ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. (إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّـهِ عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ) الأعراف 194 މާނައީ: “ހަމަކަށަވަރުން، اللَّه ފިޔަވައި ތިޔަބައިމީހުން ދުޢާކޮށް އަޅުކަން ކޮށްއުޅޭ ފަރާތްތަކަކީ، ތިޔަބައިމީހުންނާ އެއްފަދަ އަޅުންތަކެކެވެ.”
އިސްލާމީ ޢަޤީދާ އުނގެނުމަކީ ކޮންމެ މުސްލިމެއްގެ މައްޗަށްވާ ވާޖިބެކެވެ. އެގޮތުން، އިސްލާމީ ޢަޤީދާގެ ޙަޤީޤަތާއި އެ ޢަޤީދާގެ މަޤްޞަދާއި، އެ ޢަޤީދާގައި ހިމެނޭ އަޞްލުތަކާއި އުޞޫލުތަށް ދަނެގަންނަން ޖެހޭނެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން މި
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މިދުނިޔެ މައްޗަށް ފޮނުއްވި ހުރިހާ ރަސޫލުންނާއި ނަބިއްޔުން ގޮވާލެއްވީ އެއްކަމަކަށެވެ. އެބޭކަލުންގެ ރިސާލަތުގެ މަޤްޞަދަކީ އެއް މަޤްޞަދެކެވެ. އެއީ އެއްކައުވަންތަ ﷲ އަށް އެކަނި އަޅުކަންކުރުމާއި އެއިލާހު ފިޔަވައި ޙައްޤުވެގެން
ތަޢާރަފު : މުޢުޖިޒާތް އައިސްފައިވަނީ ޢަރަބި ބަހުގެ ޢަޖަޒަ ނުވަތަ އަޢްޖަޒަ މި ދެ މަސްދަރުންނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ނުކުޅެދުމެވެ. މިގޮތުން މުޢުޖިޒާތުގެ ލުޣަވީ މާނައަކީ މީހާގެ ނުކުޅެދޭކަން
ޝުޢަބުލް އީމާނުގައި އަލް އިމާމުލް ބައިޙަޤީ ވިދާޅުވެފައިވާކަމަށް އަލް އިމާމް ސުޔޫޠީ ރިވާ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. މަލާއިކަތުންނަށް އީމާންވުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައަކީ އެ މަލާއިކަތުންނަކީ ޚަލްޤުކުރެވި ވުޖޫދުގައިވާ ބައެއްކަން ޤަބޫލުކުރުން ކޮންމެ މަލާއިކަތަކަށްވެސް އެމަލާއިކަތަތަކަށް
ﷲ ތަޢާލާގެ ހަޟުރަތުގައި ޢަމަލުތަކަކީ ޞާލިޙު ޢަމަލުތައް ކަމުގައި ވެގެންދާ ޝަރުތުތަކުގެ ތެރޭގައި އެ ޢަމަލީ ދެއްކުންތެރިކަމުން ސަލާމަތްވެގެންވާ ޢަމަލަކަށްވުން ލާޒިމެވެ. އަދި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލަހިވަސައްލަމްގެ ސުންނަތާއި އެއްގޮތަށް ކުރެވޭ ޢަމަލަކަށްވެސް ވާން ޖެހޭނެއެވެ.
އިސްލާމީ ޢަޤީދާއަކީ އެއަށްޓަކައި މާތް ﷲ ރަސޫލު ބޭކަލުން ފޮނުއްވައި، ފޮތްތައް ބާވައިލައްވައި، މުޅި ޚަލްޤުތަކުންގެ މައްޗަށް އެ ވާޖިބު ކުރެއްވި ޢަޤީދާއެވެ.
ސިޙުރަކީ ކުފުރެކެވެ. ބޮޑުވެގެންވާ ހަތް ފާފައިގެ ތެރެއިންވާ ފާފައެކެވެ. ސިޙުރު ހަދާމީހާ އިސްލާމް ދީނުގެ މިއްލަތުނެ ބޭރުވެގެންދެއެވެ. ސިޙުރުވެރިޔަކަށް ސިޙުރުން ކުޑަމިންވަރެއްވެސް ﷲ ތަޢާލާއަށް ޝިރުކު ކުރުމަކާއިނުލާ ނެހެދޭނެއެވެ. ސިޙުރުގައި އަޅާ ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅަކީ ކުފުރުގައި އަޅާ ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅެވެ.
