އަނަސްގެފާނު ރިވާކުރެއްވިއެވެ. އަބޫ ޠަލްޙާ، ތައުބާ ސޫރަތް ކިޔަވާވިދާޅުވިއެވެ. ﴿انفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالًا﴾ [سورة التوبة ٥٥] މާނައީ: “ލުއިކަމާއެކުގައްޔާއި، ބުރަކަމާއެކުގައި، ތިޔަބައިމީހުން (ހަނގުރާމައަށް) ނުކުންނާށެވެ!” އަދި އިސްވެދިޔަ އާޔަތާ ހަމައިން ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނަށް
އައްޝައިޚް ޞިއްދީޤު ޙަސަން ޚާނު ވިދާޅުވިއެވެ. “މަރުވެފައިވާ މީހާ ވަޅުލުމަކީ ވާޖިބެކެވެ. އެބަހީ: މަރުވެފައިވާ މީހެއްގެ މަސްގަނޑު ވަޅަކަށްލައި ފަސްއެޅުމަކީ ވާޖިބެކެވެ. އެއީ މިނިކާ ޖަނަވާރުތަކަށް އޭނާ ކޮނެގެން ނުނެގޭނެ ގޮތަށް، އޭނާ ރައްކާތެރިވާނެ
ހުރިހާ ޒަމާނެއްގައިވެސް މުސްލިމުން ޢަމަލުކޮށްފައިވާ އުޞޫލަކީ މަރުވެފައިވާ މީހުން ބިމުގައި ވަޅުލުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ އަންނަނިވި ވަޙީބަސްފުޅުގައިވެއެވެ. ﴿مِنْهَا خَلَقْنَاكُمْ وَفِيهَا نُعِيدُكُمْ وَمِنْهَا نُخْرِجُكُمْ تَارَةً أُخْرَىٰ﴾ [سورة طه ٥٥] މާނައީ:
އެފަދަމީހަކަށްވެސް (އެބަހީ: ޢީދު ނަމާދަށް ޙާޟިރުވި މީހަކަށްވެސް) މޮޅުއިތުރު ފުރިހަމަ ގޮތަކީ އެދުވަހުގެ ހުކުރު ނަމާދަށްވެސް ޙާޟިރުވުމެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ހަނދު ބެލުމުގެ ސަބަބުން ރަމަޟާން މަސް ފެށުމާއި ނިންމުމުގައި އެކި ޤައުމުތައް ތަފާތުވާ ފަދައިން، ޙައްޖުމަސް ފެށުމުގައިވެސް އެކި
ޒަކާތުގެ ޙައްޤުވެރިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއިލާހު ނިކަމެތިކުރައްވައިފި އަޅަކު ވަތިވެރިކުރާނެ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއިލާހު މަތިވެރި ކުރައްވައިފި އަޅަކު ނިކަމެތިކުރައްވާނެ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއިލާހު ދެއްވައިފި އެއްޗެއް
ޒަކާތް ޙަމްދުހުރީ ﷲއެވެ. އެއިލާހީ ފާފަތަކާއި ކުށްތައް ފުއްސަވައި އިލާހެވެ. އަދި ނުރަނގަޅު މީހުންގެ ފާފަތައް ވަންހަނާކޮށްދެއްވާ އަދި އެފާފަތަކަށް ޢަފޫކުރައްވާ އިލާހެވެ. އެއިލާހުގެ ޙަޟުރަތުން ހިމާޔަތަށް އެދިއްޖެމީހަކު ފަލާހާ ކާމިޔާބު ވެއްޖެއެވެ.
ޙައްޖުވުމަށްޓަކައި އިސްލާމީ ބޭންކެއްގައި ފައިސާ އެއްކުރަމުންދާ މީހަކު، އެފައިސާއިން ޒަކާތް ނެރުން ވާޖިބުވާނެ ހެއްޔެވެ؟
ރޯދަގެއްލޭ ކަންކަމުގެ ޝަރުޠުތަކާއި ރޯދަ ނުގެއްލޭ ކަންކަމާއި ރޯދަވެރިޔާއަށް ކުރުން ހުއްދަ ކަންތައްތައް ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޙިކުމަތްވަންތަ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ މަތިވެރިވެވޮޑިގެންވާ ޙަލީމްވަންތަ، ތެދުވެރިވަންތަ އިލާހެވެ. ރަޙީމްވަންތަ ދީލަތިވަންތަ ރިޒްޤުދެއްވާ
ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންތައްތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ފާޅުވެގެންވާކަންކަމާއި ވަންހަވާވެގެންވާ ކަންތައްތައް މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އަޅާ، ސިއްރުން ކުރާ ކަންތައްތަކާއި ފާޅުގައި ކުރާ ކަންތައްތަކާ އަދި އޭނާ ހީކުރާ ހީކުރުންތައްވެސް އެއިލާހު
ޤުރުއަން ކިޔެވުމުގެ އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއީ އަޅުކަންކުރާ މީހުން އެފަރާތެއްގެ ޝަރީޢަތަށް ބޯލަނބާ ފަރާތެކެވެ. އެއިލާހުގެ މަތިވެރިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ރުކޫޢުކޮށް ސަޖިދަކުރާ މީހުން ޚުޝޫޢަތްތެރިވެއެވެ. އަދި އެއިލާހަށް މުނާޖާދެންނެވުމުގައި ހުރި
ޤުރުއާން ތިލާވަތުކުރުމުގެ ދެވަނަ ގޮތް ޙަމްދު ހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިވެ އަދި އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތަށް އެދޭމީހަކަށް ގިނަހިނައިން ނިޢުމަތްތައް ދެއްވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ، އެއިލާހު ހަނދުމަ ކުރުމުން މޫނުއަނބުރާލައި
