އިޙްސާންކަމުގައިވަނީ އެންމެ ރުކުނެކެވެ. އެއީ ތިބާ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދެކެދެކެހުރެ އަޅުކަންކުރާ ފަދައިން އަޅުކަންކުރުމެވެ. އެގޮތަށް އަޅުކަން ނުކުރެވޭނަމަ އެ އިލާހު ތިބާ ދެކެވޮޑިގެންވާކަން އެނގިހުރެ އަޅުކަންކުރުމެވެ. މިކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ
ރިބާ ކެއުން: ރިބާއަކީ އެފާފައެއްގެ ސަބަބުން މީހާ ގެއްލެނިވި އަދި ހަލާކުކުރަނިވި ފާފައެކެވެ. ރިބާކެއުމަކީ ޙަރާމް ކަމެއްކަން އެނގިހުރެ އެކާމީހުންނާއި ބެހޭގޮތުން ﷲ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. (…وَمَنْ عَادَ فَأُولَـٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ
ނިފާޤުގެ ތަޢުރީފް ޢަރަބިބަހުގައި ނިފާޤް ބަހުގެ ގޮތުން ބަލާއިރު (نفق) މިބަހުން ޞައްޙަ ދެ އަޞްލެއް (މާނައެއް) ޢަރަބި ބަހުގައި ނެގެއެވެ. އެއިން ދަލީލުކޮށްދޭ އެއް މާނައަކީ އެއްޗެއް މެދުކެނޑި އަދި ފިލައި ދިޔުމަށެވެ.
ދެވަނަ ބާބު: (ليبوكم أيكم أحسن عملا) ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ހެޔޮ ޢަމަލު ކުރަނީ ކާކުތޯ އިމްތިޙާނު ކުރެއްވުމަށްޓަކައެވެ. އިސްވެދިޔަ ބާބުގައި އަލި އަޅުވާލެވިފައިވަނީ މަރާއި ދިރުމުގެ މައްޗަށެވެ. ﷲތަޢާލާ މަރާއި ދިރުން
4.ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ގެ މައްޗަށް ދޮގު ހެދުން: އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. (من كذَبَ عليَّ متعمِّدًا فلْيتبوأْ مقعدَه من النار)1 މާނައީ: “ތިމަން ކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް
މުއައްލިފުގެ މުޤައްދިމާ الحمد لله رب العالمين. والصلاة والسلام على نبينا محمد. وعلى آله وصحبه أجمعين أما بعد: ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން ނިފާޤްކަމަކީ ބޮޑުވެގެންވާ ބަލިމަޑުކަމެކެވެ. ނުރައްކާތެރި މަގުއޮޅުމެކެވެ. ފެތުރިފައިވާ
ސުވަރުގެއާއި ނަރަކައާއި ދެމެދު މަރު ޛަބަޙަކުރެއްވުން. އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވާ ޙަދީޘެއްގައި ވެއެވެ. “….. وَيَبْقَى أَهْلُ النَّارِ فَيُطْرَحُ مِنْهُمْ فِيهَا فَوْجٌ ، ثُمَّ يُقَالُ
އަދި އެކަލާނގެ ވަނީ ޢަދުލުވެރިކަމާއި އަދި ޙައްޤަށް ހުކުމް ނުކުރާ މީހުން ނަރަކަޔަށް ދާންޖެހޭނެކަން އަންގަވާފައެވެ.
ހިޖްރަކުރުމަށް މަނާވެގަތް މީހުން: މުސްލިމު ޤައުމަކަށް ހިޖްރަކުރުމުގެ ފުރުސަތު އޮތްކަމުގައި ވާނަމަ، ކާފަރު ޤައުމެއްގައި މުސްލިމުން ދިރިއުޅުން ހުއްދަ ވެގެން ނުވެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް އެގައުމެއްގައި އުޅުމުން މުސްލިމުން އެކި ފިތުނަތަކަށް ހުށަހެޅޭ ކަމަށް ވާނަމައެވެ.
އިންސާނާގެ ނަފްސު ނުވަތަ މިޒާޖު ފަސާދަވެއްޖެނަމަ އޭނާއަށް ގެއްލުންހުރި ކަންކަމަށް އެދުންވެރިވެއެވެ. އެފަދަ ކަންކަމަށް ލޯބިކުރުމުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ ބުއްދިއާއި، ދީނާއި، އަޚްލާޤާއި، ހަށިގަނޑާ އަދި މުދާ ފަސާދަވެއެވެ. ޝައިޠާނާއަކީ އޭގެ ނަފްސުގައިވެސް ނުބައި
މުތަރްޖިމުގެ މުޤައްދިމާ الحمد لله رب العالمين ، والصلاة والسلام على خاتم الأنبياء والمرسلين ، المبعوث رحمة للعالمين، محمد وعلى آله وصحبه أجمعين . أما بعد
ނަރަކައިގައި ދާއިމަށް ދެމި ތިބެންނުޖެހޭ މީހުން މިބައިމީހުންނަކީ ތައުޙީދުގެ ދެކަލިމައިގެ އަހުލުވެރިންނެވެ. އަދި ﷲއަށް ޝިރުކު ނުކުރާ މީހުންނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެބައިމީހުންގެ ފާފަތައް އެބައިމީހުންގެ ޞާލިޙު ޢަމަލުތަކަށް ވުރެ ގިނަ މީހުންނެވެ. އަދި
މާނައީ: ” އެކަލޭގެ ދެންނެވިއެވެ. ފަހެ، އިބައިލާހުގެ ޢިއްޒަތްތެރިވަންތަކަން ގަންދީ ބުނަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، އެއުރެންގެ އެންމެން މަގުފުރައްދާ ހުށީމެވެ. އެއުރެންކުރެ، އިބައިލާހު ޚިޔާރުކުރައްވާފައިވާ އަޅުން މެނުވީއެވެ.”
އިންސާނުންގެ ތެރެއިން ﷲއަށް ކާފަރުވީ މީސްތަކުން ނަރަކަޔަށް ވަންނާނެ ފަދައިން ޖިންނީންގެ ތެރެއިން ވެސް ﷲއަށް ކާފަރުވާ މީހުން ދާނީ ނަރަކައަށެވެ.
ކަނޑައެޅިގެން ނަރަކަކަޔަށް ވަންނާނެކަން ބަޔާންކުރެވިފައިވާ މީހުން ކާފަރުންނާއި އަދި މުޝްރިކުން ނަރަކަޔަށް ވަންނާނެ ކަމާއި މެދުގައި އެއްވެސް ޝައްކެއްނެތެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަދި ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްތަކުގައި މީސްތަކުންގެ
ފަހެ އެބައިމީހުން މަތިވެރިކުރާ ޖިންނީންގެ ނަންތަކުން އެބައިމީހުން ހުވާކުރެއެވެ. އޭރުން ޖިންނީންގެ ކިބައިން އިންސާނުން އެދޭ ބައެއް ކަންތައްތައް އެ ޖިންނީން ފުއްދައިދެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން އިންސާނުންގެ މައްޗަށް ޖިންނީން މަތިވެރިވެ ޝަރަފުވެރިވެއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު ޖިންނީންނަށްވުރެ އިންސާނުން ޝަރަފުވެރިވެގެންވާކަމާއި އެބައިމީހުންގެ ޤަދަރު މަތިވެރިވެގެންވާކަން ޖިންނީންނަށް އެނގެއެވެ. އިންސާނުން ޖިންނީންގެ ގާތުން ރައްކާތެރިކަމަށް އެދޭނަމަ އޭނާގެ މިސާލަކީ، މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ބޮޑުން، ނިކަމެތިންގެ ގާތުން އޭނާގެ ޙާޖަތެއް ފުއްދައިދިނުމަށް އެދުންފަދަ ކަމެކެވެ.
