![](https://dhisalafiyyah.net/wp-content/uploads/2014/08/imam-shafii.jpg)
އަލްއިމާމު އައްޝާފިޢީ (محمد بن إدريس الشافعي) – 8
ސުންނަތަށް ތަބަޢަވުން
ސުންނަތަށް ތަބަޢަވުން
ޝާފިޢީގެފާނުގެ ލިޔުއްވާފައިވާ ފޮތްތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. ޝާފިޢީގެފާނު ސަތޭކަ ސާޅީހަށްވުރެ ގިނަފޮތް އުޞޫލާއި ފުރޫޢުގައި ލިޔުއްވާފައިވާކަމަށް ބައިހަޤީ އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތެއްކަމުގައިވާ އަލްމަނާޤިބުގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.
ޝާފިޢީގެފާނުގެ އުސްތާޛުންނާއި ދަރިވަރުން:-رحمهم الله-
ކޮންމެއަކަސް އިމާމް ޝާފިޢީ رحمه الله އަކީ، ސުންނަތް ޖަމާޢަތުގެ ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އެކަލޭގެފާނަކީ ޢިލްމުގައި އަރާހުންނެވި ބޭކަލެއްކަމަށް އެއްބަސްވެލައްވާފައިވާ ބޭކަލެކެވެ.
ޝާފިޢީގެފާނަކީ އެކަލޭގެފާނު ތުއްޕުޅު އިރުގައި ބައްޕަ ނިޔާވެފައިވާ ޔަތީމުބޭފުޅެކެވެ.
“ޝާފިޢީގެފާނުގެ މޫނަށްވުރެ އުޖާލާ މޫނެއް ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެކިވަޑައިނުގަންނަވަމެވެ. ފަހަރެއްގައި މުށަކުން ހިއްޕަވާ ތުނބުޅި ކޮށްޓަވާކަމުގައި ވެދާނެއެވެ. އަދި މުށަކަށްވުރެ އިތުރަށް ތުނބުޅިފުޅު ދިގުނުކުރައްވައެވެ.”
އިމާމު ޝާފިޢީގެފާނު އުފަންވެވަޑައިގަތީ އިމާމު އަބޫހަނީފާ ދުނިޔެ ދޫކުރެއްވި އަހަރުގައެވެ.
ޝާފިޢީގެފާނަކީ ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ބޮޑުބޭބެފުޅުގެ ދަރިކޮޅުގެ ބޭކަލެކެވެ.
މަސްޖިދުލް އަޤްޞާއަކީ ބަރަކާތްތެރިވެގެންވާ ތަނެކެވެ. އަދި އެއީ މުސްލިމުންގެ ދެޤިބުލައިންކުރެ ފުރަތަމަ ޤިބުލައެވެ. އަދި ދަތުރުހަދައިގެން އެމިސްކިތްތަކަށް ދިޔުމަށް ބާރުއެޅިފައިވާ ތިން މިސްކިތުގެ ތެރެއިން އެއްމިސްކިތެވެ.
މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ. قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ وَالِدِهِ وَوَلَدِهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ(متفق
الحمدلله. والصلاة والسلام على نبينا وقدوتنا محمد وآله وصحبه أجمعين، وبعد. އަބޫ އައްޔޫބުލް އަންޞާރީ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުމަސްދުވަހުގެ ރާސްތާއެއްގެ ދިގު ދަތުރެއްކުރައްވާފައި ޢުޤުބާ ބިން ޢާމިރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު މިސްރުގެ ގަވަރުނަރުކަމުގައި ހުންނަވަނިކޮށް (މަދީނާއިން)ވަޑައިގަތެވެ. އަދި ދެންނެވިއެވެ. މާތްނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަަމަގެ ކިބައިން
އޭ ﷲ ގެ މުއުމިނު އަޅާއެވެ. މި މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ކިޔަމަންތެރިވާ، ތަބާވާ މީހުންގެ ތެރެއިން ވާށެވެ. ކާފިރުންނަށް ވާގިވެރިނުވާށެވެ. އަދި ކިއެއްތަ ކާފިރުންނީ ޢާލަމްތަކުގެ ވެރި ﷲ އެބަޔަކުދެކެ
އަދި ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. يَا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيرًا مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتابِ وَيَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ
ﷲ ތަޢާލާ އެކަލޭގެފާނު ފޮނުއްވާފައިވަނީ ޖިންނީންނާއި އިންސީންގެ ގާތަށެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ރިސާލަތަކީ ޢާއްމު ރިސާލަތެކެވެ. އެކަލޭގެފާނަށްފަހުގައި އައު ނަބިއްޔަކު ނުވެއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّـهِ
މުސްލިމަކު ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް އެއްޗިހި ކިޔައިފިނަމަ އެމީހާ މުރުތައްދުވެއްޖެއެވެ. އަދި އަހަރެމެންގެ ކައިރީގައި (އެބަހީ ޙަންބަލީ މަޒުހަބުގައި) އެމީހާއަށް ތައުބާއެއް ނުވެއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿قُلْ أَبِاللَّهِ وَآيَاتِهِ
އަހަރެމެން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަދެކެ ތެދުވެރި ލޯބިވާނަމަ އެކަލޭގެފާނަށް ނަޞްރުދޭނެއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނަށް ޤަދަރުކޮށް އިޙްތިރާމުކުރާނެއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِداً وَمُبَشِّراً وَنَذِيراً (8) لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ
ސުންނަތަށް ތަބަޢަވުން
ޝާފިޢީގެފާނުގެ ލިޔުއްވާފައިވާ ފޮތްތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. ޝާފިޢީގެފާނު ސަތޭކަ ސާޅީހަށްވުރެ ގިނަފޮތް އުޞޫލާއި ފުރޫޢުގައި ލިޔުއްވާފައިވާކަމަށް ބައިހަޤީ އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތެއްކަމުގައިވާ އަލްމަނާޤިބުގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.
