މިފޮތަކީ މަދީނާގެ ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް ޢަބްދުލްމުޙްޟިން އަލްޢައްބާދު އަލްބަދްރު حفظه الله ތައްޔާރުކުރައްވާފައިވާ ފޮތެއްކަމުގައިވާ “فَضْلُ المَدِيْنَةِ وَآدَابُ سُكْنَاهَا وزِيَارَتِها” ، މިފޮތުގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ މިދީނުގައި، އިސްލާމްދީނުގައިޢިލްމަށް ދެވިފައިވާ ދަރަޖައާއި އަދި މަތިވެރި މާގާމް އެއްވެސް ބޭފުޅަކަށް ވަންހަނާވެފައެއް ނެތެއެވެ.
އައްޡުލްމު (އަނިޔާވެރިކަން) ބެހިގެންވަނީ ތިންބަޔަށެވެ. އެއީ: 1-ﷲތަޢާލާގެ ޙައްޤުތަކުގައި އިންސާނާ އަނިޔާވެރިވުން. މިސާލު: އަޅުކަންކުރުމުގައި އެއިލާހާއި އެހެންފަރާތްތައް ބައިވެރިކޮށް އެއިލާހަށް ޝަރީކުކުރުން. މިއީ އެންމެ ބޮޑުވެގެންވާ އަނިޔާވެރިކަމެވެ. 2-އިންސާނާ އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް އަނިޔާވެރިވުން.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނުވަތަ މާތްނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘް އެއްގައި މުޠުލަޤުކޮށް ޢިލްމުވެރިންނޭ އައިސްފައިވާނަމަ ، އެއީ ޝަރުޢީ ޢިލްމު އުނގެނިގެންތިބި ދީނީ ޢިލްމުވެރިންކަމުގައި ފަޟީލަތުއްޝެއިޚު އަލްޢައްލާމާ އިބްނު ބާޒް
ޝައިޠާނާ އަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށްވާ ބަޔާންވެގެންވާ ޢަދުއްވެކެވެ. އޭއްޗާ އޭތީގެ އަޢުވާނުންގެ ރެޔާދުވާލުގެ މަސައްކަތަކީ އިންސާނުން މަގުފުރެއްދުމެވެ. އަދި އޭތިގެ އެންމެ ބޮޑު މަޤްޞަދަކީ އިންސާނުންލައްވާ ޝިރުކު ކުރުވުމެވެ.
ދަރިޔަކުލިބޭމީހާއަށް ކިޔަންޖެހޭ ތަހުނިޔާ “باَرَكَ اللهُ لَكَ فِيْ الْمَوْهُوْبِ لَكَ, وَشَكَرْتَ الْوَاهِبَ, وَبَلَغَ أَشُدَّهُ, وَرُزِقْتَ بِرَّهُ” “ތިބާއަށް ލިބުނު ދަރިފުޅުގެ ކިބައިގައި މާތްﷲ ތިބާއަށް ބަރަކާތްލައްވާށިއެވެ! އަދި ( އެދަރިފުޅު
އާދަމުގެފާނާއި ޙައްވާގެފާނު (عليهما السلام)އަށް ކުރެވުނު ފާފައިގެ ބޮޑުކަން އިޙްސާސްވުމުން އެކަމާ ހިތާމަކޮށް، އެދެބޭފުޅުން ﷲ ތަޢާލާއަށް ތައުބާވާން ބޭނުންފުޅުވިއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ އެބޭކަލުންނަށް ތައުބާގެ މަގު ދެއްކެވިއެވެ.
ވަޢުދަށް ވަފާތެރިވުމަކީ މުރޫއަތްތެރިކަމުގެ އަހުލުވެރިންގެ ޞިފައެކެވެ. އަދި އެއާ ޚިލާފުވުމަކީ މީހާގެ ފިރިހެންވަންތަކަމުގެ ފުރިހަމަކަމަށްވެސް އައިބުކިޔޭކަމެކެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ކޮންމެ ރެއަކާއިދުވާލު ތަކުރާރުކޮށް މަރު ހަނދާންކޮށް، އެކަން ހިތްމައްޗަށް ގެނެއުމަކީ ބުއްދިވެރިންގެ މައްޗަށްވާ ކަމެކެވެ. އެއީ އޭނާގެ އެދުންތައް
ބައްޔެއް ނުވަތަ މުޞީބާތެއް ޖެހުމުން އެންމެ މުހިއްމުކަމަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ނިޔާފުޅަށް ރުހުމެވެ. އެއިލާހުގެ ޤަޟާ ޤަދަރަށް ރުހި އީމާންވުމެވެ. އަދި ކެތްތެރިވުމެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ތިމާ އިމްތިޙާންކުރައްވަނީ ކަން ދެނެގަތުމެވެ.
ސަލާމަކީ އިސްލާމްދީނުގެ ޝިޢާރުތަކުގެ ތެރެއިން ޝިޢާރެކެވެ. ދުނިޔޭގެ އެހެންދީންތަކާއި ފިލޯސަފީތަކުގައިވާ “ބާއްޖަވެރިކަމުގެ ހެޔޮއެދުންތަކާ” އިސްލާމުންގެ ސަލާމާ ވަރަށް ތަފާތެވެ. އޭގެ އެންމެ ބޮޑު ތަފާތަކީ އިސްލާމުންގެ ސަލާމަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އީމާނުގެ އަހުލުވެރިންނަށްޓަކައި
މީހަކު ފާފައެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލާނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ކޮންމެވެސް އެއް ޙާލަތެއްގައެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ޙާލަތް : އެއީ ﷲ ތަޢާލާއަށް ބިރުން ފާފަ ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމެވެ. މި ޙާލަތުގައި އެ ފާފަނުކޮށް
ބައެއް މީހުން ހީކުރަނީ ބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭނީ މުދަލުންނާއި މުއްސަނދިކަމުންކަމަށެވެ. އަދި ބައެއްމީހުންނަށް ހީވެފައިވަނީ އެކަންވަނީ ޖާހާއި މަންޞިބުގައިކަމަށެވެ.
އެންމެ ޤަދަރުވެރިވިމީހަކީ އަދި އެންމެ ޝަރަފުވެރިމީހަކީ އެމީހެއްގެ ނަފްސު އިޞްލާޙުކޮށް ދެންފަހެ އެހެންމީހުން އިޞްލާހުކޮށް ހެޔޮކަންތައްފޯރުކޮށްދީއުޅޭ މީހާއެވެ.
ދުވަސްތަކަކީ ޢުމުރުގެ ބައެކެވެ. އަދި ކަޑައްތުކުރަމުންދާ މަގުގެ މަރުޙަލާތަކެކެވެ. ދުވަހަކަށްފަހު ދުވަހެއް ފަނާވެގެންދެއެވެ. ދުވަސްތައް ވޭތުވަމުންދާވަރަކަށް ޢުމުރުތައް ހުސްވެއެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. އަޅުތަކުންނަށްވާ ބައްތިތަކަކީ ޢިލްމުވެރިންނެވެ. އަދި ރަށުގެ ފާހަގަތަކަކީވެސް އެއީއެވެ. އަދި އުންމަތް ނަގަހައްޓާބަޔަކީވެސް އެއީއެވެ. ސަލްމާން އަލްފާރިސީ رضي
މިފޮތަކީ މަދީނާގެ ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް ޢަބްދުލްމުޙްޟިން އަލްޢައްބާދު އަލްބަދްރު حفظه الله ތައްޔާރުކުރައްވާފައިވާ ފޮތެއްކަމުގައިވާ “فَضْلُ المَدِيْنَةِ وَآدَابُ سُكْنَاهَا وزِيَارَتِها” ، މިފޮތުގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ މިދީނުގައި، އިސްލާމްދީނުގައިޢިލްމަށް ދެވިފައިވާ ދަރަޖައާއި އަދި މަތިވެރި މާގާމް އެއްވެސް ބޭފުޅަކަށް ވަންހަނާވެފައެއް ނެތެއެވެ.
އައްޡުލްމު (އަނިޔާވެރިކަން) ބެހިގެންވަނީ ތިންބަޔަށެވެ. އެއީ: 1-ﷲތަޢާލާގެ ޙައްޤުތަކުގައި އިންސާނާ އަނިޔާވެރިވުން. މިސާލު: އަޅުކަންކުރުމުގައި އެއިލާހާއި އެހެންފަރާތްތައް ބައިވެރިކޮށް އެއިލާހަށް ޝަރީކުކުރުން. މިއީ އެންމެ ބޮޑުވެގެންވާ އަނިޔާވެރިކަމެވެ. 2-އިންސާނާ އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް އަނިޔާވެރިވުން.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނުވަތަ މާތްނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘް އެއްގައި މުޠުލަޤުކޮށް ޢިލްމުވެރިންނޭ އައިސްފައިވާނަމަ ، އެއީ ޝަރުޢީ ޢިލްމު އުނގެނިގެންތިބި ދީނީ ޢިލްމުވެރިންކަމުގައި ފަޟީލަތުއްޝެއިޚު އަލްޢައްލާމާ އިބްނު ބާޒް
ޝައިޠާނާ އަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށްވާ ބަޔާންވެގެންވާ ޢަދުއްވެކެވެ. އޭއްޗާ އޭތީގެ އަޢުވާނުންގެ ރެޔާދުވާލުގެ މަސައްކަތަކީ އިންސާނުން މަގުފުރެއްދުމެވެ. އަދި އޭތިގެ އެންމެ ބޮޑު މަޤްޞަދަކީ އިންސާނުންލައްވާ ޝިރުކު ކުރުވުމެވެ.
