އިމާމް ޤުރުތުބީއަކީ ކޮންބޭކަލެއް؟ އެކަލޭގެފާނަކީ އަންދަލުސް (މިހާރުގެ ފުރާންސާއި ސުޕޭން ހިސާބުގައި އޮތްރަށެއް) ގައި އުފަންވެ ވަޑައިގެން ބޭކަލެކެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ފުރިހަމަ ނަންފުޅަކީ އަބޫ އަބްދުﷲ މުޙައްމަދު ބުން އަބީބަކުރު ބިން ފަރުހުލް އަންޞާރީ
ތުނބުޅި ދިގުކޮށްގެން އުޅޭ މީހުން މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރަނީއެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުން ތުނބުޅި ދިގުކުރަނީއެވެ. އަދި މޫނުބުރުޤާ އަޅައިގެންއުޅޭ މީހުން ވައްކަންކުރަނީއެއް ނޫނެވެ. ވައްކަން ކުރާމީހުން މޫނުބުރުޤާ އަޅަނީއެވެ.
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަޠަޢާލާ ހެއްދެވި މަޚްލޫގުންގެ ތެރެއިން އިންސާނުންނަށްވަނީ އިމްތިޙާނަށްޓަކައި އިޚްތިޔާރާއި ބާރު ދެއްވައި، ހަށިގަނޑުގައި ހިއްސުތަކަކާ އުދާސް ތަކެއްލައްވައި، ހެޔޮ ވިސްނުން ދެއްވައި އެހެން ހުރިހާ މަޚުލޫގުންނަށްވުރެ މާތް ކުރައްވައި އިންސާނުންގެ ދަރަޖަ
ޚާއްސަކޮށް އަންހެނުންގެ މޫނު ކަޝްފުކުރުމަށް ދެވޭ ދަޢުވަތަކީ ޝައިތާނާއާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން ތަބައްރުޖަށް ދޭ ދަޢުވަތެކެވެ. އަދި ބެލުން ތިރިނުކުރުމާއި ޙަރާމް ތަންތަނަށް ބެލުން މިވަނީ ޢާއްމުވެފައެވެ.
ޙާފިޡް އިބްނު ޙަޖަރް ރަޙިމަހުﷲ ފަތުޙުލްބާރިގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “އަހަރުގެ އެހެން ދުވަސްތަކުގެ މައްޗަށް، ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ 10ދުވަސް މާތްކުރެވުނު ސަބަބެއް ކަމުގައި ބެލެވެނީ ހުރިހާ ބޮޑެތި އަޅުކަންތަކެއް އެދުވަސްތަކުގައި ޖަމަޢަވުމެވެ. އެއީ ނަމާދާއި، ރޯދައާއި، ޙައްޖާއި، ޞަދަޤާތެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއް އެހެން އެއްވެސް ދުވަސްވަރެއްގައި ޖަމަޢަނުވާނެއެވެ.”
ކުޑަ ކުދީންގެ އެންމެ ތުއްތު ޢުމުރަކީ އެކުދީންނަށް ކޮންމެ ކަމެއްގައިވެސް ބޮޑު މީހެއްގެ އަޅާލުމާއި އޯގާތެރިކަން ބޭނުން ވާނެ ޢުމުރެވެ. މިގޮތުން ކުއްޖާ ބޮޑުވެ ތަސައްރަފު ފުދިގެން އަންނަ ދުވަސްވަރުގައި އެކުދީންނާއި އެކު ވީހާވެސް
ޔަޙްޔާ ބިން މުޢާޛް ވިދާޅުވިއެވެ. “3 މީހެއްގެ ޢަމަލާމެދު އަހުރެން ޢަޖާއިބުވަމެވެ. ﷲއަށް ޚާލިޞްކޮށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ބަދަލުގައި، އޭނާފަދަ އެހެން މަޚުލޫޤަކަށް ދެއްކުމަށްޓަކައި ޢަމަލުކުރާމީހާއާއި، އޭނާގެ ވެރިރައްބު، ފަހުން ބަދަލު ދެއްވާނެކަން އަންގަވައި އޭނާގެ މުދަލުން މިންވަރަކަށް އެދިވޮޑިގެންނެވުމުންވެސް ނުދީ ބަޚީލުވެގަންނަ މީހާއާއި،
އަދި މިހުރިހާކަމެއް އެކުލެވިގެންވާ ޒުހުދުވެރިކަމަކީ، ﷲތަޢާލާ ފިޔަވައި، އެހެން ހުރިހާ ފަރާތަކަށް ޒުހުދުވެރިވުމެވެ. (ހަމައެކަނި އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުން ކަންކަމަށް އެދުމެވެ.) އަދި އެއިލާހުގެ މަތިން ހަނދުމަކުރުމުން އެއްކިބާކުރާ ހުރިހާ ކަމަކުން ޒުހުދުވެރިވުމެވެ.
