އިސްލާމްދީނަކީ ތަރުބިއްޔަތަށް ވަރަށްބޮޑަށް ބާރުއަޅާ ދީނެކެވެ. އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ ވަރަށް ގިނަ ބައިތަކަކީ ތަރުބަވީ ޢަމަލުތަކެވެ. އިސްލާމްދީނަކީ ހަމައެކަނި ޢިލްމާ މަޢުރިފާގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ދީނެއް ނޫނެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެއީ ޢަމަލީ ދީނެކެވެ.
ތިރީގައިމިވާ ކަންކަމަކީ ޥުޟޫކުރުން މުސްތަޙައްބުވެގެންވާ ކަންކަމެވެ. 1- ﷲ އަށް ޛިކުރުކުރާ ހިނދުގައްޔާއި ޤުރްއާން ކިޔަވާއިރު. 2- ކޮންމެ ނަމާދަކަށް. އެއީ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އެކަން އެގޮތަށް ކުރެއްވުމުގައި ދެމިހުންނެވީތީއެވެ. އަނަސް
ތިރީގައިމިވާ ކަންތައްތައް ކުރުމަށްޓަކައި ޥުޟޫ ކުރުން މުކައްލަފުންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވެއެވެ. 1 – ނަމާދު ކުރުން: މީގެ ދަލީލަކީ އިބްނު ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ މަރުފޫޢު ޙަދީޘެވެ . ((لاَ يَقْبَلُ اللهُ صَلَاةً
ޥުޟޫ ގެއްލޭކަންތައްތަކަކީ ޥޫޟޫ ބާޠިލުވާ ނުވަތަ ފާސިދުވާ ކަންތައްތަކެވެ. ޥުޟޫ ގެއްލޭ ކަންތައް ހައެކެވެ. 1- ދެދޮރުންކުރެ ދޮރަކުން އެއްޗެއް ބޭރުވުން: އެއީ ކުޑަކަމުދާ އެއްޗެހި ނުކުންނަ ތަނާއި ބޮޑުކަމުދާ އެއްޗިހި ނުކުންނަތަނެވެ. ނުކުންނަ
ވުޟޫކުރުމުގައި މުސްތަޙައްބު ވެގެންވާ ކަންތައްތައްވެއެވެ. އެއީ އެކަން ކުރާ މީހާ އަށް އަޖުރު ލިބޭ ކަންކަމެވެ. އަދި އެކަންތައްތައް ދޫކޮށްލިޔަސް މައްސަލައެއް ނެތް ކަންކަމެވެ. މި ކަންކަމަށް ކިޔެނީ ވުޟޫގެ ސުންނަތްތަކެވެ. 1- ވުޟޫކުރަން
الحمد لله وكفي، وصلى الله وسلم على نبيه المصطفي، وعلى آله وأصحابه أهل البر والوفا ، أما بعد: عن أميرِ المؤمنينَ أبي حفصٍ عمرَ بنِ
ޥުޟޫގެ ފަރުޟުތައް ހައެކެވެ. އެއީ: 1- މުޅި މޫނު އެއްކޮށް ދޮވުން. މިކަމުގެ ދަލީލަކީ ﴿إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ﴾ [المائدة :٦] މާނައީ: “ތިޔަބައިމީހުން ނަމާދަށް ތެދުވެއްޖެނަމަ، )އެބަހީ: ނަމާދުކުރަން
ވުޟޫ ޞައްޙަވުމުގެ ޝަރުޠުތައް 1- އިސްލާމަކުކަމުގައިވުމާއި ބުއްދި ސަލާމަތުން ހުރުމާއި ބާލިޢުވުން. (ކާފިރުންނާއި މޮޔައިންނާއި ކުޑަކުދިންގެ ތެރެއިން ތަންދޮރު އެނގޭ ޢުމުރަށް ވާޞިލުނުވާ ކުދިން ކުރާ ވުޟޫ ޞައްޙައެއް ނުވާނެއެވެ.) 2- ނިޔަތް: އެއީ
