ރޯދަވެރިޔާ ލޮލަށް ބޭސް އެޅުމުގެ ޙުކުމް
ލޮލަށް އަޅާ ދިޔާތިކިތަކަކުން ރޯދަ ގެއްލޭނެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ޢިލްމުވެރިންވަނީ ޚިލާފުވެވަޑައިގަންނަވާފައެވެ.
ލޮލަށް އަޅާ ދިޔާތިކިތަކަކުން ރޯދަ ގެއްލޭނެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ޢިލްމުވެރިންވަނީ ޚިލާފުވެވަޑައިގަންނަވާފައެވެ.
އަސްލަކީ އެއް މިސްކިތެއްގައި އެއްވަޤުތެއްގައި ދެޖަމާޢަތެއްގައި ނަމާދު ނުކުރުމެވެ. އެއީ އޭގެ ސަބަބުން މުސްލިމުންގެ މެދުގައި ބައިބައިވުން އުފެދުމަށް މެދުވެރިވުމާއި، އެއްބައެއްގެ ސަބަބުން އަނެއްބަޔަކަށް އުނދަގޫވާ ކަމަށްޓަކައެވެ.
ރޯދަވެރިޔާގެ އިޚްތިޔާރަކާއިނުލާ ހަށިގަނޑުގެ އެތެރެއަށް ފެން ހިނގައިދާނެކަމަށްޓަކައި، ރޯދައަށްހުރެ ވުޟޫކުރުމުގައި ނޭފަތަށް ފެންލާއިރު މާބޮޑަށް އެތެރެއަށް ފެން ފޯރުވުމުން ދުރުހެލިވާން ޖެހޭކަން ބާޔާންވެދިޔަ ޙަދީޘުން ދަލީލުކޮށްދެއެވެ.
އިސްލާމްދީނަކީ ފުރިހަމަ ދީނެވެ. އެދީނުގައި މީސްތަކުން ދިރިއުޅުމުގައި ބޭނުންވާނޭ އެންމެހާ ކަންތައްތައް ހިމެނިފައިވެއެވެ. އެގޮތުން ހެދުން އެޅުމާ އަދި ޒީނަތްތެރިވެ އުޅުމުގެ ޙުކުމްތަކާއި އަދަބުތައްވެސް އިސްލާމްދީނުގައި ހިމެނިގެންވެއެވެ. މިގޮތުން މިލިޔުމުގައި އަލިއަޅުވާލާނީ ފައިކުރި ތަނބިކަށްޓަށްވުރެ ތިރިކުރުމުގެ ޙުކުމާ ބެހޭގޮތުންނެވެ.
އަންހެނާއަށް އޭނާގެ މަޙްރަމުންގެ ކުރިމަތީގައި ޙިޖާބު ނެގުން ހުއްދަވެގެންވެއެވެ.
ނަމާދުގެ ސަފުތައް ސީދަލަށް ހެދުމަށް ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ނުހަނު ބާރު އަޅުއްވާފައިވެއެވެ. އަދި އެކި ޞީޣާތަކުން އެކަލޭގެފާނު صلى الله عليه وسلم އެފަދައިން އަމުރުކުރައްވާފައިވެއެވެ.
“ޙިޖާބު އެޅުމަކީ އިސްލާމްކަމުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން ރުކުނެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން އެއީ އެހާ މުހިންމު ކަމެއް ނޫނެވެ.” މީހަކު މިފަދައިން ބުނުން ރަނގަޅުވާނެ ހެއްޔެވެ؟
ޢަރަބި ބަހުގައި އިޤުރާރަގެ ގިނަ މާނަތަކެއް ވެއެވެ. އެގޮތުން ޘާބިތުވުމަށް ނުވަތަ އިޢުތިރާފުވުމަށްވެސް ‘އިޤުރާރު’ މިލަފުޒު ބޭނުންކުރެވެއެވެ.
ޞަލަވާތް ކިޔެވުމުގެ މާތްކަން رسول الله صلّى الله عليه وسلّم حديث ފުޅުކުރެއްވިއެވެ. “ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް އެއްފަހަރު ޞަލަވާތްކިޔަވައިފިމީހާ ދަންނައެވެ. މާތްﷲ އޭނާގެ މައްޗަށް ދިހަފަހަރު ރަޙުމަތްލައްވާނެއެވެ.” – أخرجه مسلم. އަދިވެސް
އިސްވެ ބަޔާންވެ ދިޔަ ނައްޞުތަކުން ފާހަގަކުރެވޭ ދެ އަޞްލެއްވެއެވެ:
ތިބާ އެކަން ކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.
الإِجْمَاعُ އަކީ އެއަށް ތަބާވެ، އެއަށް ރުޖޫޢަވުން ވާޖިބުވާ، ޝަރުޢީ ޙުއްޖަތެއްކަމުގައި ޢިލްމުވެރިންވަނީ އިއްތިފާޤުވެވަޑައިގަންނަވާފައެވެ.
ނަމާދުގެ ޢާންމު ޤަވާޢިދަކީ ނަމާދުގެ ހުރިހާ ޢަމަލެއްގައިވެސް ފިރިހެނުން ޢަމަލުކުރާ ގޮތަށް އަންހެނުންވެސް ޢަމަލުކުރުމެވެ. މި އަޞްލާ ޚިލާފަށް ކުރާނީ ދަލީލުން ޘާބިތުވެފައިވާ ކަންތައްތަކެވެ.
ޢަރަބި ބަހުގައި الإِجْمَاعُ ގެ މާނައަކީ: عَزْم އެވެ. [އެބަހީ: ކަމަކަށް ޢަޒުމުކުރުމެވެ.]
ގިނަގުނަ ޘަނާއާއި ޙަމްދު، ގަދަ ކީރިތިވަންތަ މާތްﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް ދަންނަވަމެވެ. ޞަލާވާތާއި ސަލާމް، އެއިލާހުގެ ލޮބުވެތި ޙަބީބު މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަށް ލެއްވުން އެދި އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުން އެދެމެވެ. އަދި މިޞަލަވާތުގައި
ބޭނުންޖެހިފައިވާމީހަކަށް ލެއި ވިއްކުމަކީ ޝަރުޢުގައި ހުއްދަކަމެއް ނޫނެވެ. އެމީހަކަށް އެ ލެއި ޖެހޭނީ ހިލޭ ދޭށެވެ. އެހެނީ، ލެއި ވިއްކުން ޙަރާމްވެގެންވާކަން ޤުރުއާނާއި، ސުންނަތާއި، އިޖުމާޢުން ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ.
ލޮލަށް އަޅާ ދިޔާތިކިތަކަކުން ރޯދަ ގެއްލޭނެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ޢިލްމުވެރިންވަނީ ޚިލާފުވެވަޑައިގަންނަވާފައެވެ.
އަސްލަކީ އެއް މިސްކިތެއްގައި އެއްވަޤުތެއްގައި ދެޖަމާޢަތެއްގައި ނަމާދު ނުކުރުމެވެ. އެއީ އޭގެ ސަބަބުން މުސްލިމުންގެ މެދުގައި ބައިބައިވުން އުފެދުމަށް މެދުވެރިވުމާއި، އެއްބައެއްގެ ސަބަބުން އަނެއްބަޔަކަށް އުނދަގޫވާ ކަމަށްޓަކައެވެ.
ރޯދަވެރިޔާގެ އިޚްތިޔާރަކާއިނުލާ ހަށިގަނޑުގެ އެތެރެއަށް ފެން ހިނގައިދާނެކަމަށްޓަކައި، ރޯދައަށްހުރެ ވުޟޫކުރުމުގައި ނޭފަތަށް ފެންލާއިރު މާބޮޑަށް އެތެރެއަށް ފެން ފޯރުވުމުން ދުރުހެލިވާން ޖެހޭކަން ބާޔާންވެދިޔަ ޙަދީޘުން ދަލީލުކޮށްދެއެވެ.
އިސްލާމްދީނަކީ ފުރިހަމަ ދީނެވެ. އެދީނުގައި މީސްތަކުން ދިރިއުޅުމުގައި ބޭނުންވާނޭ އެންމެހާ ކަންތައްތައް ހިމެނިފައިވެއެވެ. އެގޮތުން ހެދުން އެޅުމާ އަދި ޒީނަތްތެރިވެ އުޅުމުގެ ޙުކުމްތަކާއި އަދަބުތައްވެސް އިސްލާމްދީނުގައި ހިމެނިގެންވެއެވެ. މިގޮތުން މިލިޔުމުގައި އަލިއަޅުވާލާނީ ފައިކުރި ތަނބިކަށްޓަށްވުރެ ތިރިކުރުމުގެ ޙުކުމާ ބެހޭގޮތުންނެވެ.
އަންހެނާއަށް އޭނާގެ މަޙްރަމުންގެ ކުރިމަތީގައި ޙިޖާބު ނެގުން ހުއްދަވެގެންވެއެވެ.
ނަމާދުގެ ސަފުތައް ސީދަލަށް ހެދުމަށް ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ނުހަނު ބާރު އަޅުއްވާފައިވެއެވެ. އަދި އެކި ޞީޣާތަކުން އެކަލޭގެފާނު صلى الله عليه وسلم އެފަދައިން އަމުރުކުރައްވާފައިވެއެވެ.
“ޙިޖާބު އެޅުމަކީ އިސްލާމްކަމުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން ރުކުނެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން އެއީ އެހާ މުހިންމު ކަމެއް ނޫނެވެ.” މީހަކު މިފަދައިން ބުނުން ރަނގަޅުވާނެ ހެއްޔެވެ؟
ޢަރަބި ބަހުގައި އިޤުރާރަގެ ގިނަ މާނަތަކެއް ވެއެވެ. އެގޮތުން ޘާބިތުވުމަށް ނުވަތަ އިޢުތިރާފުވުމަށްވެސް ‘އިޤުރާރު’ މިލަފުޒު ބޭނުންކުރެވެއެވެ.
ޞަލަވާތް ކިޔެވުމުގެ މާތްކަން رسول الله صلّى الله عليه وسلّم حديث ފުޅުކުރެއްވިއެވެ. “ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް އެއްފަހަރު ޞަލަވާތްކިޔަވައިފިމީހާ ދަންނައެވެ. މާތްﷲ އޭނާގެ މައްޗަށް ދިހަފަހަރު ރަޙުމަތްލައްވާނެއެވެ.” – أخرجه مسلم. އަދިވެސް
އިސްވެ ބަޔާންވެ ދިޔަ ނައްޞުތަކުން ފާހަގަކުރެވޭ ދެ އަޞްލެއްވެއެވެ:
ތިބާ އެކަން ކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.
الإِجْمَاعُ އަކީ އެއަށް ތަބާވެ، އެއަށް ރުޖޫޢަވުން ވާޖިބުވާ، ޝަރުޢީ ޙުއްޖަތެއްކަމުގައި ޢިލްމުވެރިންވަނީ އިއްތިފާޤުވެވަޑައިގަންނަވާފައެވެ.
ނަމާދުގެ ޢާންމު ޤަވާޢިދަކީ ނަމާދުގެ ހުރިހާ ޢަމަލެއްގައިވެސް ފިރިހެނުން ޢަމަލުކުރާ ގޮތަށް އަންހެނުންވެސް ޢަމަލުކުރުމެވެ. މި އަޞްލާ ޚިލާފަށް ކުރާނީ ދަލީލުން ޘާބިތުވެފައިވާ ކަންތައްތަކެވެ.
ޢަރަބި ބަހުގައި الإِجْمَاعُ ގެ މާނައަކީ: عَزْم އެވެ. [އެބަހީ: ކަމަކަށް ޢަޒުމުކުރުމެވެ.]
ގިނަގުނަ ޘަނާއާއި ޙަމްދު، ގަދަ ކީރިތިވަންތަ މާތްﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް ދަންނަވަމެވެ. ޞަލާވާތާއި ސަލާމް، އެއިލާހުގެ ލޮބުވެތި ޙަބީބު މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަށް ލެއްވުން އެދި އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުން އެދެމެވެ. އަދި މިޞަލަވާތުގައި
ބޭނުންޖެހިފައިވާމީހަކަށް ލެއި ވިއްކުމަކީ ޝަރުޢުގައި ހުއްދަކަމެއް ނޫނެވެ. އެމީހަކަށް އެ ލެއި ޖެހޭނީ ހިލޭ ދޭށެވެ. އެހެނީ، ލެއި ވިއްކުން ޙަރާމްވެގެންވާކަން ޤުރުއާނާއި، ސުންނަތާއި، އިޖުމާޢުން ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ.