ފަހެ، މަންފާހުރިކަމެއް ގެނެސްގަތުމުގައްޔާއި، ގެއްލުންދެނިވިކަމެއް ހުއްޓުވުމުގެގޮތުން ނުވަތަ އެފަދަކަމެއް ނައްތާލުމުގެގޮތުން ކުރެވޭ އެންމެހާ ކަމެއް މިކަމުގެ ތެރެއަށް ވަންނަހުއްޓެވެ.
ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި މިފޮތް މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ “ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީ” ގެ ނަމުންނެވެ. ނަމަވެސް އިމާމް ބުޚާރީ ރަޙިމަހުﷲ ފޮތައް ދެއްވާފައިވާ ނަން ދަންނައެވެ. އިމާމު ނަވަވީ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “ބުޚާރީ އެފޮތައް ދެއްވާފައިވާ ނަމަކީ…….
އަލްޢައްލަމާ ޙުއްޖަތުލް އިސްލާމް އަބޫ ޖަޢްފަރުއް ވައްރާޤުއް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ތަޢާލާ މިޞްރުގައި ވިދާޅުވިއެވެ.
މިބަޔާންކޮށްދެނީ މިމިއްލަތުގެ ފިޤްހު ޢިލްމުވެރިންކަމުގައިވާ، އަބޫ ޙަނީފާ ނުޢުމާން ބިން ޘާބިތިލް ކޫފީއާއި، އަބޫ ޔޫސުފް ޔަޢްޤޫބު ބިން އިބްރާހީމުލް އަންޞާރީއާއި، އަބޫ އަބްދުﷲ މުޙައްމަދު ބިން އަލްޙަސަން އައްޝައިބާނީ (رضوان الله عليهم أجمعين) ގެ މަޛްހަބުގައި ސުންނަތާއި ޖަމާޢަތުގެ އަހުލުވެރިން (أهل السنة والجماعة) ގެ ޢަޤީދާއެވެ. އަދި ދީނުގެ އުޞޫލުތަކާމެދު އެބޭކަލުންގެ ޢަޤީދާއާއި ޢާލަމްތަކުގެ ވެރި ربّ އަށް އެބޭކަލުން ދީންވެރިވިގޮތެވެ.
“ޢަޤީދާގެ ފިލާވަޅު” މިނަމުގައި ސިލްސިލާކޮށް މިގެނެސްދެވޭ ލިޔުންތަކަކީ އިސްލާމީ ޢަޤީދާގެ މުހިއްމު މައްސަލަތަކަށް އަލިއަޅުވާލައްވާ އިމާމުއް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ، “އަލްޢަޤީދަތުއް ޠަޙާވިއްޔާ”ގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ ފޮތުގެ މެދުމިނުގެ ޝަރަޙައެކެވެ.
މިއުޞޫލުތަކަކީ އިސްލާމްދީން ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް ދީނެއްގައި އެކުލެވިފައިނުވާ މުހިއްމު އުޞޫލުތަކެއްކަން މިކަމާމެދު ވިސްނާފިކުރުކުރާ މީހަކަށް އެނގިގެންދާނެއެވެ. ވުމާއެކު، މިމަތިވެރި އުޞޫލުތަކަށް ބޯލެނބުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ބާއްޖަވެރިކަމާ ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ.
ދެމަފިރިންކުރެ އަނބިމީހާއަކީ ޚާއްޞަގޮތެއްގައި ވަކި ޚާއްޞަ ޒިންމާތަކެއް އެކަނބަލުންނާ ޙަވާލުކުރައްވާފައިވާ ބައެކެވެ. ގޭތެރޭގެ ކަންތައްތައް އިޞްލާޙް ކުރުމާއި، ދަރިން ތަރުބިއްޔަތުކުރުންފަދަ ބުރަ މަސްޢޫލިއްޔަތްތަކުގެ އެންމެ އިސްމަޤާމު އަދާކުރާނެ މީހަކީ އަނބިމީހާއެވެ.
އިސްލާމްދީނާ ޢަދާވާތްތެރި މީހުން ބުނެއުޅޭގޮތުގައި މިދީނުގައި ވަނީ އިންސާނުންނާއި، ޖަނާވާރުތަކުގެ ޙައްޤުތަކެއް ނިގުޅައިގެންފައެވެ. ނަމަވެސް ޝައްކެއްނެތްގޮތުގައި މިދީނަށްވުރެ އިންސާނުންގެ ޙައްޤުތަކާއި، ޖަނާވާރުތަކުގެ ޙައްޤުތައް އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ދީފައިވާ އެއްވެސް ދީނެއް ނެތެވެ.
