المَصَالِحُ الْمُرْسَلَة
ފަހެ، މަންފާހުރިކަމެއް ގެނެސްގަތުމުގައްޔާއި، ގެއްލުންދެނިވިކަމެއް ހުއްޓުވުމުގެގޮތުން ނުވަތަ އެފަދަކަމެއް ނައްތާލުމުގެގޮތުން ކުރެވޭ އެންމެހާ ކަމެއް މިކަމުގެ ތެރެއަށް ވަންނަހުއްޓެވެ.
ފަހެ، މަންފާހުރިކަމެއް ގެނެސްގަތުމުގައްޔާއި، ގެއްލުންދެނިވިކަމެއް ހުއްޓުވުމުގެގޮތުން ނުވަތަ އެފަދަކަމެއް ނައްތާލުމުގެގޮތުން ކުރެވޭ އެންމެހާ ކަމެއް މިކަމުގެ ތެރެއަށް ވަންނަހުއްޓެވެ.
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަޠަޢާލާ ހެއްދެވި މަޚްލޫގުންގެ ތެރެއިން އިންސާނުންނަށްވަނީ އިމްތިޙާނަށްޓަކައި އިޚްތިޔާރާއި ބާރު ދެއްވައި، ހަށިގަނޑުގައި ހިއްސުތަކަކާ އުދާސް ތަކެއްލައްވައި، ހެޔޮ ވިސްނުން ދެއްވައި އެހެން ހުރިހާ މަޚުލޫގުންނަށްވުރެ މާތް ކުރައްވައި އިންސާނުންގެ ދަރަޖަ
8– އިޙްސާންކަމަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: އެއީ ތިބާއަށް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދެކެދެކެހުރެ އަޅުކަންކުރާފަދައިން އަޅުކަންކުރުމެވެ. އެހެނީ ތިބާއަށް އެއިލާހު ނުފެނުނުކަމުގައިވިޔަސް އެއިލާހު ތިބާ ދެކެދެނެވޮޑިގެންވެއެވެ. މިކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މި
ﷲގެ ރުހިވޮޑިގަތުން ޙާޞިލުކުރުމީ، އޭނާގެ ދިރިއުޅުމުގެ މަޤްޞަދުކަމުގައި ހަދައި، އެގޮތް މަތީ ހެނދުންކޮށް ހަވީރުކުރާ މީހާ ދަންނާށެވެ! ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ، އޭނާގެ ހުރިހައި ބޭނުންތަކެއް ފުއްދާނޭ މަގު ފަހިކޮށް ދެއްވާނެއެވެ. އަދި ކަންބޮޑުވާނެ ހުރިހާ ކަމަކުން އޭނާ ރައްކާތެރި ކުރައްވާނެއެވެ. އޭނާގެ ހިތް އެއިލާހަށް ލޯބިކުރުމަށް ޚާލިޞްކުރައްވާނެއެވެ. އޭނާގެ ދޫ އެއިލާހުގެ މަތިން ހަނދުމަކުރުމުގައި ލަހައްޓަވާނެއެވެ. އަދި އޭނާގެ ގުނަންތައް އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިކަން އަދާކޮށް، އަޅުކަންކުރުމުގައި މަޝްޣޫލު ކުރައްވާނެއެވެ.
ﷲ ފިޔަވައި އެހެން ފަރާތްތަކާއި ހިތް ގުޅިއްޖެނަމަ، އެއިލާހަށް ޝަރީކުކޮށް، އެހެން ފަރާތްތަކަށް އަޅުކަންކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން އޭނާ ވެގެންދެއެވެ. ރުޅިވެރިކަމަށް ތަބަޢަވާން ފަށައިފިނަމަ، މީހުން ޤަތުލު ކުރަންވެސް އޭނާ ފަސްނުޖެހޭނެއެވެ. އަދި ޝަހުވަތްތަކަށް ތަބަޢަވާން ފަށައިފިނަމަ ޒިނޭކުރުމަކީވެސް ބޮޑުކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ.
ބަހުގެ ގޮތުން އީމާނުގެ މާނައަކީ : ހިތުން ތެދުކުރުމެވެ. ޝަރުޢީ އިސްތިލާޙުގައި އީމާނުގެ މާނައަކީ : ހިތުން ތެދުކޮށް ޤަބޫލުކުރުމާއި އެކު ދުލުން އިޤުރާރުވެ ގުނަވަންތަކުން ޢަމަލުކުރުމެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމަ ޙަދިޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ. ”
މަދީނާ މާތްވެގެންވާ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި މަދީނާގައި ދިރިއުޅުމުގައި ދިމާވާ އުނދަގޫތަކަށް ކެތްތެރިވުމަށް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމް ބާރުއެޅުއްވުން ހިމެނެއެވެ.
