ގިނަގުނަ ޘަނާއާއި ޙަމްދު، ގަދަ ކީރިތިވަންތަ މާތްﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް ދަންނަވަމެވެ. ޞަލާވާތާއި ސަލާމް، އެއިލާހުގެ ލޮބުވެތި ޙަބީބު މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަށް ލެއްވުން އެދި އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުން އެދެމެވެ. އަދި މިޞަލަވާތުގައި
إِنَّ الَّذِينَ لا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَرَضُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاطْمَأَنُّوا بِهَا وَالَّذِينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنَا غَافِلُونَ*أُولَئِكَ مَأْوَاهُمُ النَّارُ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ – يونس 7-8 ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންއިލާހާ
رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَاماً * إِنَّهَا سَاءَتْ مُسْتَقَرّاً وَمُقَاماً-الفرقان65-66 އަޅަމެންގެ ރައްބު! ނަރަކައިގެ ޢަޛާބު، އަޅަމެންގެކިބައިން ދުރުކުރައްވައިފާނދޭވެ! ހަމަކަށަވަރުން، އެތާނގެ ޢަޛާބަކީ، ވަކިނުވެ ދެމިހުންނަ
ޖޯގުރަފީގެ ޢިލްމު (ކާއިނާތުގެ ޤުދުރަތީ ސިފަތަކާ ބެހޭގޮތުން ކިޔަވާ ޢިލްމު) ގައި ޖަޒީރާއަކީ ވަށައިގެން ކަނޑު، މޫދު ނުވަތަ ފެން އޮންނަ ބިން ގަނޑެކެވެ. އެ ޤައުމެއްގެ ހަތަރު ފަރާތުން (އިރުމަތީ ފަރާތުންނާއި ހުޅަނގުފަރާތުންނާއި
ދެވަނަ އަޞްލު ދަލީލުތަކާ އެކު އިސްލާމްދީން މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުން އެއީ ތައުޙީދާއެކު ﷲއަށް ކިޔަމަންތެރިވުމާއި، އެއިލާހަށް ބޯލަނބައި ކިޔަމަން ގަތުމުގައި ގަދައަޅައި މަސައްކަތްކުރުމާއި، ޝިރުކާއި، އޭގެ އަހުލުވެރިންގެ ކިބައިން ބަރީއަވުމެވެ. މީގެ ތިން މަރުޙަލާ
ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައަށް ޝިރުކު ވެގެންދަނީ އަންނަނިވި ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. 1- އޭގައި ވަނީ އުފެއްދެވި ފަރާތާއި އުފެއްދުން ތައް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. ޚާލިޤާއި މަޚްލޫޤް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. އެހެނީ އެއްވެސް
ދީނީ ޙާލަތު ފާރިސީންނަކީ އަލިފާނަށް އަޅުކަން ކޮށް އުޅުނު ބައެކެވެ. އެބައިމީހުން ހީކުރިގޮތުގައި އަލިފާނަކީ ބާރު ލިބިގެންވާ އެއްޗެކެވެ. އަދި ދުނިޔެއާއި ދުނިޔޭގައި ވާހާ ތަކެއްޗެއް ހިނގަނީ އަލިފާނުގެ ބާރުންނެވެ. އަޅުކަންކޮށް އުޅުމަށްޓަކައި ބޮޑެތި
الجنايات އަކީ جناية ގެ جمع އެވެ. މިބަސް ފާފަކުރުމުގެ މާނައިގައި ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އަދި ހަށިގަނޑަށް ނުވަތަ މުދަލަށް ނުވަތަ އަބުރާއި ޢިއްޒަތަށް އަރައިގަތުމަށްވެސް جناية ކިޔެއެވެ. فقه ވެރިންގެ إصطلاح ގައި جناية
މަދަރުސީ ތަޢުލީމު ނިންމާ ދަރިވަރަކަށް ނަމާދުގައި ކިޔާތަކެތި ނޭނގެޔޭ، ހިނައިގަންނަން ނޭނގެޔޭ، ކީރިތި ޤުރުއާން ބަލައިގެން ކިޔަވަން ނޭނގެޔޭ ބުނެފިނަމަ ތިބާ ޤަބޫލުކުރާނަން ހެއްޔެވެ؟ މިއީ ޙައިރާންވާންޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެފަދަ އެތައް ކުދިންނެއް
ﷲ ތަޢާލާ އަމުރުކުރައްވާފައިވާ އަޅުކަމުގެ ބާވަތްތަކަކީ، މިސާލަކަށް އިސްލާމްކަން، އީމާންކަން، އިޙްސާންކަން އޭގެތެރޭގައި ދުޢާކުރުމާއި، ބިރުވެތިވުމާއި، އުއްމީދުކުރުމާއި، ވަކީލުކުރުމާއި، ހެވަށް އެދުމާއި، ބިރުވެތިވުމާއި، އަދި މަޑުމޮޅިވެ މަޑުމައިތިރިވުމާއި ބިރުގަތުމާއި (ޚަޝިޔަތާއި)، ތައުބާވުމާއި، ވާތްގަށްއެދުމާއި، ރައްކާތެރިކަމަށްއެދުމާއި
