
ފޮތް: ދަލާއިލުއް ތައުޙީދި
ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އިންސާނުންނާއި ޖިންނީން ހެއްދެވީ އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަކުރުމަށެވެ.

ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އިންސާނުންނާއި ޖިންނީން ހެއްދެވީ އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަކުރުމަށެވެ.

އެބަސްތަކެއްގެ ސަބަބުން ﷲ އަހަރެންނަށް މަންފާކޮށްދެއްވަނިވި ބަސްތަކެއް ލިޔެދީބަލަ! އެންމެ ފުރަތަމަވެސް އަހަރެން ތިބާއަށް ވަޞިއްޔަތްކުރާނީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުން، މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ގެނެސްދެއްވި ތަކެއްޗާމެދު ވިސްނާލުމަށެވެ. އެއީ ހަމަކަށަވަރުންވެސް

50- އަހަރެންނަށް ތިބާ ވަޞިއްޔަތްކުރަނީ ކޮންކަމަކަށް؟ އަހަރެން ތިބާއަށް ނަޞީޙަތްތެރިވަނީ ތައުޙީދުގެ ޢިލްމު ހޯދައިގަތުމަށެވެ. އެޢިލްމުގައި ތިބާ ފިޤުހުވެރިވުމަށެވެ. އަދި ތައުޙީދާބެހޭގޮތުން ލިޔެފައިވާ ފޮތްތައް މުޠާލިޢާކުރުމަށެވެ. އެކަމަކައިގެން ރަސޫލުން ފޮނުއްވުނު ތައުޙީދުގެ ޙަޤީޤަތް ހަމަކަށަވަރުންވެސް

49- އެންމެ މާތްކަން ގަދަވެގެންވަނީ ކާކު؟ ކެތްތެރިވާ ފަޤީރުމީހާތަ ނޫނީ ޝުކުރުވެރިވާ މުއްސަނދިމީހާތަ؟ ކެތްތެރިވުމުގެ ތަޢުރީފަކީ ކޮބާ؟ އަދި ޝުކުރުވެރިވުމުގެ ތަޢުރީފަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: މުއްސަނދިކަމާއި ފަޤީރުކަމަށް ބަލާލާއިރު، އެދެކަމުގައި ކެތްތެރިޔާއާއި ޝުކުރުކުރާ މީހާވެސް

47– لاَ إِلهَ إِلاَّ الله ގެ މާނައަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: لاَ إِلهَ إِلاَّ الله ގެ މާނައަކީ ޙައްޤުވެގެން އަޅުކަންވެވޭ އިލާހަކު ﷲފިޔަވައި ނުވުމެވެ. އެކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ

46- ޢާއްމު މާނާގައި ޤަދަރުގެ ހެޔޮމިންވަރާއި ޤަދަރުގެ ނުބައިމިންވަރު ވެސް ވަނީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ގެ ފަރާތުން ހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު: ޢާއްމު މާނާގައި ޤަދަރުގެ ހެޔޮމިންވަރާއި ޤަދަރުގެ ނުބައިމިންވަރު ވެސް ވަނީ ﷲ

45- ޤަޟާއާއި ޤަދަރުގެ ފަރަޤަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: އަލްޤަދަރު މިބަސްނެގިފައިވަނީ ޤަދްރު މިމަޞްދަރުންނެވެ. އޭގެފަހުގައި މިންވަރު ބަޔާންކުރުމަށާއި ތަފްޞީލްކުރުމަށާއި ބަޔާންކުރުމުގެ މާނާގައި މިލަފްޒު ބޭނުންކުރެވުނެވެ. އެއަށްފަހުގައި މިލަފްޒު ގިނައިން ބޭނުންކުރެވުނީ ކާއިނާތުގައިވާ ތަކެއްޗާއި ކަންކަން

44- ޝިރުކަކީ ކޮބާ؟ އަދި ޝިރުކުރުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: ދަންނާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން ތައުޙީދަކީ ޝިރުކުގެ އިދިކޮޅެވެ. ޝިރުކުގެ ތިން ބާވަތްވެއެވެ. އެއީ ބޮޑުޝިރުކާއި ކުޑަޝިރުކާއި ވަންހަނާވެގެންވާ ޝިރުކެވެ. 1- ބޮޑު ޝިރުކު: މިވައްތަރުގެ