އިޙްސާންކަމުގައިވަނީ އެންމެ ރުކުނެކެވެ. އެއީ ތިބާ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދެކެދެކެހުރެ އަޅުކަންކުރާ ފަދައިން އަޅުކަންކުރުމެވެ. އެގޮތަށް އަޅުކަން ނުކުރެވޭނަމަ އެ އިލާހު ތިބާ ދެކެވޮޑިގެންވާކަން އެނގިހުރެ އަޅުކަންކުރުމެވެ. މިކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ
ރިބާ ކެއުން: ރިބާއަކީ އެފާފައެއްގެ ސަބަބުން މީހާ ގެއްލެނިވި އަދި ހަލާކުކުރަނިވި ފާފައެކެވެ. ރިބާކެއުމަކީ ޙަރާމް ކަމެއްކަން އެނގިހުރެ އެކާމީހުންނާއި ބެހޭގޮތުން ﷲ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. (…وَمَنْ عَادَ فَأُولَـٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ
ނިފާޤުގެ ތަޢުރީފް ޢަރަބިބަހުގައި ނިފާޤް ބަހުގެ ގޮތުން ބަލާއިރު (نفق) މިބަހުން ޞައްޙަ ދެ އަޞްލެއް (މާނައެއް) ޢަރަބި ބަހުގައި ނެގެއެވެ. އެއިން ދަލީލުކޮށްދޭ އެއް މާނައަކީ އެއްޗެއް މެދުކެނޑި އަދި ފިލައި ދިޔުމަށެވެ.
ދެވަނަ ބާބު: (ليبوكم أيكم أحسن عملا) ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ހެޔޮ ޢަމަލު ކުރަނީ ކާކުތޯ އިމްތިޙާނު ކުރެއްވުމަށްޓަކައެވެ. އިސްވެދިޔަ ބާބުގައި އަލި އަޅުވާލެވިފައިވަނީ މަރާއި ދިރުމުގެ މައްޗަށެވެ. ﷲތަޢާލާ މަރާއި ދިރުން
4.ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ގެ މައްޗަށް ދޮގު ހެދުން: އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. (من كذَبَ عليَّ متعمِّدًا فلْيتبوأْ مقعدَه من النار)1 މާނައީ: “ތިމަން ކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް
މުއައްލިފުގެ މުޤައްދިމާ الحمد لله رب العالمين. والصلاة والسلام على نبينا محمد. وعلى آله وصحبه أجمعين أما بعد: ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން ނިފާޤްކަމަކީ ބޮޑުވެގެންވާ ބަލިމަޑުކަމެކެވެ. ނުރައްކާތެރި މަގުއޮޅުމެކެވެ. ފެތުރިފައިވާ
ސުވަރުގެއާއި ނަރަކައާއި ދެމެދު މަރު ޛަބަޙަކުރެއްވުން. އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވާ ޙަދީޘެއްގައި ވެއެވެ. “….. وَيَبْقَى أَهْلُ النَّارِ فَيُطْرَحُ مِنْهُمْ فِيهَا فَوْجٌ ، ثُمَّ يُقَالُ
އަދި އެކަލާނގެ ވަނީ ޢަދުލުވެރިކަމާއި އަދި ޙައްޤަށް ހުކުމް ނުކުރާ މީހުން ނަރަކަޔަށް ދާންޖެހޭނެކަން އަންގަވާފައެވެ.
ހިޖްރަކުރުމަށް މަނާވެގަތް މީހުން: މުސްލިމު ޤައުމަކަށް ހިޖްރަކުރުމުގެ ފުރުސަތު އޮތްކަމުގައި ވާނަމަ، ކާފަރު ޤައުމެއްގައި މުސްލިމުން ދިރިއުޅުން ހުއްދަ ވެގެން ނުވެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް އެގައުމެއްގައި އުޅުމުން މުސްލިމުން އެކި ފިތުނަތަކަށް ހުށަހެޅޭ ކަމަށް ވާނަމައެވެ.
