ފާތިޙާ ސޫރަތަށް ފަހު ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔެވުމުގައި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތުން ޢާއްމުގޮތެއްގައި ޘާބިތުވަނީ މިގޮތެވެ. މިއީ ޢާއްމުކޮށެވެ. ބައެއް ޙާލަތްތަކުގައި މިޔާ ޚިލާފަށްވެސް ކަންތައް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. 1- ފަތިސް ނަމާދާއި
މުސްތަޙައްބުގެ ތަޢާރަފަކީ ކޮބާ؟ މުސްތަޙައްބުގެ ލުޣަވީ މާނައަކީ الدعاء إلى الفعل والحث إليه ކަމެއް ކުރުމަށް ގޮވާލުން، އަދި އެކަން ކުރުމަށް ބާރު އެޅުމެވެ. ޝަރުޢުގައި މުސްތަޙައްބު އަކީ ކަމެއް މުކައްލަފުގެ މައްޗަށް
ކުޑަކުދިން ބާލިޣުވުމުގެ ކުރީންވެސް ނަމާދަށް ލޯބި ޖެއްސުމަށާއި ނަމާދު ކުރުވުމަށް ހޭނުވުމަށް އިސްލާމްދީން ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ. ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( مُرُوا أَوْلَادَكُمْ بِالصَّلَاةِ وَهُمْ أَبْنَاءُ سَبْعِ سِنِينَ ،
ހުކުރު ނަމާދުގެ ޚުޠުބާ ކިޔަން އިމާމާ މިންބަރަށް އަރަމުން ނުވަތަ އަރާފައި ކިޔާނެ ވަކި ޚާއްޞަ ދުޢާއެއް ސުންނަތުގައި ވާރިދުވެފައި ނުވެއެވެ. އަދި ދެ ޚުޠުބާ ދެމެދުގައި އިށީނދެ އިންނަ ވަޤުތު ކިޔާނެ ވަކި
ނަމާދުގައި އިމާމު މީހާއަށްވުރެ ކުރިން މައުމޫމުން ޙަރަކާތްކުރުމަކީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ. ނަމާދުގައި އިމާމު މީހާއަށް ވުރެ ކުރިން މައުމޫމު ޙަރަކާތްކޮށްފި (އެކަމުގެ ޙުކުމް އެނގި ހުރުމާއެކު ޤަސްތުގައި) ނަމަ ނަމާދު ބާޠިލުވާނެއެވެ. އަނަސް ބިން
މިކަމާ މެދު ޢިލްމުވެރިގެ މެދުގައި އިޚްތިލާފު ހުއްޓެވެ. 1- ފުރަތަމަ ބަސްފުޅު: ކުރުން ސުންނަތް ވެގެންވަނީ ދެ ރަކްޢަތެވެ. އިބްނު ޢުމަރު ކަންތައްކުރެއްވީ މިފަދައިންނެވެ. މި ބޭކަލުންގެ ދަލީލަކީ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ
ކުޑަކުއްޖެއްގެ ޢައުރަގުނަވަނުގައި އަތްޖެހުމުން ވުޟޫގެއްލޭނެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ މި މައްސަލައާމެދު ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި ޚިލާފުވެފައިވެއެވެ. 1- ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ، ބޮޑެތިމީހުންގެ ޢައުރަގުނަވަނުގައި އަތްލުމުން ވުޟޫ ގެއްލޭ ބީދައިން ކުޑަކުއްޖާގެ ޢައުރަގުނަވަނުގައި އަތްލުމުންވެސް ވުޟޫ
ދެމަފިރިން ވަކިކުރުން އޮންނަނީ ދެގޮތަކަށެވެ. އެއީ ވަރިކުރުމާއި ފަސްޚުކުރުމެވެ. ވަރިކުރުމާއި ފަސްޚުކުރުމުގެ ތަފާތަކީ ވަރިއަކީ ފިރިމީހާގެ ފުށުން ދެމަފިރިންގެ ކައިވެނީގެ ގުޅުމަށް ނިމުމެއް ގެނައުމެވެ. ވަރީގެ ޚާއްޞަ މަޝްހޫރު ލަފުޒުތައް ވެއެވެ. ފަސްޚުކުރުމަކީ ކައިވެނީގެ
ސުވާލު: މުސްލިމަކަށް ނުވަތަ ޣައިރުމުސްލިމަކަށް ރާ ގަނެދިނުމަށްޓަކައި ފައިސާގެ އެހީވުން އަދި އެފަދަ ތަކެތި އޭނާއަށް ގެނެސްދިނުން، އެތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ސަވާރީގައި އެހީތެރިވުން މިކަންކަމުގެ ޙުކުމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ — ޖަވާބު الحمد لله ރާ
ސުވާލު: އަނބިމީހާ މަރުވެއްޖެނަމަ އޭނާ ހިނެވުން ފިރިމީހާއަށް ހުއްދަ ހެއްޔެވެ؟ އަދި ފިރިމީހާ މަރުވެއްޖެނަމަ އޭނާ ހިނެވުން އަނބިމީހާއަށް ހުއްދަ ހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު:الحمد لله ފިރިމީހާއަށް، އަނބިމީހާ ހިނެވުން ހުއްދަވެގެންވެއެވެ. އަދި އަނބިމީހާއަށްވެސް ފިރިމީހާ
26- ޢަރަފާތް ދުވަހަކީ ޢާޝޫރާ ދުވަހަށްވުރެ މާތް ދުވަހެކެވެ. ޢަރަފާތްދުވަހުގެ ރޯދައަކީ ދެއަހަރުގެ ފާފަ ފުހެލޭ ރޯދައެކެވެ. އެކަމުގެ ޙިކުމަތެއްކަމުގައި ބުނެވެއެވެ. ޢާޝޫރާ ދުވަސް ނިސްބަތްވަނީ މޫސާ ޢަލައިހިއްސަލާމަށެވެ. ޢަރަފާތް ދުވަސް ނިސްބަތްވަނީ ނަބިއްޔާ
17- ބައެއް ޢިލްމުވެރިންގެ އަރިހުގައި ޢާޝޫރާ ދުވަހު ރޯދަހިފުމުގެ ތިން ދަރަޖައެއް ވެއެވެ. ފުރަތަމައީ ތިންދުވަހު ރޯދަ ހިފުމެވެ. އެއީ ނުވަވަނަ ދުވަހާއި ދިހަވަނަ ދުވަހާއި އެގާރަވަނަ ދުވަހެވެ. މި ކަމާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައިވާ
9- ސަލަފުންނާއި ޚަލަފުން (ކުރީގެ މީހުންނާއި ފަހުގެ މީހުން) ގެ އަރިހުގައި ޢާޝޫރާ ދުވަހަކީ މުޙައްރަމް މަހުގެ ދިހަވަނަ ދުވަހެވެ. ޙަދީޘްތަކުގެ ބޭރުފުށުގެ މާނަވެސް ހުރީ އެގޮތަށެވެ. އަދި ލަފުޒުން ދޭހަވަނީވެސް އެމާނައެވެ. ބަހުގެ
الحمد لله، والصلاة والسلام على رسول الله މިއީ މުޙައްރަމް މަހާއި ޢާޝޫރާއާ ގުޅޭ ބައެއް ފައިދާތަކުގެ ޚުލާޞާއެކެވެ. މީގެ ފައިދާ މިންވަރުކޮށްދެއްވުން އެދި ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތަށް ދަންނަވަމެވެ. 1- ﷲ
ސުވާލު: ބޮލުގައި އިސްތަށި އިންދުން (ހެއަރ ޓްރާންސްޕްލާންޓްކުރުން) މިއީ ހުއްދަކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ އަހަރެންނަކީ ތަލަ މީހަކީމެވެ. އިސްތަށިގަނޑު ޖެހުން ޙަރާމްވީ ގޮތަށް އިސްތަށި އިންދުންވެސް ޙަރާމް ހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު: : އިސްތަށި އިންދުން ނުވަތަ
ސުވާލު: އަންހެނުންގެ ނަމާދުގެ ތެރެއިން އެންމެ ޘަވާބު ބޮޑީ ގޭތެރޭގައި ކުރާ ނަމާދުކަމަށް ވީއިރު، ފިރިހެނުން ޖަމާޢަތުގައި ކުރާ ނަމާދާ އެއްވަރުގެ ޘަވާބެއް ހަމަ ގޭގައި ނަމާދުކުރާ އަންހެން މީހާ ނުވަތަ މިސްކިތުގައި ނަމާދުކުރާ
ފާތިޙާ ސޫރަތަށް ފަހު ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔެވުމުގައި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތުން ޢާއްމުގޮތެއްގައި ޘާބިތުވަނީ މިގޮތެވެ. މިއީ ޢާއްމުކޮށެވެ. ބައެއް ޙާލަތްތަކުގައި މިޔާ ޚިލާފަށްވެސް ކަންތައް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. 1- ފަތިސް ނަމާދާއި
މުސްތަޙައްބުގެ ތަޢާރަފަކީ ކޮބާ؟ މުސްތަޙައްބުގެ ލުޣަވީ މާނައަކީ الدعاء إلى الفعل والحث إليه ކަމެއް ކުރުމަށް ގޮވާލުން، އަދި އެކަން ކުރުމަށް ބާރު އެޅުމެވެ. ޝަރުޢުގައި މުސްތަޙައްބު އަކީ ކަމެއް މުކައްލަފުގެ މައްޗަށް
ކުޑަކުދިން ބާލިޣުވުމުގެ ކުރީންވެސް ނަމާދަށް ލޯބި ޖެއްސުމަށާއި ނަމާދު ކުރުވުމަށް ހޭނުވުމަށް އިސްލާމްދީން ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ. ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( مُرُوا أَوْلَادَكُمْ بِالصَّلَاةِ وَهُمْ أَبْنَاءُ سَبْعِ سِنِينَ ،
ހުކުރު ނަމާދުގެ ޚުޠުބާ ކިޔަން އިމާމާ މިންބަރަށް އަރަމުން ނުވަތަ އަރާފައި ކިޔާނެ ވަކި ޚާއްޞަ ދުޢާއެއް ސުންނަތުގައި ވާރިދުވެފައި ނުވެއެވެ. އަދި ދެ ޚުޠުބާ ދެމެދުގައި އިށީނދެ އިންނަ ވަޤުތު ކިޔާނެ ވަކި
ނަމާދުގައި އިމާމު މީހާއަށްވުރެ ކުރިން މައުމޫމުން ޙަރަކާތްކުރުމަކީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ. ނަމާދުގައި އިމާމު މީހާއަށް ވުރެ ކުރިން މައުމޫމު ޙަރަކާތްކޮށްފި (އެކަމުގެ ޙުކުމް އެނގި ހުރުމާއެކު ޤަސްތުގައި) ނަމަ ނަމާދު ބާޠިލުވާނެއެވެ. އަނަސް ބިން
މިކަމާ މެދު ޢިލްމުވެރިގެ މެދުގައި އިޚްތިލާފު ހުއްޓެވެ. 1- ފުރަތަމަ ބަސްފުޅު: ކުރުން ސުންނަތް ވެގެންވަނީ ދެ ރަކްޢަތެވެ. އިބްނު ޢުމަރު ކަންތައްކުރެއްވީ މިފަދައިންނެވެ. މި ބޭކަލުންގެ ދަލީލަކީ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ
ކުޑަކުއްޖެއްގެ ޢައުރަގުނަވަނުގައި އަތްޖެހުމުން ވުޟޫގެއްލޭނެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ މި މައްސަލައާމެދު ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި ޚިލާފުވެފައިވެއެވެ. 1- ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ، ބޮޑެތިމީހުންގެ ޢައުރަގުނަވަނުގައި އަތްލުމުން ވުޟޫ ގެއްލޭ ބީދައިން ކުޑަކުއްޖާގެ ޢައުރަގުނަވަނުގައި އަތްލުމުންވެސް ވުޟޫ
ދެމަފިރިން ވަކިކުރުން އޮންނަނީ ދެގޮތަކަށެވެ. އެއީ ވަރިކުރުމާއި ފަސްޚުކުރުމެވެ. ވަރިކުރުމާއި ފަސްޚުކުރުމުގެ ތަފާތަކީ ވަރިއަކީ ފިރިމީހާގެ ފުށުން ދެމަފިރިންގެ ކައިވެނީގެ ގުޅުމަށް ނިމުމެއް ގެނައުމެވެ. ވަރީގެ ޚާއްޞަ މަޝްހޫރު ލަފުޒުތައް ވެއެވެ. ފަސްޚުކުރުމަކީ ކައިވެނީގެ
ސުވާލު: މުސްލިމަކަށް ނުވަތަ ޣައިރުމުސްލިމަކަށް ރާ ގަނެދިނުމަށްޓަކައި ފައިސާގެ އެހީވުން އަދި އެފަދަ ތަކެތި އޭނާއަށް ގެނެސްދިނުން، އެތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ސަވާރީގައި އެހީތެރިވުން މިކަންކަމުގެ ޙުކުމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ — ޖަވާބު الحمد لله ރާ
ސުވާލު: އަނބިމީހާ މަރުވެއްޖެނަމަ އޭނާ ހިނެވުން ފިރިމީހާއަށް ހުއްދަ ހެއްޔެވެ؟ އަދި ފިރިމީހާ މަރުވެއްޖެނަމަ އޭނާ ހިނެވުން އަނބިމީހާއަށް ހުއްދަ ހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު:الحمد لله ފިރިމީހާއަށް، އަނބިމީހާ ހިނެވުން ހުއްދަވެގެންވެއެވެ. އަދި އަނބިމީހާއަށްވެސް ފިރިމީހާ
26- ޢަރަފާތް ދުވަހަކީ ޢާޝޫރާ ދުވަހަށްވުރެ މާތް ދުވަހެކެވެ. ޢަރަފާތްދުވަހުގެ ރޯދައަކީ ދެއަހަރުގެ ފާފަ ފުހެލޭ ރޯދައެކެވެ. އެކަމުގެ ޙިކުމަތެއްކަމުގައި ބުނެވެއެވެ. ޢާޝޫރާ ދުވަސް ނިސްބަތްވަނީ މޫސާ ޢަލައިހިއްސަލާމަށެވެ. ޢަރަފާތް ދުވަސް ނިސްބަތްވަނީ ނަބިއްޔާ
17- ބައެއް ޢިލްމުވެރިންގެ އަރިހުގައި ޢާޝޫރާ ދުވަހު ރޯދަހިފުމުގެ ތިން ދަރަޖައެއް ވެއެވެ. ފުރަތަމައީ ތިންދުވަހު ރޯދަ ހިފުމެވެ. އެއީ ނުވަވަނަ ދުވަހާއި ދިހަވަނަ ދުވަހާއި އެގާރަވަނަ ދުވަހެވެ. މި ކަމާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައިވާ
9- ސަލަފުންނާއި ޚަލަފުން (ކުރީގެ މީހުންނާއި ފަހުގެ މީހުން) ގެ އަރިހުގައި ޢާޝޫރާ ދުވަހަކީ މުޙައްރަމް މަހުގެ ދިހަވަނަ ދުވަހެވެ. ޙަދީޘްތަކުގެ ބޭރުފުށުގެ މާނަވެސް ހުރީ އެގޮތަށެވެ. އަދި ލަފުޒުން ދޭހަވަނީވެސް އެމާނައެވެ. ބަހުގެ
الحمد لله، والصلاة والسلام على رسول الله މިއީ މުޙައްރަމް މަހާއި ޢާޝޫރާއާ ގުޅޭ ބައެއް ފައިދާތަކުގެ ޚުލާޞާއެކެވެ. މީގެ ފައިދާ މިންވަރުކޮށްދެއްވުން އެދި ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތަށް ދަންނަވަމެވެ. 1- ﷲ
ސުވާލު: ބޮލުގައި އިސްތަށި އިންދުން (ހެއަރ ޓްރާންސްޕްލާންޓްކުރުން) މިއީ ހުއްދަކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ އަހަރެންނަކީ ތަލަ މީހަކީމެވެ. އިސްތަށިގަނޑު ޖެހުން ޙަރާމްވީ ގޮތަށް އިސްތަށި އިންދުންވެސް ޙަރާމް ހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު: : އިސްތަށި އިންދުން ނުވަތަ
ސުވާލު: އަންހެނުންގެ ނަމާދުގެ ތެރެއިން އެންމެ ޘަވާބު ބޮޑީ ގޭތެރޭގައި ކުރާ ނަމާދުކަމަށް ވީއިރު، ފިރިހެނުން ޖަމާޢަތުގައި ކުރާ ނަމާދާ އެއްވަރުގެ ޘަވާބެއް ހަމަ ގޭގައި ނަމާދުކުރާ އަންހެން މީހާ ނުވަތަ މިސްކިތުގައި ނަމާދުކުރާ