ދަރިޔަކުލިބޭމީހާއަށް ކިޔަންޖެހޭ ތަހުނިޔާ “باَرَكَ اللهُ لَكَ فِيْ الْمَوْهُوْبِ لَكَ, وَشَكَرْتَ الْوَاهِبَ, وَبَلَغَ أَشُدَّهُ, وَرُزِقْتَ بِرَّهُ” “ތިބާއަށް ލިބުނު ދަރިފުޅުގެ ކިބައިގައި މާތްﷲ ތިބާއަށް ބަރަކާތްލައްވާށިއެވެ! އަދި ( އެދަރިފުޅު
އާދަމުގެފާނާއި ޙައްވާގެފާނު (عليهما السلام)އަށް ކުރެވުނު ފާފައިގެ ބޮޑުކަން އިޙްސާސްވުމުން އެކަމާ ހިތާމަކޮށް، އެދެބޭފުޅުން ﷲ ތަޢާލާއަށް ތައުބާވާން ބޭނުންފުޅުވިއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ އެބޭކަލުންނަށް ތައުބާގެ މަގު ދެއްކެވިއެވެ.
ވަޢުދަށް ވަފާތެރިވުމަކީ މުރޫއަތްތެރިކަމުގެ އަހުލުވެރިންގެ ޞިފައެކެވެ. އަދި އެއާ ޚިލާފުވުމަކީ މީހާގެ ފިރިހެންވަންތަކަމުގެ ފުރިހަމަކަމަށްވެސް އައިބުކިޔޭކަމެކެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ކޮންމެ ރެއަކާއިދުވާލު ތަކުރާރުކޮށް މަރު ހަނދާންކޮށް، އެކަން ހިތްމައްޗަށް ގެނެއުމަކީ ބުއްދިވެރިންގެ މައްޗަށްވާ ކަމެކެވެ. އެއީ އޭނާގެ އެދުންތައް
ބައްޔެއް ނުވަތަ މުޞީބާތެއް ޖެހުމުން އެންމެ މުހިއްމުކަމަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ނިޔާފުޅަށް ރުހުމެވެ. އެއިލާހުގެ ޤަޟާ ޤަދަރަށް ރުހި އީމާންވުމެވެ. އަދި ކެތްތެރިވުމެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ތިމާ އިމްތިޙާންކުރައްވަނީ ކަން ދެނެގަތުމެވެ.
ސަލާމަކީ އިސްލާމްދީނުގެ ޝިޢާރުތަކުގެ ތެރެއިން ޝިޢާރެކެވެ. ދުނިޔޭގެ އެހެންދީންތަކާއި ފިލޯސަފީތަކުގައިވާ “ބާއްޖަވެރިކަމުގެ ހެޔޮއެދުންތަކާ” އިސްލާމުންގެ ސަލާމާ ވަރަށް ތަފާތެވެ. އޭގެ އެންމެ ބޮޑު ތަފާތަކީ އިސްލާމުންގެ ސަލާމަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އީމާނުގެ އަހުލުވެރިންނަށްޓަކައި
މީހަކު ފާފައެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލާނީ އަންނަނިވި ޙާލަތްތަކުގެ ތެރެއިން ކޮންމެވެސް އެއް ޙާލަތެއްގައެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ޙާލަތް : އެއީ ﷲ ތަޢާލާއަށް ބިރުން ފާފަ ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމެވެ. މި ޙާލަތުގައި އެ ފާފަނުކޮށް
ބައެއް މީހުން ހީކުރަނީ ބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭނީ މުދަލުންނާއި މުއްސަނދިކަމުންކަމަށެވެ. އަދި ބައެއްމީހުންނަށް ހީވެފައިވަނީ އެކަންވަނީ ޖާހާއި މަންޞިބުގައިކަމަށެވެ.
އެންމެ ޤަދަރުވެރިވިމީހަކީ އަދި އެންމެ ޝަރަފުވެރިމީހަކީ އެމީހެއްގެ ނަފްސު އިޞްލާޙުކޮށް ދެންފަހެ އެހެންމީހުން އިޞްލާހުކޮށް ހެޔޮކަންތައްފޯރުކޮށްދީއުޅޭ މީހާއެވެ.
ދުވަސްތަކަކީ ޢުމުރުގެ ބައެކެވެ. އަދި ކަޑައްތުކުރަމުންދާ މަގުގެ މަރުޙަލާތަކެކެވެ. ދުވަހަކަށްފަހު ދުވަހެއް ފަނާވެގެންދެއެވެ. ދުވަސްތައް ވޭތުވަމުންދާވަރަކަށް ޢުމުރުތައް ހުސްވެއެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. އަޅުތަކުންނަށްވާ ބައްތިތަކަކީ ޢިލްމުވެރިންނެވެ. އަދި ރަށުގެ ފާހަގަތަކަކީވެސް އެއީއެވެ. އަދި އުންމަތް ނަގަހައްޓާބަޔަކީވެސް އެއީއެވެ. ސަލްމާން އަލްފާރިސީ رضي