1- މައިންބަފައިންނަށް ދީން އޮޅުންފިލުވައިދިނުން، އަދި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތާ ބެހޭގޮތުން އޮޅުން ފިލުވައިދިނުމާއި ސުންނަތަށް ތަބަޢުވުމަށް ބާރުއެޅުން 2- ޙާލު އަހުވާލު ބެލުން، ދުރުގައި ހުންނަން ޖެހިއްޖެ ޙާލަތެއްގައި ފޯނުން
قال سفيان الثوري: «إن العبد ليعمل العمل في السر فلا يزال به الشيطان حتى يتحدث به فينتقل من ديوان السر إلى ديوان العلانية». ސުފްޔާނު އައްޘައުރީ
ޝިރުކަކީ ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައެވެ. އަދި އެންމެ ހުތުރުކަން ބޮޑު ފާފަވެސް މެއެވެ. ޝިރުކަށްވުރެ ބޮޑު އެހެން އެއްވެސް ފާފައެއް ނުވެއެވެ. عَنْ عَبْدِ اللهِ بنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ
قَالَ حَاتِمُ كاَنَ يُقَالُ العَجَلَةُ مِنَ الشَّيطَانِ إِلاَّ فِي خَمْسٍ ޙާތިމް ވިދާޅުވިއެވެ. ފަސްކަމެއްގައި މެނުވީ އަވަސްވުން ވަނީ ޝައިޠާނާގެ ފަރާތުންނޭ ބުނެވެއެވެ. إِطْعَامُ الطَّعَامِ إِذَا حَضَرَ الضَّيفُ މެހެމާނު
أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ -الأنبياء 83 ހަމަކަށަވަރުން، މިއަޅާޔަށް އުނދަގޫ ޖެހިއްޖެއެވެ. އަދި އިބައިލާހީ، ރަޙުމްކުރާ ފަރާތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ރަޙްމަތްވަންތަ އިލާހެވެ. لاَ إِلَهَ إِلا أَنتَ سُبْحَانَكَ
ދެންފަހެ، އިންސާނާގެ މައްޗަށް ދެނެގަތުން ވާޖިބު ވެގެންވާ ތިން އަޞްލަކީ ކޮބައިހޭ ބުނެވިއްޖެނަމަ ތިބާ ބުނާށެވެ. އެއީ އަޅާ އޭނާގެ ރައްބު މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުމާއި، އެއިލާހުގެ ދީނާއި، އަދި އެއިލާހުގެ ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ
ގިނަގުނަ ޘަނާއާއި ޙަމްދު، ގަދަ ކީރިތިވަންތަ މާތްﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް ދަންނަވަމެވެ. ޞަލާވާތާއި ސަލާމް، އެއިލާހުގެ ލޮބުވެތި ޙަބީބު މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަށް ލެއްވުން އެދި އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުން އެދެމެވެ. އަދި މިޞަލަވާތުގައި
إِنَّ الَّذِينَ لا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَرَضُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاطْمَأَنُّوا بِهَا وَالَّذِينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنَا غَافِلُونَ*أُولَئِكَ مَأْوَاهُمُ النَّارُ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ – يونس 7-8 ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންއިލާހާ
رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَاماً * إِنَّهَا سَاءَتْ مُسْتَقَرّاً وَمُقَاماً-الفرقان65-66 އަޅަމެންގެ ރައްބު! ނަރަކައިގެ ޢަޛާބު، އަޅަމެންގެކިބައިން ދުރުކުރައްވައިފާނދޭވެ! ހަމަކަށަވަރުން، އެތާނގެ ޢަޛާބަކީ، ވަކިނުވެ ދެމިހުންނަ
ޖޯގުރަފީގެ ޢިލްމު (ކާއިނާތުގެ ޤުދުރަތީ ސިފަތަކާ ބެހޭގޮތުން ކިޔަވާ ޢިލްމު) ގައި ޖަޒީރާއަކީ ވަށައިގެން ކަނޑު، މޫދު ނުވަތަ ފެން އޮންނަ ބިން ގަނޑެކެވެ. އެ ޤައުމެއްގެ ހަތަރު ފަރާތުން (އިރުމަތީ ފަރާތުންނާއި ހުޅަނގުފަރާތުންނާއި
ދެވަނަ އަޞްލު ދަލީލުތަކާ އެކު އިސްލާމްދީން މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުން އެއީ ތައުޙީދާއެކު ﷲއަށް ކިޔަމަންތެރިވުމާއި، އެއިލާހަށް ބޯލަނބައި ކިޔަމަން ގަތުމުގައި ގަދައަޅައި މަސައްކަތްކުރުމާއި، ޝިރުކާއި، އޭގެ އަހުލުވެރިންގެ ކިބައިން ބަރީއަވުމެވެ. މީގެ ތިން މަރުޙަލާ
ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައަށް ޝިރުކު ވެގެންދަނީ އަންނަނިވި ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. 1- އޭގައި ވަނީ އުފެއްދެވި ފަރާތާއި އުފެއްދުން ތައް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. ޚާލިޤާއި މަޚްލޫޤް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. އެހެނީ އެއްވެސް
ދީނީ ޙާލަތު ފާރިސީންނަކީ އަލިފާނަށް އަޅުކަން ކޮށް އުޅުނު ބައެކެވެ. އެބައިމީހުން ހީކުރިގޮތުގައި އަލިފާނަކީ ބާރު ލިބިގެންވާ އެއްޗެކެވެ. އަދި ދުނިޔެއާއި ދުނިޔޭގައި ވާހާ ތަކެއްޗެއް ހިނގަނީ އަލިފާނުގެ ބާރުންނެވެ. އަޅުކަންކޮށް އުޅުމަށްޓަކައި ބޮޑެތި
الجنايات އަކީ جناية ގެ جمع އެވެ. މިބަސް ފާފަކުރުމުގެ މާނައިގައި ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އަދި ހަށިގަނޑަށް ނުވަތަ މުދަލަށް ނުވަތަ އަބުރާއި ޢިއްޒަތަށް އަރައިގަތުމަށްވެސް جناية ކިޔެއެވެ. فقه ވެރިންގެ إصطلاح ގައި جناية
މަދަރުސީ ތަޢުލީމު ނިންމާ ދަރިވަރަކަށް ނަމާދުގައި ކިޔާތަކެތި ނޭނގެޔޭ، ހިނައިގަންނަން ނޭނގެޔޭ، ކީރިތި ޤުރުއާން ބަލައިގެން ކިޔަވަން ނޭނގެޔޭ ބުނެފިނަމަ ތިބާ ޤަބޫލުކުރާނަން ހެއްޔެވެ؟ މިއީ ޙައިރާންވާންޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެފަދަ އެތައް ކުދިންނެއް
ﷲ ތަޢާލާ އަމުރުކުރައްވާފައިވާ އަޅުކަމުގެ ބާވަތްތަކަކީ، މިސާލަކަށް އިސްލާމްކަން، އީމާންކަން، އިޙްސާންކަން އޭގެތެރޭގައި ދުޢާކުރުމާއި، ބިރުވެތިވުމާއި، އުއްމީދުކުރުމާއި، ވަކީލުކުރުމާއި، ހެވަށް އެދުމާއި، ބިރުވެތިވުމާއި، އަދި މަޑުމޮޅިވެ މަޑުމައިތިރިވުމާއި ބިރުގަތުމާއި (ޚަޝިޔަތާއި)، ތައުބާވުމާއި، ވާތްގަށްއެދުމާއި، ރައްކާތެރިކަމަށްއެދުމާއި
1- މައިންބަފައިންނަށް ދީން އޮޅުންފިލުވައިދިނުން، އަދި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތާ ބެހޭގޮތުން އޮޅުން ފިލުވައިދިނުމާއި ސުންނަތަށް ތަބަޢުވުމަށް ބާރުއެޅުން 2- ޙާލު އަހުވާލު ބެލުން، ދުރުގައި ހުންނަން ޖެހިއްޖެ ޙާލަތެއްގައި ފޯނުން
قال سفيان الثوري: «إن العبد ليعمل العمل في السر فلا يزال به الشيطان حتى يتحدث به فينتقل من ديوان السر إلى ديوان العلانية». ސުފްޔާނު އައްޘައުރީ
ޝިރުކަކީ ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައެވެ. އަދި އެންމެ ހުތުރުކަން ބޮޑު ފާފަވެސް މެއެވެ. ޝިރުކަށްވުރެ ބޮޑު އެހެން އެއްވެސް ފާފައެއް ނުވެއެވެ. عَنْ عَبْدِ اللهِ بنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ
قَالَ حَاتِمُ كاَنَ يُقَالُ العَجَلَةُ مِنَ الشَّيطَانِ إِلاَّ فِي خَمْسٍ ޙާތިމް ވިދާޅުވިއެވެ. ފަސްކަމެއްގައި މެނުވީ އަވަސްވުން ވަނީ ޝައިޠާނާގެ ފަރާތުންނޭ ބުނެވެއެވެ. إِطْعَامُ الطَّعَامِ إِذَا حَضَرَ الضَّيفُ މެހެމާނު
أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ -الأنبياء 83 ހަމަކަށަވަރުން، މިއަޅާޔަށް އުނދަގޫ ޖެހިއްޖެއެވެ. އަދި އިބައިލާހީ، ރަޙުމްކުރާ ފަރާތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ރަޙްމަތްވަންތަ އިލާހެވެ. لاَ إِلَهَ إِلا أَنتَ سُبْحَانَكَ
ދެންފަހެ، އިންސާނާގެ މައްޗަށް ދެނެގަތުން ވާޖިބު ވެގެންވާ ތިން އަޞްލަކީ ކޮބައިހޭ ބުނެވިއްޖެނަމަ ތިބާ ބުނާށެވެ. އެއީ އަޅާ އޭނާގެ ރައްބު މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުމާއި، އެއިލާހުގެ ދީނާއި، އަދި އެއިލާހުގެ ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ
