މިއީ ސުޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ މަޝްހޫރު ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް މުޙައްމަދު ޞާލިޙް އަލްމުނައްޖިދު حفظه الله ގެ ރިސާލާއެއްކަމަށްވާ (أريد أن أتوب ولكن…) ގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
ނަމަވެސް މިކަމުން ބައެއް ޢިލްމުވެރިން އިޘްތިސްނާކުރައްވާ ޙާލަތެއްވެއެވެ. އެއީ ހުކުރުދުވަހު މީހަކު މިސްކިތަށް ވަތްއިރު ބަންގިގޮވާމީހާ [ހުކުރުނަމާދަށްގޮވާ] ދެވަނަ ބަންގިގޮވަން ހުރިނަމައެވެ.
ބަންގީގެ ރެކޯޑިންގެއެއް ޖަހައިގެން ބަންގި ޞައްޙައެއް ނުވާނެއެވެ. އެހެނީ ބަންގިއަކީ އަޅުކަމެކެވެ.
އިސްލާމްދީނަކީ ފުރިހަމަ ދީނެކެވެ. އަދި ހުރިހާ ޒަމާނަކާ ތަނަކަށްވެސް އެކަށީގެންވާ ދީނެކެވެ. ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އަވަހާރަވެވަޑައިގެންނެވިއިރު އެކަލޭގެފާނުވަނީ އުންމަތަށް ފައިދާހުރި އެންމެހާ ކަމެއް އުނގަންނަވާ ދެއްވާފައެވެ.
ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިލީފްލެޓްއަކީވެސް ޢަޤީދާއާ ގުޅުން ހުރި ލީފްލެޓެކެވެ. އެހެނީ ދީނީ ކަންކަމުގައި އެންމެ ސަލާމަތްކަންބޮޑު އަދި ރައްކާތެރިކަން ބޮޑު މަގަކީ އެންމެ ހެޔޮ ޤަރުނުތަކުގެ ބޭކަލުން ހިންގެވި މަގެވެ.
‘الجرح والتعديل’ އަކީ ސަނަދާ ގުޅިފައިވާކަމެކެވެ. އަދި އެއީ ޙަދީޘް ޢިލްމުގެ ތެރެއިންވާކަމެކެވެ. އަދި އެކަމުގެ އަހުލުވެރިން މިހާރު ވަނީ މަރުވެފައެވެ. އެކަމުގެ އެއްވެސް މީހަކު މިހާރަކު ދިރިއެއް ނެތެވެ.
ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިލީފްލެޓްއަކީ ޢަޤީދާއާ ގުޅުން ހުރި ލީފްލެޓެކެވެ. ﷲތަޢާލާގެ އިސްމުފުޅުތަކާއި ޞިފަފުޅުތައް ދެނެގަތުމަކީ ކޮންމެ މުސްލިމަކުވެސް ކުރަންޖެހޭނެ ކަމެކެވެ. އަދި މިކަން ކުރަންޖެހޭނީ ކީރިތި ޤުރުއާނާއި ޞައްޙަ ސުންނަތުގެ އަލީގައެވެ.
نواقض الإسلام މި ފޮތަކީ ޝައިޚުލް އިސްލާމްގެ މަތިވެރި ލަޤަބު އެރުވިގެންވާ އިސްލާމްދީނުގެ މުޖައްދިދު އިމާމު މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދުލް ވައްހާބު ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ ކުރު ރިސާލާއެކެވެ.
މިއީ ޙަރާމްވެގެންވާކަމެކެވެ. އަދި [މިފަދައިން ކަންކުރުމަށް]ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. މިއަށް ކިޔަނީ عَطْف އެވެ. [ދިވެހިބަހުންނަމަ: އިސްތިރިއެވެ.]
ފަހެ މޮޅުއިތުރުގޮތަކީ ބޮލުގައި ފެންފުހުމަށްފަހު، އަތުގައި ދެންހުރި ތެތްކަމުން ކަންފަތުގައި ފުހުމެވެ.