އިންސާނާގެ ނަފްސު ނުވަތަ މިޒާޖު ފަސާދަވެއްޖެނަމަ އޭނާއަށް ގެއްލުންހުރި ކަންކަމަށް އެދުންވެރިވެއެވެ. އެފަދަ ކަންކަމަށް ލޯބިކުރުމުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ ބުއްދިއާއި، ދީނާއި، އަޚްލާޤާއި، ހަށިގަނޑާ އަދި މުދާ ފަސާދަވެއެވެ. ޝައިޠާނާއަކީ އޭގެ ނަފްސުގައިވެސް ނުބައި
މުތަރްޖިމުގެ މުޤައްދިމާ الحمد لله رب العالمين ، والصلاة والسلام على خاتم الأنبياء والمرسلين ، المبعوث رحمة للعالمين، محمد وعلى آله وصحبه أجمعين . أما بعد
ނަރަކައިގައި ދާއިމަށް ދެމި ތިބެންނުޖެހޭ މީހުން މިބައިމީހުންނަކީ ތައުޙީދުގެ ދެކަލިމައިގެ އަހުލުވެރިންނެވެ. އަދި ﷲއަށް ޝިރުކު ނުކުރާ މީހުންނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެބައިމީހުންގެ ފާފަތައް އެބައިމީހުންގެ ޞާލިޙު ޢަމަލުތަކަށް ވުރެ ގިނަ މީހުންނެވެ. އަދި
މާނައީ: ” އެކަލޭގެ ދެންނެވިއެވެ. ފަހެ، އިބައިލާހުގެ ޢިއްޒަތްތެރިވަންތަކަން ގަންދީ ބުނަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، އެއުރެންގެ އެންމެން މަގުފުރައްދާ ހުށީމެވެ. އެއުރެންކުރެ، އިބައިލާހު ޚިޔާރުކުރައްވާފައިވާ އަޅުން މެނުވީއެވެ.”
އިންސާނުންގެ ތެރެއިން ﷲއަށް ކާފަރުވީ މީސްތަކުން ނަރަކަޔަށް ވަންނާނެ ފަދައިން ޖިންނީންގެ ތެރެއިން ވެސް ﷲއަށް ކާފަރުވާ މީހުން ދާނީ ނަރަކައަށެވެ.
ކަނޑައެޅިގެން ނަރަކަކަޔަށް ވަންނާނެކަން ބަޔާންކުރެވިފައިވާ މީހުން ކާފަރުންނާއި އަދި މުޝްރިކުން ނަރަކަޔަށް ވަންނާނެ ކަމާއި މެދުގައި އެއްވެސް ޝައްކެއްނެތެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަދި ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްތަކުގައި މީސްތަކުންގެ
ފަހެ އެބައިމީހުން މަތިވެރިކުރާ ޖިންނީންގެ ނަންތަކުން އެބައިމީހުން ހުވާކުރެއެވެ. އޭރުން ޖިންނީންގެ ކިބައިން އިންސާނުން އެދޭ ބައެއް ކަންތައްތައް އެ ޖިންނީން ފުއްދައިދެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން އިންސާނުންގެ މައްޗަށް ޖިންނީން މަތިވެރިވެ ޝަރަފުވެރިވެއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު ޖިންނީންނަށްވުރެ އިންސާނުން ޝަރަފުވެރިވެގެންވާކަމާއި އެބައިމީހުންގެ ޤަދަރު މަތިވެރިވެގެންވާކަން ޖިންނީންނަށް އެނގެއެވެ. އިންސާނުން ޖިންނީންގެ ގާތުން ރައްކާތެރިކަމަށް އެދޭނަމަ އޭނާގެ މިސާލަކީ، މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ބޮޑުން، ނިކަމެތިންގެ ގާތުން އޭނާގެ ޙާޖަތެއް ފުއްދައިދިނުމަށް އެދުންފަދަ ކަމެކެވެ.