ރޯދައިގެ މުޞްތަޙައްބު އަދަބުތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ކަމަކަށް އެދޭމީހާ، އޭނާ އެއެދޭ މިންވަރަށްވުރެ އިތުރަށްވެސް ދެއްވާ އިލާހެވެ. ހިދާޔަތުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ޙަމްދު ކުރަމެވެ. ދަލީލުތަކާއި އޭގެ އުޞޫލުތައް އެނގޭ
ރޯދައިގެ ވާޖިބު އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޚަލްޤުތަކުންނަށް އެންމެ ފުރިހަމަ އަދަބުތަކަށް އިރުޝާދު ދެއްވި އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު އެބައިމީހުންނަށް، އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތުގެ ޚަޒާނާތަކާއި ދީލަތިކަމުގެ ހުރިހާ ދޮރުކޮޅުތަކެއް ހުޅުވާދެއްވިއެވެ.
ﷲތަޢާލާއީ ފުރިހަމަ ޙުކުމްފުޅުތަކާއި ޙިކުމަތުގެ ނިހާޔަތުލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު ޚަލްޤު ކުރައްވާފައިވާ ޚަލްޤުތަކުގައްޔާއި އަދި އެއިލާހުގެ ޝަރުޢުގައި، ބޮޑުވެގެންވާ ޙިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ.
އިމާމެއްގެ ފަހަތުގައި ނަމާދުކުރަމުންދާއިރު ކުށު ސަޖިދަ ޖަހަން ވީތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ އޮޅުން އަރާގޮތްވެއެވެ. މިލިޔުމުގައި ވަރަށް ކުރު ގޮތަކަށް މިބަލަލާނީ މިޙާލަތްތަކުގައި ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތްތަކަށެވެ. އިމާމުމީހާއާއެކީ ނަމާދުގެ ހުރިހާ ރަކުޢަތެއް އަދާކުރިމީހާއަށް އޮތީ
އަނަސްގެފާނު ރިވާކުރެއްވިއެވެ. އަބޫ ޠަލްޙާ، ތައުބާ ސޫރަތް ކިޔަވާވިދާޅުވިއެވެ. ﴿انفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالًا﴾ [سورة التوبة ٥٥] މާނައީ: “ލުއިކަމާއެކުގައްޔާއި، ބުރަކަމާއެކުގައި، ތިޔަބައިމީހުން (ހަނގުރާމައަށް) ނުކުންނާށެވެ!” އަދި އިސްވެދިޔަ އާޔަތާ ހަމައިން ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނަށް
އައްޝައިޚް ޞިއްދީޤު ޙަސަން ޚާނު ވިދާޅުވިއެވެ. “މަރުވެފައިވާ މީހާ ވަޅުލުމަކީ ވާޖިބެކެވެ. އެބަހީ: މަރުވެފައިވާ މީހެއްގެ މަސްގަނޑު ވަޅަކަށްލައި ފަސްއެޅުމަކީ ވާޖިބެކެވެ. އެއީ މިނިކާ ޖަނަވާރުތަކަށް އޭނާ ކޮނެގެން ނުނެގޭނެ ގޮތަށް، އޭނާ ރައްކާތެރިވާނެ
ހުރިހާ ޒަމާނެއްގައިވެސް މުސްލިމުން ޢަމަލުކޮށްފައިވާ އުޞޫލަކީ މަރުވެފައިވާ މީހުން ބިމުގައި ވަޅުލުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ އަންނަނިވި ވަޙީބަސްފުޅުގައިވެއެވެ. ﴿مِنْهَا خَلَقْنَاكُمْ وَفِيهَا نُعِيدُكُمْ وَمِنْهَا نُخْرِجُكُمْ تَارَةً أُخْرَىٰ﴾ [سورة طه ٥٥] މާނައީ:
އެފަދަމީހަކަށްވެސް (އެބަހީ: ޢީދު ނަމާދަށް ޙާޟިރުވި މީހަކަށްވެސް) މޮޅުއިތުރު ފުރިހަމަ ގޮތަކީ އެދުވަހުގެ ހުކުރު ނަމާދަށްވެސް ޙާޟިރުވުމެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ހަނދު ބެލުމުގެ ސަބަބުން ރަމަޟާން މަސް ފެށުމާއި ނިންމުމުގައި އެކި ޤައުމުތައް ތަފާތުވާ ފަދައިން، ޙައްޖުމަސް ފެށުމުގައިވެސް އެކި
ޒަކާތުގެ ޙައްޤުވެރިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއިލާހު ނިކަމެތިކުރައްވައިފި އަޅަކު ވަތިވެރިކުރާނެ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއިލާހު މަތިވެރި ކުރައްވައިފި އަޅަކު ނިކަމެތިކުރައްވާނެ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއިލާހު ދެއްވައިފި އެއްޗެއް
ޒަކާތް ޙަމްދުހުރީ ﷲއެވެ. އެއިލާހީ ފާފަތަކާއި ކުށްތައް ފުއްސަވައި އިލާހެވެ. އަދި ނުރަނގަޅު މީހުންގެ ފާފަތައް ވަންހަނާކޮށްދެއްވާ އަދި އެފާފަތަކަށް ޢަފޫކުރައްވާ އިލާހެވެ. އެއިލާހުގެ ޙަޟުރަތުން ހިމާޔަތަށް އެދިއްޖެމީހަކު ފަލާހާ ކާމިޔާބު ވެއްޖެއެވެ.
