ސިޔާސީ: ސިޔާސީ މައިދާނަށް ބަލައިލާއިރުވެސް އަންހެނުން އެކަހެރިކުރައްވާފައިވާ ތަނެއް ނެތެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّـهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ لِّلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبُوا ۖوَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ
ހެކިބަސް: ހެކިބަސް ދިނުމަކީ ކަމެއް ސާބިތުކުރުމުގައި ހެކިވުމެވެ. މިކަމުގައި އިސްލާމްދީނުގައި ވަނީ ދެޖިންސައްވެސް ފުރުޞަތު ދެއްވާފައެވެ. ކަންކަމުގައި ހެކިބަސް ދިނުން ފިރިހެނުންނަށް ވާފަދައިން އަންހެނުންނަށްވެސް ދެވިފައިވެއެވެ. އަންހެނުންގެ ހެކިބަހަކީވެސް ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަސް ފަދައިން ބަލައިގަނެވޭނެ
ޝަރުޢީ ޙައްޤު އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ ކުރިމަތީގައި އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުންނީ ހަމަހަމަ ބައެވެ. އެހެނީ ފިރިހެނަކު ކުށެއް ކުރިކަމުގައިވީނަ، އެފިރިހެނާއަށް އަދަބުދެވޭ ފަދައިން، ހަމަ އަންހެނަކު ކުށެއް ކުރުމުންވެސް އަދަބު ދެވޭނެއެވެ. ކުރީގެ ބައެއް އުންމަތްތަކުގައި
އެހެންކަމުން މިމައްސަލާގައި ބަލާލަންވީ ކަން ހިނގާ ގޮތަށެވެ. އަންހެނާއަށް ޚަރަދު ކުރުން ވާޖިބުވެފައި މިވަނީ ފިރިންގެ މައްޗަށް ކަމަށްވާއިރު، އަންހެނަކަށް ލިބޭ ބައިގެ ދެބައި ފިރިހެނުންނަށް ލިބުމަކީ މައްސަލައަކަށް ނުވެއެވެ. އެއީ ފިރިހެނާއަށް ލިބޭ
އިސްލާމްދީނުގައި އަނބިދަރިންނަށް ޚަރަދުކުރުމީ ފިރިމީހާގެ މައްޗަށްވާ ވާޖިބެކެވެ. އަދި ދަރިން އޭނާގެ މައިންބަފައިންނަށް އިޙްޞާންތެރިވާން ޖެހެއެވެ. މިފަދައިން ޚަރަދުކުރުމީ އަންހެނުންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުކުރާ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ އޭނާގެ މިލްކުގައި ކިތަންމެ ގިނަ މުދަލެއް
އިސްލާމްދީނުގައި ވާރުތަ މުދާ ބެހުގައި އޮތް އުޞޫލު ކަމުނުދާކަމުގައި ބައެއް މީހުން ބުނެތެވެ. އެއީ އަންހެނުންނަށް ވުރެ ގިނައިން ނުވަތަ އަންހެނުންނަށް ލިބޭ މިންވަރުގެ ދެބައި ފިރިހެނާއަށް ލިބޭނެ ކަމުުގައި އާޔަތުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާތީއެވެ. އާޔަތުގައި
ވާރުތަ މުދާ ނުވަތަ ތަރިކަ މުދާ: ކުރީގެ ބައެއް މުޖުތަމަޢުތަކުގައި ފިރިން މަރުވުމުން އެމީހުންގެ މުދަލުގެ ގޮތުގައި އަންހެނުންނީވެސް ވާރުތަ ވެގެންދާ ފަދަ ވާރުތަ މުދަލަކަށް ހެދި ބައެއް މުޖުތަމަޢުތައްވެސް އިސްވެ ގޮސްފައިވެއެވެ. ފަހެ،
އަންހެނުން މުދާ މިލްކުކުރުމާއި ތަސައްރަފްކުރުން: ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ރިސާލަތުގެ ކުރިން، އެކި ޒަމާންތަކުގައި އަންހެނުން ވިޔަފާރީގެ މުދަލެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވެމުން ދިޔަކަމީ ތާރީޚުން ފެންނަން އޮތް ޙަޤީޤަތެކެވެ. އަންހެނާ
އެގޮތުން އަންހެނާ ވަޒީފާއަށް ނުކުތުކުގެ ކުރިން ބަލާލަން ޖެހޭ ބައެއް ކަންތައްތައް އެބަހުއްޓެވެ. އޭނާ ކޮންމެހެން ވަޒީފާއެއް އަދާކުރުމަށް ޙާޖަތެއް އޮތުން އެވަޒީފާއަކީ އަންހެނަކަށް އެކަށީގެންވާފަދަ ވަޒީފާއެއް ކަމުގައިވުން އެވަޒީފާ އަދާކުރުމުގައި ހިލޭފިރިހެނުންނާއި މަސްހުނިނުވާ
ވަޒީފާ އަދާކުރުމުގެ ޙައްޤު ބައެއް ޢިލްމުތަކަކީ އެޢިލްމުތައް އުނގެނި އެއިން މުޅި މުޖުތަމަޢުއަށް އޭނާއަށް ހިދުމަތްކުރެވިދާނެ ޢިލްމުތަކެކެވެ. މިސާލަކަށް ސިއްޙީ ދާއިރާ، ޢިލްމާއި ތަރުބިއްޔަތުގެ މައިދާނުގެ ބައެއް ވަޒީފާތަކެވެ. ބައެއް ދާއިރާތަކަކީ ފިރިހެނުންނަށް ޚާއްޞަވާ
ސައްޔިދާ ނަފީސާ މިކަނާއަކީވެސް ޢިލްމުގެ މައިދާނުގައި އަރާހުންނެވި ތަރިއެކެވެ. އެކަމަނާގެ އަރިހުން އެތައް ބޭކަލުންނެއް ދަރިވަރިވެފައިވެއެވެ. އިމާމް ޝާފިޢީ އަކީވެސް މިކަމަނާގެ އަރިހުން ޢިލްމު ޙާޞިލްކުރެއްވި ޢިލްމުވެރިއެކެވެ. އުންމު އައްދަރުދާ އައްދަރުދާގެ މަންމަ އުންމު
ފާތިމަތު ބިންތު ޤައިސް ފާތިމަތު ބިންތު ޤައިސް އަކީވެސް މުސްލިމުންގެ ރަންޒަމާނުގައި ޢިލްމުވެރިއެކެވެ. އެކަމަނާއަކީ ޙުކުމްތަކުގެ ޢިލްމުގައި، ޤަޟާގެ ޢިލްމުގައި އަރާހުންނެވި ބޭކަނބަލެކެވެ. ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު އާއި ޢައިޝަތު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ އެކަމަނާގެ
ރަސޫލުﷲ ޞައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަނބިކަނބަލުން ޞަފިއްޔާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ އެކަމަނާއަކީވެސް ފިޤުހު ޢިލްމުގައި ނަންވިދާލާ ބޭކަނބަލެކެވެ. އިމާމް އައް ނަވަވީ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ” އެކަމަނާއަކީ ޢިލްމު ޙާޞިލްކުރައްވާފައިވާ އަންހެނުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ވިސްނުން
އަދި ހަމައެއާއެކު މުސްލިމުންގެ ރަންޒަމާންތަކަށް ބަލާލާއިރު އެތައް އަންހެން ބޭކަނބަލުންނީ ޢިލްމީ މައިދާނުގައި މަޝްހޫރު ބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި ނަން ކިޔާލެވޭ ބޭކަނބަލުންނެވެ. މިސާލަކަށް: ރަސޫލުﷲ ޞައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ އަނބިކަނބަލުން ޢާއިޝާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ
މާތްﷲ ރުއްސުންލެއްވި ޢިރްބާޟު ބުން ސާރިޔާގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އެއްދުވަހަކު ރަސޫލުﷲ ޞައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް އަހުރެމެންނަށް ބަލާޣާތްތެރި ނަސޭޙަތެއް ދެއްވިއެވެ. އެނަސޭޙަތުން ހިތްތައް ބިރުވެތިވެގެންދިޔައެވެ. އަދި ލޯތަކުން ކަރުނަތައް އޮހިގެންދިޔައެވެ.
އަންހެނުން ތަޢުލީމް ޙާޞިލްކުރުމުގެ ޙައްޤު: ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެއިލާހުގެ ރަސޫލާއަށް ބާ އްވައިލެއްވި ފުރަތަމަ އާޔަތްތަކަކީ ޢަލަޤު ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ 5 އާޔަތެވެ. އެއާޔަތްތަކުގައިވަނީ ކޮންފަދަ ވާހަކަތަކެއްތޯ ބަލައިލަމާ ތޯއެވެ. އެއާޔަތްތަކުގައިވަނީ މިފަދައިންނެވެ:
ސިޔާސީ: ސިޔާސީ މައިދާނަށް ބަލައިލާއިރުވެސް އަންހެނުން އެކަހެރިކުރައްވާފައިވާ ތަނެއް ނެތެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّـهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ لِّلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبُوا ۖوَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ
ހެކިބަސް: ހެކިބަސް ދިނުމަކީ ކަމެއް ސާބިތުކުރުމުގައި ހެކިވުމެވެ. މިކަމުގައި އިސްލާމްދީނުގައި ވަނީ ދެޖިންސައްވެސް ފުރުޞަތު ދެއްވާފައެވެ. ކަންކަމުގައި ހެކިބަސް ދިނުން ފިރިހެނުންނަށް ވާފަދައިން އަންހެނުންނަށްވެސް ދެވިފައިވެއެވެ. އަންހެނުންގެ ހެކިބަހަކީވެސް ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަސް ފަދައިން ބަލައިގަނެވޭނެ
ޝަރުޢީ ޙައްޤު އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ ކުރިމަތީގައި އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުންނީ ހަމަހަމަ ބައެވެ. އެހެނީ ފިރިހެނަކު ކުށެއް ކުރިކަމުގައިވީނަ، އެފިރިހެނާއަށް އަދަބުދެވޭ ފަދައިން، ހަމަ އަންހެނަކު ކުށެއް ކުރުމުންވެސް އަދަބު ދެވޭނެއެވެ. ކުރީގެ ބައެއް އުންމަތްތަކުގައި
އެހެންކަމުން މިމައްސަލާގައި ބަލާލަންވީ ކަން ހިނގާ ގޮތަށެވެ. އަންހެނާއަށް ޚަރަދު ކުރުން ވާޖިބުވެފައި މިވަނީ ފިރިންގެ މައްޗަށް ކަމަށްވާއިރު، އަންހެނަކަށް ލިބޭ ބައިގެ ދެބައި ފިރިހެނުންނަށް ލިބުމަކީ މައްސަލައަކަށް ނުވެއެވެ. އެއީ ފިރިހެނާއަށް ލިބޭ
އިސްލާމްދީނުގައި އަނބިދަރިންނަށް ޚަރަދުކުރުމީ ފިރިމީހާގެ މައްޗަށްވާ ވާޖިބެކެވެ. އަދި ދަރިން އޭނާގެ މައިންބަފައިންނަށް އިޙްޞާންތެރިވާން ޖެހެއެވެ. މިފަދައިން ޚަރަދުކުރުމީ އަންހެނުންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުކުރާ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ އޭނާގެ މިލްކުގައި ކިތަންމެ ގިނަ މުދަލެއް
އިސްލާމްދީނުގައި ވާރުތަ މުދާ ބެހުގައި އޮތް އުޞޫލު ކަމުނުދާކަމުގައި ބައެއް މީހުން ބުނެތެވެ. އެއީ އަންހެނުންނަށް ވުރެ ގިނައިން ނުވަތަ އަންހެނުންނަށް ލިބޭ މިންވަރުގެ ދެބައި ފިރިހެނާއަށް ލިބޭނެ ކަމުުގައި އާޔަތުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާތީއެވެ. އާޔަތުގައި
ވާރުތަ މުދާ ނުވަތަ ތަރިކަ މުދާ: ކުރީގެ ބައެއް މުޖުތަމަޢުތަކުގައި ފިރިން މަރުވުމުން އެމީހުންގެ މުދަލުގެ ގޮތުގައި އަންހެނުންނީވެސް ވާރުތަ ވެގެންދާ ފަދަ ވާރުތަ މުދަލަކަށް ހެދި ބައެއް މުޖުތަމަޢުތައްވެސް އިސްވެ ގޮސްފައިވެއެވެ. ފަހެ،
އަންހެނުން މުދާ މިލްކުކުރުމާއި ތަސައްރަފްކުރުން: ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ރިސާލަތުގެ ކުރިން، އެކި ޒަމާންތަކުގައި އަންހެނުން ވިޔަފާރީގެ މުދަލެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވެމުން ދިޔަކަމީ ތާރީޚުން ފެންނަން އޮތް ޙަޤީޤަތެކެވެ. އަންހެނާ
އެގޮތުން އަންހެނާ ވަޒީފާއަށް ނުކުތުކުގެ ކުރިން ބަލާލަން ޖެހޭ ބައެއް ކަންތައްތައް އެބަހުއްޓެވެ. އޭނާ ކޮންމެހެން ވަޒީފާއެއް އަދާކުރުމަށް ޙާޖަތެއް އޮތުން އެވަޒީފާއަކީ އަންހެނަކަށް އެކަށީގެންވާފަދަ ވަޒީފާއެއް ކަމުގައިވުން އެވަޒީފާ އަދާކުރުމުގައި ހިލޭފިރިހެނުންނާއި މަސްހުނިނުވާ
ވަޒީފާ އަދާކުރުމުގެ ޙައްޤު ބައެއް ޢިލްމުތަކަކީ އެޢިލްމުތައް އުނގެނި އެއިން މުޅި މުޖުތަމަޢުއަށް އޭނާއަށް ހިދުމަތްކުރެވިދާނެ ޢިލްމުތަކެކެވެ. މިސާލަކަށް ސިއްޙީ ދާއިރާ، ޢިލްމާއި ތަރުބިއްޔަތުގެ މައިދާނުގެ ބައެއް ވަޒީފާތަކެވެ. ބައެއް ދާއިރާތަކަކީ ފިރިހެނުންނަށް ޚާއްޞަވާ
ސައްޔިދާ ނަފީސާ މިކަނާއަކީވެސް ޢިލްމުގެ މައިދާނުގައި އަރާހުންނެވި ތަރިއެކެވެ. އެކަމަނާގެ އަރިހުން އެތައް ބޭކަލުންނެއް ދަރިވަރިވެފައިވެއެވެ. އިމާމް ޝާފިޢީ އަކީވެސް މިކަމަނާގެ އަރިހުން ޢިލްމު ޙާޞިލްކުރެއްވި ޢިލްމުވެރިއެކެވެ. އުންމު އައްދަރުދާ އައްދަރުދާގެ މަންމަ އުންމު
ފާތިމަތު ބިންތު ޤައިސް ފާތިމަތު ބިންތު ޤައިސް އަކީވެސް މުސްލިމުންގެ ރަންޒަމާނުގައި ޢިލްމުވެރިއެކެވެ. އެކަމަނާއަކީ ޙުކުމްތަކުގެ ޢިލްމުގައި، ޤަޟާގެ ޢިލްމުގައި އަރާހުންނެވި ބޭކަނބަލެކެވެ. ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު އާއި ޢައިޝަތު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ އެކަމަނާގެ
ރަސޫލުﷲ ޞައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަނބިކަނބަލުން ޞަފިއްޔާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ އެކަމަނާއަކީވެސް ފިޤުހު ޢިލްމުގައި ނަންވިދާލާ ބޭކަނބަލެކެވެ. އިމާމް އައް ނަވަވީ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ” އެކަމަނާއަކީ ޢިލްމު ޙާޞިލްކުރައްވާފައިވާ އަންހެނުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ވިސްނުން
އަދި ހަމައެއާއެކު މުސްލިމުންގެ ރަންޒަމާންތަކަށް ބަލާލާއިރު އެތައް އަންހެން ބޭކަނބަލުންނީ ޢިލްމީ މައިދާނުގައި މަޝްހޫރު ބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި ނަން ކިޔާލެވޭ ބޭކަނބަލުންނެވެ. މިސާލަކަށް: ރަސޫލުﷲ ޞައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ އަނބިކަނބަލުން ޢާއިޝާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ
މާތްﷲ ރުއްސުންލެއްވި ޢިރްބާޟު ބުން ސާރިޔާގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އެއްދުވަހަކު ރަސޫލުﷲ ޞައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް އަހުރެމެންނަށް ބަލާޣާތްތެރި ނަސޭޙަތެއް ދެއްވިއެވެ. އެނަސޭޙަތުން ހިތްތައް ބިރުވެތިވެގެންދިޔައެވެ. އަދި ލޯތަކުން ކަރުނަތައް އޮހިގެންދިޔައެވެ.
އަންހެނުން ތަޢުލީމް ޙާޞިލްކުރުމުގެ ޙައްޤު: ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެއިލާހުގެ ރަސޫލާއަށް ބާ އްވައިލެއްވި ފުރަތަމަ އާޔަތްތަކަކީ ޢަލަޤު ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ 5 އާޔަތެވެ. އެއާޔަތްތަކުގައިވަނީ ކޮންފަދަ ވާހަކަތަކެއްތޯ ބަލައިލަމާ ތޯއެވެ. އެއާޔަތްތަކުގައިވަނީ މިފަދައިންނެވެ:
