ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިޕޯސްޓަރަކީ މިއުޒިކާ ބެހޭގޮތުން ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެފައިވާ ބަސްފުޅުތައް ބަޔާންކޮށްދީ ތައްޔާރުކުރެވިފައިވާ ޕޯސްޓަރެކެވެ.
ޢިލްމުވެރިން އިޖްމާޢުވެވަޑައިގެންފައިވާ ގޮތުގައި މިއުޒިކު ކުޅޭ ހުރޭ އާލާތްތައް ޙަރާމްވެގެންވެއެވެ. ތާރަ ތިން ޙާލަތެއްގައި ފިޔަވައެވެ. ނަމަވެސް މުޠްލަޤުގޮތެއްގައި (އިމެއް ނެތި ހުރިހާ ޙާލަތެއްގައި) ތާރަ ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. ތާރަ ހުއްދަވެގެންވަނީ އަންނަނިވި ތިން
މިޔުޒިކް ޝޯތަކަށް ގޮސް ލަވަޔާއި މިޔުޒިކުގެ ތެރޭގައި އުޅޭމީހާ އެކަމުގެ ތެރޭގައި އުޅެނީ އެކަމުގެ ޙުކުމާއި އޭގެ ނުބައިކަމާއި އޭގެ ނުރައްކާތެރިކަން ނޭންގޭތީއެއްނޫނެކެވެ. ނުވަތަ ޢިލުމުވެރިން އެކަމުގައި ބުނާ ބަހެއް އަޑުނުއިވިގެނެއްވެސް ނޫނެކެވެ. ނުވަތަ
* ޞަޙާބީންނާއި ތާބިޢީން ލަވަކިޔާ އަޑު އެއްސެވިކަމަށާއި އެކަމުގައި މައްސަލައެއް އޮތްކަމަށް އެބޭކަލުން ދެކެވަޑައިނުގަންނަވާކަމަށް ބައެއް މީހުން ބުނެއެވެ!!
ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިޕޯސްޓަރަކީ މިއުޒިކާއި މިއުޒިކު ސާމާނުގެ ޙަރާމްކަން ބަޔާންކޮށްދީ ތައްޔާރުކުރެވިފައިވާ ޕޯސްޓަރެކެވެ. މިކަމުގެ ވަބާއަކީ އަޅުގަނޑުގެ މުޖުތަމަޢުގެ ގިނަބަޔަކު މިއަދުވަނީ ޖެހިފައެވެ. މިބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުންނަކީ މިކަމުގެ ޙުކުމް އެނގިފައި ނުވާ ބައެކެވެ.
* މިއުޒިކާ ބެހޭގޮތުން ޢިލްމުވެރިންގެ ބަސްފުޅުތައް:
﴿أَفَمِنْ هَـٰذَا الْحَدِيثِ تَعْجَبُونَ * وَتَضْحَكُونَ وَلَا تَبْكُونَ * وَأَنتُمْ سَامِدُونَ﴾ [سورة النجم ٥٩-٦١]
މާނައީ: ” ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ޢަޖާއިބުވަނީ އަދި ނުރޮއި ހެނީ މިވާހަކަތަކާމެދުގައި (އެބަހީ: ޤުރުއާނާމެދުގައި) ހެއްޔެވެ. [59، 60] އަދި ތިޔަބައިމީހުންވަނީ، ލަވަކިޔުމުގައެވެ. [61]”
المعازف” އަކީ معزفةގެ ގިނަ ގޮތެވެ. އެއީ މިއުޒިކުގެ އާލާތްތަކެވެ. [فتح الباري 10/55] އަދި އެއީ އޭގެން (މިއުޒިކު) ކުޅެވޭ އާލާތްތަކެވެ. [المجموع 11/577]
މިއުޒިކުން ބޭސްފަރުވާކުރުމަކީ އަޞްލެއްއޮތްކަމެއްނޫނެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނަކީ އިސްލާމުންނަށްވީހިނދު ދީނުގެ ޝިޢާރުތަކާ ޙުކުމްތައް ނެގެހެއްޓުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ކޮންމެ މީހެއްގެ ކޮނގުގައި އެޅިފައިވާ ޒިންމާއެކެވެ.
އެކަމެއްގެ ޙަރާމް ކަމުގެ މައްޗަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އެއްބަސްވެލައްވާ އެއްކަމަކީ ލަވަޔާއި މިއުޒިކެވެ.
ޒިނޭކުރުމާއި ފަށުއްވާއި ރަލާއި މިޔުޒިކު ސާމާނަކީ ހުއްދައެއްޗެހި ކަމުގައި ހެދުން އެންމެންނަށް ބަޔާންވެ ސާފުކޮށް ޙަރާމްކަންކަން އެނގޭ އެކަންތައްތަކުގެ ޙަރާމްކަމާއި މެދުގައި އެއްޗެސް ޝައްކެއްނެކަންތައްތައް ކަމަށްވާ ޒިނޭކުރުމާއި ރާ ބުއިމާއި އަދި މިޔުޒިކު ކުޅޭ
މިއުޒިކާއި މިއުޒިކު ސާމާނުގެ ޙުކުމަކީ މިފަހަކަށް އައިސް އޭގެ ޙުކުމާމެދުގައި ވަރަށް ގިނަ ވާހަކަދެކެވެމުންދާ މައްސަލައެކެވެ.
ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިޕޯސްޓަރަކީ މިއުޒިކާ ބެހޭގޮތުން ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެފައިވާ ބަސްފުޅުތައް ބަޔާންކޮށްދީ ތައްޔާރުކުރެވިފައިވާ ޕޯސްޓަރެކެވެ.
ޢިލްމުވެރިން އިޖްމާޢުވެވަޑައިގެންފައިވާ ގޮތުގައި މިއުޒިކު ކުޅޭ ހުރޭ އާލާތްތައް ޙަރާމްވެގެންވެއެވެ. ތާރަ ތިން ޙާލަތެއްގައި ފިޔަވައެވެ. ނަމަވެސް މުޠްލަޤުގޮތެއްގައި (އިމެއް ނެތި ހުރިހާ ޙާލަތެއްގައި) ތާރަ ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. ތާރަ ހުއްދަވެގެންވަނީ އަންނަނިވި ތިން
މިޔުޒިކް ޝޯތަކަށް ގޮސް ލަވަޔާއި މިޔުޒިކުގެ ތެރޭގައި އުޅޭމީހާ އެކަމުގެ ތެރޭގައި އުޅެނީ އެކަމުގެ ޙުކުމާއި އޭގެ ނުބައިކަމާއި އޭގެ ނުރައްކާތެރިކަން ނޭންގޭތީއެއްނޫނެކެވެ. ނުވަތަ ޢިލުމުވެރިން އެކަމުގައި ބުނާ ބަހެއް އަޑުނުއިވިގެނެއްވެސް ނޫނެކެވެ. ނުވަތަ
* ޞަޙާބީންނާއި ތާބިޢީން ލަވަކިޔާ އަޑު އެއްސެވިކަމަށާއި އެކަމުގައި މައްސަލައެއް އޮތްކަމަށް އެބޭކަލުން ދެކެވަޑައިނުގަންނަވާކަމަށް ބައެއް މީހުން ބުނެއެވެ!!
ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިޕޯސްޓަރަކީ މިއުޒިކާއި މިއުޒިކު ސާމާނުގެ ޙަރާމްކަން ބަޔާންކޮށްދީ ތައްޔާރުކުރެވިފައިވާ ޕޯސްޓަރެކެވެ. މިކަމުގެ ވަބާއަކީ އަޅުގަނޑުގެ މުޖުތަމަޢުގެ ގިނަބަޔަކު މިއަދުވަނީ ޖެހިފައެވެ. މިބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުންނަކީ މިކަމުގެ ޙުކުމް އެނގިފައި ނުވާ ބައެކެވެ.
* މިއުޒިކާ ބެހޭގޮތުން ޢިލްމުވެރިންގެ ބަސްފުޅުތައް:
﴿أَفَمِنْ هَـٰذَا الْحَدِيثِ تَعْجَبُونَ * وَتَضْحَكُونَ وَلَا تَبْكُونَ * وَأَنتُمْ سَامِدُونَ﴾ [سورة النجم ٥٩-٦١]
މާނައީ: ” ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ޢަޖާއިބުވަނީ އަދި ނުރޮއި ހެނީ މިވާހަކަތަކާމެދުގައި (އެބަހީ: ޤުރުއާނާމެދުގައި) ހެއްޔެވެ. [59، 60] އަދި ތިޔަބައިމީހުންވަނީ، ލަވަކިޔުމުގައެވެ. [61]”
المعازف” އަކީ معزفةގެ ގިނަ ގޮތެވެ. އެއީ މިއުޒިކުގެ އާލާތްތަކެވެ. [فتح الباري 10/55] އަދި އެއީ އޭގެން (މިއުޒިކު) ކުޅެވޭ އާލާތްތަކެވެ. [المجموع 11/577]
މިއުޒިކުން ބޭސްފަރުވާކުރުމަކީ އަޞްލެއްއޮތްކަމެއްނޫނެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނަކީ އިސްލާމުންނަށްވީހިނދު ދީނުގެ ޝިޢާރުތަކާ ޙުކުމްތައް ނެގެހެއްޓުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ކޮންމެ މީހެއްގެ ކޮނގުގައި އެޅިފައިވާ ޒިންމާއެކެވެ.
އެކަމެއްގެ ޙަރާމް ކަމުގެ މައްޗަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އެއްބަސްވެލައްވާ އެއްކަމަކީ ލަވަޔާއި މިއުޒިކެވެ.
ޒިނޭކުރުމާއި ފަށުއްވާއި ރަލާއި މިޔުޒިކު ސާމާނަކީ ހުއްދައެއްޗެހި ކަމުގައި ހެދުން އެންމެންނަށް ބަޔާންވެ ސާފުކޮށް ޙަރާމްކަންކަން އެނގޭ އެކަންތައްތަކުގެ ޙަރާމްކަމާއި މެދުގައި އެއްޗެސް ޝައްކެއްނެކަންތައްތައް ކަމަށްވާ ޒިނޭކުރުމާއި ރާ ބުއިމާއި އަދި މިޔުޒިކު ކުޅޭ
މިއުޒިކާއި މިއުޒިކު ސާމާނުގެ ޙުކުމަކީ މިފަހަކަށް އައިސް އޭގެ ޙުކުމާމެދުގައި ވަރަށް ގިނަ ވާހަކަދެކެވެމުންދާ މައްސަލައެކެވެ.