7. ޚިތާނު ކުރުން ޚިތާނުކުރުމަކީ އިސްލާމްދީން ނުހަނު ބާރު އަޅާ ކަންތައްތަކުގެތެރެއިން އެއްކަމެވެ. ޚިޠާނު ނުކޮށް ހުރުމުގެ ސަބަބުން ކުޑަކަމުދާ އެތިކޮޅުތައް ހަންގަނޑުގެ ތެރެއަށްވަދެ ނަޖިސްވެދެއެވެ. ވީމާ މިކަމުން ސަލާމަތްވެ ޠާހިރުވުމަށްޓަކައި ޚިޠާނުކުރުމަށް އިސްލާމްދީން
އިސްލާމްދީނާ ޢަދާވާތްތެރި މީހުން ބުނެއުޅޭގޮތުގައި މިދީނުގައި ވަނީ އިންސާނުންނާއި، ޖަނާވާރުތަކުގެ ޙައްޤުތަކެއް ނިގުޅައިގެންފައެވެ. ނަމަވެސް ޝައްކެއްނެތްގޮތުގައި މިދީނަށްވުރެ އިންސާނުންގެ ޙައްޤުތަކާއި، ޖަނާވާރުތަކުގެ ޙައްޤުތައް އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ދީފައިވާ އެއްވެސް ދީނެއް ނެތެވެ.
މުސްލިމުންނަށް ވީތީ އަޅުގަނޑުމެން އަދާކުރަންޖެހޭ ފަރުޟުތަކާއި ވާޖިބުތައް ހުރެއެވެ. އެއީ ކުރުން ކޮންމެހެން ލާޒިމު ކަންތަކެވެ. މީގެ އިތުރުންވެސް ކުރުން މުސްތަޙައްބު ކަންތައް ހުރެއެވެ. އެހެންކަމުން، ހެޔޮ ލަފާ ރަނގަޅު މުސްލިމަކު އޭނަގެ މައްޗަށްވާ
3- ނަމާދަށް ތައްޔާރުވުން: ނަމާދަށް އަޅާ ތައްޔާރުވުމަކީ އޭނާ މާތް ﷲ އަށް ލޯބިވާ ކަމުގެ ދިރިހުރި ޢަލާމާތެކެވެ. އަދި އޭނާ ނަމާދު ވަޤުތާއި އެ ނަމާދު ޖަމާޢަތުގައި އަދާކުރުމަށް ފަރުވާތެރި ވުމަކީ މާތް
ލަދުވެތިގުނަވަން ރައްކާތެރި ކުރާށެވެ! ޙަރާމްކަންތައްތަކަށް މަގުފަހިވާފަދަ ތަންތަނަށް ދިއުމުން ތިބާގެ ފައި މަތަކުރާށެވެ! ފާފައެއް ކުރަންހުއްޓާ ތިބާގެ އަޖަލު ހަމަވެ، އެޙާލުގައި ތިބާ ޤިޔާމަތްކުރައްވައި ﷲ ގެ ދަރުބާރަށް ޙާޟިރުކުރެވޭނެ ކަމާއިމެދު ލަދުވެތިވެ ފާފަތަކުން ދުރުހެލިވާށެވެ!
މާތް ﷲ އެދެބައިކަލުންނަށް ރުއްސުންލެއްވި ޢަބްދު ﷲ ބުން ޢުމަރުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ސަލާމާއި ޞަލަވާތްލެއްވި ކީރިތި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘް ކުރައްވާތީ ތިމަން އަޑު އެއްސެވީމެވެ. ” ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރީގެ އުއްމަތެއްގެ މީހުންކުރެ ތިން މީހަކު އެއްދުވަހަކު ދަތުރަކު ނިކުތެވެ.
އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންވެސް ނަމޫނާ އަކަށް ބަލަން ޖެހޭނީ ކީރިތި މާތް ނަބިއްޔާ އެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީ ޢާލަމްތަކަށް ރަޙްމަތެއްކަމުގައި ފޮނުއްވި މާތްﷲ ގެ ރަސޫލާއެވެ. އަލް އަމީނެވެ. އެކަލޭގެފާނު ދުނިޔެ ދޫކުރެއްވުމުގެ ކުރީން އެކަލޭގެފާނުވަނީ މާތްﷲ
އެންމެފަހުން އިސްލާމްދީނުގެ ފުރިހަމަކަން އޭނާއަށް ވިސްނުމުން އޭނާ އިސްލާމްދީން ޚިޔާރުކޮށްފިއެވެ. ކޮންމެދުވަހަކުވެސް އިސްލާމްދީނާއި ބެހޭ އިތުރު މަޢުލޫމާތު ލިބޭތޯ މަސައްކަތް ކުރެއެވެ.