ޙައްޖުވުމަށްޓަކައި އިސްލާމީ ބޭންކެއްގައި ފައިސާ އެއްކުރަމުންދާ މީހަކު، އެފައިސާއިން ޒަކާތް ނެރުން ވާޖިބުވާނެ ހެއްޔެވެ؟
ރޯދަގެއްލޭ ކަންކަމުގެ ޝަރުޠުތަކާއި ރޯދަ ނުގެއްލޭ ކަންކަމާއި ރޯދަވެރިޔާއަށް ކުރުން ހުއްދަ ކަންތައްތައް ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޙިކުމަތްވަންތަ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ މަތިވެރިވެވޮޑިގެންވާ ޙަލީމްވަންތަ، ތެދުވެރިވަންތަ އިލާހެވެ. ރަޙީމްވަންތަ ދީލަތިވަންތަ ރިޒްޤުދެއްވާ
ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންތައްތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ފާޅުވެގެންވާކަންކަމާއި ވަންހަވާވެގެންވާ ކަންތައްތައް މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އަޅާ، ސިއްރުން ކުރާ ކަންތައްތަކާއި ފާޅުގައި ކުރާ ކަންތައްތަކާ އަދި އޭނާ ހީކުރާ ހީކުރުންތައްވެސް އެއިލާހު
ޤުރުއަން ކިޔެވުމުގެ އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއީ އަޅުކަންކުރާ މީހުން އެފަރާތެއްގެ ޝަރީޢަތަށް ބޯލަނބާ ފަރާތެކެވެ. އެއިލާހުގެ މަތިވެރިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ރުކޫޢުކޮށް ސަޖިދަކުރާ މީހުން ޚުޝޫޢަތްތެރިވެއެވެ. އަދި އެއިލާހަށް މުނާޖާދެންނެވުމުގައި ހުރި
ޤުރުއާން ތިލާވަތުކުރުމުގެ ދެވަނަ ގޮތް ޙަމްދު ހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިވެ އަދި އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތަށް އެދޭމީހަކަށް ގިނަހިނައިން ނިޢުމަތްތައް ދެއްވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ، އެއިލާހު ހަނދުމަ ކުރުމުން މޫނުއަނބުރާލައި
ރޯދައިގެ މުޞްތަޙައްބު އަދަބުތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ކަމަކަށް އެދޭމީހާ، އޭނާ އެއެދޭ މިންވަރަށްވުރެ އިތުރަށްވެސް ދެއްވާ އިލާހެވެ. ހިދާޔަތުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ޙަމްދު ކުރަމެވެ. ދަލީލުތަކާއި އޭގެ އުޞޫލުތައް އެނގޭ
ރޯދައިގެ ވާޖިބު އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޚަލްޤުތަކުންނަށް އެންމެ ފުރިހަމަ އަދަބުތަކަށް އިރުޝާދު ދެއްވި އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު އެބައިމީހުންނަށް، އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތުގެ ޚަޒާނާތަކާއި ދީލަތިކަމުގެ ހުރިހާ ދޮރުކޮޅުތަކެއް ހުޅުވާދެއްވިއެވެ.
ﷲތަޢާލާއީ ފުރިހަމަ ޙުކުމްފުޅުތަކާއި ޙިކުމަތުގެ ނިހާޔަތުލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު ޚަލްޤު ކުރައްވާފައިވާ ޚަލްޤުތަކުގައްޔާއި އަދި އެއިލާހުގެ ޝަރުޢުގައި، ބޮޑުވެގެންވާ ޙިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ.
އިމާމެއްގެ ފަހަތުގައި ނަމާދުކުރަމުންދާއިރު ކުށު ސަޖިދަ ޖަހަން ވީތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ އޮޅުން އަރާގޮތްވެއެވެ. މިލިޔުމުގައި ވަރަށް ކުރު ގޮތަކަށް މިބަލަލާނީ މިޙާލަތްތަކުގައި ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތްތަކަށެވެ. އިމާމުމީހާއާއެކީ ނަމާދުގެ ހުރިހާ ރަކުޢަތެއް އަދާކުރިމީހާއަށް އޮތީ