43- ކުފުރުގެ މާނައަކީ ކޮބާ؟ އަދި ކުފުރުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ކުފުރު ބެހެނީ ދެބަޔަކަށެވެ. 1- މިއްލަތުން ބޭރުވާ ކުފުރު: މިވައްތަރުގެ ކުފުރުގެ ފަސް ބާވަތްވެއެވެ. ހ_- ދޮގުކުރުމުގެ ސަބަބުން ކާފިރުވުން: ﷲ ތަޢާލާ

41- ﷲ ގެ އަމުރުފުޅެއް އަހަރެންނާ ހަމައަށް އައުމުން އަހަރެން ޢަމަލުކުރަންޖެހޭނީ ކިހިނެއް؟ ޖަވާބު: ހަތް ކަމެއް ކުރުން ތިބާގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވެއެވެ. އެއީ އެކަމުގެ ޢިލްމު ދެނެގަތުމާއި، އެކަމަށް ލޯބިކުރުމާއި، އެކަމެއް ކުރުމަށް

40– ތައުޙީދުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: 1- ތައުޙީދުއް ރުބޫބިއްޔާ: އެއީ ރައްބުވަންތަކަމުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. މިވައްތަރުގެ ތައުޙީދަށް މައްކާގެ ކާފިރުންވެސް އިޤްރާރުވިއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. “قُلْ مَنْ

39- ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އެކަނި އަޅުކަން ކުރުމަށާއި ޠާޣޫތުތަކުން ދުރުހެލިވުމަށް ގޮވާލުމަށްޓަކައި އެއިލާހު ރަސޫލަކު ނުފޮނުއްވާ އެއްވެސް އުއްމަތެއް ވޭހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު: ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އެކަނި އަޅުކަން ކުރުމަށާއި ޠާޣޫތުތަކުން ދުރުހެލިވުމަށް

37- އަލުންދިރުއްވުމަށްފަހުގައި މީސްތަކުންގެ ޢަމަލުތައް ޙިސާބުބައްލަވައި ޖަޒާ ދެއްވޭނެތަ؟ ޖަވާބު: އަލުން ދިރުއްވުމަށްފަހުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ، މީސްތަކުންގެ ޢަމަލުތައް ޙިސާބުބައްލަވައި ޖަޒާދެއްވާނެއެވެ. އެކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅެވެ. “لِيَجْزِيَ الَّذِينَ

33- އިސްލާމްދީނުގެ މަރުތަބާ ތަކުގެ ތެރެއިން ދެވަނަ މަރުތަބާއަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: އެއީ އީމާންކަމެވެ. 34- އީމާންކަމުގެ ގޮފިތައް ކިތައް؟ ޖަވާބު: އީމާންކަމުގެ ގޮފިތައް ހަތްދިހަ އެތައްބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ މަތީގައިވަނީ

32- ނިފާޤުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ އަދި އޭގެ މާނައަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: ނިފާޤު ބެހިގެންވަނީ ދެބަޔަކަށެވެ. އެއީ އިޢުތިޤާދުގެ ނިފާޤާއި ޢަމަލުގެ ނިފާޤެވެ. އިޢުތިޤާދުގެ ނިފާޤަކީ ހިތުން އިސްލާމްނުވެ ދުލުން ތިމަންނަމެންނަކީ މުސްލިމުންނޭ ބުނެއުޅުމެވެ.

31- ޝިރުކުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: ޙާޖަތްތައް ފުއްދައިދިނުން އެދި މަރުވެފައިވާ މީހުންގެ ކިބައިން އެދުމާއި، އެމީހުންގެ ކިބައިން މަދަދަށް އެދުމާއި، ދިމާވާކަންތައްތަކުގައި މައްޔިތުންނާ ދިމާއަށް ދިޔުމަކީ ޝިރުކެކެވެ. މިއީ އެނގިހުރެ ކުރެވޭ ޝިރުކުގެ

ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އިންސާނުންނާއި ޖިންނީން ހެއްދެވީ އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަކުރުމަށެވެ.

