އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުންނަށް ރީތި ވަނަމުން ގޮވާހައްދަވާ ކަމުގައި ވިއެވެ: އެކަން ބަޔާންކުރައްވައި ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “قال رسول الله صلى الله عليه وسلم يوما: “يا عائش،
އަދި އުއްމު ސަލަމާ رضي الله عنها ވެސް އެފަދައިން ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “كنت أغتسل أنا والنبي صلى الله عليه وسلم من إناء واحد من الجنابة”. البخاري 322. “ތިމަން
އެކަލޭގެފާނު އަނބިއަނބި ކަނބަލުންނާ އެކީގައި ނާނޭފުޅު ފިއްލަވާ ކަމުގައި ވިއެވެ: އެކަން ބަޔާންކުރައްވައި ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “كنت أغتسل أنا ورسول الله صلى الله عليه وسلم من
މިހަދީޘްފުޅުތަކުން ލިބިގެން ފިލާވަޅަކީ، ޔަހޫދީންގެ ވިސްނުމާ މުޅިން ޚިލާފަށް، އިސްލާމް ދީނުގައި އަންހެނުން ޙައިޟުވިޔަސް އެކަނބަލުންނާ އެކީގައި ދިރުއުޅެ ބީހި ގައިގޯޅިވެ ހެދުމަކީ އެއްވެސް މައްސަލައެއް އޮތްކަމެއް ނޫންކަމެވެ. އަދި ހަމައެއާއެކު، މައިންބަފައިން ކުރިމަތީގައި
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުންގެ އުނގުފުޅުގައި އިސްތަށިފުޅު އަޅުއްވައިގެން އަވަހާރަފުޅުލައްޕަވާ ކަމުގައިވިއެވެ: އެއްފަހަރަކު ދަތުރެއްގެ މަތީގައި ޢާއިޝާ رضي الله عنها ގެ ކަރުފުޅުގައި ތުރުކުރައްވާފައި އޮތް ހާރުކޮޅެއް
މިމަޢުޟޫގައި އަދި އިތުރަށް ކުރިއަށް ޖެހިލުމަކީ މުހިއްމު ކަމެއް ކަމުގައި ވިސްނޭތީ އިތުރު ދެތިން ފިޔަވަޅު އަޅާލަން ގަސްދުކުރަމެވެ. އޭގެ އެއް ބޭނުމަކީ، ދެމަފިރިންގެ ޢައުރައަށް ބެލުން ފަދަ ކަންކަމަކީ ހިތުގައި ކަޅު ލައް
ޒައިނަބު رضي الله عنها އަކީ ރަސޫލުﷲ صلى اللّه عليه وسلم ގެ ދޮށީ ދަރިކަނބަލުންނެވެ. އެކަމަނާގެ މަންމާފުޅު، ޚަދީޖާ رضي الله عنها ގެ ޙަޔާތްޕުޅުގައި އެކަމަނާގެ މަންމަފަރާތު ބޮޑުދައިތަގެ ދަރިކަލުން
އަދި އެހެން ކަމެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެން މަދީނާގައި ކިޔަވަން އުޅުނު ދުވަސްވަރު އެތަނަށް ދާ ދިވެހި ޙައްޖާޖީންގެ ކިބައިން ހިންގާ ކަމެއްގެ ވާހަކައެވެ. ކަމުގެ ޙަޤީޤަތް ސާފުކޮށްލުމުން އަންތަރީސް ވާވަރުގެ ކަމެކެވެ. ދިވެހިންގެ ބައެއް
އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުއަށް ނަޒަރު ހިންގާލަމާތޯއެވެ. ކުރިން ދެންނެވި ފަދައިން، އެމީހުންގެ އަނބިންނާއި ދަރީން އަމިއްލަ ލޮލަށް ހަމައެކަނި ފެންނަ ވަގުތަކީ ދަންވަރު ގެއަށް ނިދަން އަންނަ ވަގުތު ކަމުގައިވާ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ.
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ރޯދައަށް ހުންނަވާ ޙާލުގައިވެސް އަނބިކަނބަލުންނާ ލޯބިކުރައްވައި ބޮސް ދެއްވާ ކަމުގައިވިއެވެ: މީގެ އިތުރުން އެކަލޭގެފާނު ރޯދައަށް ހުންނަވައިގެންވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުންނަށް ބޮސް ދެއްވާކަމުގައި ވިއެވެ.