މި ޙަދީޘުގައި މިވާ ތިން މީހުންވެސް ބިމުގައި ދާމާގެންގޮސް މޫނުވަތަށް ނަރަކަޔަށް އެއްލާލެވުނީ އެބައިމީހުން އެބައިމީހުންގެ ޢަމަލުގައި އިޚްލާޞްތެރު ނުވުމުންނެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުން ކުރި ޢަމަލު ތަކަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ وجه ފުޅަށް (1) އެދި އެކަންތައް ކޮށްފިކަމުގައި ވަނީނަމަ ގިނަގުނަ ސަވާބާއި ދަރުމަ ދެއްވާ ކަންކަމެވެ.
މިއީ ދީނުގެ ފެށުމާއި ދީނުގެ ނިމުން ވެސްމެވެ. އަދި ދީނުގެ ބޭރުފުށާއި އެތެރެފުށަކީވެސް މިއީއެވެ. އަދި މިއީ ރަސޫލުބޭކަލުންގެ އެންމެ ފުރަތަމަ އަދި އެންމެފަހުގެ ދަޢުވަތުވެސްމެވެ. އަދި لا إله إلا الله ގެ މާނައަކީވެސް މިއީއެވެ.
މިބައިމީހުންގެ އެންމެ ބޮޑު ލަނޑުދަނޑިޔަކީ، މުޅި ދުނިޔޭގެ ވެރިކަން، ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި މިބައިމީހުން އުފައްދާފައިވާ ‘އިޒްރޭލު’ ގެ ބާރުގެ ދަށަށްގެނައުމެވެ.
ޢަބްދުﷲ ބުން ސަލާމް، ރަސޫލާއަށް ދެންނެވިއެވެ. “އޭ ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ! ޔަހޫދީންނަކީ ދޮގުހަދާ ބައެކެވެ. ތިމަން އިސްލާމްވުމުގެ ޚަބަރު އެބައިމީހުން ދިނުމުގެ ކުރިން ތިމަންނައާ ބެހޭގޮތުން އެބައިމީހުންނާ ސުވާލުކުރައްވާށެވެ.”
ޔަހޫދީން، މިބައިމީހުންގެ ޙައްޤު ދީން ބަދަލުކޮށް، އެދީނުގެ ތެރެއަށް ތަފާތު އެތައްކަމެއް ގެނެސްގަތެވެ. މިގޮތުން އަންނަނިވި ކަންތައްތައް މިބައިމީހުންގެ ޢަޤީދާގައި ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ.
އީމާންކަން ބަލިކަށިވަމުންދާކަމުގެ އިހްސާސްނުކުރެވެނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ފަހެ ކާކަށް ހެއްޔެވެ ؟ ޣާފިލުކަމުގެ ސަބަބުން ބަލިކަށިވެފައިވާ އީމާންކަމަށް ރޯޝަނީކަން ގެންނަން ބޭނުންވާ މީހަކަށް އޮތް އެންމެ މޮޅު ފަރުވާއަކީ ﷲ މަތިން ހަނދުމަކުރުމެވެ. ގިނަގިނައިން
ﷲ ތަޢާލާ އަޅުގަނޑުމެން ދުނިޔޭގައި ލައްވާފައި މިވަނީ އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަކޮށް ހަމައެކަނި އެއިލާހުގެ ހަޞްރަތުން ޘަވާބާއި ދަރުމައަށް އެދިގެން އެއިލާހަށް އަޅުކަންތައް އަދާ ކުރުމަށްމަށްޓަކައެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެތެރެއިން އެއްވެސް މީހަކީ އެމީހެއްގެ އަމަލުތައް ޤިޔާމަތްދުވަހުން ބާތިލުވެ ބޭކާރުވެގެން ދާން އެދޭނެމީހެއްނޫނެވެ
ބަހުގެ ގޮތުން ތައުޙީދު މި ބަހަކީ (ވައްޙަދަ، ޔުވައްޙިދު) މި ފިޢުލުގެ މަސްދަރެވެ. އެހެންކަމުން ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙުދާނިއްޔަތުކަމަށް އީމާންވާ ނުވަތަ އެއްކައުވަންތަކުރާ މީހާއަކީ މުވައްޙިދެކެވެ. އަދި މުޝްރިކުން ﷲ ތަޢާލާގެ ޒާތުފުޅާއި ސިފަފުޅުތަކުގައި
ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. (إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّـهِ عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ) الأعراف 194 މާނައީ: “ހަމަކަށަވަރުން، اللَّه ފިޔަވައި ތިޔަބައިމީހުން ދުޢާކޮށް އަޅުކަން ކޮށްއުޅޭ ފަރާތްތަކަކީ، ތިޔަބައިމީހުންނާ އެއްފަދަ އަޅުންތަކެކެވެ.”
