ފަތުވާ: ދަރަންޏެއް އޮތް މީހަކަށް ޙައްޖުކުރެވިދާނެ ހެއްޔެވެ؟
ޙައްޖު އަދާކުރުމަށްވުރެ ދަރަނި އަދާކުރުމުގެ މުހިންމުކަން ބޮޑެވެ. ޙައްޖުކުރުމަށް ހޭދަކޮށްލާ ރިޔާލަކޮޅުވެސް ދަރަނިއަދާކުރުމަށް ހޭދަކުރުން މާ ހެޔޮކަންބޮޑެވެ.
ޙައްޖު އަދާކުރުމަށްވުރެ ދަރަނި އަދާކުރުމުގެ މުހިންމުކަން ބޮޑެވެ. ޙައްޖުކުރުމަށް ހޭދަކޮށްލާ ރިޔާލަކޮޅުވެސް ދަރަނިއަދާކުރުމަށް ހޭދަކުރުން މާ ހެޔޮކަންބޮޑެވެ.
ޝައިޚް އިބްނު ޢުޘައިމީންއާ ސުވާލު ކުރެވުނެވެ. އެކި ޤައުމުތަކުގައި ހަނދުއެރުމުގައި ތަފާތުވުމުން ޢަރަފާތް ދުވަސް ތަފާތުވެއްޖެނަމަ އެދުވަހުގެ ރޯދަ ހިފާނީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ؟ އަހަރެމެންގެ ޤައުމާއި އެއްގޮތަށް ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ ދެޙަރަމަށް (އެބަހީ: މައްކާއާއި މަދީނާއަށް) ތަބާވާނީ ހެއްޔެވެ؟
ހަދްޔުގެ ގޮތުގައި ކަތިލާ ޖަނަވާރަކީ ވަކި ޢުމުރެއްގެ އެއްޗަކަށް ވާންޖެހޭ ހެއްޔެވެ؟ އަދި ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ (فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ) [البقرة 196] މިއާޔަތުގެ މާނައަކީ ކޮބާ ހެއްޔެވެ؟ الحمد لله ޝަރުޢީ
ޢުމްރާގެ ޝަރުޠުތައް، ރުކުންތައް، ވާޖިބުތައް އަދި ސުންނަތްތައް
ޙައްޖާއި ޢުމްރާގެ މާތްކަން ބަޔާންކުރައްވާ ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްތަކެއްވެއެވެ.
ޞަފާއާއި މަރުވާއާދެމެދު ސަޢުޔުކުރިއިރު އަޅުގަނޑުހީކުރީ އެއްބުރަކީ ޞަފާއިން ފަށައިގެން އަނެއްކާވެސް ޞަފާއަށް އާދެވުންކަމުގައެވެ. އެހެންވީމާ، ދެން އަޅުގަނޑު ޢަމަލުކުރަން ޖެހޭނީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ؟ ތިބާއަށް ތިޔަވަނީ އިތުރަށް ކުރެވިފައެވެ. ތިޔަ ޖެހުނީ
الحمد لله رب العالمين. الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله صحبه أجمعبن. أما بعد : ޢަރަފާތްދުވަހަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެންމެ މާތްކުރެއްވި ދުވަސްތަކުގެ ތެރެއިން
އައްޝައިޚް މުޙައްމަދު ބުން ޞާލިޙް އަލްޢުޘައިމީން – رحمه الله – އަށް ސުވާލު ދެންނެވުނެވެ: ޙައްޖު ދުވަސް ހުކުރު ދުވަހަކަށް ވުމުން އެދުވަސް މާތް ވެގެންވާކަމަށް ނަބިއްޔާ – صلى الله عليه
ޛުލްޙިއްޖާ މަހުގެ ފުރަތަމަ 10 ދުވަހަކީ އަހަރުގެ އެންމެ މާތް ދުވަސްތަކެވެ.
