
ލޮލުގެ ކޮއި
“އޭނާގެ މަންމަ ހުންނަނީ އެއް ލޮލެވެ. އޭނާ މަންމަ ދެކެ ވަރަށް ރުޅިއާދެއެވެ. މަންމައަކީ އޭނާގެ ޙަޔާތުގައި ޖެހިފައިވާ ލަދުވެތިކަމުގެ ލައްގަނޑެކެވެ. ޢާއިލާގެ ޚަރަދު ބަރަދު ބެލެހެއްޓުމަށްޓަކައި މަންމަ ކުރާ ކަމަކީ މީހުންނަށް ކައްކައި
“އޭނާގެ މަންމަ ހުންނަނީ އެއް ލޮލެވެ. އޭނާ މަންމަ ދެކެ ވަރަށް ރުޅިއާދެއެވެ. މަންމައަކީ އޭނާގެ ޙަޔާތުގައި ޖެހިފައިވާ ލަދުވެތިކަމުގެ ލައްގަނޑެކެވެ. ޢާއިލާގެ ޚަރަދު ބަރަދު ބެލެހެއްޓުމަށްޓަކައި މަންމަ ކުރާ ކަމަކީ މީހުންނަށް ކައްކައި
ޢުމަރު ބިން ޢަބްދުލްޢަޒީޒުގެ އަނބިކަނބަލުން އެއްދުވަހަކު ޢުމަރު ބިން ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ނަމާދުކުރައްވަން ހުންނަވާތަނަށް ވަދެވަޑައިގެން އިރު އެކަލޭގެފާނު މޫނުފުޅުމަތީގައި ދެއަތްޕުޅު އަޅުއްވައިގެން ހުންނަވައި ގިސްލާ ހާލު ކީރިތިކުރައްވަމުން ދަނީއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ކޯތާފަތްމަތީގައި ކަރުނަތިކިތައް ހިނގަހިނގާ
ތަޤުވާގެ ހަރުފަތްތައް. ތަޤުވާގެ ތިން ހަރުފަތްވެއެވެ. 1- ޝިރުކު ކުރުމުން ރައްކާތެރިވެ ނަރަކައިގެ ނިމުމެއްނުވާ ވޭންދެނިވި ޢަޒާބުން ރައްކާތެރިކަން ހޯދުން. މި ފަދައިން ތަޤުވާވެރިވާ މީހުންނާ ބޭހޭގޮތުން ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( وَأَلْزَمَهُمْ
49- އެންމެ މާތްކަން ގަދަވެގެންވަނީ ކާކު؟ ކެތްތެރިވާ ފަޤީރުމީހާތަ ނޫނީ ޝުކުރުވެރިވާ މުއްސަނދިމީހާތަ؟ ކެތްތެރިވުމުގެ ތަޢުރީފަކީ ކޮބާ؟ އަދި ޝުކުރުވެރިވުމުގެ ތަޢުރީފަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: މުއްސަނދިކަމާއި ފަޤީރުކަމަށް ބަލާލާއިރު، އެދެކަމުގައި ކެތްތެރިޔާއާއި ޝުކުރުކުރާ މީހާވެސް
މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގެ ބައެއް ގެތަކަށް ނަޒަރު ހިންގާލުމުން ފެންނަނީ ވަރަށް ވެސް ހިތާމަވެރި މަންޒަރެކެވެ. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘްގައިވާފަދައިން މަރުވެފައިވާ ގެތަކެކެވެ.
އެއީ އަޅާ ﷲ ތަޢާލާގެ ކޯފާއާއި ޢަޒާބުން ރައްކާތެރިވުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ އަމުރުފުޅުތަކަށް ކިޔަމަންގަތުމާއެކު އެއިލާހު ނަހީކުރެއްވި ކަންތައްތަކުން ދުރުހެލިވެގަތުމެވެ.
އިބްނު ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ކިބައިން ރިވާ ކުރެއްވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “انْطَلَقَ ثَلاثَةُ رَهْطٍ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ حَتَّى أَوَوْا الْمَبِيتَ
އެހިނދު އޭނާ އެހީއާއި މަދަދަށް އެދުނެވެ. ނަމަވެސް ރައްކާތެރި ކޮށްދެއްވި ހިނދު، އަނެއްކާ ބޮޑާވެ ކިބުރުވެރިވެގަތީއެވެ. އިހުނަށްވުރެވެސް ބޮޑަށް، ބިންމަތި ފަސާދަކުރީއެވެ. ދެން ﷲތަޢާލާ އޭނާ ވަރުގަދަ ހިއްޕެވުމަކުން ހިއްޕެވީއެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ގޯތިގެދޮރަކީ ﷲ ތަޢާލާ ޙުރުމަތްތެރިކުރައްވާފައިވާ ތަންތަނެވެ. އެތަންތަނަށްވަނުމުގައި ޚާއްޞަ ޝަރުޢީ އަދަބުތަކެއްވެއެވެ. އަޅުގަނޑުމުންގެ މުޖުތަމަޢުގައި ބައެއް ރަށްފުށު ހިސާބުތަކުގައި
ހިތްހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން އަދި މޭގެތަނަވަސްކަން ޙާޞިލުވުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކީ ގިނަގިނައިން ﷲ ތަޢާލާ ހަނދުމަކުރުމެވެ.
ދެމަފިރިންނަކީ އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް އަޅާލާ ހެޔޮކޮށް ހިތަންޖެހޭ ބައެކެވެ.
އުމުރުން އެންމެ 8 އަހަރުގެ ކުޑަކުއްޖެކެވެ.އިލްމު އުނގެނުމަށްޓަކައި މިކުއްޖާ އަމިއްލަ ވަޒަން ދޫކޮށް މަދީނާއަށް ދިއުމަށްޓަކައި ދަތުރުފެށިއެވެ. މި ކުއްޖާއަށް މަދީނާއަށް އާދެވުމުން އަވަސްވެގަތީ އިމާމް މާލިކުގެފާނުގެ އަރިހަށް ދިއުމަށެވެ. އިމާމް މާލިކު އެކަލޭނގެފާނުގެ
އަބޫ ހުރައިރާ ވިދާޅުވިއެވެ. ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ((ثَلاَثُ دَعَوَاتٍ مُسْتَجَابَاتٌ لاَ شَكَّ فِيهِنَّ: دَعْوَةُ الْمَظْلُومِ وَدَعْوَةُ الْمُسَافِرِ وَدَعْوَةُ الْوَالِدِ عَلَى وَلَدِهِ)) މާނައީ: “ޝައްކެއްނުވާ،
ޢިލްމުވެރިޔަކު އުޅުއްވިއެވެ. ކިޔަވައިދެއްވަނީ އިސްލާމީ ޢަޤީދާއެވެ. އޭނާގެ ދަރިވަރުންނަށް لا إله إلا اللهގެ މާނަ ޝަރަޙަކުރައްވައި މިކަލިމައިގެ މަތީގައި ތަރުބިއްޔަތު ކުރައްވަމުން ގެންދެވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އިތުރު އެކަލޭގެފާނުންގެ އަޞްޙާބުބޭކަލުންނަށް
ﷲއަށާއި އެއިލާހުގެ އާޔަތްތަކަށާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާއަށް ހަޖޫޖަހައި ފުރައްސާރަކުރުމަކީ ބިރުހުރިކަމެކެވެ. އެއީ އެކަމުގެ ސަބަބުން ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައި އެމީހަކަށް ޢުޤޫބާތް ލިބިދާނެ ކަމެކެވެ.
