![](https://dhisalafiyyah.net/wp-content/uploads/2013/05/aqeedhathu-thawheedh.jpg)
عقيدة التوحيد 1
الله سبحانه وتعالى އިންސީންނާއި ޖިންނީންގެ ގާތަށް ފޮނުއްވެވި ކޮންމެ ނަބިއްޔަކުމެ އަދި ރަސޫލަކު އެންމެފުރަތަމަ ގޮވާލެއްވީ الله سبحانه وتعالىގެ އެއްކައުވަންތަކަން ބިންމަތީގައި ޤާއިމްކުރުމަށެވެ.
الله سبحانه وتعالى އިންސީންނާއި ޖިންނީންގެ ގާތަށް ފޮނުއްވެވި ކޮންމެ ނަބިއްޔަކުމެ އަދި ރަސޫލަކު އެންމެފުރަތަމަ ގޮވާލެއްވީ الله سبحانه وتعالىގެ އެއްކައުވަންތަކަން ބިންމަތީގައި ޤާއިމްކުރުމަށެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައީ ﷲގެ ރަސޫލާކަމުގައި ހެކިވުމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅެވެ. لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ
ޝިރުކު އޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ ބައިވެރިވުމެވެ. ޝަރީކަކު ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ޝިރުކުކުރުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ތައުޙީދުގެ ތިން ބައިން ކުރެ ބައެއްގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތެއް
ތިރީގައި މިބަޔާންކޮށްލަނީ ކުޑަކުދިންގެ ހިތްތަކުގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުން އަށަގެންނެވުމަށްޓަކައި ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه و سلم ކުރެއްވި ބައެއްކަންކަމެވެ. މިގޮތުން މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه و سلم އިބްނު
އަޅުކަމުގެ ނަންތަކާއި ވައްތަރުތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން މިބަޔާންކުރާ ކަންތައް ވެއެވެ. ނަމާދު ކުރުން، ޒަކާތްދިނުން، ރޯދަ ހިފުން، ޙައްޖުވުންވުން، ޛަބަޙަކުން (ކަތިލުން)، ނަދުރު ބުނުން، ޠަވާފުކުރުން، ތައުބާ ވުން، ﷲ ސުބްޙާނަހޫ
ތަޥްޙީދަކީ ހުރިހާ ކަމެއްގައިވެސް ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަ ކުރުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަ ކުރުމަކީ އެންމެ މުހިއްމުކަމެވެ. އަދި އަޞްލުތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މުހިއްމު އަޞްލެވެ. މާތް ﷲ އެންމެހައި ރަސޫލުބޭކަލުން ފޮނުއްވައި، ފޮތްތައް
މިލިޔުމުގައި މިވާ އިޞްޠިލާޙުތަކަކީ ޢިލްމުވެރިންގެ ފޮތްތަކުގައި، އެކިމައްސަލަތަކުގައި ވާހަކަފުޅު ދައްކަވަމުން އެބޭފުޅުން ބޭނުންކުރައްވާ އިޞްޠިލާޙުތަކެކެވެ.
އަޅުކަން ނުވަތަ ޢިބާދާތު އޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ނިކަމެތިވެ ދެރަވުމެވެ. ނުވަތަ އަދަބުވެރިވެ ބިރުވެތި ވުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ޢިބާދާތް އޭ ނުވަތަ އަޅުކަމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ﷲ އަމުރު ކުރެއްވި
ދެވަނަ އަޞްލު ދަލީލުތަކާ އެކު އިސްލާމްދީން މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުން އެއީ ތައުޙީދާއެކު ﷲއަށް ކިޔަމަންތެރިވުމާއި، އެއިލާހަށް ބޯލަނބައި ކިޔަމަން ގަތުމުގައި ގަދައަޅައި މަސައްކަތްކުރުމާއި، ޝިރުކާއި، އޭގެ އަހުލުވެރިންގެ ކިބައިން ބަރީއަވުމެވެ. މީގެ ތިން މަރުޙަލާ
ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައަށް ޝިރުކު ވެގެންދަނީ އަންނަނިވި ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. 1- އޭގައި ވަނީ އުފެއްދެވި ފަރާތާއި އުފެއްދުން ތައް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. ޚާލިޤާއި މަޚްލޫޤް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. އެހެނީ އެއްވެސް
ﷲ ރުއްސުންލެއްވި މުޢާޒް ބިން ޖަބަލުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އިށީނދެވަޑައިގެންނެވި ޙިމާރުގެ ފަހަތު ބައިގައި ތިމަން އިނީމެވެ. ތިމަން އެހެން އިންނަވަނިކޮށް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ
މިއީ ވަރަށް ޤަދީމީ ޢަޤީދާއެކެވެ. ނަމަވެސް މިއަށް ދެވިފައިމިވާ ނަމަކީ އާ ނަމެކެވެ. މިކަން އެންމެ ގާތީ މުނާފިޤުކަމާއެވެ.
ޢިލްމާނިއްޔަތަކީ އިލްޙާދެކެވެ. އެހެނީ ދައުލަތާ ދީން އެބައިމީހުން ވަކިކުރެއެވެ. ޢަލްމާނިއްޔަތަކީ މިއީއެވެ. ދައުލަތުން ދީން އެކަހެރި ކުރުމެވެ. މިއީ އިލްހާދެކެވެ.
ތައުޙީދުގެ އަހުލު ވެރިންނަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެންމެ ލޯބިވެ ވޮޑިގެންވާ މީހުންނެވެ. ތައުޙީދު ބަރާބަރުކޮށް ތައުޙީދުގައިވާ ގޮތުގެމަތީން ޢަމަލުކުރާ މީހާ އެއްވެސް ހިސާބަކާއި، އަޛާބަކާއި ނުލައި ސުވަރުގެ ވަނާނެއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ
ބުދުތަކަކީ ﷲ ތަޢާލާއަށް ޝިރުކު ކުރުމަށްޓަކައި ވަރަށް ޤަދީމީ ޒަމާނުއްސުރެ އިންސާނުން ބޭނުންކުރަމުން އަންނަ އެއްޗެކެވެ. ނަމަވެސް ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކޮށް، އެއިލާހަށް އެކަނި އަޅުކަން ޚާލިޞްކުރާ މުވައްޙިދުން ދަނީ ބިން، އެބުދުތަކުން ސާފުކުރުމަށް
ތައުޙީދުގެ މާތްކަމާއި ތައުޙީދުގެ އަހުލުވެރީންނަށް ހުރި ޘަވާބާއި ނިޢުމަތަކީ ހިމަނާ ކޮޅުންލާކަށް ހުރި ކަމެއްނޫނެވެ. ޤިޔާމަތް ދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަމާއި ނުރައްކަލުން ސަލާމަތް ވެގެންވާ ބަޔަކީ ހަމައެކަނި ތައުޙީދުގެ އަހުލުވެރިންނެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ
الله سبحانه وتعالى އިންސީންނާއި ޖިންނީންގެ ގާތަށް ފޮނުއްވެވި ކޮންމެ ނަބިއްޔަކުމެ އަދި ރަސޫލަކު އެންމެފުރަތަމަ ގޮވާލެއްވީ الله سبحانه وتعالىގެ އެއްކައުވަންތަކަން ބިންމަތީގައި ޤާއިމްކުރުމަށެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައީ ﷲގެ ރަސޫލާކަމުގައި ހެކިވުމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅެވެ. لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ
ޝިރުކު އޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ ބައިވެރިވުމެވެ. ޝަރީކަކު ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ޝިރުކުކުރުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ތައުޙީދުގެ ތިން ބައިން ކުރެ ބައެއްގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތެއް
ތިރީގައި މިބަޔާންކޮށްލަނީ ކުޑަކުދިންގެ ހިތްތަކުގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުން އަށަގެންނެވުމަށްޓަކައި ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه و سلم ކުރެއްވި ބައެއްކަންކަމެވެ. މިގޮތުން މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه و سلم އިބްނު
އަޅުކަމުގެ ނަންތަކާއި ވައްތަރުތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން މިބަޔާންކުރާ ކަންތައް ވެއެވެ. ނަމާދު ކުރުން، ޒަކާތްދިނުން، ރޯދަ ހިފުން، ޙައްޖުވުންވުން، ޛަބަޙަކުން (ކަތިލުން)، ނަދުރު ބުނުން، ޠަވާފުކުރުން، ތައުބާ ވުން، ﷲ ސުބްޙާނަހޫ
ތަޥްޙީދަކީ ހުރިހާ ކަމެއްގައިވެސް ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަ ކުރުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަ ކުރުމަކީ އެންމެ މުހިއްމުކަމެވެ. އަދި އަޞްލުތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މުހިއްމު އަޞްލެވެ. މާތް ﷲ އެންމެހައި ރަސޫލުބޭކަލުން ފޮނުއްވައި، ފޮތްތައް
މިލިޔުމުގައި މިވާ އިޞްޠިލާޙުތަކަކީ ޢިލްމުވެރިންގެ ފޮތްތަކުގައި، އެކިމައްސަލަތަކުގައި ވާހަކަފުޅު ދައްކަވަމުން އެބޭފުޅުން ބޭނުންކުރައްވާ އިޞްޠިލާޙުތަކެކެވެ.
އަޅުކަން ނުވަތަ ޢިބާދާތު އޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ނިކަމެތިވެ ދެރަވުމެވެ. ނުވަތަ އަދަބުވެރިވެ ބިރުވެތި ވުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ޢިބާދާތް އޭ ނުވަތަ އަޅުކަމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ﷲ އަމުރު ކުރެއްވި
ދެވަނަ އަޞްލު ދަލީލުތަކާ އެކު އިސްލާމްދީން މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުން އެއީ ތައުޙީދާއެކު ﷲއަށް ކިޔަމަންތެރިވުމާއި، އެއިލާހަށް ބޯލަނބައި ކިޔަމަން ގަތުމުގައި ގަދައަޅައި މަސައްކަތްކުރުމާއި، ޝިރުކާއި، އޭގެ އަހުލުވެރިންގެ ކިބައިން ބަރީއަވުމެވެ. މީގެ ތިން މަރުޙަލާ
ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައަށް ޝިރުކު ވެގެންދަނީ އަންނަނިވި ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. 1- އޭގައި ވަނީ އުފެއްދެވި ފަރާތާއި އުފެއްދުން ތައް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. ޚާލިޤާއި މަޚްލޫޤް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. އެހެނީ އެއްވެސް
ﷲ ރުއްސުންލެއްވި މުޢާޒް ބިން ޖަބަލުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އިށީނދެވަޑައިގެންނެވި ޙިމާރުގެ ފަހަތު ބައިގައި ތިމަން އިނީމެވެ. ތިމަން އެހެން އިންނަވަނިކޮށް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ
މިއީ ވަރަށް ޤަދީމީ ޢަޤީދާއެކެވެ. ނަމަވެސް މިއަށް ދެވިފައިމިވާ ނަމަކީ އާ ނަމެކެވެ. މިކަން އެންމެ ގާތީ މުނާފިޤުކަމާއެވެ.
ޢިލްމާނިއްޔަތަކީ އިލްޙާދެކެވެ. އެހެނީ ދައުލަތާ ދީން އެބައިމީހުން ވަކިކުރެއެވެ. ޢަލްމާނިއްޔަތަކީ މިއީއެވެ. ދައުލަތުން ދީން އެކަހެރި ކުރުމެވެ. މިއީ އިލްހާދެކެވެ.
ތައުޙީދުގެ އަހުލު ވެރިންނަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެންމެ ލޯބިވެ ވޮޑިގެންވާ މީހުންނެވެ. ތައުޙީދު ބަރާބަރުކޮށް ތައުޙީދުގައިވާ ގޮތުގެމަތީން ޢަމަލުކުރާ މީހާ އެއްވެސް ހިސާބަކާއި، އަޛާބަކާއި ނުލައި ސުވަރުގެ ވަނާނެއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ
ބުދުތަކަކީ ﷲ ތަޢާލާއަށް ޝިރުކު ކުރުމަށްޓަކައި ވަރަށް ޤަދީމީ ޒަމާނުއްސުރެ އިންސާނުން ބޭނުންކުރަމުން އަންނަ އެއްޗެކެވެ. ނަމަވެސް ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކޮށް، އެއިލާހަށް އެކަނި އަޅުކަން ޚާލިޞްކުރާ މުވައްޙިދުން ދަނީ ބިން، އެބުދުތަކުން ސާފުކުރުމަށް
ތައުޙީދުގެ މާތްކަމާއި ތައުޙީދުގެ އަހުލުވެރީންނަށް ހުރި ޘަވާބާއި ނިޢުމަތަކީ ހިމަނާ ކޮޅުންލާކަށް ހުރި ކަމެއްނޫނެވެ. ޤިޔާމަތް ދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަމާއި ނުރައްކަލުން ސަލާމަތް ވެގެންވާ ބަޔަކީ ހަމައެކަނި ތައުޙީދުގެ އަހުލުވެރިންނެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