ޥުޟޫގެ ބާބު ވުޟޫގެ ތަޢުރީފާއި އޭގެ ޙުކުމް: ޥުޟޫގެ ލުޣަވީ މާނަ: ޥުޟޫ ނެގިފައިވަނީ “الوَضَاءَةُ” މިބަހުންނެވެ. އެއީ ރީތިކަމާއި ސާފުކަމެވެ. ޥުޟޫގެ ޝަރުޢީ މާނަ: ﷲ ތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރުމުގެ ގޮތުން، ޝަރުޢުގައި
އިބްނުލް ޤައްޔިމް ރަޙިމަހުﷲ އެކަލޭގެފާނުގެ ނޫނިއްޔާގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. [شرح النونية للهراس (2/134).] شرطُ المحبةِ أن توافِقَ مَنْ تحبَّ على محبَّته بلا عصيان ތިބާ އެފަރާތެއްދެކެ ލޯބިވާ ފަރާތުގެ ލޯބީގެ
3- ބޮޑު ޝިރުކުގެ ސަބަބުން ހުރިހާ ޢަމަލެއް ބާޠިލުވެގެންދޭ އޭގެ މާނައަކީ އެ ޢަމަލުކުރާ މީހާގެ އެއްވެސް ޢަމަލެއް ޤަބޫލުކުރެވިގެންނުވުމެވެ. އޭނާ ކުރާ ނަމާދެއް ދޭ ޒަކާތެއް އަދި މިނޫންވެސް އޭނާ ކުރާ އެއްވެސް
3-قَصُّ الشَّارِبِ وَإِحْفَاؤُهُ : މަތިމަސްކޮށުމާއި މަތިމަސްތުނިކުރުން އެއީ މަތިމަސް ކުރުކޮށް ކޮށުމެވެ. އެއީ އެކަމުގައިވާ ރީތިކަމާއި ސާފުޠާހިރުކަމަށްޓަކައެވެ. އަދި ކާފިރުންނާ ޚިލާފުވުމަށްޓަކައެވެ. މަތިމަސް ކުރުކޮށް ކޮށުމަށާއި ތުނބުޅި ދިގުކުރުމަށާއި ތުނބުޅީގައި ފުނާއަޅާ ތުނބުޅިއަށް
ފިޠުރަތުގެ ސުންނަތްތަކަށް ޚިޞާލުލް ފިޠުރަތި އޭވެސް ކިޔެއެވެ.
ހަތަރުވަނައީ ސިވާކުކުރުމުގެ ފައިދާތައް ސިވާކުކުރުމުގެ އެންމެ މުހިއްމު ފައިދާއަކީ ޙަދީޘްގައި ބަޔާންވެގެންވާ ފަދައިން (ދުނިޔޭގައި) އަނގަޔަށް ޠާހިރުކަން ލިބުމާއި (އާޚިރަތުގައި) ﷲ ތަޢާލާގެ ރުހިވޮޑިގަތުން ދަތްއުނގުޅާ މީހާއަށް ލިބުމެވެ. މުސްލިމް އަޅާ މި ސުންނަތުގެ
ލޮބުވެތި މުސްލިމް އަޚުންނާއި އުޚްތުންނޭވެ! ﷲ ތަޢާލާ ތިބާ މުރާޤަބާ ކުރައްވާކަން ތިބާއަށް އެނގޭ އިރު ތިބާގެ ޙަޔާތް އެއިލާހަށް ކިޔަމަންގަތުންމަތީ ހޭދަކުރާށެވެ.
ވުޟޫ ކުރަންފަށާއިރުގައްޔާއި ނިދީން ހޭލާ ހިނދުގައްޔާއި އަނގައިގެ ވަސް ތަޣައްޔަރުވާ ހިނދުގައްޔާއި ޤުރުއާން ކިޔަވަން ފެށުމުގެ ކުރިންނާއި ނަމާދުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރީން، ހަމައެފަދައިން ގެއަށް ވަންނަ އިރަކީވެސް ދަތްއުނގުޅުން ސުންނަތްކަން ގަދަވެގެންވާ ވަޤުތުތަކެވެ.
