ވަޞިއްޔަތް
ކަމަކަށް ވަޞިއްޔަތްކުރުމަށް ބޭނުންވެފައިވާކަމެއް، އެމީހާ ލިޔެފައި ވަޞިއްޔަތްނުކޮށް ދެރޭ ހޭދަކުރުމަކީ މުސްލިމަކަށް ޙައްޤުވެގެންވާކަމެއްނޫނެވެ.
ކަމަކަށް ވަޞިއްޔަތްކުރުމަށް ބޭނުންވެފައިވާކަމެއް، އެމީހާ ލިޔެފައި ވަޞިއްޔަތްނުކޮށް ދެރޭ ހޭދަކުރުމަކީ މުސްލިމަކަށް ޙައްޤުވެގެންވާކަމެއްނޫނެވެ.
މީހަކު ﷲ އަށްޓަކައި، 40 ދުވަސް ވަންދެންނަމާދުގެ ޖަމާޢަތުގެ ފުރަތަމަ ތަކުބީރާއެކު ބައިވެރިވެއްޖެނަމަ އޭނާ ދެކަމަކުން ދުރުވެގެން ވާކަމަށް ލިޔުއްވޭނެއެވެ. (އެއީ) ނަރަކައިން ދުރުވެގެން ވާކަމާއި މުނާފިޤު ކަމުން ދުރުވެގެން ވާކަމެވެ.
މާތް ﷲ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ﴿وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الأكْبَر﴾ (التوبة :3)މާނައީ: “އަދި މިއީ ބޮޑުވެގެންވާ ޙައްޖުގެ ދުވަހު، ﷲ އާއި،
އަޅުގަނޑުމެން ގުނަމުން މިގެންދަނީ ﷲ ތަޢާލާ ޙުރުމަތްތެރި ކުރެއްވި މައްސަރުތަކުގެ ތެރިން މައްސަރެކެވެ.
އެނގިވަޑައިގަންނަވާނޭ ފަދައިން އަޅުގަނޑުމެން ގުނަމުން މިދަނީ ވަރަށްވެސް މަތިވެރި ދުވަސްތަކެވެ.
الحمد لله، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله و صحبه ފެށުމުގެ ކުރިން ދުނިޔޭގެ އެދުވަސްތަކެއްގެ މައްޗަށް އިރުއަރާ އެންމެ މާތް ދުވަސްތައް އަޅުގަނޑުމެންނާއި މިއަދު ބައްދަލުކޮށްފިއެވެ. އެއީ
ޣީބައަކީ ބޮޑު ފާފައެކެވެ. އެއީ މުސްލިމުން ދުރުހެލިވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. މުޖްތަމަޢުތަކުގެ ތެރޭގައި ފެތުރިފައިވާ އިޖްތިމާޢީ ބައްޔެވެ. އެތައްބަޔަކު އެބަލީގެ ޝިކާރައަކަށްވެފައިވާ، އެތައް ފިތުނަތަކަކަށް މަގުފަހިވާ މުޖްތަމަޢުގެ އިޖްތިމާޢީ ފޭރާން ވީދާ ކުދިކުދިކޮށްލާ ބައްޔެކެވެ. ޢިލްމުވެރިން
މިބަސްފުޅުގެ މާނައަކީ ހަމަކަށަވަރުން ޙައްޖުކުރާއިރު ޢަރަފާތުބިމުގައި މަޑުކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭކަމެއްކަމެވެ. ފަހެ ޢަރަފާތުބިމަށް ނުދެއްވިއްޖެމީހާއަށް ޙައްޖުފާއިތުވެއްޖެއެވެ.
ހައްޖަށް ނުވަތަ ޢުމްރާއަށް ޢިޙްރާމް އަޅައިގެންތިބި ބޭފުޅުންނަށް، އިޙްރާމްހެދުން[ބާލާ] އެހެން އިޙްރާމް ހެދުމަކަށް ބަދަލުކުރެވިދާނެއެވެ.
1. ތަޙްނީކް ކުރުން: ތަޙްނީކްކުރުމަކީ ކަދުރުކޮޅެއް ޗިސްކޮށްލުމަށްފަހު އޭގެ ދިޔަ ކުއްޖާގެ ތަލީގައި ކާއްތާލުމެވެ. ނުވަތަ ކުއްޖާއަށް އޭގެ ރަހަ ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ. ކަދުރު ނުލިބުނު ނަމަ މާމުއި ފަދަ ކޮންމެވެސް ފޮނިއެއްޗަކުންނެވެ. މިއީ މުސްތަޙައްބުކަމެކެވެ.
ހެނދުނާއި ހަވީރު ކިޔުމަށް ގިނަ ޛިކުރުތަކެއް ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلمގެ ސުންނަތުން ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މިޛިކުރުތައް ކިޔުމަށް އެންމެ އެދެވިގެންވާ ވަޤުތަކީ ކޮބައިތޯ ޢިލްމުވެރިންވަނީ ބަހުޘްކުރައްވާފައެވެ.
“الإِيْلَاءُ” މިބަސް ނެގިފައި ވަނީ الأَلِيَّةُ އިންނެވެ. މީގެ މާނައަކީ ހުވާ ކުރުމެވެ.
އެކަމެއްގެ ޙަރާމް ކަމުގެ މައްޗަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އެއްބަސްވެލައްވާ އެއްކަމަކީ ލަވަޔާއި މިއުޒިކެވެ.
[ޢާންމުކޮށްލާ ހެދުން މުޙްރިމުން] ނުލުމުގެ ޙިކުމަތަކީ އިންސާނާ އޭނާގެ رَبّއަށް އެތެރެފުށުންނާއި ބޭރުފުށުން މަޑުމޮޅިވެއުޅުން ފުރިހަމަވުމުގެ ގޮތުންނެވެ.
ބައެއްމީހުން [އެބަހީ: ފިރިހެނުން] އިޙްރާމްހެދުން ހިފެހެއްޓުމުގެ ގޮތުން ޕިން ނުވަތަ ދަތި ޖަހައެވެ.
ސެންޓުވަސްދުވާ ޓިޝޫގައި (ސެންޓުގެ)ތެތްކަންވާނަމަ، އަދި އަތުގައި ހޭކޭފަދަ ތެތްކަމެއް ހުންނަ މީރުވަސްދުވާ އެއްޗެއްވާނަމަ ފަހެ މުޙްރިމުންނަށް(1) އެ ބޭނުންކުރުން ހުއްދަވެގެންނުވެއެވެ.
ކަމަކަށް ވަޞިއްޔަތްކުރުމަށް ބޭނުންވެފައިވާކަމެއް، އެމީހާ ލިޔެފައި ވަޞިއްޔަތްނުކޮށް ދެރޭ ހޭދަކުރުމަކީ މުސްލިމަކަށް ޙައްޤުވެގެންވާކަމެއްނޫނެވެ.
މީހަކު ﷲ އަށްޓަކައި، 40 ދުވަސް ވަންދެންނަމާދުގެ ޖަމާޢަތުގެ ފުރަތަމަ ތަކުބީރާއެކު ބައިވެރިވެއްޖެނަމަ އޭނާ ދެކަމަކުން ދުރުވެގެން ވާކަމަށް ލިޔުއްވޭނެއެވެ. (އެއީ) ނަރަކައިން ދުރުވެގެން ވާކަމާއި މުނާފިޤު ކަމުން ދުރުވެގެން ވާކަމެވެ.
މާތް ﷲ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ﴿وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الأكْبَر﴾ (التوبة :3)މާނައީ: “އަދި މިއީ ބޮޑުވެގެންވާ ޙައްޖުގެ ދުވަހު، ﷲ އާއި،
އަޅުގަނޑުމެން ގުނަމުން މިގެންދަނީ ﷲ ތަޢާލާ ޙުރުމަތްތެރި ކުރެއްވި މައްސަރުތަކުގެ ތެރިން މައްސަރެކެވެ.
އެނގިވަޑައިގަންނަވާނޭ ފަދައިން އަޅުގަނޑުމެން ގުނަމުން މިދަނީ ވަރަށްވެސް މަތިވެރި ދުވަސްތަކެވެ.
