
النَّسْخ ۲
އަންނަނިވި ނައްޞުތަކަކީ ނަސްޚުނުވާނޭ ނައްޞުތަކެވެ.

އަންނަނިވި ނައްޞުތަކަކީ ނަސްޚުނުވާނޭ ނައްޞުތަކެވެ.

ނަސްޚަކީ: ޝަރުޢީ ދަލީލެއްގެ ޙުކުމް ނުވަތަ އޭގެ ލަފްޡު، ކީރިތި ޤުރުއާން ނުވަތަ ސުންނަތުގެ ދަލީލަކުން އުފުއްލެވުމެވެ.

ބޭސްފަރުވާގެ ކަންކަން އުނގެނުމަށާއި އުނގަންނައިދިނުމަށް އަދި މިނޫންވެސް މިފަދަ އެހެނިހެން ބޭނުންތަކަށް، މަރުވެފައިވާ އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑު ފެޅުމާ ބެހޭގޮތުން ފިޤްހު ކައުންސިލްތަކާ، ޢިލްމުވެރިންގެ ކޮމެޓީތަކުން ތަޙްޤީޤުތައްކޮށް ދިރާސާތައްކޮށްފައިވެއެވެ. އެހެނީ މި މައްސަލައަކީ އިސްލާމްދީނުގައި އައިސްފައިވާ

ދަތުރުވެރިޔާއަށް ނަމާދު ޤަޞްރުކުރުން ހުއްދަވާނީ ކިހާ ދުރުމިނެއްގެ ދަތުރެއްގައިތޯ، މިއީ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި އިޚްތިލާފުވެފައިވާ މައްސަލައެކެވެ. އިޚްތިލާފުވި ސަބަބަކީ މި ދުރުމިނާ ބެހޭގޮތުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އާޔަތެއް އައިސްފައިނެތުމާއި، އެއްވެސް ޙަދީޘެއްގައިވެސް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ

ޑައިސް ބޭނުންކޮށްގެން ކުޅޭ އެންމެހާ ކުޅިވަރުތައް ކުޅުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. عن بريدة رضي الله عنه أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : ( مَنْ لَعِبَ

ޝަރީޢަތާ ޚިލާފު ކަންކަން ޖަނާޒާގެ ތެރެއަށް ވެއްދުމަކީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. (لاَ تُتْبَعُ الْجَنَازَةُ بِصَوْتٍ وَلاَ نَارٍ). [ أخرجه أبو داود 2/62

ޝައިޚް ޢުޘައިމީން ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ. “ދަރިފުޅުގެ ނަން ބަދަލު ކުރުމަކީ އަލުން ޢަޤީޤާ ކަތިލަން ޖެހޭ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. މާނަ ރަނގަޅު ނޫން ނަމެއް ކިޔިފައިވާނަމަ އެއަށް ވުރެ ރަނގަޅު ނަމަކަށް ނަން ބަދަލުކޮށްލުމަކީ

އިޙްރާމް ހެދުން ދޮންނައިރު ދޮންނަކުނޑި، ނުވަތަ ސޮފްޓްނަރ ފަދަ މީރުވަސް ދުވާ އެއްޗެއް ބޭނުން ކުރުމަކީ އެއީ، އިޙްރާމްގައި ހުންނައިރު އަތަރު ބޭނުން ކުރުމުގެ ތެރެއަށް ވަންނަ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ އިޙްރާމް ހެދުން

ނަމާދު ޤަޞްރުކުރުމާއި ޖަމްޢުކުރުމާ ބެހޭގޮތުން ވާހަކަ ދައްކާއިރު އަހަރެމެންނަށް ރަނގަޅަށް މިކަން ފަހުމުވުމަށްޓަކައި ތިންގޮތެއް މީގައި ވާކަމަށް ބެލުމުން ފަހުމުވުމަށް ފަސޭހަވާނެއެވެ. 1- ހަމައެކަނި ޖަމްޢުކުރުން މިއީ ދެ ނަމާދެއް އެއްވަގުތެއްގައި ކުރުމެވެ.

ދަރިފުޅު މަރުވީ ވިހެއުމަށްފަހުގައި ނަމަ އެ ދަރިފުޅުގެ މައްޗަށް ޢަޤީޤާ ކަތިލުން ސުންނަތް ވެގެންވެއެވެ. އެއީ އެކަމުގެ މައްޗަށް އައިސްފައިވާ ޢާއްމު ދަލީލުތަކަށް ބިނާކޮށެވެ. عن سلمان بن عامر رضي الله عنه

ޢުމުރާ ދަތުރުގައި ޙައިޟުވާ މީހާ ޙައިޟުވާނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައެވެ. 1- މީޤާތާ އަރާ ހަމަވުމުގެ ކުރިން ޙައިޟުވުން. (ޢުމުރާއަށް ނިޔަތް ގަތުމުގެ ކުރިން ޙައިޟުވުން) ނުވަތަ ޙައިޟުވެރިވެ ހުރެ ޢުމުރާއަށް ފުރަން

މިސްކިތްތަކަކީ ބިންމަތީގައިވާ ﷲ ގެ ގެކޮޅުތަކެވެ. އެއީ އަޅުކަންކުރުމަށާއި ﷲ އަށް ޛިކްރުކުރުމަށް ބިނާކުރެވިފައިވާ ތަންތަނެވެ. މިސްކިތުގައި އަޑުގަދަކުރާއިން ކުރެވޭ އިޢުލާނު ދަންނައެވެ. 1- ﷲ އަށް ކިޔަމަންގަތުމުގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ އިޢުލާނު: މިފަދަ

ހުވައިގެ ކައްފާރަ ރޯދަ ހިފުމުގައި ތިންދުވަހު ރޯދަ ހިފާއިރު، ޖައްސަޖައްސައިގެން ހިފުން ވާޖިބެއް ނޫނެވެ. ވަކި ވަކީން އެ ރޯދަ ހިފިކަމުގައިވިޔަސް ފުދޭނެއެވެ. އެއީ އަންނަނިވި އާޔަތުގައި އެކަން މުޠްލަޤުކޮށް ބަޔާންވެފައިވާތީއެވެ. ( لا

ނަމާދުގެ އެއްވެސް ޙަރަކާތެއްގައި އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުންނާ އެއްވެސް ތަފާތެއް ނުވެއެވެ. އަންހެނުންވެސް ސަޖިދައިގައި އޮންނަންޖެހޭނީ ފިރިހެނުން އޮންނަ ގޮތަށެވެ. އެހެނީ ނަމާދުގައި އަހަރެމެން ޢަމަލު ކުރަނީ މި ޙަދީޘަށެވެ. ((صَـلُّـوا كَـمَـا رَأَيْـتُـمُـونِـي أُصَـلِّـي))

ކޮޅަށް ހުރުމާއި، ރުކޫޢު ކުރުމާއި ސަޖިދަ ކުރުމަކީ ނަމާދުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަންކަމެވެ. މިފަދަ ރުކުންތަކަކީ މިފަދަ ރުކުންތަކާ ނުލާ ނަމާދު ޞައްޙަނުވާނޭ ރުކުންތައްކަމުގައި ޢިލްމުވެރިން އިޖުމާޢުވެވަޑައިގެންފައިވެއެވެ. އެއީ އެރުކުންތައް އަދާކުރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން

މައިމީހާ އޭނާގެ ދަރިފުޅު މަރާލައިފިނަމަ ޤިޞާޞް ހިފޭނެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ މިއީ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި އިޚްތިލާފުއުފެދިފައިވާ މައްސަލައެކެވެ. މިކަމުގައި ދެ ޤައުލެއްވެއެވެ. 1- ފުރަތަމަ ޤައުލު: ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ މަންމައަކު ދަރިފުޅު މަރާލައިފިނަމަ،

އަންނަނިވި ނައްޞުތަކަކީ ނަސްޚުނުވާނޭ ނައްޞުތަކެވެ.

ނަސްޚަކީ: ޝަރުޢީ ދަލީލެއްގެ ޙުކުމް ނުވަތަ އޭގެ ލަފްޡު، ކީރިތި ޤުރުއާން ނުވަތަ ސުންނަތުގެ ދަލީލަކުން އުފުއްލެވުމެވެ.

ބޭސްފަރުވާގެ ކަންކަން އުނގެނުމަށާއި އުނގަންނައިދިނުމަށް އަދި މިނޫންވެސް މިފަދަ އެހެނިހެން ބޭނުންތަކަށް، މަރުވެފައިވާ އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑު ފެޅުމާ ބެހޭގޮތުން ފިޤްހު ކައުންސިލްތަކާ، ޢިލްމުވެރިންގެ ކޮމެޓީތަކުން ތަޙްޤީޤުތައްކޮށް ދިރާސާތައްކޮށްފައިވެއެވެ. އެހެނީ މި މައްސަލައަކީ އިސްލާމްދީނުގައި އައިސްފައިވާ

ދަތުރުވެރިޔާއަށް ނަމާދު ޤަޞްރުކުރުން ހުއްދަވާނީ ކިހާ ދުރުމިނެއްގެ ދަތުރެއްގައިތޯ، މިއީ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި އިޚްތިލާފުވެފައިވާ މައްސަލައެކެވެ. އިޚްތިލާފުވި ސަބަބަކީ މި ދުރުމިނާ ބެހޭގޮތުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އާޔަތެއް އައިސްފައިނެތުމާއި، އެއްވެސް ޙަދީޘެއްގައިވެސް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ

ޑައިސް ބޭނުންކޮށްގެން ކުޅޭ އެންމެހާ ކުޅިވަރުތައް ކުޅުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. عن بريدة رضي الله عنه أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : ( مَنْ لَعِبَ

ޝަރީޢަތާ ޚިލާފު ކަންކަން ޖަނާޒާގެ ތެރެއަށް ވެއްދުމަކީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. (لاَ تُتْبَعُ الْجَنَازَةُ بِصَوْتٍ وَلاَ نَارٍ). [ أخرجه أبو داود 2/62

ޝައިޚް ޢުޘައިމީން ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ. “ދަރިފުޅުގެ ނަން ބަދަލު ކުރުމަކީ އަލުން ޢަޤީޤާ ކަތިލަން ޖެހޭ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. މާނަ ރަނގަޅު ނޫން ނަމެއް ކިޔިފައިވާނަމަ އެއަށް ވުރެ ރަނގަޅު ނަމަކަށް ނަން ބަދަލުކޮށްލުމަކީ

އިޙްރާމް ހެދުން ދޮންނައިރު ދޮންނަކުނޑި، ނުވަތަ ސޮފްޓްނަރ ފަދަ މީރުވަސް ދުވާ އެއްޗެއް ބޭނުން ކުރުމަކީ އެއީ، އިޙްރާމްގައި ހުންނައިރު އަތަރު ބޭނުން ކުރުމުގެ ތެރެއަށް ވަންނަ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ އިޙްރާމް ހެދުން

ނަމާދު ޤަޞްރުކުރުމާއި ޖަމްޢުކުރުމާ ބެހޭގޮތުން ވާހަކަ ދައްކާއިރު އަހަރެމެންނަށް ރަނގަޅަށް މިކަން ފަހުމުވުމަށްޓަކައި ތިންގޮތެއް މީގައި ވާކަމަށް ބެލުމުން ފަހުމުވުމަށް ފަސޭހަވާނެއެވެ. 1- ހަމައެކަނި ޖަމްޢުކުރުން މިއީ ދެ ނަމާދެއް އެއްވަގުތެއްގައި ކުރުމެވެ.

ދަރިފުޅު މަރުވީ ވިހެއުމަށްފަހުގައި ނަމަ އެ ދަރިފުޅުގެ މައްޗަށް ޢަޤީޤާ ކަތިލުން ސުންނަތް ވެގެންވެއެވެ. އެއީ އެކަމުގެ މައްޗަށް އައިސްފައިވާ ޢާއްމު ދަލީލުތަކަށް ބިނާކޮށެވެ. عن سلمان بن عامر رضي الله عنه

ޢުމުރާ ދަތުރުގައި ޙައިޟުވާ މީހާ ޙައިޟުވާނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޙާލަތެއްގައެވެ. 1- މީޤާތާ އަރާ ހަމަވުމުގެ ކުރިން ޙައިޟުވުން. (ޢުމުރާއަށް ނިޔަތް ގަތުމުގެ ކުރިން ޙައިޟުވުން) ނުވަތަ ޙައިޟުވެރިވެ ހުރެ ޢުމުރާއަށް ފުރަން

މިސްކިތްތަކަކީ ބިންމަތީގައިވާ ﷲ ގެ ގެކޮޅުތަކެވެ. އެއީ އަޅުކަންކުރުމަށާއި ﷲ އަށް ޛިކްރުކުރުމަށް ބިނާކުރެވިފައިވާ ތަންތަނެވެ. މިސްކިތުގައި އަޑުގަދަކުރާއިން ކުރެވޭ އިޢުލާނު ދަންނައެވެ. 1- ﷲ އަށް ކިޔަމަންގަތުމުގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ އިޢުލާނު: މިފަދަ

ހުވައިގެ ކައްފާރަ ރޯދަ ހިފުމުގައި ތިންދުވަހު ރޯދަ ހިފާއިރު، ޖައްސަޖައްސައިގެން ހިފުން ވާޖިބެއް ނޫނެވެ. ވަކި ވަކީން އެ ރޯދަ ހިފިކަމުގައިވިޔަސް ފުދޭނެއެވެ. އެއީ އަންނަނިވި އާޔަތުގައި އެކަން މުޠްލަޤުކޮށް ބަޔާންވެފައިވާތީއެވެ. ( لا

ނަމާދުގެ އެއްވެސް ޙަރަކާތެއްގައި އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުންނާ އެއްވެސް ތަފާތެއް ނުވެއެވެ. އަންހެނުންވެސް ސަޖިދައިގައި އޮންނަންޖެހޭނީ ފިރިހެނުން އޮންނަ ގޮތަށެވެ. އެހެނީ ނަމާދުގައި އަހަރެމެން ޢަމަލު ކުރަނީ މި ޙަދީޘަށެވެ. ((صَـلُّـوا كَـمَـا رَأَيْـتُـمُـونِـي أُصَـلِّـي))

ކޮޅަށް ހުރުމާއި، ރުކޫޢު ކުރުމާއި ސަޖިދަ ކުރުމަކީ ނަމާދުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަންކަމެވެ. މިފަދަ ރުކުންތަކަކީ މިފަދަ ރުކުންތަކާ ނުލާ ނަމާދު ޞައްޙަނުވާނޭ ރުކުންތައްކަމުގައި ޢިލްމުވެރިން އިޖުމާޢުވެވަޑައިގެންފައިވެއެވެ. އެއީ އެރުކުންތައް އަދާކުރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން

މައިމީހާ އޭނާގެ ދަރިފުޅު މަރާލައިފިނަމަ ޤިޞާޞް ހިފޭނެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ މިއީ ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި އިޚްތިލާފުއުފެދިފައިވާ މައްސަލައެކެވެ. މިކަމުގައި ދެ ޤައުލެއްވެއެވެ. 1- ފުރަތަމަ ޤައުލު: ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ މަންމައަކު ދަރިފުޅު މަރާލައިފިނަމަ،






















