އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލު

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (12)

الـمَبْحَثُ الثَّانِيّ: اختلاف حال الراوي ދެވަނަ މަބްޙަޘް: ރާވީގެ ހާލަތާ މެދު ޚިލާފުއުފެދުން ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުމުގައި ފަހަރުގައި ތަފްސީލަކަށް ބޭނުންޖެހިދާނެއެވެ. އެއީ، ޒަމާނާ ނުވަތަ ތަނާ ނުވަތަ ޝައިޚުންނާ ނުވަތަ އެހެން ވެސް ކަމަކާ ގުޅުވައިގެން އޭނާގެ ހާލަތު ތަފާތުވެފައި އޮތުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެންކަމުން، އޭނާގެ ހުރިހާ ހާލަތްތަކެއް ދިރާސާކުރުމަށްފަހު ނަޤުދުކުރައްވާ ޢިލްމުވެރިޔާ ތަފްސީލު ހިމެނޭ ޙުކުމެއް އެ ރާވީއަށް ކަނޑައަޅުއްވާނެއެވެ. އެއިން ވަކި ހާލަތެއްގައި އެ ރާވީގެ އިތުބާރު ވަރުގަދަނަމަ އެ ކަމާއި، އަދި…

19/09/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (11)

رابعاً: النظر في أصول الرواة وكتبهم (ހަތަރުވަނަ މަގު: ރާވީންގެ އުޞޫލުތަކާއި ފޮތްތަކަށް ނަޒަރުހިންގައިގެން) ނަޤުދުކުރައްވާ އިމާމުން ރާވީންގެ އުޞޫލުތަކާއި ފޮތްތަކަށް ނަޒަރުހިންގަވައި، އޭގެ ޞައްޙަކަމާއި، އެއަށް ބަދަލުގެނައުމުންނާއި އިތުރުކުރުމުން އެ ސަލާމަތްވެގެންވާކަން ކަށަވަރުކުރެއްވިއެވެ. އެއަށް ބަދަލުގެނެވިފައިވާނަމަ، އެ ބަދަލަކީ ރާވީ އަމިއްލައަށް ގެނައި ބަދަލެއްތޯ، ނުވަތަ އެހެން މީހަކު ގެނައި ބަދަލެއްތޯ ބެއްލެވިއެވެ. އަދި ރާވީ ޙަދީޘްތަކެއް ކިޔައިދީފިނަމަ، އޭނާގެ ތެދުކަން ކަށަވަރުކުރަން އެއަށް އަޞްލެއްވޭތޯ ނުވަތަ ނުވޭތޯ އެ ބޭފުޅުން ބެއްލެވިއެވެ. އަދި…

28/08/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (10)

ثـالثا: اختبار الراوي وامتحـانه (ތިންވަނަ މަގު: ރާވީ އިމްތިޙާނުކޮށްގެން) ރާވީގެ ޢަދުލުވެރިކަމާއި ޟަބްޠާއި އޭގެ ދަރަޖަ ދެނެގަތުމަށް އޮތް މުހިއްމު މަގުތަކުގެ ތެރޭގައި، އޭނާ ރިވާކުރާ ރިވާޔަތްތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން އޭނާ އިމްތިޙާނުކުރުން ހިމެނެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން، އޭނާގެ ހާލަތު ފާޅުވެގެންދާނެއެވެ. އަދި ނަޤުދުކުރައްވާ ޢިލްމުވެރިޔާ އެ ބޭފުޅާއަށް ފެންނަ މުނާސަބު ސިފައަކުން އޭނާ ސިފަކުރައްވާނެއެވެ. ރާވީން އިމްތިޙާނުކުރުމަށް މަޝްހޫރު ދެ ވަސީލަތެއް އޮވެއެވެ. ފުރަތަމަ ވަސީލަތް: ރާވީ ތަލްޤީނުކުރުން އެ ގޮތުން، ޙަޤީޤަތުގައި އޭނާ…

22/08/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (9)

އަދި ހަމައެހެންމެ، ޢަދުލުވެރިކަމާއި މުރޫއަތްތެރިކަން ނުވަތަ އެއިން ކޮންމެވެސް ކަމެއް ފިލައިގެންދާނޭފަދަ ރާވީންގެ ޢަމަލުތަކާއި ތަޞައްރުފުތައް ވެސް އެ ބޭފުޅުން ގެންނަވާފައިވެއެވެ. އެއީ، ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މައްޗަށް ދޮގުހަދައިފާނޭކަމުގެ ޝުބުހަ ނަފްސަށް ވެރިކުރުވާ ކަންތައްތަކެކެވެ. އެފަދަ ބަސްފުޅުތަކުގެ ތެރޭގައި، ޖަރީރު ބްނު ޢަބްދިލްޙަމީދުގެ އަޚް، އަނަސް ބްނު ޢަބްދިލްޙަމީދާ ގުޅޭ ގޮތުން އަބޫ ޙާތަމް ރިވާކުރައްވާފައިވާ އަންނަނިވި ރިވާޔަތް ހިމެނެއެވެ. ވިދާޅުވިއެވެ. ((سمعت يحيى بن المغيرة قال: سألت جريراً…

16/08/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (8)

المَبْحَثُ الأَوَّلُ: وسائل الحكم على الراوي ފުރަތަމަ މަބްޙަޘް: ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުމުގައި ބޭނުންހިފޭ ވަސީލަތްތައް ޢަދުލުވެރިކަމާއި ضَبْطُ އާ ގުޅުވައިގެން ރާވީންގެ މައްޗަށް ޙުކުމް ނެރުއްވުމުގައި، ޖަރްޙާއި ތަޢުދީލުގެ ދާއިރާގެ އިމާމުން ބޭނުންހިއްޕަވާފައިވާ ވަސީލަތްތައް ދަތުމީ، ބާޙިޘަށް ވަރަށް މުހިއްމު ކަމެކެވެ. ފުރަތަމައަށް، އެ ޙުކުމާ ހަމައަށް ވާސިލުވުމުގެގޮތުން، އެ އިމާމުން އުފުއްލަވާފައިވާ ބުރައާއި، ބޭނުންހިއްޕެވި ކަވި މިންގަނޑުތައް ދެނެގަތުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އޭގެ ސަބަބުން، އެ ބޭފުޅުންގެ ބަސްފުޅުތަކަށާއި ޙުކުމްފުޅުތަކަށް އޮންނަ އިތުބާރާއި ޔަޤީންކަން ބޮޑުވެގެންދާނެއެވެ.…

11/08/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (7)

الفَصْلُ الأّوَّلُ: الحُكْمُ عَلَى الرَّاوِيّ ފުރަތަމަ ފަޞްލު: ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުން މި ބައިގައި ހިމެނެނީ، مَدْخَل (ފެށުން) އަކާއި ހަތަރު مَبْحَث އެކެވެ. އެއީ: المَبْحَثُ الأَوَّلُ: وسائل الحكم على الراوي (ފުރަތަމަ މަބްޙަޘް: ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުމުގައި ބޭނުންހިފޭ ވަސީލަތްތައް) المَبْحَثُ الثَّانِيّ: اختلاف حال الراوي (ދެވަނަ މަބްޙަޘް: ރާވީގެ ހާލަތާމެދު ޚިލާފުއުފެދުން) المَبْحَثُ الثَّالِثُ: مقارنة الراوي بغيره (ތިންވަނަ މަބްޙަޘް: ރާވީ އެހެން ރާވީންނާ އަޅައިބެލުން) المَبْحَثُ الرَّابِعُ: معوقات…

11/08/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (6)

އަދި اِبْنُ الصَّلاح ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. ((الكلام في الرجال جرحا وتعديلا جُوِّز صوناً للشريعة، ونفياً للخطأ والكذب عنها، وكما جاز الجرح في الشهود جاز في الرواة. ثم إن على الآخذ في ذلك أن يتقي الله تبارك وتعالى، ويتثبت، ويتوقى التساهل، كيلا يجرح سليماً، ويسم بريئاً بسمة سوء يبقى عليه الدهر عارها، ويلحق المتساهل من تساهله العقاب…

29/07/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (5)

އަދި أَبُو زَيْدُ النَّحْوِيّ ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. ((أتينا شعبة يوم مطر، فقال: ليس هذا يوم حديث، اليوم يوم غيبة، تعالوا نغتاب الكذابين))[1] {މާނައީ: [ވާރޭވެހެމުންދިޔަ ދުވަހެއްގައި އަޅުގަނޑުމެން ޝުޢުބާގެ އަރިހަށް ދިޔައީމެވެ. (ޝުޢުބާ) ވިދާޅުވިއެވެ: މިއަދު ޙަދީޘް ކިޔަވައިދިނުމެއް ނެތެވެ. މިއަދަކީ ޣީބައިގެ ދުވަހެވެ. ދޮގު ޙަދީޘް ހަދާމީހުންނަށް ޣީބަބުނުމަށް އަންނާށެވެ!]} އަދި ރާވީން ޖަރްޙުކުރުމަށް، “الغيبة في الله {ﷲ ގެ މަގުގައި ޣީބަބުނުން}” ގެ ނަން ޝުޢުބާ…

