الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ، وَصَلَّى الله عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ، وَعَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِينَ. އަދި މިވާހަކަތައް ނިންމަމުން ޚަޠީބުލް ބަޣްދާދީ އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތް ކަމުގައިވާ اِقْتِضاَءُ
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ، وَصَلَّى الله عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ، وَعَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِينَ. އަދި ޢަބްދުﷲ ބުން އަލްމުޢްތައްޒު رحمه الله ވިދާޅުވިއެވެ. “ޢަމަލު ނުކުރެވޭ
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ، وَصَلَّى الله عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ، وَعَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِينَ. އިބްރާހިމް ބުން އަދްހަމް رحمه الله އަރުހުގައި މީހަކު ސުވާލުދެންނެވިއެވެ. “ﷲ
ޢިލްމަށް ޢަމަލުނުކޮށް އަދި ޢަމަލުތައް ކުރުމުގައި މަޝްޣޫލުވެގެން ނުއުޅޭ މީހުންނަށް ސަލަފުންގެ ކިބައިން ބަދުނާމުކުރުމުގެ އެތައް ބަސްތަކެއް އައިސްފައި އެބަހުއްޓެއެވެ. އޭގެތެރެއިން ބައެއް އަޘަރުތައް މިތާގައި ބަޔާން ކޮށްލާނަމެވެ.
އިސްވެ ބަޔާންވެގެން ދިޔަފަދައިން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ހެނދުނު ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމު ދެއްވުމަށް އެދި ދުޢާ ކުރައްވައެވެ.
މިސްކިތުގައި ނަމާދު ބަރާބަރަށް ކުރާ މުސްކުޅި އަޅުވެރި މީހަކަށް އަހަރެން ޒިޔާރަތްކުރީމެވެ. މިމީހާއަކީ މިސްކިތުގައި ކޮންމެ ނަމާދެއްގެ ވަގުތުވުމުގެ ކުރިން ނަމާދަށް އައިސް އިންތިޒާރު ކުރާ މީހެކެވެ.
ދުލުން ހަމައެކަނި ބުނެލާ ބަސްތަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް ޢިލްމަށް ޢަމަލުކޮށް، ޢަމަލުތަކުން މީސްތަކުންނަށް ކަންތަށް ބަޔާންކޮށްދީގެން ދީނަށް ގޮވާލުން މާފުރިހަމަވެފައި މޮޅެވެ.
ޢިލްމަށް އަމަލުކުރުމަކީ އެޢިލްމު ޘާބިތުވެ، އަދި އެމީހެއްގެ ކިބައިގައި ޢިލްމު ހަރުލާ، ވަރުގަދަވުމުގެ ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެކެވެ. ތިބާއަށް ލިބިފައިވާ ޢިލްމަށް ޢަމލުކުރުން ދޫކޮށްފި ކަމުގައިވާނަމަ އެޢިލްމު ތިބާގެ ކިބައިން ގޮސްދާނެވެ.
ހެޔޮ ޢަމަލުތައް ކުރުމުގައި ސަލަފުންގެ ބޭކަލުން އަވަސްވެ ވަނޑައިގެންނެވި ފަދައިން، ﷲ ތަޢާލާ މަނާކުރެއްވި ކަންތަކުން ނުވަތަ ނުބައި ކަންތަކުން ދުރުވުމުގައި ވެސް އެބޭކަލުން ވަނީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ރިވެތި ވެގެންވާ ނަމޫނާ ދައްކުވައިދީފައެވެ.
ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީގައި އަބޫހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން އައިސްފައިވެއެވެ.
ސަލަފުންގެ ބޭކަލުންވަނީ ޢިލްމަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ އަވަސްވެގަތުމުގައި ފުރިހަމަ ނަމޫނާ އަޅުގަނޑު މެންނަށް ދައްކުވައިދީފައެވެ. ރަސޫލުﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ޙަދީޘްއެއް އެބޭކަލުންގެ ތެރެއިން ބޭކަލަކަށް އަޑު އިވިއްޖެނަމަ އެޙަދީޘްއަކަށް އެބޭކަލުން ޢަމަލުކުރައްވައެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަދި ރަސޫލު ﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ހަދީޘްތަކުން އެނގި ޘާބިތުވާގޮތުގައި ﷲ ތަޢާލާޔަށް ކުއްތަންވެ ކުރާ ހެޔޮ ޢާމަލުތަކުގެ ސަބަބުން ޤިޔާމަތްދުވަހުގެ ނާމާންކަމުން އަޅާ ސަލާމަތްވެ، އެންމެ ބޮޑު ވެގެންވާ ކާމިޔާބީއިން ކާމިޔާބުވެ ސުވަރުގެ ވަންނަ ހުއްޓެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަދި ރަސޫލުﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ޙަދީޘްތަކުގައި ޢިލްމަށް ޢަމަލުނުކުރާ މީހުންނަށް ވަޢީދުގެ ބަސްފުޅު އައިސްފައިވެއެވެ. މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުން ދީނުގެ ޢިލްމު އުނގެނެއެވެ. އަދި ދީނުގައި ފިޤުހުވެރިވެއެވެ.
ސަލަފުއްސާލިޙުންވަނީ މިކަމުގައިވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ރިވެތި ނަމޫނާ ދައްކަވާފައެވެ. އެބޭކަލުންގެ ޢިލްމަށް އެބޭކަލުން ޢަމަލުކުރެއްވުމާއި އެކުގައިވެސް އެބޭކަލުންގެ ޢިލްމަށް ޢަމަލު ނުކުރެވޭކަމަށް އެބޭކަލުން ބިރުވެތިވެވަޑައިގަންނަވައެވެ.
ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް، ﷲ ތަޢާލާ މިދުނިޔޭގައި ދެއްވި ޢިލްމާއި ބޭހޭގޮތުން އަދި އެޢިލްމަކަށް ޢަމަލުކުރިގޮތަކާ ބެހޭގޮތުން ޤިޔާމަތް ދުވަހުން އެކަލާނގެ ސުވާލުކުރައްވާނެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ހަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ.
މީހެއްގެ ކިބައިގައި ޢިލްމު ހުރެފައި އެޢިލްމާ އެއްގޮތަށް އޭނާ ޢަމަލު ނުކުރާކަމުގައި ވާނަމަ އޭނައަކީ އެމީހަކަށް ﷲ ކޯފާލައްވާފައިވާ މީހުންގެ ތެރެއިންވާ މީހެކެއެވެ. އެއީ އެޢިލްމުގެ މަޤްސަދު އޭނާ ފުރިހަމަ ނުކުރިކަމަށްޓަކައެވެ. އަދި ޢިލްމާއި ނުލައި މީހަކު ކިތަންމެ އަޅުވެރިވީކަމުގައި ވީނަމަވެސް އޭނާއަކީ މަގުފުރެދިފައިވާ މީހެކެއެވެ. އަދި އޭނާވަނީ ﷲ ގެ ސީދާވެގެންވާ ތެދުމަގުން އެއްކިބާވެގެންނެވެ.
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ، وَصَلَّى الله عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ، وَعَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِينَ. އަދި މިވާހަކަތައް ނިންމަމުން ޚަޠީބުލް ބަޣްދާދީ އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތް ކަމުގައިވާ اِقْتِضاَءُ
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ، وَصَلَّى الله عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ، وَعَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِينَ. އަދި ޢަބްދުﷲ ބުން އަލްމުޢްތައްޒު رحمه الله ވިދާޅުވިއެވެ. “ޢަމަލު ނުކުރެވޭ
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ، وَصَلَّى الله عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ، وَعَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِينَ. އިބްރާހިމް ބުން އަދްހަމް رحمه الله އަރުހުގައި މީހަކު ސުވާލުދެންނެވިއެވެ. “ﷲ
ޢިލްމަށް ޢަމަލުނުކޮށް އަދި ޢަމަލުތައް ކުރުމުގައި މަޝްޣޫލުވެގެން ނުއުޅޭ މީހުންނަށް ސަލަފުންގެ ކިބައިން ބަދުނާމުކުރުމުގެ އެތައް ބަސްތަކެއް އައިސްފައި އެބަހުއްޓެއެވެ. އޭގެތެރެއިން ބައެއް އަޘަރުތައް މިތާގައި ބަޔާން ކޮށްލާނަމެވެ.
އިސްވެ ބަޔާންވެގެން ދިޔަފަދައިން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ހެނދުނު ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމު ދެއްވުމަށް އެދި ދުޢާ ކުރައްވައެވެ.
މިސްކިތުގައި ނަމާދު ބަރާބަރަށް ކުރާ މުސްކުޅި އަޅުވެރި މީހަކަށް އަހަރެން ޒިޔާރަތްކުރީމެވެ. މިމީހާއަކީ މިސްކިތުގައި ކޮންމެ ނަމާދެއްގެ ވަގުތުވުމުގެ ކުރިން ނަމާދަށް އައިސް އިންތިޒާރު ކުރާ މީހެކެވެ.
ދުލުން ހަމައެކަނި ބުނެލާ ބަސްތަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް ޢިލްމަށް ޢަމަލުކޮށް، ޢަމަލުތަކުން މީސްތަކުންނަށް ކަންތަށް ބަޔާންކޮށްދީގެން ދީނަށް ގޮވާލުން މާފުރިހަމަވެފައި މޮޅެވެ.
