ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ސުބްޙާނަޙޫ ވަތަޢާލާ އެކަލާނގެ އަޅާ އަދި ނަބިއްޔާ، މުޙައްމަދު صلّى الله عليه وسلّم ޙައްޤާއިގެން ފޮނުއްވެވިއެވެ.
އުއްމުލްޤުރާ ޔުނިވާސިޓީގެ ފެކަލްޓީ އޮފް ޝަރީޢާއިން ޢަޤީދާގެ ގޮފިން މާރސްޓާސް ޙާޞިލް ކުރެއްވުމަށް، މިފޮތުގެ މުއައްލިފު ލިޔުއްވާފައިވާ މާސްޓާސް ތީސީސް އެވެ.
އިޙްސާންކަމުގައި ވަނީ އެންމެ ރުކުނެކެވެ. އެއީ ތިބާ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދެކެދެކެހުރެ އަޅުކަންކުރާފަދައިން އަޅުކަންކުރުމެވެ.
ދެވަނަ މަރުޙަލާ: އީމާންކަން : އީމާންކަމުގެ ހަތްދިހަ އެތައް ބައެއްވެއެވެ. އޭގެ އެންމެ މަތީ ދަރަޖައަކީ لا إله إلا الله ކިޔުމެވެ. އަދި އޭގެ އެންމެ ދަށު ދަރަޖައަކީ މަގުމަތީގައި މީހުންނަށް އުނދަގޫވާގޮތަށް
ފުރިހަމަ މުއުމިނަކަށްވެ އިސްލާމަކަށް ވެވޭނީ މި ދެ ކަލިމައިގެ މާނަ ދަސްކޮށް ހިތުގެ އަޑީން ޤަބޫލުކޮށް، ދުލުން ކިޔައި އެ ދެ ކަލިމައިން އެދެވޭ މުރާދެއް ތިމާގެ ޢަމަލުތަކުން ގެނެސް ގަނެގެންނެވެ.
އެންމެ ބޮޑު ފާފައަކީ ޝިރުކުކުރުމެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ރަސްކަންފުޅާއި އެހެން ފަރާތަކާއި އެއްވަރުކޮށްދީ އެއިލާހުގެ ރަސްކަންފުޅާ ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޚާއްސަކޮށް އަޅުކަން ކުރުމުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތަކާއި ބައިވެރި ކުރުމެވެ.
މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ކުޑަކުދިންގެ ހިތްތަކުގައި ﷲ އެއްކައުވަންތަކުރުމަށް ލޯބިޖެއްސެވުމަށްޓަކައި ކުރެއްވި ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި އެކަލޭގެފާނު ޙަސަން ބިން ޢަލީ ރަޟިޔަﷲޢަންހުމާ އަށް ދަސްކޮށްދެއްވި ދުޢާއެއް ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ. ވިތުރީގައި ކިޔަވައި ނިމުމުން މި
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއީ މީސްތަކުން ޚަލްޤުކުރައްވައި، ރިޒްޤުދެއްވައި، އެބައިމީހުންގެ ކަންކަން ރާއްވަވައި ހިންގަވާ އިލާހެވެ. އެބައިމީހުންގެ ވެރި އިލާހެވެ. އެއިލާހަށް މެނުވީ އަޅުކަންކުރުން ހުއްދަވެގެންނުވެއެވެ. މީސްތަކުންގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވެގެންވަނީ ހަމައެކަނި އެއިލާހަށް އަޅުކަންކުރުމަށެވެ.