1- ނަޙްރުގެ ދުވަހުގައި ހިލައުކުމުގެ ކުރިން މިނާއިން މައްކާއަށް އައިސް ވަދާޢުގެ ޠަވާފުކުރުން އަދި އޭގެ ފަހުގައި މިނާއަށް އެނބުރި ގޮސް ޖަމުރާތަކަށް ހިލައުކުމަށްފަހު އެމީހުންގެ ޤައުމަށް ފުރައިގެން ދިޔުން: މިއީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއް
ޞަޙީޙައިންގައި އިބްނު ޢައްބާސް ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުމާގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އިބްނު ޢައްބާސް ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. أُمِرَ النَّاسُ أَنْ يَكُونَ، آخِرُ عَهْدِهِمْ بِالْبَيْتِ إِلاَّ أَنَّهُ خُفِّفَ عَنِ الْحَائِضِ. މާނައީ:
1- ކޮންމެ ގޮތަކުންވެސް މުދުދަލިފާއިން ހިލަ ހޮވަންޖެހޭނެ ކަމަށް އިޢުތިޤާދުކުރުން: އެހެންކަމުން އެބައިމީހުން ރޭގަނޑުގެ ވަގުތުތަކުގައި ހިލަހޮވުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދެއެވެ. އެއިން ހިލަކޮޅެއް ގެއްލިއްޖެނަމަ އެކަމާ ދެރަވެ ހިތާމަކޮށް، އެބައިމީހުންގެ ރައްޓެހިން ގާތުން،
ޖަމުރާއަށް ހިލައުކުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޖަމުރަތުލް ޢަޤަބާއަށް (އެއީ އެންމެ ދުރު ޖަމުރާއެވެ. ނުވަތަ މައްކާއާ އެންމެ ކައިރި ޖަމުރާއެވެ.) ހަތް ހިލަކޮޅު، ނަޙްރުގެ ދުވަހުގެ ހެނދުނުގައި އުއްކެވި ކަމަށް ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ.
ޢަރަފާތުގައި ތިބުން ޢަރަފާތު ދުވަހު ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ނަމިރާގައި، އިރު މެދު ޖެހެންދެން މަޑުކުރައްވާ، އޭގެ ފަހުގައި ސަވާރީގައި ދަތުރުކުރައްވާ، ފައިބާވަޑައިގެން މެންދުރު ނަމާދާއި ޢަޞްރު ނަމާދު، އެއް ބަންގިއާއި ދެޤަމަތް
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޞަފާ ފަރުބަދައާ ކައިރިވެވަޑައިގަތުމުން {إِنَّ الصَّفَا وَالْـمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللهِ}މިފަދައިން ވިދާޅުވިކަމަށް ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ. އޭގެފަހުގައި ކަޢުބާ ފެނިއްޖައުމަށް ދަންދެން ފަރުބަދައަށް އަރައިވަޑައިގެން ކަޢުބާއަށް ކުރިމަތިލައްވައި ދެއަތް އުފުއްލަވައި
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޠަވާފުން އަވަދިވެވަޑައިގެން، މަޤާމު އިބުރާހީމުގެ ކައިރިއަށް ވަޑައިގެން {وَاتَّخِذُوا مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى} [البقرة:125] މާނައީ: “އަދި އިބުރާހީމު ޢަލައިހިއްސަލާމު ހުންނެވިތަން އެއީ ތިޔަބައިމީހުން ނަމާދުކުރާ ތަނެއްކަމުގައި ހަދާށެވެ.”މިފަދައިން ވިދާޅުވިކަމުގައި
ޙައްޖު އަދާކުރުމަށްވުރެ ދަރަނި އަދާކުރުމުގެ މުހިންމުކަން ބޮޑެވެ. ޙައްޖުކުރުމަށް ހޭދަކޮށްލާ ރިޔާލަކޮޅުވެސް ދަރަނިއަދާކުރުމަށް ހޭދަކުރުން މާ ހެޔޮކަންބޮޑެވެ.
ޝައިޚް އިބްނު ޢުޘައިމީންއާ ސުވާލު ކުރެވުނެވެ. އެކި ޤައުމުތަކުގައި ހަނދުއެރުމުގައި ތަފާތުވުމުން ޢަރަފާތް ދުވަސް ތަފާތުވެއްޖެނަމަ އެދުވަހުގެ ރޯދަ ހިފާނީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ؟ އަހަރެމެންގެ ޤައުމާއި އެއްގޮތަށް ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ ދެޙަރަމަށް (އެބަހީ: މައްކާއާއި މަދީނާއަށް) ތަބާވާނީ ހެއްޔެވެ؟
ހަދްޔުގެ ގޮތުގައި ކަތިލާ ޖަނަވާރަކީ ވަކި ޢުމުރެއްގެ އެއްޗަކަށް ވާންޖެހޭ ހެއްޔެވެ؟ އަދި ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ (فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ) [البقرة 196] މިއާޔަތުގެ މާނައަކީ ކޮބާ ހެއްޔެވެ؟ الحمد لله ޝަރުޢީ
ޢުމްރާގެ ޝަރުޠުތައް، ރުކުންތައް، ވާޖިބުތައް އަދި ސުންނަތްތައް
ޙައްޖާއި ޢުމްރާގެ މާތްކަން ބަޔާންކުރައްވާ ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްތަކެއްވެއެވެ.
ޞަފާއާއި މަރުވާއާދެމެދު ސަޢުޔުކުރިއިރު އަޅުގަނޑުހީކުރީ އެއްބުރަކީ ޞަފާއިން ފަށައިގެން އަނެއްކާވެސް ޞަފާއަށް އާދެވުންކަމުގައެވެ. އެހެންވީމާ، ދެން އަޅުގަނޑު ޢަމަލުކުރަން ޖެހޭނީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ؟ ތިބާއަށް ތިޔަވަނީ އިތުރަށް ކުރެވިފައެވެ. ތިޔަ ޖެހުނީ
الحمد لله رب العالمين. الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله صحبه أجمعبن. أما بعد : ޢަރަފާތްދުވަހަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެންމެ މާތްކުރެއްވި ދުވަސްތަކުގެ ތެރެއިން
އައްޝައިޚް މުޙައްމަދު ބުން ޞާލިޙް އަލްޢުޘައިމީން – رحمه الله – އަށް ސުވާލު ދެންނެވުނެވެ: ޙައްޖު ދުވަސް ހުކުރު ދުވަހަކަށް ވުމުން އެދުވަސް މާތް ވެގެންވާކަމަށް ނަބިއްޔާ – صلى الله عليه
ޛުލްޙިއްޖާ މަހުގެ ފުރަތަމަ 10 ދުވަހަކީ އަހަރުގެ އެންމެ މާތް ދުވަސްތަކެވެ.
1- ނަޙްރުގެ ދުވަހުގައި ހިލައުކުމުގެ ކުރިން މިނާއިން މައްކާއަށް އައިސް ވަދާޢުގެ ޠަވާފުކުރުން އަދި އޭގެ ފަހުގައި މިނާއަށް އެނބުރި ގޮސް ޖަމުރާތަކަށް ހިލައުކުމަށްފަހު އެމީހުންގެ ޤައުމަށް ފުރައިގެން ދިޔުން: މިއީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއް
ޞަޙީޙައިންގައި އިބްނު ޢައްބާސް ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުމާގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އިބްނު ޢައްބާސް ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. أُمِرَ النَّاسُ أَنْ يَكُونَ، آخِرُ عَهْدِهِمْ بِالْبَيْتِ إِلاَّ أَنَّهُ خُفِّفَ عَنِ الْحَائِضِ. މާނައީ:
1- ކޮންމެ ގޮތަކުންވެސް މުދުދަލިފާއިން ހިލަ ހޮވަންޖެހޭނެ ކަމަށް އިޢުތިޤާދުކުރުން: އެހެންކަމުން އެބައިމީހުން ރޭގަނޑުގެ ވަގުތުތަކުގައި ހިލަހޮވުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދެއެވެ. އެއިން ހިލަކޮޅެއް ގެއްލިއްޖެނަމަ އެކަމާ ދެރަވެ ހިތާމަކޮށް، އެބައިމީހުންގެ ރައްޓެހިން ގާތުން،
ޖަމުރާއަށް ހިލައުކުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޖަމުރަތުލް ޢަޤަބާއަށް (އެއީ އެންމެ ދުރު ޖަމުރާއެވެ. ނުވަތަ މައްކާއާ އެންމެ ކައިރި ޖަމުރާއެވެ.) ހަތް ހިލަކޮޅު، ނަޙްރުގެ ދުވަހުގެ ހެނދުނުގައި އުއްކެވި ކަމަށް ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ.
ޢަރަފާތުގައި ތިބުން ޢަރަފާތު ދުވަހު ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ނަމިރާގައި، އިރު މެދު ޖެހެންދެން މަޑުކުރައްވާ، އޭގެ ފަހުގައި ސަވާރީގައި ދަތުރުކުރައްވާ، ފައިބާވަޑައިގެން މެންދުރު ނަމާދާއި ޢަޞްރު ނަމާދު، އެއް ބަންގިއާއި ދެޤަމަތް
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޞަފާ ފަރުބަދައާ ކައިރިވެވަޑައިގަތުމުން {إِنَّ الصَّفَا وَالْـمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللهِ}މިފަދައިން ވިދާޅުވިކަމަށް ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ. އޭގެފަހުގައި ކަޢުބާ ފެނިއްޖައުމަށް ދަންދެން ފަރުބަދައަށް އަރައިވަޑައިގެން ކަޢުބާއަށް ކުރިމަތިލައްވައި ދެއަތް އުފުއްލަވައި
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޠަވާފުން އަވަދިވެވަޑައިގެން، މަޤާމު އިބުރާހީމުގެ ކައިރިއަށް ވަޑައިގެން {وَاتَّخِذُوا مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى} [البقرة:125] މާނައީ: “އަދި އިބުރާހީމު ޢަލައިހިއްސަލާމު ހުންނެވިތަން އެއީ ތިޔަބައިމީހުން ނަމާދުކުރާ ތަނެއްކަމުގައި ހަދާށެވެ.”މިފަދައިން ވިދާޅުވިކަމުގައި