ނަބިއްޔާ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ގެ އެންމެ ފުރަތަމަ ދަރިކަލުންނަކީ އަލްޤާސިމެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ކުންޔާ، “އަބުލް ޤާސިމް” ނިސްބަތްވަނީ މިދަރިކަލުންނަށެވެ. އަލްޤާސިމް ވަނީ ތުއްޕުޅުއިރު އަވަހާރަވެފައެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި ޖަނަވާރުގެ މައްޗަށް ސަވާރުވެވޭވަރު
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުން ކަންވާރުގައި އަނގަފުޅު ޖައްސަވާ ތަނުގައި އަނގަފުޅު ޖައްސަވައިގެން ދިޔާ ތަކެތި ބައްލަވައިގަން ކަމުގައި ވެއެވެ: ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ: “ތިމަން
އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި މިފަދަ ކަންކަން އެއްވެސް ގޮތަކަސް ނުފެންނަ ކަންކަމޭ ބުނެވޭހާ ނާދިރު ކަންކަން ކަމުގައި މިއަދު މިވަނީ ވެފައެވެ. ނުވަތަ މިކަންކަން މިވަނީ ލަދު ކަންކަން ކަމުގައެވެ. އެފަދަ ކަންކަމަކީ – ހިނގައިފި
ކުރިން ބަޔާންކުރި ފަދައިން، ލޮބިވެތި މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ، އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުންގެ އަރިހުގައިވެސް އެހެން އަނބިއަނބި ކަނބަލުން ދެކެ ލޯބިފުޅުވާކަން ބަޔާންކުރައްވާ ކަމުގައި ވެއެވެ. އެގޮތުން، ޚަދީޖާ
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުން ދެކެ ލޯބިފުޅު ވެވަޑައިގަންނަވާކަން އެކަނބަލުންގެ ޙާޒިރުގައި ފާޅުކުރައްވާ ކަމުގައި ވިއެވެ: ލޯތްބަކީ ހަމައެކަނި ޢަމަލުން ދައްކަން ޖެހޭ އެއްޗެއް ނޫންކަމާއި، ޢަމަލުގެ
އަދިވެސް އެފަދަ އެހެން ޙާދިޘާއެއް ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “… وربما ذبح الشاة ثم يقطعها أعضاء، ثم يبعثها في صدائق خديجة “ رواه البخاري (7/107
އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުންނަށް ރީތި ވަނަމުން ގޮވާހައްދަވާ ކަމުގައި ވިއެވެ: އެކަން ބަޔާންކުރައްވައި ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “قال رسول الله صلى الله عليه وسلم يوما: “يا عائش،
އަދި އުއްމު ސަލަމާ رضي الله عنها ވެސް އެފަދައިން ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “كنت أغتسل أنا والنبي صلى الله عليه وسلم من إناء واحد من الجنابة”. البخاري 322. “ތިމަން
އެކަލޭގެފާނު އަނބިއަނބި ކަނބަލުންނާ އެކީގައި ނާނޭފުޅު ފިއްލަވާ ކަމުގައި ވިއެވެ: އެކަން ބަޔާންކުރައްވައި ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “كنت أغتسل أنا ورسول الله صلى الله عليه وسلم من
މިހަދީޘްފުޅުތަކުން ލިބިގެން ފިލާވަޅަކީ، ޔަހޫދީންގެ ވިސްނުމާ މުޅިން ޚިލާފަށް، އިސްލާމް ދީނުގައި އަންހެނުން ޙައިޟުވިޔަސް އެކަނބަލުންނާ އެކީގައި ދިރުއުޅެ ބީހި ގައިގޯޅިވެ ހެދުމަކީ އެއްވެސް މައްސަލައެއް އޮތްކަމެއް ނޫންކަމެވެ. އަދި ހަމައެއާއެކު، މައިންބަފައިން ކުރިމަތީގައި
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުންގެ އުނގުފުޅުގައި އިސްތަށިފުޅު އަޅުއްވައިގެން އަވަހާރަފުޅުލައްޕަވާ ކަމުގައިވިއެވެ: އެއްފަހަރަކު ދަތުރެއްގެ މަތީގައި ޢާއިޝާ رضي الله عنها ގެ ކަރުފުޅުގައި ތުރުކުރައްވާފައި އޮތް ހާރުކޮޅެއް