އިސްލާމްދީނަކީ ތަރުބިއްޔަތަށް ވަރަށްބޮޑަށް ބާރުއަޅާ ދީނެކެވެ. އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ ވަރަށް ގިނަ ބައިތަކަކީ ތަރުބަވީ ޢަމަލުތަކެވެ. އިސްލާމްދީނަކީ ހަމައެކަނި ޢިލްމާ މަޢުރިފާގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ދީނެއް ނޫނެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެއީ ޢަމަލީ ދީނެކެވެ.
ތިރީގައިމިވާ ކަންކަމަކީ ޥުޟޫކުރުން މުސްތަޙައްބުވެގެންވާ ކަންކަމެވެ. 1- ﷲ އަށް ޛިކުރުކުރާ ހިނދުގައްޔާއި ޤުރްއާން ކިޔަވާއިރު. 2- ކޮންމެ ނަމާދަކަށް. އެއީ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އެކަން އެގޮތަށް ކުރެއްވުމުގައި ދެމިހުންނެވީތީއެވެ. އަނަސް
ތިރީގައިމިވާ ކަންތައްތައް ކުރުމަށްޓަކައި ޥުޟޫ ކުރުން މުކައްލަފުންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވެއެވެ. 1 – ނަމާދު ކުރުން: މީގެ ދަލީލަކީ އިބްނު ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ މަރުފޫޢު ޙަދީޘެވެ . ((لاَ يَقْبَلُ اللهُ صَلَاةً
ޥުޟޫ ގެއްލޭކަންތައްތަކަކީ ޥޫޟޫ ބާޠިލުވާ ނުވަތަ ފާސިދުވާ ކަންތައްތަކެވެ. ޥުޟޫ ގެއްލޭ ކަންތައް ހައެކެވެ. 1- ދެދޮރުންކުރެ ދޮރަކުން އެއްޗެއް ބޭރުވުން: އެއީ ކުޑަކަމުދާ އެއްޗެހި ނުކުންނަ ތަނާއި ބޮޑުކަމުދާ އެއްޗިހި ނުކުންނަތަނެވެ. ނުކުންނަ
ވުޟޫކުރުމުގައި މުސްތަޙައްބު ވެގެންވާ ކަންތައްތައްވެއެވެ. އެއީ އެކަން ކުރާ މީހާ އަށް އަޖުރު ލިބޭ ކަންކަމެވެ. އަދި އެކަންތައްތައް ދޫކޮށްލިޔަސް މައްސަލައެއް ނެތް ކަންކަމެވެ. މި ކަންކަމަށް ކިޔެނީ ވުޟޫގެ ސުންނަތްތަކެވެ. 1- ވުޟޫކުރަން
الحمد لله وكفي، وصلى الله وسلم على نبيه المصطفي، وعلى آله وأصحابه أهل البر والوفا ، أما بعد: عن أميرِ المؤمنينَ أبي حفصٍ عمرَ بنِ
ޥުޟޫގެ ފަރުޟުތައް ހައެކެވެ. އެއީ: 1- މުޅި މޫނު އެއްކޮށް ދޮވުން. މިކަމުގެ ދަލީލަކީ ﴿إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ﴾ [المائدة :٦] މާނައީ: “ތިޔަބައިމީހުން ނަމާދަށް ތެދުވެއްޖެނަމަ، )އެބަހީ: ނަމާދުކުރަން
ވުޟޫ ޞައްޙަވުމުގެ ޝަރުޠުތައް 1- އިސްލާމަކުކަމުގައިވުމާއި ބުއްދި ސަލާމަތުން ހުރުމާއި ބާލިޢުވުން. (ކާފިރުންނާއި މޮޔައިންނާއި ކުޑަކުދިންގެ ތެރެއިން ތަންދޮރު އެނގޭ ޢުމުރަށް ވާޞިލުނުވާ ކުދިން ކުރާ ވުޟޫ ޞައްޙައެއް ނުވާނެއެވެ.) 2- ނިޔަތް: އެއީ