އަޅުކަން ކުރުމުގައި ޝިރުކު ކުރުމުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ ކުދި ޝިރުކު ކުރުމެވެ. ކުދި ޝިރުކު ނުވަތަ ކުޑަ ޝިރުކު އަކީ “الرياء” އެވެ. އެބަހީ؛ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރާއިރު މީހަކަށް ނުވަތަ
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. މިއުއްމަތުގެ ފަހުގެ މީހުން އުއްމަތުގެ ފުރަތަމަކޮޅުގެ މީހުންނަށް ކިހައްޑިހަ ބަސްރައްދުކޮށް އެއްޗެހިކިޔުން ފަހު ޒަމާން ފާޅުވުމާއެކުގައި އެތައްބާވަތެއްގެ ބިދުޢަތައް
އަޅުކަން ކުރުމުގައި ޝިރުކު ކުރުންހުރީ ދެބާވަތަކަށެވެ. އެއީ: * ބޮޑު ޝިރުކު ކުރުން * ކުދި ޝިރުކު ކުރުން މިދެވައްތަރެވެ. ބޮޑު ޝިރުކުއަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރާ ފަދައިން އެއިލާހު ފިޔަވާ
الله سبحانه وتعالى އިންސީންނާއި ޖިންނީންގެ ގާތަށް ފޮނުއްވެވި ކޮންމެ ނަބިއްޔަކުމެ އަދި ރަސޫލަކު އެންމެފުރަތަމަ ގޮވާލެއްވީ الله سبحانه وتعالىގެ އެއްކައުވަންތަކަން ބިންމަތީގައި ޤާއިމްކުރުމަށެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައީ ﷲގެ ރަސޫލާކަމުގައި ހެކިވުމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅެވެ. لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ
ޝިރުކު އޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ ބައިވެރިވުމެވެ. ޝަރީކަކު ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ޝިރުކުކުރުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ތައުޙީދުގެ ތިން ބައިން ކުރެ ބައެއްގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތެއް
ތިރީގައި މިބަޔާންކޮށްލަނީ ކުޑަކުދިންގެ ހިތްތަކުގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުން އަށަގެންނެވުމަށްޓަކައި ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه و سلم ކުރެއްވި ބައެއްކަންކަމެވެ. މިގޮތުން މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه و سلم އިބްނު
އަޅުކަމުގެ ނަންތަކާއި ވައްތަރުތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން މިބަޔާންކުރާ ކަންތައް ވެއެވެ. ނަމާދު ކުރުން، ޒަކާތްދިނުން، ރޯދަ ހިފުން، ޙައްޖުވުންވުން، ޛަބަޙަކުން (ކަތިލުން)، ނަދުރު ބުނުން، ޠަވާފުކުރުން، ތައުބާ ވުން، ﷲ ސުބްޙާނަހޫ
ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ސުބްޙާނަޙޫ ވަތަޢާލާ އެކަލާނގެ އަޅާ އަދި ނަބިއްޔާ، މުޙައްމަދު صلّى الله عليه وسلّم ޙައްޤާއިގެން ފޮނުއްވެވިއެވެ.
އުއްމުލްޤުރާ ޔުނިވާސިޓީގެ ފެކަލްޓީ އޮފް ޝަރީޢާއިން ޢަޤީދާގެ ގޮފިން މާރސްޓާސް ޙާޞިލް ކުރެއްވުމަށް، މިފޮތުގެ މުއައްލިފު ލިޔުއްވާފައިވާ މާސްޓާސް ތީސީސް އެވެ.
އިޙްސާންކަމުގައި ވަނީ އެންމެ ރުކުނެކެވެ. އެއީ ތިބާ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދެކެދެކެހުރެ އަޅުކަންކުރާފަދައިން އަޅުކަންކުރުމެވެ.
ދެވަނަ މަރުޙަލާ: އީމާންކަން : އީމާންކަމުގެ ހަތްދިހަ އެތައް ބައެއްވެއެވެ. އޭގެ އެންމެ މަތީ ދަރަޖައަކީ لا إله إلا الله ކިޔުމެވެ. އަދި އޭގެ އެންމެ ދަށު ދަރަޖައަކީ މަގުމަތީގައި މީހުންނަށް އުނދަގޫވާގޮތަށް
ފުރިހަމަ މުއުމިނަކަށްވެ އިސްލާމަކަށް ވެވޭނީ މި ދެ ކަލިމައިގެ މާނަ ދަސްކޮށް ހިތުގެ އަޑީން ޤަބޫލުކޮށް، ދުލުން ކިޔައި އެ ދެ ކަލިމައިން އެދެވޭ މުރާދެއް ތިމާގެ ޢަމަލުތަކުން ގެނެސް ގަނެގެންނެވެ.