އިސްލާމީ ޢަޤީދާ އުނގެނުމަކީ ކޮންމެ މުސްލިމެއްގެ މައްޗަށްވާ ވާޖިބެކެވެ. އެގޮތުން، އިސްލާމީ ޢަޤީދާގެ ޙަޤީޤަތާއި އެ ޢަޤީދާގެ މަޤްޞަދާއި، އެ ޢަޤީދާގައި ހިމެނޭ އަޞްލުތަކާއި އުޞޫލުތަށް ދަނެގަންނަން ޖެހޭނެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން މި
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މިދުނިޔެ މައްޗަށް ފޮނުއްވި ހުރިހާ ރަސޫލުންނާއި ނަބިއްޔުން ގޮވާލެއްވީ އެއްކަމަކަށެވެ. އެބޭކަލުންގެ ރިސާލަތުގެ މަޤްޞަދަކީ އެއް މަޤްޞަދެކެވެ. އެއީ އެއްކައުވަންތަ ﷲ އަށް އެކަނި އަޅުކަންކުރުމާއި އެއިލާހު ފިޔަވައި ޙައްޤުވެގެން
ތަޢާރަފު : މުޢުޖިޒާތް އައިސްފައިވަނީ ޢަރަބި ބަހުގެ ޢަޖަޒަ ނުވަތަ އަޢްޖަޒަ މި ދެ މަސްދަރުންނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ނުކުޅެދުމެވެ. މިގޮތުން މުޢުޖިޒާތުގެ ލުޣަވީ މާނައަކީ މީހާގެ ނުކުޅެދޭކަން
ޝުޢަބުލް އީމާނުގައި އަލް އިމާމުލް ބައިޙަޤީ ވިދާޅުވެފައިވާކަމަށް އަލް އިމާމް ސުޔޫޠީ ރިވާ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. މަލާއިކަތުންނަށް އީމާންވުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައަކީ އެ މަލާއިކަތުންނަކީ ޚަލްޤުކުރެވި ވުޖޫދުގައިވާ ބައެއްކަން ޤަބޫލުކުރުން ކޮންމެ މަލާއިކަތަކަށްވެސް އެމަލާއިކަތަތަކަށް
ﷲ ތަޢާލާގެ ހަޟުރަތުގައި ޢަމަލުތަކަކީ ޞާލިޙު ޢަމަލުތައް ކަމުގައި ވެގެންދާ ޝަރުތުތަކުގެ ތެރޭގައި އެ ޢަމަލީ ދެއްކުންތެރިކަމުން ސަލާމަތްވެގެންވާ ޢަމަލަކަށްވުން ލާޒިމެވެ. އަދި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލަހިވަސައްލަމްގެ ސުންނަތާއި އެއްގޮތަށް ކުރެވޭ ޢަމަލަކަށްވެސް ވާން ޖެހޭނެއެވެ.
އިސްލާމީ ޢަޤީދާއަކީ އެއަށްޓަކައި މާތް ﷲ ރަސޫލު ބޭކަލުން ފޮނުއްވައި، ފޮތްތައް ބާވައިލައްވައި، މުޅި ޚަލްޤުތަކުންގެ މައްޗަށް އެ ވާޖިބު ކުރެއްވި ޢަޤީދާއެވެ.
ސިޙުރަކީ ކުފުރެކެވެ. ބޮޑުވެގެންވާ ހަތް ފާފައިގެ ތެރެއިންވާ ފާފައެކެވެ. ސިޙުރު ހަދާމީހާ އިސްލާމް ދީނުގެ މިއްލަތުނެ ބޭރުވެގެންދެއެވެ. ސިޙުރުވެރިޔަކަށް ސިޙުރުން ކުޑަމިންވަރެއްވެސް ﷲ ތަޢާލާއަށް ޝިރުކު ކުރުމަކާއިނުލާ ނެހެދޭނެއެވެ. ސިޙުރުގައި އަޅާ ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅަކީ ކުފުރުގައި އަޅާ ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅެވެ.