ޢިލްމަށް އަމަލުކުރުމަކީ އެޢިލްމު ޘާބިތުވެ، އަދި އެމީހެއްގެ ކިބައިގައި ޢިލްމު ހަރުލާ، ވަރުގަދަވުމުގެ ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެކެވެ. ތިބާއަށް ލިބިފައިވާ ޢިލްމަށް ޢަމލުކުރުން ދޫކޮށްފި ކަމުގައިވާނަމަ އެޢިލްމު ތިބާގެ ކިބައިން ގޮސްދާނެވެ.
ހެޔޮ ޢަމަލުތައް ކުރުމުގައި ސަލަފުންގެ ބޭކަލުން އަވަސްވެ ވަނޑައިގެންނެވި ފަދައިން، ﷲ ތަޢާލާ މަނާކުރެއްވި ކަންތަކުން ނުވަތަ ނުބައި ކަންތަކުން ދުރުވުމުގައި ވެސް އެބޭކަލުން ވަނީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ރިވެތި ވެގެންވާ ނަމޫނާ ދައްކުވައިދީފައެވެ.
ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީގައި އަބޫހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން އައިސްފައިވެއެވެ.
ސަލަފުންގެ ބޭކަލުންވަނީ ޢިލްމަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ އަވަސްވެގަތުމުގައި ފުރިހަމަ ނަމޫނާ އަޅުގަނޑު މެންނަށް ދައްކުވައިދީފައެވެ. ރަސޫލުﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ޙަދީޘްއެއް އެބޭކަލުންގެ ތެރެއިން ބޭކަލަކަށް އަޑު އިވިއްޖެނަމަ އެޙަދީޘްއަކަށް އެބޭކަލުން ޢަމަލުކުރައްވައެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަދި ރަސޫލު ﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ހަދީޘްތަކުން އެނގި ޘާބިތުވާގޮތުގައި ﷲ ތަޢާލާޔަށް ކުއްތަންވެ ކުރާ ހެޔޮ ޢާމަލުތަކުގެ ސަބަބުން ޤިޔާމަތްދުވަހުގެ ނާމާންކަމުން އަޅާ ސަލާމަތްވެ، އެންމެ ބޮޑު ވެގެންވާ ކާމިޔާބީއިން ކާމިޔާބުވެ ސުވަރުގެ ވަންނަ ހުއްޓެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަދި ރަސޫލުﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ޙަދީޘްތަކުގައި ޢިލްމަށް ޢަމަލުނުކުރާ މީހުންނަށް ވަޢީދުގެ ބަސްފުޅު އައިސްފައިވެއެވެ. މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުން ދީނުގެ ޢިލްމު އުނގެނެއެވެ. އަދި ދީނުގައި ފިޤުހުވެރިވެއެވެ.
ސަލަފުއްސާލިޙުންވަނީ މިކަމުގައިވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ރިވެތި ނަމޫނާ ދައްކަވާފައެވެ. އެބޭކަލުންގެ ޢިލްމަށް އެބޭކަލުން ޢަމަލުކުރެއްވުމާއި އެކުގައިވެސް އެބޭކަލުންގެ ޢިލްމަށް ޢަމަލު ނުކުރެވޭކަމަށް އެބޭކަލުން ބިރުވެތިވެވަޑައިގަންނަވައެވެ.
ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް، ﷲ ތަޢާލާ މިދުނިޔޭގައި ދެއްވި ޢިލްމާއި ބޭހޭގޮތުން އަދި އެޢިލްމަކަށް ޢަމަލުކުރިގޮތަކާ ބެހޭގޮތުން ޤިޔާމަތް ދުވަހުން އެކަލާނގެ ސުވާލުކުރައްވާނެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ހަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ.
މީހެއްގެ ކިބައިގައި ޢިލްމު ހުރެފައި އެޢިލްމާ އެއްގޮތަށް އޭނާ ޢަމަލު ނުކުރާކަމުގައި ވާނަމަ އޭނައަކީ އެމީހަކަށް ﷲ ކޯފާލައްވާފައިވާ މީހުންގެ ތެރެއިންވާ މީހެކެއެވެ. އެއީ އެޢިލްމުގެ މަޤްސަދު އޭނާ ފުރިހަމަ ނުކުރިކަމަށްޓަކައެވެ. އަދި ޢިލްމާއި ނުލައި މީހަކު ކިތަންމެ އަޅުވެރިވީކަމުގައި ވީނަމަވެސް އޭނާއަކީ މަގުފުރެދިފައިވާ މީހެކެއެވެ. އަދި އޭނާވަނީ ﷲ ގެ ސީދާވެގެންވާ ތެދުމަގުން އެއްކިބާވެގެންނެވެ.
