ހ. އިރުމަތީ ބިތުން ފިތުނަ ފާޅުވުން: މުސްލިމުންގެ ތެރެއިން ފާޅުވާ އެންމެ ގިނަ ފިތުނަތައް ނުކުމެގެން އަންނަހުށީ قَرْنُ الشَّيْطَان (ޝައިޠާނާގެ ދަޅު)[1] އެދިމާއަކުން އަރައިގެން އަންނަ ފަރާތް ކަމުގައިވާ އިރުމަތީ ބިތުންނެވެ. އެއީ ރަޙުމަތުގެ

6. ފިތުނަ ފާޅުވުން. الفِتَن: [މިއީ] “فِتْنَة” މިބަހުގެ ޖަމްޢެވެ. [ނުވަތަ ގިނަގޮތެވެ.] އެއީ އިމްތިޙާނު ކުރުން ނުވަތަ ޓެސްޓްކުރުމެވެ. އެއަށްފަހު އެބަސް ގިނައިން ބޭނުންކުރެވެމުން އަންނަނީ އޭގެތެރެއިން ނުރުހޭކަމަކަށްޓަކައި ކުރެވޭ އިމްތިޙާނަށެވެ. އޭގެފަހުގައި،

ދެންފަހެ ހަމަކަށަވަރުން، ތެދުވެރި [ނަބިއްޔާ] صلى الله عليه وسلم އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޚަބަރުދެއްވާފައިވާ ގިނަ ކަންކަން މިވަނީ ކަށަވަރުވެ ނިމިފައެވެ. އަޞްޙާބު ބޭކަލުން -رضي الله عنهم- ގެ ޒަމާނުގައި ރަށްތައް ފަތަޙަވުމުގެ ސަބަބުން

5. މުދަލާއި ފައިސާ ގިނަވެ، ޞަދަޤާތުގައި ހިފާނެ މީހަކު ނުވުން. އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ((لاَ تَقُومُ

4. ޢަމްވާސް[1]ގެ ޠާޢޫންވަބާ. ޢައުފް ބިން މާލިކުގެ އިސްވެ ދިޔަ ޙަދީޘްގައި [ރަސޫލުﷲ] صلى الله عليه وسلم ގެ [މި]ބަސްފުޅު އައިސްފައި ވެއެވެ: ((اعْدُدْ سِتًّا بَيْنَ يَدَيِ السَّاعَةِ: (فَذَكَرَ مِنْهَا:) ثُمَّ مُوْتَانِ[2] يَأْخُذ

ބައިތުލް މަޤްދިސް ފަތަޙަވުމީ ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތަކުގެ ތެރެއިން ޢަލާމާތެކެވެ

2. ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم އަވަހާރަވެ ވަޑައިގަތުން. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އަވަހާރަވެ ވަޑައިގަތުންވަނީ ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. ފަހެ ޢައުފް ބިން މާލިކު رضي الله عنه ގެ

މިހާރު މިވަނީ ޤިޔާމަތުގެ ކުދި ޢަލާމާތްތައް ޛިކުރު ކުރުމުގެ ވަޤުތު ޖެހިފައެވެ. އެކަން ވާހުށީ އަންނަނިވި ފަދައިންނެވެ: 1. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ރަސޫލު ކަމައިގެން ފޮނުއްވުން. ސަލާމާއި ޞަލަވާތްލެއްވި އިތުރު

ތިންވަނަ ފަޞްލު ޤިޔާމަތުގެ ކުދި ޢަލާމާތްތައް. ޢިލްމުވެރިން ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ޤިޔާމަތުގެ ކުދި ޢަލާމާތްތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. އޭގެތެރެއިން މިތާ އަޅުގަނޑު ޛިކުރުކޮށްފައިވާނީ [ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ] ސުންނަތުން ޘާބިތުވާންހުރި، ޤިޔާމަތުގެ