އަލްއިމާމުއް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ގެ ނަންފުޅަކީ އަބޫ ޖަޢުފަރު އަޙްމަދު ބިން މުޙައްމަދު ބިން ސަލާމާ ބިން ސަލްމަތު ބިން ޢަބްދުލްމަލިކު ބިން ސަލަމަތު ބިން ސަލީމް ބިން ސުލައިމާން ބިން ޖަވާބުލްއަޒްދީ އައްޠަޙާވީއެވެ.
އިސްލާމްދީނަކީ މީސްތަކުންގެ ދުނިޔެވީ ޙަޔާތާއި އުޚުރަވީ ޙަޔާތް ބާއްޖަވެރިކޮށް ދެއްވުމަށްޓަކައި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުން އެންމެހާ މީސްތަކުންނަށްޓަކައި ބާވާލެއްވުނު ހިދާޔަތުގެ ތެދުމަގެވެ.
ނަތީޖާއެއްގެގޮތުން އިންސާނާއަށް މަޖުބޫރުވެފައިވަނީ، އެއިގެ ތެރެއިން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކާއެކު އުޅުމަށެވެ. މިފަދައިން އެއްކޮށްއުޅުމުގައި އެއެންމެންގެ މަޞްލަޙަތަށާއި އަމަންއަމާންކަމަށްޓަކައި ފުރިހަމަ ޤާނޫނެއް އެބައިމީހުންގެ މެދުގައި އޮތުމަށް މަޖުބޫރުކުރެއެވެ.
މިބައިމީހުންގެ އެންމެ ބޮޑު ލަނޑުދަނޑިޔަކީ، މުޅި ދުނިޔޭގެ ވެރިކަން، ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި މިބައިމީހުން އުފައްދާފައިވާ ‘އިޒްރޭލު’ ގެ ބާރުގެ ދަށަށްގެނައުމެވެ.
ޢަބްދުﷲ ބުން ސަލާމް، ރަސޫލާއަށް ދެންނެވިއެވެ. “އޭ ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ! ޔަހޫދީންނަކީ ދޮގުހަދާ ބައެކެވެ. ތިމަން އިސްލާމްވުމުގެ ޚަބަރު އެބައިމީހުން ދިނުމުގެ ކުރިން ތިމަންނައާ ބެހޭގޮތުން އެބައިމީހުންނާ ސުވާލުކުރައްވާށެވެ.”
ޔަހޫދީން، މިބައިމީހުންގެ ޙައްޤު ދީން ބަދަލުކޮށް، އެދީނުގެ ތެރެއަށް ތަފާތު އެތައްކަމެއް ގެނެސްގަތެވެ. މިގޮތުން އަންނަނިވި ކަންތައްތައް މިބައިމީހުންގެ ޢަޤީދާގައި ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ.
އެންމެހާ ޙަމްދު ޘަނާ ޙައްޤުވެގެންވަނީ ޢާލަމްތަކުގެ ވެރި ﷲ އަށެވެ. އަހަރަމެން އެކަލާނގެ އެހީއަށާއި ފާފަފުއްސެވުމަށް އެދެމެވެ. އަދި އަހަރެމެން އަމިއްލަ ނަފްސުތަކާއި ނުބައި ފާފަތަކުގެ ނުބައިކަމުން ސަލާމަތްކޮށްދެއްވުމަށްވެސް އެދެމެވެ. ﷲ ހިދާޔަތް ދައްކަވައިފި
މިދުވަސްވަރަކީ ތަރައްޤީއާއި ތަހުޒީބުގައި އިންސާނުން ކުރިއަރާފައިވާ ދުވަސްވަރެކެވެ. މީގެކުރިން ދުވަހަކުވެސް ދުނިޔެ ނުދެކޭފަދަ ކުރިއެރުންތަކެއް ފެންނަމުންދާ ދުވަސްވަރެކެވެ. އެމީހަކު ބޭނުން ކޮންމެ ޚަބަރެއް ހަލުވިކަމާއެކު ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކަށް ފަތުރާލުމަށްޓަކައި މާކަގިނަވަގުތުތަކެއް ނުނަގައެވެ. ފޯނުތަކެވެ.
