މިއާޔަތްތަކަށް ‘އާޔާތުލް ވަޞާޔާ އަލް ޢަޝްރި’ އޭ ކިޔެއެވެ. އެއީ މި އާޔަތްތަކުގައި 10 ކަމަކަށް ﷲތަޢާލާ ވަޞިއްޔަތްކުރައްވައި އަމުރުކުރައްވާފައިވާތީއެވެ.
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا
މި ޢުބޫދިއްޔަތުގައި ހުރިހާ މަޚުލޫޤުން ޝާމިލުވެގެންވެއެވެ. ހުރިހާ އިންސާނުންނަކީވެސް ﷲތަޢާލާ، ޚަލްޤުކުރައްވައި، ރިޒްޤުދެއްވައި، އެމީހުންގެ އެންމެހައި ކަންތައްތަކެއް ހިންމަވައި ނިންމަވައި ދެއްވާ، އެއިލާހުގެ އަޅުންނެވެ.
އެހެނީ އެ ދެކަންތައްވެސް ވަނީ މެދުވެރިވެފައެވެ. އަދި މިދެކަމުގެ ތެރެއިން އެއްކަމަކީ ﷲ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވާ ކަމެކެވެ. އަދި އަނެއް ކަމަކީ އެއިލާހު ލޯބިވެވޮޑިނުގަންނަވާ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ކައުނީ ޤަޟާގެ ތެރޭގައި، ﷲ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވާ ކަންތަކާއި، އެއިލާހު ލޯބިވެވޮޑިނުގަންނަވާ ކަންތައް ހިމެނޭކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިގެންދެއެވެ.
ﷲތަޢާލާ އިންސީންނާއި ޖިންނީން ޚަލްޤުކުރެއްވުމުގެ ޙިކްމަތަކީ އަޅުކަންކުރުމުގައި ﷲތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކޮށް، އެއިލާހު ފިޔަވައި ޙައްޤުޤޮތުގައި އަޅުކަންވެވޭ އެހެން އެއްވެސް އިލާހަކު ނުވާކަމަށް އިޢުތިޤާދުކޮށް، ބާޠިލު އިލާހުންތަކަށް ކާފަރުވުންކަން މިއާޔަތުން ދޭހަކޮށްދެއެވެ.
ޤުރުއާނުގައި ﷲގެ އަތްޕުޅޭ އައިސްފައިވާ ތަންތަނުގެ މާނައަކީ އެއިލާހުގެ ޤުދުރަތޭ ބުނުމަކީ، ބަދަލުކުރުމެވެ. އަދި ވައްތަރު ބަޔާންކުރުމަކީ އެއަތްޕުޅަކީ، އިންސާނުންގެ ނުވަތަ ކޮންމެވެސް އެހެން މަޚްލޫޤެއްގެ އަތް ކަހަލަ އަތްޕުޅެކޭ ބުނުންފަދަ ކަންތަކެވެ.
ތަވްޙީދުލް އުލޫހިއްޔާ ތަވްޙީދުލް އުލޫހިއްޔާއަކީ އެއްމެހައި އަޅުކަމެއްގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. އެ އަޅުކަންތައް އެއިލާހަށް ޚާލިޞްކޮށް ކުރުމެވެ. ބޭރުފުށުންކުރާ އަޅުކަމާއި، ހިތުންކުރާ އަޅުކަމުގައިވެސްމެއެވެ. ބޭރުފުށުންކުރާ އަޅުކަންތަކަކީ ނަމާދާއި ޙައްޖާއި ޞަދަޤާތްކުރުމާއި އެފަދަ އެހެން
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ދުވަސްވަރު އުޅުނު މުޝްރިކުންވެސް ތަޢުޙީދުގެ މިބަޔަށް އެއްބަސްވެއެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުން މިބަޔަށް އީމާންވާންޖެހޭ އެއްމެފުރިހަމަ ގޮތުގައި އީމާނެއް ނުވެއެވެ. އެހެނީ މިބަޔަށް އީމާންވާންޖެހޭ އެއްމެފުރިހަމަ ގޮތުގައި އީމާންވާމީހާ ތަވްޙީދުގެ އަނެއް ދެބަޔަށްވެސް އީމާންވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން މިބަޔަށް އެއްބަސްވި އެއްބަސްވުމުން، އެމީހުންނަށް އިސްލާމްދީނަށް ވަދެވުނުކަމަކަށް ނުވެއެވެ.
ﷲގެ އިރާދަފުޅާ އެކު، މިފިލާވަޅުތަކުގައި ޝަރަޙަކުރެވޭތޯ އަޅުގަނޑު ބަލާނީ، ތަވްޙީދުގެ މަޝްހޫރުފޮތް ކިތާބުއްތަވްޙީދެވެ. ޝަރަޙަކުރުމުގައި އަޞްލަކަށް ބަލާނީ ޝައިޚު މުޙައްމަދު ބިން ޞާލިޙް އަލްޢުޘައިމީން ލިޔުއްވާފައިވާ ‘އަލް ޤައުލުލް މުފީދް ޢަލާ ކިތާބިއްތަވްޙީދް’ އާއި ޝައިޚް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްޢަޒީޒް އަލްޤަރްޢާވީ ލިޔުއްވާފައިވާ ‘އަލްޖަދީދް ފީ ޝަރްޙި ކިތާބިއްތަވްޙީދް’ އެވެ.