މި ޙަދީޘުގައި މިވާ ތިން މީހުންވެސް ބިމުގައި ދާމާގެންގޮސް މޫނުވަތަށް ނަރަކަޔަށް އެއްލާލެވުނީ އެބައިމީހުން އެބައިމީހުންގެ ޢަމަލުގައި އިޚްލާޞްތެރު ނުވުމުންނެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުން ކުރި ޢަމަލު ތަކަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ وجه ފުޅަށް (1) އެދި އެކަންތައް ކޮށްފިކަމުގައި ވަނީނަމަ ގިނަގުނަ ސަވާބާއި ދަރުމަ ދެއްވާ ކަންކަމެވެ.
މިއީ ދީނުގެ ފެށުމާއި ދީނުގެ ނިމުން ވެސްމެވެ. އަދި ދީނުގެ ބޭރުފުށާއި އެތެރެފުށަކީވެސް މިއީއެވެ. އަދި މިއީ ރަސޫލުބޭކަލުންގެ އެންމެ ފުރަތަމަ އަދި އެންމެފަހުގެ ދަޢުވަތުވެސްމެވެ. އަދި لا إله إلا الله ގެ މާނައަކީވެސް މިއީއެވެ.
މިބައިމީހުންގެ އެންމެ ބޮޑު ލަނޑުދަނޑިޔަކީ، މުޅި ދުނިޔޭގެ ވެރިކަން، ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި މިބައިމީހުން އުފައްދާފައިވާ ‘އިޒްރޭލު’ ގެ ބާރުގެ ދަށަށްގެނައުމެވެ.
ޢަބްދުﷲ ބުން ސަލާމް، ރަސޫލާއަށް ދެންނެވިއެވެ. “އޭ ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ! ޔަހޫދީންނަކީ ދޮގުހަދާ ބައެކެވެ. ތިމަން އިސްލާމްވުމުގެ ޚަބަރު އެބައިމީހުން ދިނުމުގެ ކުރިން ތިމަންނައާ ބެހޭގޮތުން އެބައިމީހުންނާ ސުވާލުކުރައްވާށެވެ.”
ޔަހޫދީން، މިބައިމީހުންގެ ޙައްޤު ދީން ބަދަލުކޮށް، އެދީނުގެ ތެރެއަށް ތަފާތު އެތައްކަމެއް ގެނެސްގަތެވެ. މިގޮތުން އަންނަނިވި ކަންތައްތައް މިބައިމީހުންގެ ޢަޤީދާގައި ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ.
އީމާންކަން ބަލިކަށިވަމުންދާކަމުގެ އިހްސާސްނުކުރެވެނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ފަހެ ކާކަށް ހެއްޔެވެ ؟ ޣާފިލުކަމުގެ ސަބަބުން ބަލިކަށިވެފައިވާ އީމާންކަމަށް ރޯޝަނީކަން ގެންނަން ބޭނުންވާ މީހަކަށް އޮތް އެންމެ މޮޅު ފަރުވާއަކީ ﷲ މަތިން ހަނދުމަކުރުމެވެ. ގިނަގިނައިން
ﷲ ތަޢާލާ އަޅުގަނޑުމެން ދުނިޔޭގައި ލައްވާފައި މިވަނީ އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަކޮށް ހަމައެކަނި އެއިލާހުގެ ހަޞްރަތުން ޘަވާބާއި ދަރުމައަށް އެދިގެން އެއިލާހަށް އަޅުކަންތައް އަދާ ކުރުމަށްމަށްޓަކައެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެތެރެއިން އެއްވެސް މީހަކީ އެމީހެއްގެ އަމަލުތައް ޤިޔާމަތްދުވަހުން ބާތިލުވެ ބޭކާރުވެގެން ދާން އެދޭނެމީހެއްނޫނެވެ
ބަހުގެ ގޮތުން ތައުޙީދު މި ބަހަކީ (ވައްޙަދަ، ޔުވައްޙިދު) މި ފިޢުލުގެ މަސްދަރެވެ. އެހެންކަމުން ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙުދާނިއްޔަތުކަމަށް އީމާންވާ ނުވަތަ އެއްކައުވަންތަކުރާ މީހާއަކީ މުވައްޙިދެކެވެ. އަދި މުޝްރިކުން ﷲ ތަޢާލާގެ ޒާތުފުޅާއި ސިފަފުޅުތަކުގައި
