާހިލުކަމަށް ނިސްބަތްވެގެންވުމެވެ.
އަޞްލު ލިޔުއްވީ: ޞާލިޙް ބިން ފައުޒާނުލް ފައުޒާން ތަރުޖަމާ: އަބޫބަކުރު އިބްރާހީމް ޢަލީ (ރަހިމަހުﷲ) އަލްޖާހިލިއްޔާ ޖާހިލިއްޔަތަކީ އިސްލާމްދީން އައުމުގެ ކުރިން އެޙާލެއްގެ މަތީގައި ޢަރަބީން ތިބި ޙާލެވެ. އެއީ ﷲއާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލުބޭކަލުންނާއި
މިފިލާޅުގައި އަޅުގަޑު ބަޔާންކުރަން ޤަސްތު ކުރަނީ އިސްލާމް ދީން އެކަންކަމުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ތިން އުސޫލެވެ. އެއީ އިސްލާމް ކަމާއި އީމާން ކަމާއި އިޙްސާންކަން ބަޔާންކޮށް ދެއްވާ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި
އިސްލާމް ދީނުގައި ބިދުޢަހެދުމަކީ ޤުރުއާނާއި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތާއި އަދި އިޖްމާޢުން ސާބިތުވާ ގޮތުގައި ކަނޑައެޅިގެން ޙަރާމްކަމެކެވެ.