މިއާޔަތްތަކަށް ‘އާޔާތުލް ވަޞާޔާ އަލް ޢަޝްރި’ އޭ ކިޔެއެވެ. އެއީ މި އާޔަތްތަކުގައި 10 ކަމަކަށް ﷲތަޢާލާ ވަޞިއްޔަތްކުރައްވައި އަމުރުކުރައްވާފައިވާތީއެވެ.
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا
މި ޢުބޫދިއްޔަތުގައި ހުރިހާ މަޚުލޫޤުން ޝާމިލުވެގެންވެއެވެ. ހުރިހާ އިންސާނުންނަކީވެސް ﷲތަޢާލާ، ޚަލްޤުކުރައްވައި، ރިޒްޤުދެއްވައި، އެމީހުންގެ އެންމެހައި ކަންތައްތަކެއް ހިންމަވައި ނިންމަވައި ދެއްވާ، އެއިލާހުގެ އަޅުންނެވެ.
އެހެނީ އެ ދެކަންތައްވެސް ވަނީ މެދުވެރިވެފައެވެ. އަދި މިދެކަމުގެ ތެރެއިން އެއްކަމަކީ ﷲ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވާ ކަމެކެވެ. އަދި އަނެއް ކަމަކީ އެއިލާހު ލޯބިވެވޮޑިނުގަންނަވާ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ކައުނީ ޤަޟާގެ ތެރޭގައި، ﷲ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވާ ކަންތަކާއި، އެއިލާހު ލޯބިވެވޮޑިނުގަންނަވާ ކަންތައް ހިމެނޭކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިގެންދެއެވެ.
ﷲތަޢާލާ އިންސީންނާއި ޖިންނީން ޚަލްޤުކުރެއްވުމުގެ ޙިކްމަތަކީ އަޅުކަންކުރުމުގައި ﷲތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކޮށް، އެއިލާހު ފިޔަވައި ޙައްޤުޤޮތުގައި އަޅުކަންވެވޭ އެހެން އެއްވެސް އިލާހަކު ނުވާކަމަށް އިޢުތިޤާދުކޮށް، ބާޠިލު އިލާހުންތަކަށް ކާފަރުވުންކަން މިއާޔަތުން ދޭހަކޮށްދެއެވެ.
ޤުރުއާނުގައި ﷲގެ އަތްޕުޅޭ އައިސްފައިވާ ތަންތަނުގެ މާނައަކީ އެއިލާހުގެ ޤުދުރަތޭ ބުނުމަކީ، ބަދަލުކުރުމެވެ. އަދި ވައްތަރު ބަޔާންކުރުމަކީ އެއަތްޕުޅަކީ، އިންސާނުންގެ ނުވަތަ ކޮންމެވެސް އެހެން މަޚްލޫޤެއްގެ އަތް ކަހަލަ އަތްޕުޅެކޭ ބުނުންފަދަ ކަންތަކެވެ.
ތަވްޙީދުލް އުލޫހިއްޔާ ތަވްޙީދުލް އުލޫހިއްޔާއަކީ އެއްމެހައި އަޅުކަމެއްގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. އެ އަޅުކަންތައް އެއިލާހަށް ޚާލިޞްކޮށް ކުރުމެވެ. ބޭރުފުށުންކުރާ އަޅުކަމާއި، ހިތުންކުރާ އަޅުކަމުގައިވެސްމެއެވެ. ބޭރުފުށުންކުރާ އަޅުކަންތަކަކީ ނަމާދާއި ޙައްޖާއި ޞަދަޤާތްކުރުމާއި އެފަދަ އެހެން
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ދުވަސްވަރު އުޅުނު މުޝްރިކުންވެސް ތަޢުޙީދުގެ މިބަޔަށް އެއްބަސްވެއެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުން މިބަޔަށް އީމާންވާންޖެހޭ އެއްމެފުރިހަމަ ގޮތުގައި އީމާނެއް ނުވެއެވެ. އެހެނީ މިބަޔަށް އީމާންވާންޖެހޭ އެއްމެފުރިހަމަ ގޮތުގައި އީމާންވާމީހާ ތަވްޙީދުގެ އަނެއް ދެބަޔަށްވެސް އީމާންވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން މިބަޔަށް އެއްބަސްވި އެއްބަސްވުމުން، އެމީހުންނަށް އިސްލާމްދީނަށް ވަދެވުނުކަމަކަށް ނުވެއެވެ.
ﷲގެ އިރާދަފުޅާ އެކު، މިފިލާވަޅުތަކުގައި ޝަރަޙަކުރެވޭތޯ އަޅުގަނޑު ބަލާނީ، ތަވްޙީދުގެ މަޝްހޫރުފޮތް ކިތާބުއްތަވްޙީދެވެ. ޝަރަޙަކުރުމުގައި އަޞްލަކަށް ބަލާނީ ޝައިޚު މުޙައްމަދު ބިން ޞާލިޙް އަލްޢުޘައިމީން ލިޔުއްވާފައިވާ ‘އަލް ޤައުލުލް މުފީދް ޢަލާ ކިތާބިއްތަވްޙީދް’ އާއި ޝައިޚް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްޢަޒީޒް އަލްޤަރްޢާވީ ލިޔުއްވާފައިވާ ‘އަލްޖަދީދް ފީ ޝަރްޙި ކިތާބިއްތަވްޙީދް’ އެވެ.