އެބަސްތަކެއްގެ ސަބަބުން ﷲ އަހަރެންނަށް މަންފާކޮށްދެއްވަނިވި ބަސްތަކެއް ލިޔެދީބަލަ! އެންމެ ފުރަތަމަވެސް އަހަރެން ތިބާއަށް ވަޞިއްޔަތްކުރާނީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުން، މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ގެނެސްދެއްވި ތަކެއްޗާމެދު ވިސްނާލުމަށެވެ. އެއީ ހަމަކަށަވަރުންވެސް

50- އަހަރެންނަށް ތިބާ ވަޞިއްޔަތްކުރަނީ ކޮންކަމަކަށް؟ އަހަރެން ތިބާއަށް ނަޞީޙަތްތެރިވަނީ ތައުޙީދުގެ ޢިލްމު ހޯދައިގަތުމަށެވެ. އެޢިލްމުގައި ތިބާ ފިޤުހުވެރިވުމަށެވެ. އަދި ތައުޙީދާބެހޭގޮތުން ލިޔެފައިވާ ފޮތްތައް މުޠާލިޢާކުރުމަށެވެ. އެކަމަކައިގެން ރަސޫލުން ފޮނުއްވުނު ތައުޙީދުގެ ޙަޤީޤަތް ހަމަކަށަވަރުންވެސް

49- އެންމެ މާތްކަން ގަދަވެގެންވަނީ ކާކު؟ ކެތްތެރިވާ ފަޤީރުމީހާތަ ނޫނީ ޝުކުރުވެރިވާ މުއްސަނދިމީހާތަ؟ ކެތްތެރިވުމުގެ ތަޢުރީފަކީ ކޮބާ؟ އަދި ޝުކުރުވެރިވުމުގެ ތަޢުރީފަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: މުއްސަނދިކަމާއި ފަޤީރުކަމަށް ބަލާލާއިރު، އެދެކަމުގައި ކެތްތެރިޔާއާއި ޝުކުރުކުރާ މީހާވެސް

47– لاَ إِلهَ إِلاَّ الله ގެ މާނައަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: لاَ إِلهَ إِلاَّ الله ގެ މާނައަކީ ޙައްޤުވެގެން އަޅުކަންވެވޭ އިލާހަކު ﷲފިޔަވައި ނުވުމެވެ. އެކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ

46- ޢާއްމު މާނާގައި ޤަދަރުގެ ހެޔޮމިންވަރާއި ޤަދަރުގެ ނުބައިމިންވަރު ވެސް ވަނީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ގެ ފަރާތުން ހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު: ޢާއްމު މާނާގައި ޤަދަރުގެ ހެޔޮމިންވަރާއި ޤަދަރުގެ ނުބައިމިންވަރު ވެސް ވަނީ ﷲ

45- ޤަޟާއާއި ޤަދަރުގެ ފަރަޤަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: އަލްޤަދަރު މިބަސްނެގިފައިވަނީ ޤަދްރު މިމަޞްދަރުންނެވެ. އޭގެފަހުގައި މިންވަރު ބަޔާންކުރުމަށާއި ތަފްޞީލްކުރުމަށާއި ބަޔާންކުރުމުގެ މާނާގައި މިލަފްޒު ބޭނުންކުރެވުނެވެ. އެއަށްފަހުގައި މިލަފްޒު ގިނައިން ބޭނުންކުރެވުނީ ކާއިނާތުގައިވާ ތަކެއްޗާއި ކަންކަން

44- ޝިރުކަކީ ކޮބާ؟ އަދި ޝިރުކުރުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: ދަންނާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން ތައުޙީދަކީ ޝިރުކުގެ އިދިކޮޅެވެ. ޝިރުކުގެ ތިން ބާވަތްވެއެވެ. އެއީ ބޮޑުޝިރުކާއި ކުޑަޝިރުކާއި ވަންހަނާވެގެންވާ ޝިރުކެވެ. 1- ބޮޑު ޝިރުކު: މިވައްތަރުގެ