އޭރުން މިމަސައްކަތްތައް ހުއްޓުމަކަށް އަންނާނޭކަން ކަށަވަރެވެ. އެހިނދުން މުޖްތަމަޢުގެ އަނެއް 2/1 ގެއްލިގެންދާނެއެވެ. (އެބަހީ: ވަޒީފާ އަދާކުރުމަށްޓަކައި، ރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތެއް ލިބިފައިވާ ފިރިހެނުންތަކެއް އޭރުން ނުތިބޭނެއެވެ.)
“އޭނާގެ މަންމަ ހުންނަނީ އެއް ލޮލެވެ. އޭނާ މަންމަ ދެކެ ވަރަށް ރުޅިއާދެއެވެ. މަންމައަކީ އޭނާގެ ޙަޔާތުގައި ޖެހިފައިވާ ލަދުވެތިކަމުގެ ލައްގަނޑެކެވެ. ޢާއިލާގެ ޚަރަދު ބަރަދު ބެލެހެއްޓުމަށްޓަކައި މަންމަ ކުރާ ކަމަކީ މީހުންނަށް ކައްކައި
ޢުމަރު ބިން ޢަބްދުލްޢަޒީޒުގެ އަނބިކަނބަލުން އެއްދުވަހަކު ޢުމަރު ބިން ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ނަމާދުކުރައްވަން ހުންނަވާތަނަށް ވަދެވަޑައިގެން އިރު އެކަލޭގެފާނު މޫނުފުޅުމަތީގައި ދެއަތްޕުޅު އަޅުއްވައިގެން ހުންނަވައި ގިސްލާ ހާލު ކީރިތިކުރައްވަމުން ދަނީއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ކޯތާފަތްމަތީގައި ކަރުނަތިކިތައް ހިނގަހިނގާ
ތަޤުވާގެ ހަރުފަތްތައް. ތަޤުވާގެ ތިން ހަރުފަތްވެއެވެ. 1- ޝިރުކު ކުރުމުން ރައްކާތެރިވެ ނަރަކައިގެ ނިމުމެއްނުވާ ވޭންދެނިވި ޢަޒާބުން ރައްކާތެރިކަން ހޯދުން. މި ފަދައިން ތަޤުވާވެރިވާ މީހުންނާ ބޭހޭގޮތުން ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( وَأَلْزَمَهُمْ
49- އެންމެ މާތްކަން ގަދަވެގެންވަނީ ކާކު؟ ކެތްތެރިވާ ފަޤީރުމީހާތަ ނޫނީ ޝުކުރުވެރިވާ މުއްސަނދިމީހާތަ؟ ކެތްތެރިވުމުގެ ތަޢުރީފަކީ ކޮބާ؟ އަދި ޝުކުރުވެރިވުމުގެ ތަޢުރީފަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: މުއްސަނދިކަމާއި ފަޤީރުކަމަށް ބަލާލާއިރު، އެދެކަމުގައި ކެތްތެރިޔާއާއި ޝުކުރުކުރާ މީހާވެސް
މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގެ ބައެއް ގެތަކަށް ނަޒަރު ހިންގާލުމުން ފެންނަނީ ވަރަށް ވެސް ހިތާމަވެރި މަންޒަރެކެވެ. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘްގައިވާފަދައިން މަރުވެފައިވާ ގެތަކެކެވެ.
އެއީ އަޅާ ﷲ ތަޢާލާގެ ކޯފާއާއި ޢަޒާބުން ރައްކާތެރިވުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ އަމުރުފުޅުތަކަށް ކިޔަމަންގަތުމާއެކު އެއިލާހު ނަހީކުރެއްވި ކަންތައްތަކުން ދުރުހެލިވެގަތުމެވެ.
އިބްނު ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ކިބައިން ރިވާ ކުރެއްވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “انْطَلَقَ ثَلاثَةُ رَهْطٍ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ حَتَّى أَوَوْا الْمَبِيتَ
އެހިނދު އޭނާ އެހީއާއި މަދަދަށް އެދުނެވެ. ނަމަވެސް ރައްކާތެރި ކޮށްދެއްވި ހިނދު، އަނެއްކާ ބޮޑާވެ ކިބުރުވެރިވެގަތީއެވެ. އިހުނަށްވުރެވެސް ބޮޑަށް، ބިންމަތި ފަސާދަކުރީއެވެ. ދެން ﷲތަޢާލާ އޭނާ ވަރުގަދަ ހިއްޕެވުމަކުން ހިއްޕެވީއެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ގޯތިގެދޮރަކީ ﷲ ތަޢާލާ ޙުރުމަތްތެރިކުރައްވާފައިވާ ތަންތަނެވެ. އެތަންތަނަށްވަނުމުގައި ޚާއްޞަ ޝަރުޢީ އަދަބުތަކެއްވެއެވެ. އަޅުގަނޑުމުންގެ މުޖުތަމަޢުގައި ބައެއް ރަށްފުށު ހިސާބުތަކުގައި
ހިތްހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން އަދި މޭގެތަނަވަސްކަން ޙާޞިލުވުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކީ ގިނަގިނައިން ﷲ ތަޢާލާ ހަނދުމަކުރުމެވެ.
ދެމަފިރިންނަކީ އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް އަޅާލާ ހެޔޮކޮށް ހިތަންޖެހޭ ބައެކެވެ.
އުމުރުން އެންމެ 8 އަހަރުގެ ކުޑަކުއްޖެކެވެ.އިލްމު އުނގެނުމަށްޓަކައި މިކުއްޖާ އަމިއްލަ ވަޒަން ދޫކޮށް މަދީނާއަށް ދިއުމަށްޓަކައި ދަތުރުފެށިއެވެ. މި ކުއްޖާއަށް މަދީނާއަށް އާދެވުމުން އަވަސްވެގަތީ އިމާމް މާލިކުގެފާނުގެ އަރިހަށް ދިއުމަށެވެ. އިމާމް މާލިކު އެކަލޭނގެފާނުގެ
އަބޫ ހުރައިރާ ވިދާޅުވިއެވެ. ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ((ثَلاَثُ دَعَوَاتٍ مُسْتَجَابَاتٌ لاَ شَكَّ فِيهِنَّ: دَعْوَةُ الْمَظْلُومِ وَدَعْوَةُ الْمُسَافِرِ وَدَعْوَةُ الْوَالِدِ عَلَى وَلَدِهِ)) މާނައީ: “ޝައްކެއްނުވާ،
ޢިލްމުވެރިޔަކު އުޅުއްވިއެވެ. ކިޔަވައިދެއްވަނީ އިސްލާމީ ޢަޤީދާއެވެ. އޭނާގެ ދަރިވަރުންނަށް لا إله إلا اللهގެ މާނަ ޝަރަޙަކުރައްވައި މިކަލިމައިގެ މަތީގައި ތަރުބިއްޔަތު ކުރައްވަމުން ގެންދެވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އިތުރު އެކަލޭގެފާނުންގެ އަޞްޙާބުބޭކަލުންނަށް
ﷲއަށާއި އެއިލާހުގެ އާޔަތްތަކަށާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާއަށް ހަޖޫޖަހައި ފުރައްސާރަކުރުމަކީ ބިރުހުރިކަމެކެވެ. އެއީ އެކަމުގެ ސަބަބުން ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައި އެމީހަކަށް ޢުޤޫބާތް ލިބިދާނެ ކަމެކެވެ.
އޭރުން މިމަސައްކަތްތައް ހުއްޓުމަކަށް އަންނާނޭކަން ކަށަވަރެވެ. އެހިނދުން މުޖްތަމަޢުގެ އަނެއް 2/1 ގެއްލިގެންދާނެއެވެ. (އެބަހީ: ވަޒީފާ އަދާކުރުމަށްޓަކައި، ރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތެއް ލިބިފައިވާ ފިރިހެނުންތަކެއް އޭރުން ނުތިބޭނެއެވެ.)