31/01/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (4)

އެ ރާވީއެއްގެ ރިވާޔަތް ޤަބޫލުކުރެވޭ ރާވީގެ ސިފަ ބަޔާންކުރެވިފައިވާ އެންމެ ޝާމިލު ބުނުންތަކުގެ ތެރޭގައި، الشَّافِعِي ގެ އަންނަނިވި ބަސްފުޅު ހިމެނެއެވެ. ((ولا تقوم الحجة بخبر الخاصة حتى يجمع أمورا، منها: أن يكون من حدّث به ثقة في دينه، معروفا بالصدق في حديثه، عاقلا لما يحدث به، عالما بما يحيل معاني الحديث من اللفظ، أو أن يكون ممن يؤدي الحديث بحروفه…

27/01/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (3)

އަދި الشَّافِعِي ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. ((كان ابن سيرين، وإبراهيم النخعي، وغير واحد من التابعين يذهبون إلى أن لا يقبلوا الحديث إلا عمن عرف وحفظ، وما رأيت أحدا من أهل العلم بالحديث يخالف هذا المذهب، وكان طاوس إذا حدثه رجل حديثا قال: إن كان حدثك حافظ ملي، وإلا فلا تحدث عنه))[1] {މާނައީ: [ޙަދީޘް ރިވާކުރި ރާވީއަކީ ކާކުކަމާއި އޭނާގެ…

03/01/2017ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (2)

އަދި މި ދެ ޝަރުޠަކީ، ސުންނަތް ނަޤްދުކުރުމުގެ އަސާސެވެ. އަދި ކިއެއްހެއްޔެވެ! އެއީ، އާންމު އުޞޫލަކުން ބަލާއިރު، އެންމެހައި ޚަބަރުތައް ނަޤުދުކުރުމުގެ ވެސް އަސާސެވެ. އެހެންކަމުން، ޚަބަރެއް ނަޤުލުކުރާމީހާއީ، ދޮގުހެދުމުން އެއްކިބާވެފައިވާ މީހަކު ކަމުގައިވެފައި، އަދި އޭނާއަށް ލިބޭ ޚަބަރުތަކަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ގެނައުމެއް ނެތި އަނެކުންނަށް ފޯރުކޮށްދެވޭފަދަ ضَبْطُ އެއް ހުރި މީހަކު ކަމުގައި ވާނަމަ، އޭނާ ގެންނަ ޚަބަރުތައް ޤަބޫލުކުރުން ވާޖިބުވާނެއެވެ. އަދި ވިސްނައި ފިކުރުހިންގައިލުމުން، ޞައްޙަ ޙަދީޘުގެ ޝަރުޠުތަކުގެ ތެރެއިން މި ދެ…

25/11/2016ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (1)

التَّمْهِيْدُ (ފެށުން) ރާވީގެ ރިވާޔަތް ޤަބޫލުކުރުމަށްޓަކައި ދެ ޝަރުޠެއް އޭނާގެ ކިބައިގައިހުރުން މުޙައްދިޘުން ޝަރުޠުކުރައްވައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ފުރަތަމަ ޝަރުޠަކީ: އެ ރާވީއަކީ ޢަދުލުވެރި ރާވީއަކުކަމުގައި ވުމެވެ. އަދި ދެވަނަ ޝަރުޠަކީ: އެ ރާވީއަކީ ضَبْطُ ހުރި ރާވީއަކުކަމުގައި ވުމެވެ. ރާވީގެ ޢަދުލުވެރިކަމާއި ضَبْطُ އާ ގުޅޭގޮތުން ހޯދާބެލުމަށް އިޞްޠިލާޙީ ގޮތުން ކިޔައިއުޅެނީ الجَرْحُ وَالتَّعْدِيْلُ އެވެ. އަލްޖަރްޙު އަކީ، ރާވީގެ ޢަދުލުވެރިކަމާއި ضَبْطُ ގައި، ނުވަތަ އެއިން ކޮންމެވެސް އެއް ކަމެއްގައި އުނިކަމެއްވާކަން ބަޔާންކުރުމެވެ. އައްތަޢުދީލު…

18/11/2016ޙަދީޘާއި އޭގެ ޢިލްމުތައް, އަލްޖަރްހު ވައްތަޢުދީލުއައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް