سُنَنُ النَّسَائِي
ނަސާއީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ފިޤުހީ ބާބުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ޙަދީޘްތަކުން ނެގޭ ފިޤުހީ ޙުކުމުގެ މައްޗަށް ބާބުތަކަށް ނަންދެއްވާފައި ވެއެވެ.
ނަސާއީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ފިޤުހީ ބާބުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ޙަދީޘްތަކުން ނެގޭ ފިޤުހީ ޙުކުމުގެ މައްޗަށް ބާބުތަކަށް ނަންދެއްވާފައި ވެއެވެ.
ތިރުމިޛީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ޖާމިޢު ފޮތްތަކުގައި ހުންނަ ގޮތަށް، ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ސުނަނުގެ އެހެން ފޮތްތަކުގެ މައްޗަށް ޢިލްމުވެރިން މި ފޮތަށް އަހަންމިއްޔަތުކަން ދެއްވާފައި ވެއެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ގުޅިފައިވާ ސަނަދުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ، ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވައި އިމާމު މުސްލިމު އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވާ އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
ރަސޫލާ صَلَّىٰ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَގެ އަރިހަށް ޒިޔާރަތް ކުރި ނަޖުރާނުގެ ވަފުދު އިތުރުއެކަލޭގެފާނުންގެ މިސްކިތްކޮޅުގައި އަޅުކަން ކުރި ވާހަކަ ބަޔާން ކޮށް އައިސްފައިވާ ޚަބަރަކީ ސަނަދުގެ ގޮތުން ޞައްޙަ ޚަބަރެއް ނޫނެކެވެ. އެހެންކަމުން މި ފިޤުހީ މައްސަލައިގައި ދަލީލު ނަގަން އެ ޙަދީޘް ބޭނުން ނުކުރެވޭނެއެވެ.
ނަޞާރާއިންގެ ވަފުދުގެ އަޅުކަމާމެދު އައިސްފައިވާ ވާހަކަ
މިޙަދީޘަކީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޞައްޙަކޮށް ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ ޙަދީޘެއް ނޫނެވެ. [انظر السلسلة الضعيفة للشيخ الألباني رحمه الله (1624)]
ރޯދަމަސް އަންނަ އިރު ރޯދަކުރީން އަންނަ ދުވަސްތަކުގައި ރޯދަހިފުމުގެ ޙުކުމާއި އަދި ރޯދަމަހާއި ގުޅުންހުރި ކަންކަން އެނގުމަކީ ވަރަށް މުހިންމުކަމެކެވެ. އެގޮތުން ތިރީގައި މިވަނީ އެގޮތުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގެން ޖެހޭ މައްސަލައެކެވެ. ރޯދަމަސް ފެށުމުގެ
5- ނޫކުލަ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނަންގަނެވިފައިވާ ކުލަތަކުގެ ތެރެއިން ފަސްވަނަކުލައަކީ ނޫކުލައެވެ. ނޫކުލައިގެ ވާހަކަ އައިސްފައިވަނީ އެންމެ ފަހަރަކު ހަމަ އެންމެ އާޔަތެއްގައެވެ. މިކުލައިންވެސް ދަލާލަތުކުރާ ކަންތައްތަކެއް ވެއެވެ. މަޙްޝަރު ދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަމުގެ ސަބަބުން
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޙަދީޘެއް ޞައްޙަކޮށް ޘާބިތުވެއްޖެނަމަ އެޙަދީޘެއްގައި ވާއެއްޗަކަށް އީމާންވެ އެއާއި އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރުން އެއީ މުސްލިމުންގެ ޢަޤީދާއެވެ.
ހ. ފޮތުގެ ނަން މިފޮތުގެ ނަން މީސްތަކުންގެ މެދުގައި މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ ޞަޙީޙު އިބުނު ޚުޒައިމާގެ ނަމުންނެވެ.މިފޮތުގެ ފެންނަން އޮތްބައި ތަހުޤީޤުކުރައްވާފައިވާ ޢިލްމުވެރިޔެއްކަމަށްވާ ޑރ.މުޙައްމަދު މުސްތަފާ އަޢުޡަމީ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ” އެފޮތުގެ ނަމަކީ އެފޮތުގެ މުއައްލިފު ނަންދެއްވާފައިވާ ފަދައިން
އަލްއިމާމް މުސްލިމް އެކަލޭގެފާނުގެ ޙަދީޘްފޮތް (ޞަޙީޙް މުސްލިމް) ގައި އަބޫހުރައިރާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. “ﷲ ތަޢާލާ އެކަލާނގެ އަޅުތަކުން ކުރެ އަޅެއްދެކެ ލޯބިވެ
ހ.ފޮތުގެ ނަން މިފޮތް މަޝްހޫރުވެފައިވާ ނަމަކީ މުސްނަދު އިމާމު އަޙުމަދު މި ނަމުންނެވެ. ށ. މުއައްލިފު އެކަލޭގެފާނުގެ ނަސަބުފުޅު އެކަލޭގެފާނަކީ ޢަހުމަދު ބިން މުޙައްމަދު ބިން ޙަންބަލް ބިން ހިލާލު ބިން އަސަދު ބިން
މިފޮތުގެ ނަމަކީ އަލްމުޥައްޠާ އެވެ. މިފޮތަކީ އެންމެފުރަތަމަ ބާބުތަކަށް އެކަށައަޅުއްވައި ލިޔެވުނު ޙަދީޘްފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ހިމެނޭ އެއް ޙަދީޘްފޮތެވެ.
އިބްނުމާޖާ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ ފޮތް “އައްސުނަން” އަކީ ކުތުބުއްސިއްތާގެ (އެބަހީ، ޙަދީޘްފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މަޝްހޫރު، ފައިދާ ބޮޑު ހަފޮތުގެ ތެރެއިން) އެންމެ ފަހު ފޮތެވެ.
ނަސާއީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ފިޤުހީ ބާބުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ޙަދީޘްތަކުން ނެގޭ ފިޤުހީ ޙުކުމުގެ މައްޗަށް ބާބުތަކަށް ނަންދެއްވާފައި ވެއެވެ.
ތިރުމިޛީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ޖާމިޢު ފޮތްތަކުގައި ހުންނަ ގޮތަށް، ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ސުނަނުގެ އެހެން ފޮތްތަކުގެ މައްޗަށް ޢިލްމުވެރިން މި ފޮތަށް އަހަންމިއްޔަތުކަން ދެއްވާފައި ވެއެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ގުޅިފައިވާ ސަނަދުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ، ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވައި އިމާމު މުސްލިމު އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވާ އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
ރަސޫލާ صَلَّىٰ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَގެ އަރިހަށް ޒިޔާރަތް ކުރި ނަޖުރާނުގެ ވަފުދު އިތުރުއެކަލޭގެފާނުންގެ މިސްކިތްކޮޅުގައި އަޅުކަން ކުރި ވާހަކަ ބަޔާން ކޮށް އައިސްފައިވާ ޚަބަރަކީ ސަނަދުގެ ގޮތުން ޞައްޙަ ޚަބަރެއް ނޫނެކެވެ. އެހެންކަމުން މި ފިޤުހީ މައްސަލައިގައި ދަލީލު ނަގަން އެ ޙަދީޘް ބޭނުން ނުކުރެވޭނެއެވެ.
ނަޞާރާއިންގެ ވަފުދުގެ އަޅުކަމާމެދު އައިސްފައިވާ ވާހަކަ
މިޙަދީޘަކީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޞައްޙަކޮށް ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ ޙަދީޘެއް ނޫނެވެ. [انظر السلسلة الضعيفة للشيخ الألباني رحمه الله (1624)]
ރޯދަމަސް އަންނަ އިރު ރޯދަކުރީން އަންނަ ދުވަސްތަކުގައި ރޯދަހިފުމުގެ ޙުކުމާއި އަދި ރޯދަމަހާއި ގުޅުންހުރި ކަންކަން އެނގުމަކީ ވަރަށް މުހިންމުކަމެކެވެ. އެގޮތުން ތިރީގައި މިވަނީ އެގޮތުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގެން ޖެހޭ މައްސަލައެކެވެ. ރޯދަމަސް ފެށުމުގެ
5- ނޫކުލަ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނަންގަނެވިފައިވާ ކުލަތަކުގެ ތެރެއިން ފަސްވަނަކުލައަކީ ނޫކުލައެވެ. ނޫކުލައިގެ ވާހަކަ އައިސްފައިވަނީ އެންމެ ފަހަރަކު ހަމަ އެންމެ އާޔަތެއްގައެވެ. މިކުލައިންވެސް ދަލާލަތުކުރާ ކަންތައްތަކެއް ވެއެވެ. މަޙްޝަރު ދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަމުގެ ސަބަބުން
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޙަދީޘެއް ޞައްޙަކޮށް ޘާބިތުވެއްޖެނަމަ އެޙަދީޘެއްގައި ވާއެއްޗަކަށް އީމާންވެ އެއާއި އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރުން އެއީ މުސްލިމުންގެ ޢަޤީދާއެވެ.
ހ. ފޮތުގެ ނަން މިފޮތުގެ ނަން މީސްތަކުންގެ މެދުގައި މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ ޞަޙީޙު އިބުނު ޚުޒައިމާގެ ނަމުންނެވެ.މިފޮތުގެ ފެންނަން އޮތްބައި ތަހުޤީޤުކުރައްވާފައިވާ ޢިލްމުވެރިޔެއްކަމަށްވާ ޑރ.މުޙައްމަދު މުސްތަފާ އަޢުޡަމީ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ” އެފޮތުގެ ނަމަކީ އެފޮތުގެ މުއައްލިފު ނަންދެއްވާފައިވާ ފަދައިން
އަލްއިމާމް މުސްލިމް އެކަލޭގެފާނުގެ ޙަދީޘްފޮތް (ޞަޙީޙް މުސްލިމް) ގައި އަބޫހުރައިރާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. “ﷲ ތަޢާލާ އެކަލާނގެ އަޅުތަކުން ކުރެ އަޅެއްދެކެ ލޯބިވެ
ހ.ފޮތުގެ ނަން މިފޮތް މަޝްހޫރުވެފައިވާ ނަމަކީ މުސްނަދު އިމާމު އަޙުމަދު މި ނަމުންނެވެ. ށ. މުއައްލިފު އެކަލޭގެފާނުގެ ނަސަބުފުޅު އެކަލޭގެފާނަކީ ޢަހުމަދު ބިން މުޙައްމަދު ބިން ޙަންބަލް ބިން ހިލާލު ބިން އަސަދު ބިން
މިފޮތުގެ ނަމަކީ އަލްމުޥައްޠާ އެވެ. މިފޮތަކީ އެންމެފުރަތަމަ ބާބުތަކަށް އެކަށައަޅުއްވައި ލިޔެވުނު ޙަދީޘްފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ހިމެނޭ އެއް ޙަދީޘްފޮތެވެ.
އިބްނުމާޖާ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ ފޮތް “އައްސުނަން” އަކީ ކުތުބުއްސިއްތާގެ (އެބަހީ، ޙަދީޘްފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މަޝްހޫރު، ފައިދާ ބޮޑު ހަފޮތުގެ ތެރެއިން) އެންމެ ފަހު ފޮތެވެ.