ފަހެ، މަންފާހުރިކަމެއް ގެނެސްގަތުމުގައްޔާއި، ގެއްލުންދެނިވިކަމެއް ހުއްޓުވުމުގެގޮތުން ނުވަތަ އެފަދަކަމެއް ނައްތާލުމުގެގޮތުން ކުރެވޭ އެންމެހާ ކަމެއް މިކަމުގެ ތެރެއަށް ވަންނަހުއްޓެވެ.
ޢިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި މިފޮތް މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ “ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީ” ގެ ނަމުންނެވެ. ނަމަވެސް އިމާމް ބުޚާރީ ރަޙިމަހުﷲ ފޮތައް ދެއްވާފައިވާ ނަން ދަންނައެވެ. އިމާމު ނަވަވީ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “ބުޚާރީ އެފޮތައް ދެއްވާފައިވާ ނަމަކީ…….
އަލްޢައްލަމާ ޙުއްޖަތުލް އިސްލާމް އަބޫ ޖަޢްފަރުއް ވައްރާޤުއް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ތަޢާލާ މިޞްރުގައި ވިދާޅުވިއެވެ.
މިބަޔާންކޮށްދެނީ މިމިއްލަތުގެ ފިޤްހު ޢިލްމުވެރިންކަމުގައިވާ، އަބޫ ޙަނީފާ ނުޢުމާން ބިން ޘާބިތިލް ކޫފީއާއި، އަބޫ ޔޫސުފް ޔަޢްޤޫބު ބިން އިބްރާހީމުލް އަންޞާރީއާއި، އަބޫ އަބްދުﷲ މުޙައްމަދު ބިން އަލްޙަސަން އައްޝައިބާނީ (رضوان الله عليهم أجمعين) ގެ މަޛްހަބުގައި ސުންނަތާއި ޖަމާޢަތުގެ އަހުލުވެރިން (أهل السنة والجماعة) ގެ ޢަޤީދާއެވެ. އަދި ދީނުގެ އުޞޫލުތަކާމެދު އެބޭކަލުންގެ ޢަޤީދާއާއި ޢާލަމްތަކުގެ ވެރި ربّ އަށް އެބޭކަލުން ދީންވެރިވިގޮތެވެ.
“ޢަޤީދާގެ ފިލާވަޅު” މިނަމުގައި ސިލްސިލާކޮށް މިގެނެސްދެވޭ ލިޔުންތަކަކީ އިސްލާމީ ޢަޤީދާގެ މުހިއްމު މައްސަލަތަކަށް އަލިއަޅުވާލައްވާ އިމާމުއް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ، “އަލްޢަޤީދަތުއް ޠަޙާވިއްޔާ”ގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ ފޮތުގެ މެދުމިނުގެ ޝަރަޙައެކެވެ.
މިއުޞޫލުތަކަކީ އިސްލާމްދީން ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް ދީނެއްގައި އެކުލެވިފައިނުވާ މުހިއްމު އުޞޫލުތަކެއްކަން މިކަމާމެދު ވިސްނާފިކުރުކުރާ މީހަކަށް އެނގިގެންދާނެއެވެ. ވުމާއެކު، މިމަތިވެރި އުޞޫލުތަކަށް ބޯލެނބުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ބާއްޖަވެރިކަމާ ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ.
ދެމަފިރިންކުރެ އަނބިމީހާއަކީ ޚާއްޞަގޮތެއްގައި ވަކި ޚާއްޞަ ޒިންމާތަކެއް އެކަނބަލުންނާ ޙަވާލުކުރައްވާފައިވާ ބައެކެވެ. ގޭތެރޭގެ ކަންތައްތައް އިޞްލާޙް ކުރުމާއި، ދަރިން ތަރުބިއްޔަތުކުރުންފަދަ ބުރަ މަސްޢޫލިއްޔަތްތަކުގެ އެންމެ އިސްމަޤާމު އަދާކުރާނެ މީހަކީ އަނބިމީހާއެވެ.
އިސްލާމްދީނާ ޢަދާވާތްތެރި މީހުން ބުނެއުޅޭގޮތުގައި މިދީނުގައި ވަނީ އިންސާނުންނާއި، ޖަނާވާރުތަކުގެ ޙައްޤުތަކެއް ނިގުޅައިގެންފައެވެ. ނަމަވެސް ޝައްކެއްނެތްގޮތުގައި މިދީނަށްވުރެ އިންސާނުންގެ ޙައްޤުތަކާއި، ޖަނާވާރުތަކުގެ ޙައްޤުތައް އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ދީފައިވާ އެއްވެސް ދީނެއް ނެތެވެ.
