ބިދުޢަތަކާ ގުޅުން ހުރި މައްސަލަތައް ދެނެގަތުމުގައި ބިދުޢައިގެ ލަފްޒީ މާނައާއި އިޞްތިލާޙީ މާނަ އެނގުމަކީ ވަރަށް މުހިންމުކަމެކެވެ. އެހެނީ ބިދުޢައާއި ގުޅުން ހުރި ބައެއް މައްސަލަތަކުގައި އުފެދިފައިވާ ޚިލާފުތައް ގުޅިފައިވަނީ ބިދުޢައިގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަކުރާ ގޮތަށެވެ.
ބަހުގެ ގޮތުން ބިދުޢައިގެ ތަޢާރުފު
ބަހުގެ ބޮތުން ބިދުޢަ: البِدْعَة އަކީ الابتداع އިން ނެގިފައިވާ ނަމެކެވެ. [1]
ޢަރަބި ބަހުގައި ب – د- ع އެއްލަފްޒެއްގައި އައިސްފައިވާނަމަ އެއިން ދޭހަކޮށްދެނީ ކުރީގައި ނުވާ ގޮތަކަށް ކަމެއް ފެށުމެވެ. [2]
މީހަކު އާކަމެއް ކޮށްފިއްޔާ ابتدع އޭ ކިޔާ އުޅެއެވެ. [3]
ދުލުން ބޭރު ކުރާ ބަސްތަކަށާއި ގުނަވަންތަކުން ކުރާ ޢަމަލުތަކަށްވެސް ބިދުޢަ އޭ ބުނެ އުޅެއެވެ. [4]
އަދި މިވެނި މީހަކީ މިވެނި ކަމެއްގައި ފުރަތަމަ މީހާއޭ ބުނުމަށް بِدْع في هذا الأمر އޭ ބުނެ އުޅެއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
﴿قُلْ مَا كُنتُ بِدْعًا مِّنَ الرُّسُلِ﴾ [5]
މާނައީ: “ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! ރަސޫލުންގެ ތެރެއިން ފުރަތަމަ (ފޮނުއްވި) ރަސޫލަކުކަމުގައި، ތިމަންކަލޭގެފާނު ނުވަމެވެ.”
އެބަހީ: ރަސޫލުކަމާއިގެން އެންމެ ފުރަތަމަ ވަޑައިގެންނެވީ ތިމަންކަލޭގެފާނެއް ނޫނެވެ. [6]
މީހަކު އާކަމެއް ނުވަތަ ބިދުޢައެއް ފާޅުކޮށްފިނަމަ أَبْدَعَ – ابْتَدَعَ – تَبَدَّع އޭ ބުނެ އުޅެއެވެ. [7]
ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
﴿وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ﴾ [8]
މާނައި: “އަދި ދުނިޔެ އަޅާފައި (އަޅުކަމުގެ ނަމުގައި) ތިބުމަކީ، އެއުރެން އަމިއްލަޔަށް އުފެއްދި ކަމެކެވެ. އެކަމަކީ، ތިމަން އިލާހު އެއުރެންގެ މައްޗަށް ކަނޑައެޅުއްވި ކަމެއް ނޫނެވެ.”
ދީން ފުރިހަމަވުމަށް ފަހު ކުރާ އާ ކަންތައްތަކަށްވެސް ބިދުޢައޭ ކިޔާ އުޅެއެވެ. [9]
އަދި މީހަކަށް ބިދުޢައެއް ނިސްބަތްކޮށްފިނަމަ بَدَّعَهُ އޭ ބުނެ އުޅެއެވެ. [10]
[1] انظر: المصباح المنير للفيومي (1/38).
[2] انظر: مقاييس اللغة لابن فارس (1/209).
[3] انظر: جمهرة اللغة لابن دريد (1/298).
[4] انظر: مقاييس اللغة لابن فارس (1/209).
[6] انظر: مقاييس اللغة لابن فارس (1/209) والمفردات للراغب (ص: 111).
[7] انظر: لسان العرب لابن منظور (8/6).
[9] انظر: الصحاح للجوهري (3/1183).
[10] انظر: الصحاح للجوهري (3/1183).