43- ކުފުރުގެ މާނައަކީ ކޮބާ؟ އަދި ކުފުރުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ކުފުރު ބެހެނީ ދެބަޔަކަށެވެ. 1- މިއްލަތުން ބޭރުވާ ކުފުރު: މިވައްތަރުގެ ކުފުރުގެ ފަސް ބާވަތްވެއެވެ. ހ_- ދޮގުކުރުމުގެ ސަބަބުން ކާފިރުވުން: ﷲ ތަޢާލާ

41- ﷲ ގެ އަމުރުފުޅެއް އަހަރެންނާ ހަމައަށް އައުމުން އަހަރެން ޢަމަލުކުރަންޖެހޭނީ ކިހިނެއް؟ ޖަވާބު: ހަތް ކަމެއް ކުރުން ތިބާގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވެއެވެ. އެއީ އެކަމުގެ ޢިލްމު ދެނެގަތުމާއި، އެކަމަށް ލޯބިކުރުމާއި، އެކަމެއް ކުރުމަށް

40– ތައުޙީދުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: 1- ތައުޙީދުއް ރުބޫބިއްޔާ: އެއީ ރައްބުވަންތަކަމުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. މިވައްތަރުގެ ތައުޙީދަށް މައްކާގެ ކާފިރުންވެސް އިޤްރާރުވިއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. “قُلْ مَنْ

39- ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އެކަނި އަޅުކަން ކުރުމަށާއި ޠާޣޫތުތަކުން ދުރުހެލިވުމަށް ގޮވާލުމަށްޓަކައި އެއިލާހު ރަސޫލަކު ނުފޮނުއްވާ އެއްވެސް އުއްމަތެއް ވޭހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު: ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އެކަނި އަޅުކަން ކުރުމަށާއި ޠާޣޫތުތަކުން ދުރުހެލިވުމަށް

37- އަލުންދިރުއްވުމަށްފަހުގައި މީސްތަކުންގެ ޢަމަލުތައް ޙިސާބުބައްލަވައި ޖަޒާ ދެއްވޭނެތަ؟ ޖަވާބު: އަލުން ދިރުއްވުމަށްފަހުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ، މީސްތަކުންގެ ޢަމަލުތައް ޙިސާބުބައްލަވައި ޖަޒާދެއްވާނެއެވެ. އެކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅެވެ. “لِيَجْزِيَ الَّذِينَ

33- އިސްލާމްދީނުގެ މަރުތަބާ ތަކުގެ ތެރެއިން ދެވަނަ މަރުތަބާއަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: އެއީ އީމާންކަމެވެ. 34- އީމާންކަމުގެ ގޮފިތައް ކިތައް؟ ޖަވާބު: އީމާންކަމުގެ ގޮފިތައް ހަތްދިހަ އެތައްބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ މަތީގައިވަނީ

32- ނިފާޤުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ އަދި އޭގެ މާނައަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: ނިފާޤު ބެހިގެންވަނީ ދެބަޔަކަށެވެ. އެއީ އިޢުތިޤާދުގެ ނިފާޤާއި ޢަމަލުގެ ނިފާޤެވެ. އިޢުތިޤާދުގެ ނިފާޤަކީ ހިތުން އިސްލާމްނުވެ ދުލުން ތިމަންނަމެންނަކީ މުސްލިމުންނޭ ބުނެއުޅުމެވެ.

31- ޝިރުކުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: ޙާޖަތްތައް ފުއްދައިދިނުން އެދި މަރުވެފައިވާ މީހުންގެ ކިބައިން އެދުމާއި، އެމީހުންގެ ކިބައިން މަދަދަށް އެދުމާއި، ދިމާވާކަންތައްތަކުގައި މައްޔިތުންނާ ދިމާއަށް ދިޔުމަކީ ޝިރުކެކެވެ. މިއީ އެނގިހުރެ ކުރެވޭ ޝިރުކުގެ