އޭގެން ބަރަކާތް ޙާޞިލުކުރަން އުޅެ، އަދި އޭގައި ބީހުމަކީ ބިދުޢައެކެވެ. އެހެނީ އެކަމަކީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޘާބިތުވެފައިވާ ކަމެއްނޫނެވެ.
ޖަވާބު: ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު ހިފިރޯދަތައް ޤަޟާކުރުން އޭނާއަށް ވާޖިބުވާނެއެވެ. އެހެނީ ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު ހިފާރޯދަ ޞައްޙައެއްނުވާނެއެވެ.
އޭގެ ޒަކާތެއްނުވެއެވެ. ރަނުން ނުވަތަ ރިހިން ހަދާފައިވާ ގަހަނާ ފިޔަވާ، އިންސާނާގެ އަމިއްލަ ބޭނުމަށް ބޭނުންކުރާ އެއްވެސް އެއްޗެއްގެ ޒަކާތްނެރޭކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ.
މިކަމުގައި ޢެންމެ ޞައްޙަ ޤައުލަކީ މޭމަތީގައި އަތްބޭއްވުމެވެ. އެއީ ވާއިލު ބުން ޙުޖްރު رضي الله عنه ގެ ޙަދީޘްގެ ސަބަބުންނެވެ.
ދެޝަރުޠަކާއެކު ކޮޅަށްހުރެ ކުޑަކަމުދިޔުން ހުއްދަވެގެންވެއެވެ
ސުންނަތުގެ ދެ ވައްތަރެއްވެއެވެ. އެއީ ސަބަބެއްވާ ސުންނަތްތަކާއި ސަބަބެއް ނުވާ ސުންނަތްތަކެވެ. ސަބަބެއްވާ ސުންނަތްތަކުގައި، ސަބަބު ފާއިތުވުމުން އެ ސުންނަތްވެސް ފާއިތުވީއެވެ. އަދި ޤަޟާކުރުމެއް ނުވެއެވެ.
މިއީ ސުޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ މަޝްހޫރު ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް މުޙައްމަދު ޞާލިޙް އަލްމުނައްޖިދު حفظه الله ގެ ރިސާލާއެއްކަމަށްވާ (أريد أن أتوب ولكن…) ގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
ނަމަވެސް މިކަމުން ބައެއް ޢިލްމުވެރިން އިޘްތިސްނާކުރައްވާ ޙާލަތެއްވެއެވެ. އެއީ ހުކުރުދުވަހު މީހަކު މިސްކިތަށް ވަތްއިރު ބަންގިގޮވާމީހާ [ހުކުރުނަމާދަށްގޮވާ] ދެވަނަ ބަންގިގޮވަން ހުރިނަމައެވެ.
ބަންގީގެ ރެކޯޑިންގެއެއް ޖަހައިގެން ބަންގި ޞައްޙައެއް ނުވާނެއެވެ. އެހެނީ ބަންގިއަކީ އަޅުކަމެކެވެ.
އިސްލާމްދީނަކީ ފުރިހަމަ ދީނެކެވެ. އަދި ހުރިހާ ޒަމާނަކާ ތަނަކަށްވެސް އެކަށީގެންވާ ދީނެކެވެ. ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އަވަހާރަވެވަޑައިގެންނެވިއިރު އެކަލޭގެފާނުވަނީ އުންމަތަށް ފައިދާހުރި އެންމެހާ ކަމެއް އުނގަންނަވާ ދެއްވާފައެވެ.
ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިލީފްލެޓްއަކީވެސް ޢަޤީދާއާ ގުޅުން ހުރި ލީފްލެޓެކެވެ. އެހެނީ ދީނީ ކަންކަމުގައި އެންމެ ސަލާމަތްކަންބޮޑު އަދި ރައްކާތެރިކަން ބޮޑު މަގަކީ އެންމެ ހެޔޮ ޤަރުނުތަކުގެ ބޭކަލުން ހިންގެވި މަގެވެ.
