الحمد لله رب العالمين. و الصلاة و السلام على رسوله الأمين، و على آله و صحبه ومن تبعه إلى يوم الدين. و بعد.
ލުޣަވީ މާނަ:
ޢަރަބި ބަހުގައި ބަހުގެ ގޮތުން އިސްތިޣުފާރުގެ މާނައަކީ ފާފަފުއްސެވުން އެދި ދެންނެވުމެވެ. އެބަހުގެ އަސްލަކީ (الغَفْرُ) އަލްޣަފްރު އެވެ. އެބަހުގެ މާނައަކީ ނިވާކޮށް ނުވަތަ ފޮރުވުމެވެ. ބުނެވެއެވެ. غَفَرَ اللهُ ذُنُوْبَهُ: سَتَرَهَا. ( އޭނާގެ ފާފަތައް ﷲ ސުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ ޣަފަރަކޮށްދެއްވައިފިއެވެ. އެބަހީ: ޣަފަރަ: ފޮރުވައިދެއްވައިފިއެވެ)
އިޞްތިލާޙީ މާނަ:
ދުޢާއިން ނުވަތަ ތައުބާވުމުން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ހެޔޮ ޢަމަލުތަކުން ފާފަ ފުއްސެވުން އެދި ދެންނެވުމެވެ.
އިބުނު އަލްޤައްޔިމް ރަޙިމަހުﷲ ބަޔާންކުރައްވައެވެ. ” އިސްތިޣުފާރު، މި ލަފުޒު އެކަހެރިކޮށް އަތުވެއްޖެ ނަމަ އެބަހުގެ މުރާދަކީ ތައުބާވުމާއެކު ފާފަ ފުއްސެވުން އެދި ﷲ ޢައްޒަ ވަޖައްލައަށް ދެންނެވުމެވެ. އެއިލާހަކީ ފާފަފުއްސަވައި އަދި އޭގެ އަޘަރު ދުއްވައިލައި އަދި އޭގެ ނުބައިކަމުން ރައްކާތެރިކަން ދެއްވާ އިލާހެވެ. އަދި ސިތުރު ( އެކަމެއް ފޮރުވައިދޭ ދިނުން) މިމާނައިގައި ކޮންމެހެންވެސް އެކުލެވިގެންވެއެވެ. އެއީ އަންނަނިވި އާޔަތުގައި ވާ ފަދައިންނެވެ.
﴿فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا﴾ [نوح: ١٠]
(މާނައިގެ ތަރުޖަމާއީ: އަދި ތިމަންކަލޭގެފާނު(އެބަހީ: ނޫޙު ޢަލައިހިއްސަލާމް) ދެންނެވީމެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރިރައްބަށް ފާފަފުއްސެވުން އެދި ދަންނަވާށެވެ. ހަމަކަށަވަރުން އެއިލާހަކީ ގިނަގިނައިން ފާފަ ފުއްސަވާ އިލާހުކަން ކަށަވަރެވެ.)
އިސްތިޣުފާރު މި މާނައިގައި ތައުބާ ހިމެނިގެންވެއެވެ.
ނަމަވެސް އެއްލަފުޒު (އެބަހީ: ތައުބާ އާއި އިސްތިޣުފާރު) އަނެއް ލަފުޒާ އަޅައި ކިޔައިފިނަމަ (އެޔާވަކިކޮށްދޭ އޭގެ ޚާއްޞަސިފައަކީ) އިސްތިޣުފާރަކީ: އިސްވެދިޔަ ކަންކަމުގެ ނުބައިކަމުން ރައްކާތެރިކޮށްދެއްވުން އެދި ދެންނެވުމެވެ. ތައުބާއަކީ އެމީހަކު ކޮށްފައިވާ ނުބައިވެގެންވާ ޢަމަލުތަކުން ރުޖޫޢަވެ އޭގެ ނުބައިކަމުން ކުރިޔަށްއޮތްތަނުގައި ރައްކާތެރިކަން ދެއްވުން އެދި ދެންނެވުމެވެ. އަންނަނިވި އާޔަތުގައިވާ ފަދައިންނެވެ.
﴿وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ﴾ [هود: ٣]
(މާނައިގެ ތަރުޖަމާއީ: އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރިރައްބަށް ފާފަފުއްސެވުން އެދި ދަންނަވާށެވެ. އެޔަށްފަހު އެއިލާހަށް ތައުބާވާށެވެ.)
اهـ: އިމާމު އިބުނުލް ޤައްޔިމުގެ ބަސްކޮޅު ނިމުނީ.
___________________________________
ލިޔުން ނެގިފައިވަނީ: معجم المصطلحات والألفاظ الفقهية މިފޮތުގެ އިސްތިޣުފާރު މި ބައިންނެވެ.
އެލިޔުމުގެ މަޞްދަރުތައް.
1 لسان العرب مادة (غفر)
2 والفروق في اللغة
3 والتعريفات ص 18 (علمية)
4 مدارج السالكين 1/ 307، 309
5 والموسوعة الفقهية 14/ 120
ނޯޓު: ދިވެހި ބަހުން ބުރެކެޓުތަކުގައި ލިޔެވިފައިވަނީ އަޅުގަނޑުގެ އިތުރު ބަސްތަކެކެވެ. އެއީ ތަރުޖަމާ ސާފުކޮށްދިނުމަށްޓަކައެވެ.