އަލްއިމާމުއް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ގެ ނަންފުޅަކީ އަބޫ ޖަޢުފަރު އަޙްމަދު ބިން މުޙައްމަދު ބިން ސަލާމާ ބިން ސަލްމަތު ބިން ޢަބްދުލްމަލިކު ބިން ސަލަމަތު ބިން ސަލީމް ބިން ސުލައިމާން ބިން ޖަވާބުލްއަޒްދީ އައްޠަޙާވީއެވެ.
އިސްލާމްދީނަކީ މީސްތަކުންގެ ދުނިޔެވީ ޙަޔާތާއި އުޚުރަވީ ޙަޔާތް ބާއްޖަވެރިކޮށް ދެއްވުމަށްޓަކައި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުން އެންމެހާ މީސްތަކުންނަށްޓަކައި ބާވާލެއްވުނު ހިދާޔަތުގެ ތެދުމަގެވެ.
ނަތީޖާއެއްގެގޮތުން އިންސާނާއަށް މަޖުބޫރުވެފައިވަނީ، އެއިގެ ތެރެއިން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކާއެކު އުޅުމަށެވެ. މިފަދައިން އެއްކޮށްއުޅުމުގައި އެއެންމެންގެ މަޞްލަޙަތަށާއި އަމަންއަމާންކަމަށްޓަކައި ފުރިހަމަ ޤާނޫނެއް އެބައިމީހުންގެ މެދުގައި އޮތުމަށް މަޖުބޫރުކުރެއެވެ.
މިބައިމީހުންގެ އެންމެ ބޮޑު ލަނޑުދަނޑިޔަކީ، މުޅި ދުނިޔޭގެ ވެރިކަން، ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި މިބައިމީހުން އުފައްދާފައިވާ ‘އިޒްރޭލު’ ގެ ބާރުގެ ދަށަށްގެނައުމެވެ.
ޢަބްދުﷲ ބުން ސަލާމް، ރަސޫލާއަށް ދެންނެވިއެވެ. “އޭ ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ! ޔަހޫދީންނަކީ ދޮގުހަދާ ބައެކެވެ. ތިމަން އިސްލާމްވުމުގެ ޚަބަރު އެބައިމީހުން ދިނުމުގެ ކުރިން ތިމަންނައާ ބެހޭގޮތުން އެބައިމީހުންނާ ސުވާލުކުރައްވާށެވެ.”
ޔަހޫދީން، މިބައިމީހުންގެ ޙައްޤު ދީން ބަދަލުކޮށް، އެދީނުގެ ތެރެއަށް ތަފާތު އެތައްކަމެއް ގެނެސްގަތެވެ. މިގޮތުން އަންނަނިވި ކަންތައްތައް މިބައިމީހުންގެ ޢަޤީދާގައި ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ.
އެންމެހާ ޙަމްދު ޘަނާ ޙައްޤުވެގެންވަނީ ޢާލަމްތަކުގެ ވެރި ﷲ އަށެވެ. އަހަރަމެން އެކަލާނގެ އެހީއަށާއި ފާފަފުއްސެވުމަށް އެދެމެވެ. އަދި އަހަރެމެން އަމިއްލަ ނަފްސުތަކާއި ނުބައި ފާފަތަކުގެ ނުބައިކަމުން ސަލާމަތްކޮށްދެއްވުމަށްވެސް އެދެމެވެ. ﷲ ހިދާޔަތް ދައްކަވައިފި
މިދުވަސްވަރަކީ ތަރައްޤީއާއި ތަހުޒީބުގައި އިންސާނުން ކުރިއަރާފައިވާ ދުވަސްވަރެކެވެ. މީގެކުރިން ދުވަހަކުވެސް ދުނިޔެ ނުދެކޭފަދަ ކުރިއެރުންތަކެއް ފެންނަމުންދާ ދުވަސްވަރެކެވެ. އެމީހަކު ބޭނުން ކޮންމެ ޚަބަރެއް ހަލުވިކަމާއެކު ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކަށް ފަތުރާލުމަށްޓަކައި މާކަގިނަވަގުތުތަކެއް ނުނަގައެވެ. ފޯނުތަކެވެ.