‘الجرح والتعديل’ އަކީ ސަނަދާ ގުޅިފައިވާކަމެކެވެ. އަދި އެއީ ޙަދީޘް ޢިލްމުގެ ތެރެއިންވާކަމެކެވެ. އަދި އެކަމުގެ އަހުލުވެރިން މިހާރު ވަނީ މަރުވެފައެވެ. އެކަމުގެ އެއްވެސް މީހަކު މިހާރަކު ދިރިއެއް ނެތެވެ.
ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިލީފްލެޓްއަކީ ޢަޤީދާއާ ގުޅުން ހުރި ލީފްލެޓެކެވެ. ﷲތަޢާލާގެ އިސްމުފުޅުތަކާއި ޞިފަފުޅުތައް ދެނެގަތުމަކީ ކޮންމެ މުސްލިމަކުވެސް ކުރަންޖެހޭނެ ކަމެކެވެ. އަދި މިކަން ކުރަންޖެހޭނީ ކީރިތި ޤުރުއާނާއި ޞައްޙަ ސުންނަތުގެ އަލީގައެވެ.
نواقض الإسلام މި ފޮތަކީ ޝައިޚުލް އިސްލާމްގެ މަތިވެރި ލަޤަބު އެރުވިގެންވާ އިސްލާމްދީނުގެ މުޖައްދިދު އިމާމު މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދުލް ވައްހާބު ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ ކުރު ރިސާލާއެކެވެ.
މިއީ ޙަރާމްވެގެންވާކަމެކެވެ. އަދި [މިފަދައިން ކަންކުރުމަށް]ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. މިއަށް ކިޔަނީ عَطْف އެވެ. [ދިވެހިބަހުންނަމަ: އިސްތިރިއެވެ.]
ފަހެ މޮޅުއިތުރުގޮތަކީ ބޮލުގައި ފެންފުހުމަށްފަހު، އަތުގައި ދެންހުރި ތެތްކަމުން ކަންފަތުގައި ފުހުމެވެ.
އޭގެން ބަރަކާތް ޙާޞިލުކުރަން އުޅެ، އަދި އޭގައި ބީހުމަކީ ބިދުޢައެކެވެ. އެހެނީ އެކަމަކީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޘާބިތުވެފައިވާ ކަމެއްނޫނެވެ.
ޖަވާބު: ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު ހިފިރޯދަތައް ޤަޟާކުރުން އޭނާއަށް ވާޖިބުވާނެއެވެ. އެހެނީ ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު ހިފާރޯދަ ޞައްޙައެއްނުވާނެއެވެ.
އޭގެ ޒަކާތެއްނުވެއެވެ. ރަނުން ނުވަތަ ރިހިން ހަދާފައިވާ ގަހަނާ ފިޔަވާ، އިންސާނާގެ އަމިއްލަ ބޭނުމަށް ބޭނުންކުރާ އެއްވެސް އެއްޗެއްގެ ޒަކާތްނެރޭކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ.
މިކަމުގައި ޢެންމެ ޞައްޙަ ޤައުލަކީ މޭމަތީގައި އަތްބޭއްވުމެވެ. އެއީ ވާއިލު ބުން ޙުޖްރު رضي الله عنه ގެ ޙަދީޘްގެ ސަބަބުންނެވެ.
ދެޝަރުޠަކާއެކު ކޮޅަށްހުރެ ކުޑަކަމުދިޔުން ހުއްދަވެގެންވެއެވެ
ސުންނަތުގެ ދެ ވައްތަރެއްވެއެވެ. އެއީ ސަބަބެއްވާ ސުންނަތްތަކާއި ސަބަބެއް ނުވާ ސުންނަތްތަކެވެ. ސަބަބެއްވާ ސުންނަތްތަކުގައި، ސަބަބު ފާއިތުވުމުން އެ ސުންނަތްވެސް ފާއިތުވީއެވެ. އަދި ޤަޟާކުރުމެއް ނުވެއެވެ.