އެންމެ ބޮޑު ފާފައަކީ ޝިރުކުކުރުމެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ރަސްކަންފުޅާއި އެހެން ފަރާތަކާއި އެއްވަރުކޮށްދީ އެއިލާހުގެ ރަސްކަންފުޅާ ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޚާއްސަކޮށް އަޅުކަން ކުރުމުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތަކާއި ބައިވެރި ކުރުމެވެ.
މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ކުޑަކުދިންގެ ހިތްތަކުގައި ﷲ އެއްކައުވަންތަކުރުމަށް ލޯބިޖެއްސެވުމަށްޓަކައި ކުރެއްވި ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި އެކަލޭގެފާނު ޙަސަން ބިން ޢަލީ ރަޟިޔަﷲޢަންހުމާ އަށް ދަސްކޮށްދެއްވި ދުޢާއެއް ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ. ވިތުރީގައި ކިޔަވައި ނިމުމުން މި
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއީ މީސްތަކުން ޚަލްޤުކުރައްވައި، ރިޒްޤުދެއްވައި، އެބައިމީހުންގެ ކަންކަން ރާއްވަވައި ހިންގަވާ އިލާހެވެ. އެބައިމީހުންގެ ވެރި އިލާހެވެ. އެއިލާހަށް މެނުވީ އަޅުކަންކުރުން ހުއްދަވެގެންނުވެއެވެ. މީސްތަކުންގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވެގެންވަނީ ހަމައެކަނި އެއިލާހަށް އަޅުކަންކުރުމަށެވެ.
އަޅުކަން ކުރުމުގައި ޝިރުކު ކުރުމުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ ކުދި ޝިރުކު ކުރުމެވެ. ކުދި ޝިރުކު ނުވަތަ ކުޑަ ޝިރުކު އަކީ “الرياء” އެވެ. އެބަހީ؛ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރާއިރު މީހަކަށް ނުވަތަ
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. މިއުއްމަތުގެ ފަހުގެ މީހުން އުއްމަތުގެ ފުރަތަމަކޮޅުގެ މީހުންނަށް ކިހައްޑިހަ ބަސްރައްދުކޮށް އެއްޗެހިކިޔުން ފަހު ޒަމާން ފާޅުވުމާއެކުގައި އެތައްބާވަތެއްގެ ބިދުޢަތައް
އަޅުކަން ކުރުމުގައި ޝިރުކު ކުރުންހުރީ ދެބާވަތަކަށެވެ. އެއީ: * ބޮޑު ޝިރުކު ކުރުން * ކުދި ޝިރުކު ކުރުން މިދެވައްތަރެވެ. ބޮޑު ޝިރުކުއަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރާ ފަދައިން އެއިލާހު ފިޔަވާ
الله سبحانه وتعالى އިންސީންނާއި ޖިންނީންގެ ގާތަށް ފޮނުއްވެވި ކޮންމެ ނަބިއްޔަކުމެ އަދި ރަސޫލަކު އެންމެފުރަތަމަ ގޮވާލެއްވީ الله سبحانه وتعالىގެ އެއްކައުވަންތަކަން ބިންމަތީގައި ޤާއިމްކުރުމަށެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައީ ﷲގެ ރަސޫލާކަމުގައި ހެކިވުމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅެވެ. لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ
ޝިރުކު އޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ ބައިވެރިވުމެވެ. ޝަރީކަކު ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ޝިރުކުކުރުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ތައުޙީދުގެ ތިން ބައިން ކުރެ ބައެއްގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތެއް
ތިރީގައި މިބަޔާންކޮށްލަނީ ކުޑަކުދިންގެ ހިތްތަކުގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުން އަށަގެންނެވުމަށްޓަކައި ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه و سلم ކުރެއްވި ބައެއްކަންކަމެވެ. މިގޮތުން މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه و سلم އިބްނު
އަޅުކަމުގެ ނަންތަކާއި ވައްތަރުތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން މިބަޔާންކުރާ ކަންތައް ވެއެވެ. ނަމާދު ކުރުން، ޒަކާތްދިނުން، ރޯދަ ހިފުން، ޙައްޖުވުންވުން، ޛަބަޙަކުން (ކަތިލުން)، ނަދުރު ބުނުން، ޠަވާފުކުރުން، ތައުބާ ވުން، ﷲ ސުބްޙާނަހޫ