މިމަޢުޟޫގައި އަދި އިތުރަށް ކުރިއަށް ޖެހިލުމަކީ މުހިއްމު ކަމެއް ކަމުގައި ވިސްނޭތީ އިތުރު ދެތިން ފިޔަވަޅު އަޅާލަން ގަސްދުކުރަމެވެ. އޭގެ އެއް ބޭނުމަކީ، ދެމަފިރިންގެ ޢައުރައަށް ބެލުން ފަދަ ކަންކަމަކީ ހިތުގައި ކަޅު ލައް
ޒައިނަބު رضي الله عنها އަކީ ރަސޫލުﷲ صلى اللّه عليه وسلم ގެ ދޮށީ ދަރިކަނބަލުންނެވެ. އެކަމަނާގެ މަންމާފުޅު، ޚަދީޖާ رضي الله عنها ގެ ޙަޔާތްޕުޅުގައި އެކަމަނާގެ މަންމަފަރާތު ބޮޑުދައިތަގެ ދަރިކަލުން
އަދި އެހެން ކަމެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެން މަދީނާގައި ކިޔަވަން އުޅުނު ދުވަސްވަރު އެތަނަށް ދާ ދިވެހި ޙައްޖާޖީންގެ ކިބައިން ހިންގާ ކަމެއްގެ ވާހަކައެވެ. ކަމުގެ ޙަޤީޤަތް ސާފުކޮށްލުމުން އަންތަރީސް ވާވަރުގެ ކަމެކެވެ. ދިވެހިންގެ ބައެއް
އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުއަށް ނަޒަރު ހިންގާލަމާތޯއެވެ. ކުރިން ދެންނެވި ފަދައިން، އެމީހުންގެ އަނބިންނާއި ދަރީން އަމިއްލަ ލޮލަށް ހަމައެކަނި ފެންނަ ވަގުތަކީ ދަންވަރު ގެއަށް ނިދަން އަންނަ ވަގުތު ކަމުގައިވާ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ.
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ރޯދައަށް ހުންނަވާ ޙާލުގައިވެސް އަނބިކަނބަލުންނާ ލޯބިކުރައްވައި ބޮސް ދެއްވާ ކަމުގައިވިއެވެ: މީގެ އިތުރުން އެކަލޭގެފާނު ރޯދައަށް ހުންނަވައިގެންވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުންނަށް ބޮސް ދެއްވާކަމުގައި ވިއެވެ.
ނަބިއްޔާ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ގެ އެންމެ ފުރަތަމަ ދަރިކަލުންނަކީ އަލްޤާސިމެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ކުންޔާ، “އަބުލް ޤާސިމް” ނިސްބަތްވަނީ މިދަރިކަލުންނަށެވެ. އަލްޤާސިމް ވަނީ ތުއްޕުޅުއިރު އަވަހާރަވެފައެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި ޖަނަވާރުގެ މައްޗަށް ސަވާރުވެވޭވަރު
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުން ކަންވާރުގައި އަނގަފުޅު ޖައްސަވާ ތަނުގައި އަނގަފުޅު ޖައްސަވައިގެން ދިޔާ ތަކެތި ބައްލަވައިގަން ކަމުގައި ވެއެވެ: ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ: “ތިމަން
އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި މިފަދަ ކަންކަން އެއްވެސް ގޮތަކަސް ނުފެންނަ ކަންކަމޭ ބުނެވޭހާ ނާދިރު ކަންކަން ކަމުގައި މިއަދު މިވަނީ ވެފައެވެ. ނުވަތަ މިކަންކަން މިވަނީ ލަދު ކަންކަން ކަމުގައެވެ. އެފަދަ ކަންކަމަކީ – ހިނގައިފި
ކުރިން ބަޔާންކުރި ފަދައިން، ލޮބިވެތި މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ، އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުންގެ އަރިހުގައިވެސް އެހެން އަނބިއަނބި ކަނބަލުން ދެކެ ލޯބިފުޅުވާކަން ބަޔާންކުރައްވާ ކަމުގައި ވެއެވެ. އެގޮތުން، ޚަދީޖާ
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިއަނބި ކަނބަލުން ދެކެ ލޯބިފުޅު ވެވަޑައިގަންނަވާކަން އެކަނބަލުންގެ ޙާޒިރުގައި ފާޅުކުރައްވާ ކަމުގައި ވިއެވެ: ލޯތްބަކީ ހަމައެކަނި ޢަމަލުން ދައްކަން ޖެހޭ އެއްޗެއް ނޫންކަމާއި، ޢަމަލުގެ
އަދިވެސް އެފަދަ އެހެން ޙާދިޘާއެއް ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “… وربما ذبح الشاة ثم يقطعها أعضاء، ثم يبعثها في صدائق خديجة “ رواه البخاري (7/107