“ޢަޤީދާގެ ފިލާވަޅު” މިނަމުގައި ސިލްސިލާކޮށް މިގެނެސްދެވޭ ލިޔުންތަކަކީ އިސްލާމީ ޢަޤީދާގެ މުހިއްމު މައްސަލަތަކަށް އަލިއަޅުވާލައްވާ އިމާމުއް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ، “އަލްޢަޤީދަތުއް ޠަޙާވިއްޔާ”ގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ ފޮތުގެ މެދުމިނުގެ ޝަރަޙައެކެވެ.
5- ތިބާގެ ދީނަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: އަހަރެންގެ ދީނަކީ އިސްލާމްދީނެވެ. އިސްލާމްކަމުގެ މާނައަކީ އެއްކައުވަންތަﷲ އަށް ބޯލަނބައި ކިޔަމަން ގަތުމާއި އެއިލާހުގެ އަމުރުފުޅުތަކާ އެއްގޮތްވާގޮތުގެ މަތީން ޢަމަލުތައް ބެހެއްޓުމެވެ. އަދި ޝިރުކާއި، އޭގެ އަހުލުވެރިންގެ
ޚިލާފުވުމަކީ މިކައުނުގައި އިންސާނީ ޠަބީޢަތުގައި މާތްﷲ ލައްވާފައިވާ ކެމެކެވެ. މިކަމަށް އިޝާރާތްކުރައްވާ މާތްﷲ ވަޙީ ކުރައްވަނީ. وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً ۖ وَلَا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ ﴿١١٨﴾ سورة هود
މާތްވެގެންވާ ބަރަކާތްލެއްވިގެންވާ މަދީނާގެ މާތްކަމުގެ ތެރޭގައި ރަސޫލާ صلى الله عليه و سلم މި ރަށަށް ޠައިބާ ( طَيْبَةٌ ) އޭ ނަންދެއްވުން ހިމެނެއެވެ. އަދި ޠާބާ ( طَابَةٌ ) ގެ ނަންވެސް ދެއްވިއެވެ.
މަދީނާގެ މާތްކަމުގެ ތެރޭގައި މަދީނާގެ ބިމުގައި އަމާންކަން ލިބިގެންވާ ޙަރަމެއް ﷲ ތަޢާލާ ލެއްވުން ހިމެނިގެންވެއެވެ. މައްކާ ގައިވެސް އަމާންކަން ލިބިގެންވާ ޙަރަމެއް ﷲ ތަޢާލާ ލެއްވިފަދައިންނެވެ. ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه و سلم ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ.
ސުވަރުގެއާއި ނަރަކައާއި މާތްﷲ ގެ މަޚްލޫޤުން ކަމުގައިވާ މަލާއިކަތުންނާއި، ޖިންނި ޝައިޠާނުންނާއި އަދި މި ނޫނަސް ރޫޙާނީ ތަންތަނާއި އެއްޗިއްސަކީ ޙައްޤު ކަން ކޮންމެ މުސްލިމަކުމެ ޤަބޫލު ކުރަންޖެހެއެވެ. ހަމަ އެކަނި ތަފާތަކީ މިތަކެތި
ހަމަކަށަވަރުން މަދީނާއަކީ މާތްވެގެންވާ ނަބިއްޔާ މުޙައްމދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވސައްލަމްގެ ރަށްކޮޅެވެ. އެއީ މާތްވެގެންވާ ޠައިބާއެވެ. އެ ބިމެއްގައި ވަޙީ ބާވައިލެއްވުނު ބިމެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްއާއި ބައްދަލު ކުރެއްވުމަށްޓަކައި ޖިބްރީލުލް އަމީން
އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ ޙުކުމްތަކަކީ މީސްތަކުންގެ މަޞްލަޙަތުތައް ރައްކާތެރިކޮށް ދިނުމެވެ. އެހެނީ މިދީން އައުމުގެ ކުރީން މުލްޚިދުންވަނީ އެމީހުންގެ ކަންތައްތަކުގައި އެއްވެސް ގޮތެއްފޮތެއް ނެތިފައެވެ. އިމާމް ޢަޒާލީ ވިދާޅުވަނީ ޝަރީޢަތުގެ މަޤްސަދުތައް ފަސް ބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ.
އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް ދިމާވާ ހުރިހާ ކަންތައްތަކެއް މިހެން ދިމާވަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟ ﷲ އިރާދަ ކުރައްވައިފިނަމަ ހަށިގަނޑު އެގޮތަށް ނުބައި ނުވެވެސް އޮވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް ހަށިގަނޑު ނުބައިވުން އެއީ އަހަރުމެންނަށް ވަރަށް މުހިއްމު މެސެޖެއް
ފަހެ، މަންފާހުރިކަމެއް ގެނެސްގަތުމުގައްޔާއި، ގެއްލުންދެނިވިކަމެއް ހުއްޓުވުމުގެގޮތުން ނުވަތަ އެފަދަކަމެއް ނައްތާލުމުގެގޮތުން ކުރެވޭ އެންމެހާ ކަމެއް މިކަމުގެ ތެރެއަށް ވަންނަހުއްޓެވެ.
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަޠަޢާލާ ހެއްދެވި މަޚްލޫގުންގެ ތެރެއިން އިންސާނުންނަށްވަނީ އިމްތިޙާނަށްޓަކައި އިޚްތިޔާރާއި ބާރު ދެއްވައި، ހަށިގަނޑުގައި ހިއްސުތަކަކާ އުދާސް ތަކެއްލައްވައި، ހެޔޮ ވިސްނުން ދެއްވައި އެހެން ހުރިހާ މަޚުލޫގުންނަށްވުރެ މާތް ކުރައްވައި އިންސާނުންގެ ދަރަޖަ
8– އިޙްސާންކަމަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: އެއީ ތިބާއަށް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދެކެދެކެހުރެ އަޅުކަންކުރާފަދައިން އަޅުކަންކުރުމެވެ. އެހެނީ ތިބާއަށް އެއިލާހު ނުފެނުނުކަމުގައިވިޔަސް އެއިލާހު ތިބާ ދެކެދެނެވޮޑިގެންވެއެވެ. މިކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މި
ﷲގެ ރުހިވޮޑިގަތުން ޙާޞިލުކުރުމީ، އޭނާގެ ދިރިއުޅުމުގެ މަޤްޞަދުކަމުގައި ހަދައި، އެގޮތް މަތީ ހެނދުންކޮށް ހަވީރުކުރާ މީހާ ދަންނާށެވެ! ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ، އޭނާގެ ހުރިހައި ބޭނުންތަކެއް ފުއްދާނޭ މަގު ފަހިކޮށް ދެއްވާނެއެވެ. އަދި ކަންބޮޑުވާނެ ހުރިހާ ކަމަކުން އޭނާ ރައްކާތެރި ކުރައްވާނެއެވެ. އޭނާގެ ހިތް އެއިލާހަށް ލޯބިކުރުމަށް ޚާލިޞްކުރައްވާނެއެވެ. އޭނާގެ ދޫ އެއިލާހުގެ މަތިން ހަނދުމަކުރުމުގައި ލަހައްޓަވާނެއެވެ. އަދި އޭނާގެ ގުނަންތައް އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިކަން އަދާކޮށް، އަޅުކަންކުރުމުގައި މަޝްޣޫލު ކުރައްވާނެއެވެ.
ﷲ ފިޔަވައި އެހެން ފަރާތްތަކާއި ހިތް ގުޅިއްޖެނަމަ، އެއިލާހަށް ޝަރީކުކޮށް، އެހެން ފަރާތްތަކަށް އަޅުކަންކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން އޭނާ ވެގެންދެއެވެ. ރުޅިވެރިކަމަށް ތަބަޢަވާން ފަށައިފިނަމަ، މީހުން ޤަތުލު ކުރަންވެސް އޭނާ ފަސްނުޖެހޭނެއެވެ. އަދި ޝަހުވަތްތަކަށް ތަބަޢަވާން ފަށައިފިނަމަ ޒިނޭކުރުމަކީވެސް ބޮޑުކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ.
ބަހުގެ ގޮތުން އީމާނުގެ މާނައަކީ : ހިތުން ތެދުކުރުމެވެ. ޝަރުޢީ އިސްތިލާޙުގައި އީމާނުގެ މާނައަކީ : ހިތުން ތެދުކޮށް ޤަބޫލުކުރުމާއި އެކު ދުލުން އިޤުރާރުވެ ގުނަވަންތަކުން ޢަމަލުކުރުމެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމަ ޙަދިޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ. ”
މަދީނާ މާތްވެގެންވާ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި މަދީނާގައި ދިރިއުޅުމުގައި ދިމާވާ އުނދަގޫތަކަށް ކެތްތެރިވުމަށް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމް ބާރުއެޅުއްވުން ހިމެނެއެވެ.
“ޢަޤީދާގެ ފިލާވަޅު” މިނަމުގައި ސިލްސިލާކޮށް މިގެނެސްދެވޭ ލިޔުންތަކަކީ އިސްލާމީ ޢަޤީދާގެ މުހިއްމު މައްސަލަތަކަށް އަލިއަޅުވާލައްވާ އިމާމުއް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ، “އަލްޢަޤީދަތުއް ޠަޙާވިއްޔާ”ގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ ފޮތުގެ މެދުމިނުގެ ޝަރަޙައެކެވެ.
5- ތިބާގެ ދީނަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: އަހަރެންގެ ދީނަކީ އިސްލާމްދީނެވެ. އިސްލާމްކަމުގެ މާނައަކީ އެއްކައުވަންތަﷲ އަށް ބޯލަނބައި ކިޔަމަން ގަތުމާއި އެއިލާހުގެ އަމުރުފުޅުތަކާ އެއްގޮތްވާގޮތުގެ މަތީން ޢަމަލުތައް ބެހެއްޓުމެވެ. އަދި ޝިރުކާއި، އޭގެ އަހުލުވެރިންގެ
ޚިލާފުވުމަކީ މިކައުނުގައި އިންސާނީ ޠަބީޢަތުގައި މާތްﷲ ލައްވާފައިވާ ކެމެކެވެ. މިކަމަށް އިޝާރާތްކުރައްވާ މާތްﷲ ވަޙީ ކުރައްވަނީ. وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً ۖ وَلَا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ ﴿١١٨﴾ سورة هود
މާތްވެގެންވާ ބަރަކާތްލެއްވިގެންވާ މަދީނާގެ މާތްކަމުގެ ތެރޭގައި ރަސޫލާ صلى الله عليه و سلم މި ރަށަށް ޠައިބާ ( طَيْبَةٌ ) އޭ ނަންދެއްވުން ހިމެނެއެވެ. އަދި ޠާބާ ( طَابَةٌ ) ގެ ނަންވެސް ދެއްވިއެވެ.
މަދީނާގެ މާތްކަމުގެ ތެރޭގައި މަދީނާގެ ބިމުގައި އަމާންކަން ލިބިގެންވާ ޙަރަމެއް ﷲ ތަޢާލާ ލެއްވުން ހިމެނިގެންވެއެވެ. މައްކާ ގައިވެސް އަމާންކަން ލިބިގެންވާ ޙަރަމެއް ﷲ ތަޢާލާ ލެއްވިފަދައިންނެވެ. ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه و سلم ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ.
ސުވަރުގެއާއި ނަރަކައާއި މާތްﷲ ގެ މަޚްލޫޤުން ކަމުގައިވާ މަލާއިކަތުންނާއި، ޖިންނި ޝައިޠާނުންނާއި އަދި މި ނޫނަސް ރޫޙާނީ ތަންތަނާއި އެއްޗިއްސަކީ ޙައްޤު ކަން ކޮންމެ މުސްލިމަކުމެ ޤަބޫލު ކުރަންޖެހެއެވެ. ހަމަ އެކަނި ތަފާތަކީ މިތަކެތި
ހަމަކަށަވަރުން މަދީނާއަކީ މާތްވެގެންވާ ނަބިއްޔާ މުޙައްމދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވސައްލަމްގެ ރަށްކޮޅެވެ. އެއީ މާތްވެގެންވާ ޠައިބާއެވެ. އެ ބިމެއްގައި ވަޙީ ބާވައިލެއްވުނު ބިމެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްއާއި ބައްދަލު ކުރެއްވުމަށްޓަކައި ޖިބްރީލުލް އަމީން
އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ ޙުކުމްތަކަކީ މީސްތަކުންގެ މަޞްލަޙަތުތައް ރައްކާތެރިކޮށް ދިނުމެވެ. އެހެނީ މިދީން އައުމުގެ ކުރީން މުލްޚިދުންވަނީ އެމީހުންގެ ކަންތައްތަކުގައި އެއްވެސް ގޮތެއްފޮތެއް ނެތިފައެވެ. އިމާމް ޢަޒާލީ ވިދާޅުވަނީ ޝަރީޢަތުގެ މަޤްސަދުތައް ފަސް ބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ.
އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް ދިމާވާ ހުރިހާ ކަންތައްތަކެއް މިހެން ދިމާވަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟ ﷲ އިރާދަ ކުރައްވައިފިނަމަ ހަށިގަނޑު އެގޮތަށް ނުބައި ނުވެވެސް އޮވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް ހަށިގަނޑު ނުބައިވުން އެއީ އަހަރުމެންނަށް ވަރަށް މުހިއްމު މެސެޖެއް