ދެވަނަ ފަޞްލު ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތައް ބެހިފައިވާ ބައިތައް. ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތައް ދެބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ: 1. ކުދި ޢަލާމާތްތައް: އެއީ ޤިޔާމަތްވުމުގެ ކުރިން ޒަމާންތަކެއްގެކުރިން ފާޅުވާ ޤިޔާމަގެ ޢަލާމާތްތަކެވެ. މިކަންތައްތައް ވާހުށީ އާދައިގެ ގޮތަކަށެވެ. ޢިލްމު

ކުޑަ ޤިޔާމަތާއި ބޮޑު ޤިޔާމަތުގެ ވާހަކަ ﷲ ތަޢާލާ ވަނީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ޛިކުރުކުރައްވާފައެވެ. ފަހެ ދެޤިޔާމަތުގެ ވާހަކަ އެއްސޫރަތެއްގައި ވާތީ ވެސް ފެންނަން އެބައޮތެވެ. ވާޤިޢާ ސޫރަތުގައި ވާފަދައިންނެވެ. ފަހެ އެސޫރަތުގެ ފުރަތަމަބައިގައިވަނީ

ފުރަތަމަ ބާބު އެއްވަނަ ފަޞްލު “أَشْرَاطُ السَّاعَة” ގެ ތަޢާރަފް الشَّرَطَ: އެއީ ޢަލާމާތެވެ. ގިނަގޮތީ أَشْرَاط އެވެ. އެއްޗެއްގެ أَشْرَاطُ އަކީ އޭގެ ފެށުމެވެ. އޭގެތެރޭގައި “شُرَطَ السُّلْطَان” އެއީ ވެރިމީހާގެ ލަޝްކަރުން،

ހަވަނަ ބަޙުޘް ޤިޔާމަތުގެ ވަޤުތު ކުޑަތަންވުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ އާޔަތްތަކާއި ޞައްޙަ ޙަދީޘްތަކުން، ޤިޔާމަތުގެ ވަޤުތު ގާތްވެ ކުޑަތަންވެފައިވާ ކަމުގައި ދަލީލު ލިއްބައިދެއެވެ.  ފަހެ އަޅުގަނޑުމެން މިވަނީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ފަހު ދުވަސްތަކުގައި ކަމަށްވެފައި،

އަދި ހަދާފައިވާ ޙަދީޘްއެއްކަން އަންގައިދޭ ޢާންމު ޤަވާޢިދުތަކެއް “المَنَارُ المُنِيْف” [ފޮތުގައި] އިބްނުލްޤައްޔިމް -رحمه الله- ޛިކުރު ކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ފަހެ ވިދާޅުވިއެވެ.  [އެބަސްފުޅުގެ މާނައީ:] “އޭގެތެރޭގައި ޤުރުއާނުގެ ޞަރީޙަ ނައްޞާއި ޙަދީޘް ފުށުއެރުން ހިމެނެއެވެ.

މީސްތަކުންގެ ތުންތުންމަތީ ޙަދީޘްއެއްކަމަށް މަޝްހޫރުވެފައިވާ ބަހަކަށް ޖަވާބުދެއްވުމަށް ފަހު، އަލްއިމާމު ސުޔޫޠީ -رحمه الله- “الحَاوِي” [ކިޔުނު ފޮތުގައި] ވަރަށް އަޖައިބުވާފަދަ ބަސްފުޅެއް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. [އެވާހަކައަކީ:] ހަމަކަށަވަރުން ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم

ޤިޔާމަތް ޤާއިމްވާނޭ ވަޤުތުގެ ޢިލްމު ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އަށް ލިބިގެންވާކަމުގައި ދަޢުވާކުރާމިހާއީ ފަހެ ޖާހިލެކެވެ. އެހެނީ އިސްވެދިޔަ ޤުރުއާނުގެ އާޔަތްތަކާއި ނަބަވީ ޙަދީޘް ބަސްފުޅުތަކުން އެކަމަށް ރައްދު ދީފައި ވެއެވެ.