ސަމާސަވެސް އޮންނަން ވާނެ. ސަމާސަ ކުރާ މިންވަރު މަދުކޮށްލަންވީ. ސަމާސާ ކުރަމުންގޮސް ސަމާސާ ވިހަވެ، އެކަކު އަނެކަކުގެ ނޭދެވޭ ވާހަކަ ދައްކާ ހިސާބަށް ދިއުމަކީ ރަނގަޅު ކަމެއް ނޫންދޯ. އަހަރެން މައްސަލަ ޖެހޭ ކޮންމެ ފަހަރަކު މިކަމާ ވިސްނަން.
މައިންބަފައިން ކުދިންނަށް ނަސޭޙަތްދެނީ ރުޅިއައިސް ގެނެއްނޫން. އަދަބު ދެނީ ރުޅިއައިސް ގެނެއް ނޫން. އެއީ ކުދިން އަދަބުވެރި ކުރުވަން. އިސްލާޙް ކުރުވަން.
ޝައިތާނާ އިންސާނާ މަގު ފުރައްދަން ވަރަށް މަސައްކަތް ކުރާނެއެވެ.އަބަދުވެސް އެކަން ދަނެގެން އުޅޭށެވެ.އަނބުގަހަށް އެރުމުން މިއަދު ހެއްލުންތެރިކުރުވިގޮތް އަބަދުވެސް ހަނދާނުގައި ބެހެއްޓުމަށް ބައްޕަ ނަސޭޙަތް ދެއްވި އެވެ.
ގަޑިން ހަވީރު ފަހެއްޖެހީއެވެ. ނިޒާމް އޭނަގެ އެކުވެރިންނާ އެކު ނިކުތީ ރަށުގެ އަތިރިމައްޗަށެވެ. މިއީ ނިޒާމްގެ އާދައެވެ. އެތާތިބެގެން ފުރާވަރުގެ އެހެން ކުދިންނާއެކު ސަކަރާތްޖަހާ ހީނސަމާސަ ކުރެއެވެ.
އެކުސްޕެރިމެންޓު ކޮށް ތަޙުލީލީ ނަޒަރަކުން ކަންކަން ހޯދުމަކީ ގޯހެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު އެކަންތައް ކުރަންވާނީ ބޮޑެތި މީހުންގެ އެހީ ހޯދައިގެންނެވެ. އަމުދުން މަންމަ ގާތު ނުބުނެ ބޭރަށް ދިއުމަކީވެސް ގޯސް ކަމެއްކަން މިއަދު ތިކުދީން ހަނދާނެއް ނެތެވެ.
މަންމަ އިބްރާހީމުގެ ބުރަކަށީގައި ފިރުމާލާފާ ބުންޏެވެ. “އެއީ ދަރިފުޅުގެ ރަނގަޅު ކަމުން ލިބުނު ފުރުސަތެއް.”
އެއްދުވަހަކު ފައިރޫޝް ރަށުގައި އަލަށް ހުޅުވި ޕްރައިމަރީ ސްކޫލް ބަލާލުމަށްޓަކައި އޭނާގެ މަންމަޔާއެކު ދިޔައެވެ. އެއީކުދިންނާ ގުޅޭގޮތަށް ވަރަށް ރީތިކޮށް ހަދާފައިވާ ސްކޫލެކެވެ.
އާޔަން އާއި އޭނަގެ ކޮއްކޮ އަވާން މިސްކިތުން ގެއަށް އައުމުން މަންމަ ދެކުދިންނަށް ރޭގަނޑުގެ ކެއުން ތައްޔާރުކޮށް ކާން ގޮވިއެވެ. އަދި “ބިސްމިކިޔައިގެން ކާންފަށާ،” ބަސްއަހައިގެން، ތިބިތާ ތިބެ ކެއުންނިންމާލުމަށް ނަސޭޙަތްތެރިވެފައި މަންމަ ވަނީ ޢިޝާނަމާދު ކުރާށެވެ.
“މަންމާ. ބޭބެ ރޮނީ. މަންމާއޭ ކިޔާފަ އެބަ ގޮވާ” ޝަދާން އޭނަގެ ބޭބެ ކޮޓަރީގައި އޮވެގެން ރޯތީ މަންމަޔަށް ގޮވާލާފާ ބުންޏެވެ. ފަހާފޮށި ކައިރީގައި އިން ޝަމީލާ މި އަޑަށް ސަމާލުވުމެއްނެތި އޭނަ ކުރާމަސައްކަތް
ވަރުގަދަ މީހާޔަކީ ތަޅާފޮޅުމުގައި ގަދަމީހާއެއްނޫނެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އެއީ ރުޅިއަންނަހިނދު ތިމާގެ ނަފްސު ކޮންޓްރޯލުކުރާ މީހާއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ކޮންމެ އެއްޗަކަށްވެސް އިޙްސާންތެރިވުން ލިޔުއްވިއެވެ. (އެބަހީ: ފަރުޟުކުރެއްވިއެވެ.) ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ޤަތުލުކުރާނަމަ ރިވެތިކޮށް ޤަތުލުކުރާށެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން ޛަބަޙަކުރާނަމަ ރިވެތިކޮށް ޛަބަޙަކުރާށެވެ.
ތިޔަ ހުރިހާކުދިންވެސް ރަމަޟާންމަހުގެ ދުވަސްތަކުގައި ގިނަގިނައިން ރަނގަޅު ކަންތައް ކުރާށެވެ. މާތްﷲ އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ހެޔޮ ޖަޒާދެއްވާނެއެވެ. ރަމަޟާން ކަރީމް!
ސްކޫލުގެ ކިޔަވާކުދިން ތިބީ ޓެސްޓް ހޯލުގައި ޓެސްޓް ހަދާށެވެ. ދަރިވަރުން ޓެސްޓް ހަދަން ތިއްބާ މުޅި ސްކޫލުން ކަރަންޓު ހިނގައްޖެއެވެ. ސްކޫލުގެ ޓެސްޓް ހޯލު ބަލަހައްޓަވަން ހުރި ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ބޭފުޅަކު ބޭރަށް ނިކުމެ ޚަބަރު ބަލާލިއިރު ކަރަންޓު ގޮސްގެން އުޅެނީ މުޅި ރަށުންނެވެ.
މަންމަ ވެއްޓުނީ ކޮއްކޮގެ ކުޅޭ އެއްޗެހީގެ ސަބަބުން. ކޮއްކޮ ކުޅެފައި ކުޅޭއެއްޗެހި ނުނަގާ ހުއްޓާ މަންމަ ފައިން އެރި ކައްސާލާފައި ވެއްޓުނީ. މަންމާ! ބައްޕާ! އަޅުގަނޑަށް މަޢާފްކުރައްވާ! އަޅުގަނޑުދެން އަބަދުވެސް މަންމަ އާއި ބައްޕަ ބުނުއްވާގޮތަށް ކުޅެ ނިންމާފައި ކުޅޭ އެއްޗެހި ނަގާނަން.
ދުވަހަކީ ވަރަށް ވައިގަދަ ދުވަހެކެވެ. ޢުމުރުން ހަތްދިހަ އަހަރަށް ވުރެ މައްޗަގޮސްފައިވައި މޫސާފުޅުބެ ހަވީރު ހިނގާލާފައި ގެއަށް އަންނަނިކޮށް އެ ބޭބެގެ ރުމާ ވަޔާއެކު ގޮސް ބިޔަ ގަހެއްގެ ގޮފިގަނޑެއްގައި އަޅައިގެންފިއެވެ.
ސިއާކޮއްކޮ ފަދައިން ތިޔަކުދިންވެސް އަބަދު ކާޓޫނު ނުބަލާ ފައިދާ ހުރި ކަމެއްކޮށްލާށެވެ. ނަމާދުކޮށް ޤުރުއާންކިޔަވާ ފިލާވަޅުދަސްކުރުމަށްފަހު ލިބޭ ހުސްވަގުތުގައި ހެޔޮނިޔަތަކާއެކު ތިމާއަށާއި އެހެންމީހުންނަށް ފައިދާހުރި ކަމެއްކޮށްފިނަމަ މާތްﷲ ހެޔޮ ޖަޒާދެއްވާނެއެވެ.
ސަމާސަވެސް އޮންނަން ވާނެ. ސަމާސަ ކުރާ މިންވަރު މަދުކޮށްލަންވީ. ސަމާސާ ކުރަމުންގޮސް ސަމާސާ ވިހަވެ، އެކަކު އަނެކަކުގެ ނޭދެވޭ ވާހަކަ ދައްކާ ހިސާބަށް ދިއުމަކީ ރަނގަޅު ކަމެއް ނޫންދޯ. އަހަރެން މައްސަލަ ޖެހޭ ކޮންމެ ފަހަރަކު މިކަމާ ވިސްނަން.
މައިންބަފައިން ކުދިންނަށް ނަސޭޙަތްދެނީ ރުޅިއައިސް ގެނެއްނޫން. އަދަބު ދެނީ ރުޅިއައިސް ގެނެއް ނޫން. އެއީ ކުދިން އަދަބުވެރި ކުރުވަން. އިސްލާޙް ކުރުވަން.
ޝައިތާނާ އިންސާނާ މަގު ފުރައްދަން ވަރަށް މަސައްކަތް ކުރާނެއެވެ.އަބަދުވެސް އެކަން ދަނެގެން އުޅޭށެވެ.އަނބުގަހަށް އެރުމުން މިއަދު ހެއްލުންތެރިކުރުވިގޮތް އަބަދުވެސް ހަނދާނުގައި ބެހެއްޓުމަށް ބައްޕަ ނަސޭޙަތް ދެއްވި އެވެ.
ގަޑިން ހަވީރު ފަހެއްޖެހީއެވެ. ނިޒާމް އޭނަގެ އެކުވެރިންނާ އެކު ނިކުތީ ރަށުގެ އަތިރިމައްޗަށެވެ. މިއީ ނިޒާމްގެ އާދައެވެ. އެތާތިބެގެން ފުރާވަރުގެ އެހެން ކުދިންނާއެކު ސަކަރާތްޖަހާ ހީނސަމާސަ ކުރެއެވެ.
އެކުސްޕެރިމެންޓު ކޮށް ތަޙުލީލީ ނަޒަރަކުން ކަންކަން ހޯދުމަކީ ގޯހެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު އެކަންތައް ކުރަންވާނީ ބޮޑެތި މީހުންގެ އެހީ ހޯދައިގެންނެވެ. އަމުދުން މަންމަ ގާތު ނުބުނެ ބޭރަށް ދިއުމަކީވެސް ގޯސް ކަމެއްކަން މިއަދު ތިކުދީން ހަނދާނެއް ނެތެވެ.
މަންމަ އިބްރާހީމުގެ ބުރަކަށީގައި ފިރުމާލާފާ ބުންޏެވެ. “އެއީ ދަރިފުޅުގެ ރަނގަޅު ކަމުން ލިބުނު ފުރުސަތެއް.”
އެއްދުވަހަކު ފައިރޫޝް ރަށުގައި އަލަށް ހުޅުވި ޕްރައިމަރީ ސްކޫލް ބަލާލުމަށްޓަކައި އޭނާގެ މަންމަޔާއެކު ދިޔައެވެ. އެއީކުދިންނާ ގުޅޭގޮތަށް ވަރަށް ރީތިކޮށް ހަދާފައިވާ ސްކޫލެކެވެ.
އާޔަން އާއި އޭނަގެ ކޮއްކޮ އަވާން މިސްކިތުން ގެއަށް އައުމުން މަންމަ ދެކުދިންނަށް ރޭގަނޑުގެ ކެއުން ތައްޔާރުކޮށް ކާން ގޮވިއެވެ. އަދި “ބިސްމިކިޔައިގެން ކާންފަށާ،” ބަސްއަހައިގެން، ތިބިތާ ތިބެ ކެއުންނިންމާލުމަށް ނަސޭޙަތްތެރިވެފައި މަންމަ ވަނީ ޢިޝާނަމާދު ކުރާށެވެ.
“މަންމާ. ބޭބެ ރޮނީ. މަންމާއޭ ކިޔާފަ އެބަ ގޮވާ” ޝަދާން އޭނަގެ ބޭބެ ކޮޓަރީގައި އޮވެގެން ރޯތީ މަންމަޔަށް ގޮވާލާފާ ބުންޏެވެ. ފަހާފޮށި ކައިރީގައި އިން ޝަމީލާ މި އަޑަށް ސަމާލުވުމެއްނެތި އޭނަ ކުރާމަސައްކަތް
ވަރުގަދަ މީހާޔަކީ ތަޅާފޮޅުމުގައި ގަދަމީހާއެއްނޫނެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އެއީ ރުޅިއަންނަހިނދު ތިމާގެ ނަފްސު ކޮންޓްރޯލުކުރާ މީހާއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ކޮންމެ އެއްޗަކަށްވެސް އިޙްސާންތެރިވުން ލިޔުއްވިއެވެ. (އެބަހީ: ފަރުޟުކުރެއްވިއެވެ.) ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ޤަތުލުކުރާނަމަ ރިވެތިކޮށް ޤަތުލުކުރާށެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން ޛަބަޙަކުރާނަމަ ރިވެތިކޮށް ޛަބަޙަކުރާށެވެ.
ތިޔަ ހުރިހާކުދިންވެސް ރަމަޟާންމަހުގެ ދުވަސްތަކުގައި ގިނަގިނައިން ރަނގަޅު ކަންތައް ކުރާށެވެ. މާތްﷲ އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ހެޔޮ ޖަޒާދެއްވާނެއެވެ. ރަމަޟާން ކަރީމް!
ސްކޫލުގެ ކިޔަވާކުދިން ތިބީ ޓެސްޓް ހޯލުގައި ޓެސްޓް ހަދާށެވެ. ދަރިވަރުން ޓެސްޓް ހަދަން ތިއްބާ މުޅި ސްކޫލުން ކަރަންޓު ހިނގައްޖެއެވެ. ސްކޫލުގެ ޓެސްޓް ހޯލު ބަލަހައްޓަވަން ހުރި ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ބޭފުޅަކު ބޭރަށް ނިކުމެ ޚަބަރު ބަލާލިއިރު ކަރަންޓު ގޮސްގެން އުޅެނީ މުޅި ރަށުންނެވެ.
މަންމަ ވެއްޓުނީ ކޮއްކޮގެ ކުޅޭ އެއްޗެހީގެ ސަބަބުން. ކޮއްކޮ ކުޅެފައި ކުޅޭއެއްޗެހި ނުނަގާ ހުއްޓާ މަންމަ ފައިން އެރި ކައްސާލާފައި ވެއްޓުނީ. މަންމާ! ބައްޕާ! އަޅުގަނޑަށް މަޢާފްކުރައްވާ! އަޅުގަނޑުދެން އަބަދުވެސް މަންމަ އާއި ބައްޕަ ބުނުއްވާގޮތަށް ކުޅެ ނިންމާފައި ކުޅޭ އެއްޗެހި ނަގާނަން.
ދުވަހަކީ ވަރަށް ވައިގަދަ ދުވަހެކެވެ. ޢުމުރުން ހަތްދިހަ އަހަރަށް ވުރެ މައްޗަގޮސްފައިވައި މޫސާފުޅުބެ ހަވީރު ހިނގާލާފައި ގެއަށް އަންނަނިކޮށް އެ ބޭބެގެ ރުމާ ވަޔާއެކު ގޮސް ބިޔަ ގަހެއްގެ ގޮފިގަނޑެއްގައި އަޅައިގެންފިއެވެ.
ސިއާކޮއްކޮ ފަދައިން ތިޔަކުދިންވެސް އަބަދު ކާޓޫނު ނުބަލާ ފައިދާ ހުރި ކަމެއްކޮށްލާށެވެ. ނަމާދުކޮށް ޤުރުއާންކިޔަވާ ފިލާވަޅުދަސްކުރުމަށްފަހު ލިބޭ ހުސްވަގުތުގައި ހެޔޮނިޔަތަކާއެކު ތިމާއަށާއި އެހެންމީހުންނަށް ފައިދާހުރި ކަމެއްކޮށްފިނަމަ މާތްﷲ ހެޔޮ ޖަޒާދެއްވާނެއެވެ.
