ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅު: (صِرَاطَ الّذِيْنَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ ) މާނައީ: ” (އެއީ) އެއުރެންނަށް އިބަ އިލާހު ނިޢުމަތްދެއްވި މީހުންގެ މަގެވެ. “ މި އާޔަތަކީ ކުރީގެ ވަޙީބަސްފުޅު އިތުރަށް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށްޓަކައި
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅު: (اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيْمَ) މާނައީ: ” އަޅަމެއްނަށް ސީދާވެގެންވާ ތެދުމަގަށް ހިދާޔަތް ދައްކަވާނދޭވެ! “ (الصِرَاطُ) މި ބަހުގައި ދެ ޤިރާއަތެއް ވެއެވެ. އެއް ޤިރާއަތުގައި ވަނީ “ސީން”
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅު: (إياك نعبد و إياك نستعين) މާނައި: ” އަޅަމެން އަޅުކަން ކުރަނީ ހަމައެކަނި އިބަ އިލާހަށެވެ. އަދި ވާތްގަށް އެދެނީ ހަމައެކަނި އިބަ އިލާހުގެ ޙަޟުރަތުންނެވެ. ”
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަހީބަސްފުޅު (مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ) މާނައީ: ” ޤިޔާމަތްދުވަހުގެ ވެރި އިލާހެވެ. “ މި އާޔަތުގައި ހިމެނޭ ފާއިދާތައް: ﷲ ތަޢާލާ އަށް އެންމެހާ ތަކެތީގެ މިލްކުވެރިކަން ލިބިވޮޑިގެންވާކަން މި
ﷲ عز و جل އީ مالك އެވެ. އަދި ملك އެވެ.
މާނައީ: “އެއީ އެއިލާހުގެ ޒާތުފުޅުގައި ރަޙުމަތިގެ ސިފަވާ ރަޙުމަތްލައްވަވާ އިލާހުއެވެ. ”
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅު: ( لله ) މާނައީ: ( ﷲ އަށެވެ.) މި ކަލިމައިގައި މިވާ ل ގައި ޢަރަބި ބަހުގައި ދެ މާނައެއް ވެއެވެ. އެއީ الاختصاص ގެ މާނައާއި الاستحقاق ގެ މާނައެވެ. الاختصاص ގެ މާނަ އައިސްފައި އޮތުމުން ދޭހަވަނީ ﷲ އަށް ޚާއްޞަކޮށް ޙަމްދުލިބިވޮޑިގެންވާ ކަމެވެ. އަދި الستحقاق ގެ މާނަ އައުމުން އެނގިގެންދަނި އެ ޙަމްދުލިބިވޮޑިގެންވަނީ ﷲ އަށް ކަމެވެ. މި ކަލިމައިގައި ވާ ” ﷲ” އަކީ އަހަރެމެންގެ ރައްބުގެ ނަންފުޅެވެ. މި ނަމުން އެއިލާހު ފިޔަވައިން އެހެން ފަރާތަކަށް ނަންކީގެން ނުވެއެވެ. މި ކަލިމައިގެ މާނައަކީ ލޯތްބާއި މަތިވެރިކުރުމާއިއެކު އެފަރާތަކަށް އަޅުކަންކުރެވޭ ފަރާތެވެ.
بسم الله އަކީ އަލްފާތިޙާ ސޫރާތުގެ އާޔަތެއްތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ؟
އެ ބައިމީހުންގެ މި ބުނުމަށް: އެބަހީ ﷲ ގެ ﷲ ތަޢާލާ އަށް ރަޙުމަތުގެ ޙަޤީޤީ ޞިފަ ލިބިވޮޑިގެން ނުވާކަމަށް ބުނުންމަށް ދެ ގޮތަކަށް ރައްދުވިދާނެއެވެ:
ﷲ ތަޢާލާ ގެ ބަސްފުޅު (بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ): މި ބަސްފުޅުގައި ވާ بِسْمِ ގެ މާނައީ: ” ﷲ ގެ ނަން ފުޅުން” މި ފަދައިންނެވެ.
ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާގޮތުގައި މި ސޫރަތުގައި ޤުރުއާނުގެ މާނަތައް ޖުމްލަގޮތެއްގައި ހިމެނިގެންވެއެވެ. މިގޮތުން ތައުޙީދާއި، ޙުކުމްތަކާއި، ޖަޒާއާއި، އިންސާނުން އުޅޭ ގޮތްތަކާއި، އެހެނިހެންކަންތަކެވެ. މި ސޫރަތަށް “އުއްމުލް ޤުރުއާން” ގެ ނަމުން ނަންދެވިގެންވަނީ މިހެންވެއެވެ. އެއްޗެއްގެ މަރުޖިޢު އަށް “އުއްމު” އޭ ކިޔެއެވެ.
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅު: (صِرَاطَ الّذِيْنَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ ) މާނައީ: ” (އެއީ) އެއުރެންނަށް އިބަ އިލާހު ނިޢުމަތްދެއްވި މީހުންގެ މަގެވެ. “ މި އާޔަތަކީ ކުރީގެ ވަޙީބަސްފުޅު އިތުރަށް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށްޓަކައި
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅު: (اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيْمَ) މާނައީ: ” އަޅަމެއްނަށް ސީދާވެގެންވާ ތެދުމަގަށް ހިދާޔަތް ދައްކަވާނދޭވެ! “ (الصِرَاطُ) މި ބަހުގައި ދެ ޤިރާއަތެއް ވެއެވެ. އެއް ޤިރާއަތުގައި ވަނީ “ސީން”
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅު: (إياك نعبد و إياك نستعين) މާނައި: ” އަޅަމެން އަޅުކަން ކުރަނީ ހަމައެކަނި އިބަ އިލާހަށެވެ. އަދި ވާތްގަށް އެދެނީ ހަމައެކަނި އިބަ އިލާހުގެ ޙަޟުރަތުންނެވެ. ”
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަހީބަސްފުޅު (مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ) މާނައީ: ” ޤިޔާމަތްދުވަހުގެ ވެރި އިލާހެވެ. “ މި އާޔަތުގައި ހިމެނޭ ފާއިދާތައް: ﷲ ތަޢާލާ އަށް އެންމެހާ ތަކެތީގެ މިލްކުވެރިކަން ލިބިވޮޑިގެންވާކަން މި
ﷲ عز و جل އީ مالك އެވެ. އަދި ملك އެވެ.
މާނައީ: “އެއީ އެއިލާހުގެ ޒާތުފުޅުގައި ރަޙުމަތިގެ ސިފަވާ ރަޙުމަތްލައްވަވާ އިލާހުއެވެ. ”
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅު: ( لله ) މާނައީ: ( ﷲ އަށެވެ.) މި ކަލިމައިގައި މިވާ ل ގައި ޢަރަބި ބަހުގައި ދެ މާނައެއް ވެއެވެ. އެއީ الاختصاص ގެ މާނައާއި الاستحقاق ގެ މާނައެވެ. الاختصاص ގެ މާނަ އައިސްފައި އޮތުމުން ދޭހަވަނީ ﷲ އަށް ޚާއްޞަކޮށް ޙަމްދުލިބިވޮޑިގެންވާ ކަމެވެ. އަދި الستحقاق ގެ މާނަ އައުމުން އެނގިގެންދަނި އެ ޙަމްދުލިބިވޮޑިގެންވަނީ ﷲ އަށް ކަމެވެ. މި ކަލިމައިގައި ވާ ” ﷲ” އަކީ އަހަރެމެންގެ ރައްބުގެ ނަންފުޅެވެ. މި ނަމުން އެއިލާހު ފިޔަވައިން އެހެން ފަރާތަކަށް ނަންކީގެން ނުވެއެވެ. މި ކަލިމައިގެ މާނައަކީ ލޯތްބާއި މަތިވެރިކުރުމާއިއެކު އެފަރާތަކަށް އަޅުކަންކުރެވޭ ފަރާތެވެ.
بسم الله އަކީ އަލްފާތިޙާ ސޫރާތުގެ އާޔަތެއްތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ؟
އެ ބައިމީހުންގެ މި ބުނުމަށް: އެބަހީ ﷲ ގެ ﷲ ތަޢާލާ އަށް ރަޙުމަތުގެ ޙަޤީޤީ ޞިފަ ލިބިވޮޑިގެން ނުވާކަމަށް ބުނުންމަށް ދެ ގޮތަކަށް ރައްދުވިދާނެއެވެ:
ﷲ ތަޢާލާ ގެ ބަސްފުޅު (بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ): މި ބަސްފުޅުގައި ވާ بِسْمِ ގެ މާނައީ: ” ﷲ ގެ ނަން ފުޅުން” މި ފަދައިންނެވެ.
ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާގޮތުގައި މި ސޫރަތުގައި ޤުރުއާނުގެ މާނަތައް ޖުމްލަގޮތެއްގައި ހިމެނިގެންވެއެވެ. މިގޮތުން ތައުޙީދާއި، ޙުކުމްތަކާއި، ޖަޒާއާއި، އިންސާނުން އުޅޭ ގޮތްތަކާއި، އެހެނިހެންކަންތަކެވެ. މި ސޫރަތަށް “އުއްމުލް ޤުރުއާން” ގެ ނަމުން ނަންދެވިގެންވަނީ މިހެންވެއެވެ. އެއްޗެއްގެ މަރުޖިޢު އަށް “އުއްމު” އޭ ކިޔެއެވެ.