ޥުޟޫގެ ބާބު ވުޟޫގެ ތަޢުރީފާއި އޭގެ ޙުކުމް: ޥުޟޫގެ ލުޣަވީ މާނަ: ޥުޟޫ ނެގިފައިވަނީ “الوَضَاءَةُ” މިބަހުންނެވެ. އެއީ ރީތިކަމާއި ސާފުކަމެވެ. ޥުޟޫގެ ޝަރުޢީ މާނަ: ﷲ ތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރުމުގެ ގޮތުން، ޝަރުޢުގައި
އިބްނުލް ޤައްޔިމް ރަޙިމަހުﷲ އެކަލޭގެފާނުގެ ނޫނިއްޔާގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. [شرح النونية للهراس (2/134).] شرطُ المحبةِ أن توافِقَ مَنْ تحبَّ على محبَّته بلا عصيان ތިބާ އެފަރާތެއްދެކެ ލޯބިވާ ފަރާތުގެ ލޯބީގެ
3- ބޮޑު ޝިރުކުގެ ސަބަބުން ހުރިހާ ޢަމަލެއް ބާޠިލުވެގެންދޭ އޭގެ މާނައަކީ އެ ޢަމަލުކުރާ މީހާގެ އެއްވެސް ޢަމަލެއް ޤަބޫލުކުރެވިގެންނުވުމެވެ. އޭނާ ކުރާ ނަމާދެއް ދޭ ޒަކާތެއް އަދި މިނޫންވެސް އޭނާ ކުރާ އެއްވެސް
3-قَصُّ الشَّارِبِ وَإِحْفَاؤُهُ : މަތިމަސްކޮށުމާއި މަތިމަސްތުނިކުރުން އެއީ މަތިމަސް ކުރުކޮށް ކޮށުމެވެ. އެއީ އެކަމުގައިވާ ރީތިކަމާއި ސާފުޠާހިރުކަމަށްޓަކައެވެ. އަދި ކާފިރުންނާ ޚިލާފުވުމަށްޓަކައެވެ. މަތިމަސް ކުރުކޮށް ކޮށުމަށާއި ތުނބުޅި ދިގުކުރުމަށާއި ތުނބުޅީގައި ފުނާއަޅާ ތުނބުޅިއަށް
ފިޠުރަތުގެ ސުންނަތްތަކަށް ޚިޞާލުލް ފިޠުރަތި އޭވެސް ކިޔެއެވެ.
ހަތަރުވަނައީ ސިވާކުކުރުމުގެ ފައިދާތައް ސިވާކުކުރުމުގެ އެންމެ މުހިއްމު ފައިދާއަކީ ޙަދީޘްގައި ބަޔާންވެގެންވާ ފަދައިން (ދުނިޔޭގައި) އަނގަޔަށް ޠާހިރުކަން ލިބުމާއި (އާޚިރަތުގައި) ﷲ ތަޢާލާގެ ރުހިވޮޑިގަތުން ދަތްއުނގުޅާ މީހާއަށް ލިބުމެވެ. މުސްލިމް އަޅާ މި ސުންނަތުގެ
ލޮބުވެތި މުސްލިމް އަޚުންނާއި އުޚްތުންނޭވެ! ﷲ ތަޢާލާ ތިބާ މުރާޤަބާ ކުރައްވާކަން ތިބާއަށް އެނގޭ އިރު ތިބާގެ ޙަޔާތް އެއިލާހަށް ކިޔަމަންގަތުންމަތީ ހޭދަކުރާށެވެ.
ވުޟޫ ކުރަންފަށާއިރުގައްޔާއި ނިދީން ހޭލާ ހިނދުގައްޔާއި އަނގައިގެ ވަސް ތަޣައްޔަރުވާ ހިނދުގައްޔާއި ޤުރުއާން ކިޔަވަން ފެށުމުގެ ކުރިންނާއި ނަމާދުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރީން، ހަމައެފަދައިން ގެއަށް ވަންނަ އިރަކީވެސް ދަތްއުނގުޅުން ސުންނަތްކަން ގަދަވެގެންވާ ވަޤުތުތަކެވެ.