ޝާފިޢީގެފާނުގެ އުސްތާޛުންނާއި ދަރިވަރުން:-رحمهم الله-
ކޮންމެއަކަސް އިމާމް ޝާފިޢީ رحمه الله އަކީ، ސުންނަތް ޖަމާޢަތުގެ ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އެކަލޭގެފާނަކީ ޢިލްމުގައި އަރާހުންނެވި ބޭކަލެއްކަމަށް އެއްބަސްވެލައްވާފައިވާ ބޭކަލެކެވެ.
ޝާފިޢީގެފާނަކީ އެކަލޭގެފާނު ތުއްޕުޅު އިރުގައި ބައްޕަ ނިޔާވެފައިވާ ޔަތީމުބޭފުޅެކެވެ.
“ޝާފިޢީގެފާނުގެ މޫނަށްވުރެ އުޖާލާ މޫނެއް ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެކިވަޑައިނުގަންނަވަމެވެ. ފަހަރެއްގައި މުށަކުން ހިއްޕަވާ ތުނބުޅި ކޮށްޓަވާކަމުގައި ވެދާނެއެވެ. އަދި މުށަކަށްވުރެ އިތުރަށް ތުނބުޅިފުޅު ދިގުނުކުރައްވައެވެ.”
އިމާމު ޝާފިޢީގެފާނު އުފަންވެވަޑައިގަތީ އިމާމު އަބޫހަނީފާ ދުނިޔެ ދޫކުރެއްވި އަހަރުގައެވެ.
ޝާފިޢީގެފާނަކީ ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ބޮޑުބޭބެފުޅުގެ ދަރިކޮޅުގެ ބޭކަލެކެވެ.
މަސްޖިދުލް އަޤްޞާއަކީ ބަރަކާތްތެރިވެގެންވާ ތަނެކެވެ. އަދި އެއީ މުސްލިމުންގެ ދެޤިބުލައިންކުރެ ފުރަތަމަ ޤިބުލައެވެ. އަދި ދަތުރުހަދައިގެން އެމިސްކިތްތަކަށް ދިޔުމަށް ބާރުއެޅިފައިވާ ތިން މިސްކިތުގެ ތެރެއިން އެއްމިސްކިތެވެ.
މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ. قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ وَالِدِهِ وَوَلَدِهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ(متفق
الحمدلله. والصلاة والسلام على نبينا وقدوتنا محمد وآله وصحبه أجمعين، وبعد. އަބޫ އައްޔޫބުލް އަންޞާރީ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުމަސްދުވަހުގެ ރާސްތާއެއްގެ ދިގު ދަތުރެއްކުރައްވާފައި ޢުޤުބާ ބިން ޢާމިރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު މިސްރުގެ ގަވަރުނަރުކަމުގައި ހުންނަވަނިކޮށް (މަދީނާއިން)ވަޑައިގަތެވެ. އަދި ދެންނެވިއެވެ. މާތްނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަަމަގެ ކިބައިން
އޭ ﷲ ގެ މުއުމިނު އަޅާއެވެ. މި މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ކިޔަމަންތެރިވާ، ތަބާވާ މީހުންގެ ތެރެއިން ވާށެވެ. ކާފިރުންނަށް ވާގިވެރިނުވާށެވެ. އަދި ކިއެއްތަ ކާފިރުންނީ ޢާލަމްތަކުގެ ވެރި ﷲ އެބަޔަކުދެކެ
އަދި ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. يَا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيرًا مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتابِ وَيَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ
ﷲ ތަޢާލާ އެކަލޭގެފާނު ފޮނުއްވާފައިވަނީ ޖިންނީންނާއި އިންސީންގެ ގާތަށެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ރިސާލަތަކީ ޢާއްމު ރިސާލަތެކެވެ. އެކަލޭގެފާނަށްފަހުގައި އައު ނަބިއްޔަކު ނުވެއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّـهِ
މުސްލިމަކު ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް އެއްޗިހި ކިޔައިފިނަމަ އެމީހާ މުރުތައްދުވެއްޖެއެވެ. އަދި އަހަރެމެންގެ ކައިރީގައި (އެބަހީ ޙަންބަލީ މަޒުހަބުގައި) އެމީހާއަށް ތައުބާއެއް ނުވެއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿قُلْ أَبِاللَّهِ وَآيَاتِهِ
އަހަރެމެން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަދެކެ ތެދުވެރި ލޯބިވާނަމަ އެކަލޭގެފާނަށް ނަޞްރުދޭނެއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނަށް ޤަދަރުކޮށް އިޙްތިރާމުކުރާނެއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِداً وَمُبَشِّراً وَنَذِيراً (8) لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