الحمد لله، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله و صحبه ފެށުމުގެ ކުރިން ދުނިޔޭގެ އެދުވަސްތަކެއްގެ މައްޗަށް އިރުއަރާ އެންމެ މާތް ދުވަސްތައް އަޅުގަނޑުމެންނާއި މިއަދު ބައްދަލުކޮށްފިއެވެ. އެއީ
ޣީބައަކީ ބޮޑު ފާފައެކެވެ. އެއީ މުސްލިމުން ދުރުހެލިވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. މުޖްތަމަޢުތަކުގެ ތެރޭގައި ފެތުރިފައިވާ އިޖްތިމާޢީ ބައްޔެވެ. އެތައްބަޔަކު އެބަލީގެ ޝިކާރައަކަށްވެފައިވާ، އެތައް ފިތުނަތަކަކަށް މަގުފަހިވާ މުޖްތަމަޢުގެ އިޖްތިމާޢީ ފޭރާން ވީދާ ކުދިކުދިކޮށްލާ ބައްޔެކެވެ. ޢިލްމުވެރިން
މިބަސްފުޅުގެ މާނައަކީ ހަމަކަށަވަރުން ޙައްޖުކުރާއިރު ޢަރަފާތުބިމުގައި މަޑުކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭކަމެއްކަމެވެ. ފަހެ ޢަރަފާތުބިމަށް ނުދެއްވިއްޖެމީހާއަށް ޙައްޖުފާއިތުވެއްޖެއެވެ.
ހައްޖަށް ނުވަތަ ޢުމްރާއަށް ޢިޙްރާމް އަޅައިގެންތިބި ބޭފުޅުންނަށް، އިޙްރާމްހެދުން[ބާލާ] އެހެން އިޙްރާމް ހެދުމަކަށް ބަދަލުކުރެވިދާނެއެވެ.
1. ތަޙްނީކް ކުރުން: ތަޙްނީކްކުރުމަކީ ކަދުރުކޮޅެއް ޗިސްކޮށްލުމަށްފަހު އޭގެ ދިޔަ ކުއްޖާގެ ތަލީގައި ކާއްތާލުމެވެ. ނުވަތަ ކުއްޖާއަށް އޭގެ ރަހަ ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ. ކަދުރު ނުލިބުނު ނަމަ މާމުއި ފަދަ ކޮންމެވެސް ފޮނިއެއްޗަކުންނެވެ. މިއީ މުސްތަޙައްބުކަމެކެވެ.
ހެނދުނާއި ހަވީރު ކިޔުމަށް ގިނަ ޛިކުރުތަކެއް ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلمގެ ސުންނަތުން ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މިޛިކުރުތައް ކިޔުމަށް އެންމެ އެދެވިގެންވާ ވަޤުތަކީ ކޮބައިތޯ ޢިލްމުވެރިންވަނީ ބަހުޘްކުރައްވާފައެވެ.
“الإِيْلَاءُ” މިބަސް ނެގިފައި ވަނީ الأَلِيَّةُ އިންނެވެ. މީގެ މާނައަކީ ހުވާ ކުރުމެވެ.
އެކަމެއްގެ ޙަރާމް ކަމުގެ މައްޗަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އެއްބަސްވެލައްވާ އެއްކަމަކީ ލަވަޔާއި މިއުޒިކެވެ.
[ޢާންމުކޮށްލާ ހެދުން މުޙްރިމުން] ނުލުމުގެ ޙިކުމަތަކީ އިންސާނާ އޭނާގެ رَبّއަށް އެތެރެފުށުންނާއި ބޭރުފުށުން މަޑުމޮޅިވެއުޅުން ފުރިހަމަވުމުގެ ގޮތުންނެވެ.
ބައެއްމީހުން [އެބަހީ: ފިރިހެނުން] އިޙްރާމްހެދުން ހިފެހެއްޓުމުގެ ގޮތުން ޕިން ނުވަތަ ދަތި ޖަހައެވެ.
ސެންޓުވަސްދުވާ ޓިޝޫގައި (ސެންޓުގެ)ތެތްކަންވާނަމަ، އަދި އަތުގައި ހޭކޭފަދަ ތެތްކަމެއް ހުންނަ މީރުވަސްދުވާ އެއްޗެއްވާނަމަ ފަހެ މުޙްރިމުންނަށް(1) އެ ބޭނުންކުރުން ހުއްދަވެގެންނުވެއެވެ.