އިމާމް ޤުރުތުބީއަކީ ކޮންބޭކަލެއް؟ އެކަލޭގެފާނަކީ އަންދަލުސް (މިހާރުގެ ފުރާންސާއި ސުޕޭން ހިސާބުގައި އޮތްރަށެއް) ގައި އުފަންވެ ވަޑައިގެން ބޭކަލެކެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ފުރިހަމަ ނަންފުޅަކީ އަބޫ އަބްދުﷲ މުޙައްމަދު ބުން އަބީބަކުރު ބިން ފަރުހުލް އަންޞާރީ
ތުނބުޅި ދިގުކޮށްގެން އުޅޭ މީހުން މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރަނީއެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުން ތުނބުޅި ދިގުކުރަނީއެވެ. އަދި މޫނުބުރުޤާ އަޅައިގެންއުޅޭ މީހުން ވައްކަންކުރަނީއެއް ނޫނެވެ. ވައްކަން ކުރާމީހުން މޫނުބުރުޤާ އަޅަނީއެވެ.
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަޠަޢާލާ ހެއްދެވި މަޚްލޫގުންގެ ތެރެއިން އިންސާނުންނަށްވަނީ އިމްތިޙާނަށްޓަކައި އިޚްތިޔާރާއި ބާރު ދެއްވައި، ހަށިގަނޑުގައި ހިއްސުތަކަކާ އުދާސް ތަކެއްލައްވައި، ހެޔޮ ވިސްނުން ދެއްވައި އެހެން ހުރިހާ މަޚުލޫގުންނަށްވުރެ މާތް ކުރައްވައި އިންސާނުންގެ ދަރަޖަ
ޚާއްސަކޮށް އަންހެނުންގެ މޫނު ކަޝްފުކުރުމަށް ދެވޭ ދަޢުވަތަކީ ޝައިތާނާއާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން ތަބައްރުޖަށް ދޭ ދަޢުވަތެކެވެ. އަދި ބެލުން ތިރިނުކުރުމާއި ޙަރާމް ތަންތަނަށް ބެލުން މިވަނީ ޢާއްމުވެފައެވެ.
ޙާފިޡް އިބްނު ޙަޖަރް ރަޙިމަހުﷲ ފަތުޙުލްބާރިގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “އަހަރުގެ އެހެން ދުވަސްތަކުގެ މައްޗަށް، ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ 10ދުވަސް މާތްކުރެވުނު ސަބަބެއް ކަމުގައި ބެލެވެނީ ހުރިހާ ބޮޑެތި އަޅުކަންތަކެއް އެދުވަސްތަކުގައި ޖަމަޢަވުމެވެ. އެއީ ނަމާދާއި، ރޯދައާއި، ޙައްޖާއި، ޞަދަޤާތެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއް އެހެން އެއްވެސް ދުވަސްވަރެއްގައި ޖަމަޢަނުވާނެއެވެ.”
ކުޑަ ކުދީންގެ އެންމެ ތުއްތު ޢުމުރަކީ އެކުދީންނަށް ކޮންމެ ކަމެއްގައިވެސް ބޮޑު މީހެއްގެ އަޅާލުމާއި އޯގާތެރިކަން ބޭނުން ވާނެ ޢުމުރެވެ. މިގޮތުން ކުއްޖާ ބޮޑުވެ ތަސައްރަފު ފުދިގެން އަންނަ ދުވަސްވަރުގައި އެކުދީންނާއި އެކު ވީހާވެސް
ޔަޙްޔާ ބިން މުޢާޛް ވިދާޅުވިއެވެ. “3 މީހެއްގެ ޢަމަލާމެދު އަހުރެން ޢަޖާއިބުވަމެވެ. ﷲއަށް ޚާލިޞްކޮށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ބަދަލުގައި، އޭނާފަދަ އެހެން މަޚުލޫޤަކަށް ދެއްކުމަށްޓަކައި ޢަމަލުކުރާމީހާއާއި، އޭނާގެ ވެރިރައްބު، ފަހުން ބަދަލު ދެއްވާނެކަން އަންގަވައި އޭނާގެ މުދަލުން މިންވަރަކަށް އެދިވޮޑިގެންނެވުމުންވެސް ނުދީ ބަޚީލުވެގަންނަ މީހާއާއި،
އަދި މިހުރިހާކަމެއް އެކުލެވިގެންވާ ޒުހުދުވެރިކަމަކީ، ﷲތަޢާލާ ފިޔަވައި، އެހެން ހުރިހާ ފަރާތަކަށް ޒުހުދުވެރިވުމެވެ. (ހަމައެކަނި އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުން ކަންކަމަށް އެދުމެވެ.) އަދި އެއިލާހުގެ މަތިން ހަނދުމަކުރުމުން އެއްކިބާކުރާ ހުރިހާ ކަމަކުން ޒުހުދުވެރިވުމެވެ.
7. ޚިތާނު ކުރުން ޚިތާނުކުރުމަކީ އިސްލާމްދީން ނުހަނު ބާރު އަޅާ ކަންތައްތަކުގެތެރެއިން އެއްކަމެވެ. ޚިޠާނު ނުކޮށް ހުރުމުގެ ސަބަބުން ކުޑަކަމުދާ އެތިކޮޅުތައް ހަންގަނޑުގެ ތެރެއަށްވަދެ ނަޖިސްވެދެއެވެ. ވީމާ މިކަމުން ސަލާމަތްވެ ޠާހިރުވުމަށްޓަކައި ޚިޠާނުކުރުމަށް އިސްލާމްދީން
އިސްލާމްދީނާ ޢަދާވާތްތެރި މީހުން ބުނެއުޅޭގޮތުގައި މިދީނުގައި ވަނީ އިންސާނުންނާއި، ޖަނާވާރުތަކުގެ ޙައްޤުތަކެއް ނިގުޅައިގެންފައެވެ. ނަމަވެސް ޝައްކެއްނެތްގޮތުގައި މިދީނަށްވުރެ އިންސާނުންގެ ޙައްޤުތަކާއި، ޖަނާވާރުތަކުގެ ޙައްޤުތައް އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ދީފައިވާ އެއްވެސް ދީނެއް ނެތެވެ.
މުސްލިމުންނަށް ވީތީ އަޅުގަނޑުމެން އަދާކުރަންޖެހޭ ފަރުޟުތަކާއި ވާޖިބުތައް ހުރެއެވެ. އެއީ ކުރުން ކޮންމެހެން ލާޒިމު ކަންތަކެވެ. މީގެ އިތުރުންވެސް ކުރުން މުސްތަޙައްބު ކަންތައް ހުރެއެވެ. އެހެންކަމުން، ހެޔޮ ލަފާ ރަނގަޅު މުސްލިމަކު އޭނަގެ މައްޗަށްވާ
3- ނަމާދަށް ތައްޔާރުވުން: ނަމާދަށް އަޅާ ތައްޔާރުވުމަކީ އޭނާ މާތް ﷲ އަށް ލޯބިވާ ކަމުގެ ދިރިހުރި ޢަލާމާތެކެވެ. އަދި އޭނާ ނަމާދު ވަޤުތާއި އެ ނަމާދު ޖަމާޢަތުގައި އަދާކުރުމަށް ފަރުވާތެރި ވުމަކީ މާތް
ލަދުވެތިގުނަވަން ރައްކާތެރި ކުރާށެވެ! ޙަރާމްކަންތައްތަކަށް މަގުފަހިވާފަދަ ތަންތަނަށް ދިއުމުން ތިބާގެ ފައި މަތަކުރާށެވެ! ފާފައެއް ކުރަންހުއްޓާ ތިބާގެ އަޖަލު ހަމަވެ، އެޙާލުގައި ތިބާ ޤިޔާމަތްކުރައްވައި ﷲ ގެ ދަރުބާރަށް ޙާޟިރުކުރެވޭނެ ކަމާއިމެދު ލަދުވެތިވެ ފާފަތަކުން ދުރުހެލިވާށެވެ!
މާތް ﷲ އެދެބައިކަލުންނަށް ރުއްސުންލެއްވި ޢަބްދު ﷲ ބުން ޢުމަރުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ސަލާމާއި ޞަލަވާތްލެއްވި ކީރިތި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘް ކުރައްވާތީ ތިމަން އަޑު އެއްސެވީމެވެ. ” ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރީގެ އުއްމަތެއްގެ މީހުންކުރެ ތިން މީހަކު އެއްދުވަހަކު ދަތުރަކު ނިކުތެވެ.
އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންވެސް ނަމޫނާ އަކަށް ބަލަން ޖެހޭނީ ކީރިތި މާތް ނަބިއްޔާ އެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީ ޢާލަމްތަކަށް ރަޙްމަތެއްކަމުގައި ފޮނުއްވި މާތްﷲ ގެ ރަސޫލާއެވެ. އަލް އަމީނެވެ. އެކަލޭގެފާނު ދުނިޔެ ދޫކުރެއްވުމުގެ ކުރީން އެކަލޭގެފާނުވަނީ މާތްﷲ
އެންމެފަހުން އިސްލާމްދީނުގެ ފުރިހަމަކަން އޭނާއަށް ވިސްނުމުން އޭނާ އިސްލާމްދީން ޚިޔާރުކޮށްފިއެވެ. ކޮންމެދުވަހަކުވެސް އިސްލާމްދީނާއި ބެހޭ އިތުރު މަޢުލޫމާތު ލިބޭތޯ މަސައްކަތް ކުރެއެވެ.
