އިމްތިޙާނުތަކުގައި (ޓެސްޓުތަކުގައި) މަކަރު ހެދުމަކީ ޙަރާންކަމެކެވެ. އަދި އެއީ މުންކަރާތެއްވެސް މެއެވެ. އެއީ އެކިއެކި މުޢާމަލާތުކުރުމުގައި މަކަރާއި ޙީލަތް ހެދުން ފަދަ ކަމެކެވެ.
މިލިޔުމުގައި ބަލައިލެވިފައިވާނީ ފިލާވަޅު ދަސްކުރުމުގެ ބައެއް އުކުޅުތަކަށާއި، ރަނގަޅު ނަތީޖާއެއް ހޯދުމަށް އެހީވެދޭ ބައެއް ކަންތައްތަކުގެ މައްޗަށެވެ. މި މަޢުލޫމާތުތައް ނެގިފައިވަނީ ފިލާވަޅު ދަސްކުރުމުގެ ފަންނާއި ބެހޭގޮތުން ކަމުގެ މާހިރުން ލިޔުއްވާފައިވާ ބައެއްލިޔުންތަކުންނާއި،
މިކަމުން އެނގެނީ ބިމަކީ ވަށް އެއްޗެއްކަމެވެ. ބިހެއްގެ ބައްޓަމަށް ވުމުން އެކަން ނަފީއެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއީ ސީދަލަށް އޮތް އެއްޗެއްކަމުގެ ބާޠިލު ބުނުމަކީ ކަނީސާގެ (ޗާޗުގެ) ޢަޤީދާއެކެވެ. އަދި އެހެންކަމުން އެބައިމީހުން ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރެއިން ބިމަކީ ވަށް އެއްޗެއްކަމުގައި ބުނި މީހުންނަށް ލަޢުނަތްދީ އަންދާލިއެވެ.
އުޑާއި ބިމަކީ ވަށް ދޭތިތޯ ބަހުސްކުރި ދެމީހަކު ބަހުސް ކުރިއެވެ. އެތަނުން އެކަކު ބުނީ އެދޭތިވެސް ވަނީ ވަށްކޮންނެވެ. އަނެއް މީހާ އެކަމަށް އިންކާރުކޮށް ބުނީ އެކަމުގައި އަޞްލެއް ނެތް ކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނަށް (އެބަހީ: އިބްނު ތައިމިއްޔާއަށް) މިވާހަކަ ދެންނެވުނެވެ. އަދި މިކަމުގައި ރަނގަޅު ގޮތަކީ ކޮބާތޯ ސުވާލު ދެންނެވުނެވެ. ފަހެ، ޖަވާބުގައި ދެންނެވިއެވެ.
އެދުވަހަކީ ތިބާ ދުނިޔޭގައި ދިރިހުރެއްޖެނަމަ ގައިމުވެސް ނައިސް ނުދާނޭ ދުވަހެކެވެ. އަދި ކިއެއްހެއްޔެވެ! އެދުވަހަކީ ހަމަޔަޤީނުން ތިބާއާއިވެސް ބައްދަލުކުރާނޭ ދުވަހެކެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ހުޅަނގުގެ މީޑިއާއިން ފަތުރާ ޕްރޮޕަގަންޑާގެ ތެރެއިން އިސްލާމްދީނާ ދެކޮޅަށް އެބައިމީހުން އެންމެ ބޮޑަށް ފަތުރާ އެއްކަމަކީ، އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ
އެއީ ކަށްވަޅުގެ ފުރަތަމަ ރެއެވެ. އެރެއާމެދު ޞާލިޙުންނާއި ޢިލްމުވެރީން ކީރިތިކުރައްވާ ހިތާމަކުރައްވާ އުޅުނު ރެއެވެ. އަދި ތަޤްވާވެރި އަޅުވެރިން އެރޭގެ ބިރުވެރި ކަމާމެދު ޝަކުވާކޮށް އުޅުނު ރެއެވެ.
ހިނދުކޮޅަކަށްވެސް ބުއްދި ފިލައިދިއުމަކީ އިންސާނީ މަތިވެރި ފިޠުރަތާ އެކަށީގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ.
މިއީ ރޯދަމަހު ކަންކުރެވިދާނެ ގޮތުގެ ކުޑަ ތަސައްވުރެކެވެ. މިގައި ހިމެނިފައިވާ ކަންކަން ކޮންމެ މީހަކުވެސް އެމީހެއްގެ ދިރިއުޅުމާއި ހާލަތަށް ވިސްނައިގެން ރާވައިލުން ރަނގަޅެވެ.
މިއީ ރަމަޟާން މަހުގެ ދުވަސްތައް ހޭދަކުރާނެގޮތުގެ ޕޮރޮގުރާމް ގައިޑެކެވެ.
މުސްލިމުންގެ ދުވަސް ރަމަޟާން މަހުގައި ފެށެނީ ފަތިސް ނަމާދަށް ގޮވުމުގެ ކުރީން ހާރުކެއުމާ އެކުގަ އެވެ. މޮޅުއިތުރުގޮތަކީ ހާރުކެއުން ވީހާވެސް ލަސްކޮށްލުމެވެ.
މަރަކީ ކޮންމެ އިންސާނަކާވެސް ބައްދަލު ކުރާނެ ހަގީގަތެކެވެ. އެއްވެސް އިންސާނަކަށް އެ މަރުން ރެކިނުގަނެވޭނެއެވެ. ހަމަ އެހެންމެ މަރުގެ ތުންފަތްމަތީގައި ވާ މީހަކު އެ މަރުން ސަލާމަތެއްވެސް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އޭ އިންސާނާ އެވެ! ތިބާގެ
ޑިމޮކްރަސީ (democracy) މިބަސް ނެގިފައިވަނީ ގުރީކް ބަހެއްކަމުގައިވާ “demos” މާނައީ “މީހުން” އަދި “cratus” މާނައީ “ވެރިކަންކުރުން” މިބަހުންނެވެ. މިއީ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމެކެވެ. މިނިޒާމު ހިނގާ ގޮތަކީ އެބައެއްގެ ތެރެއިން ބަޔަކު އެބައިމީހުންގެ ރެޕްރެސެންޓެޓިވްސްގެ
ޝައިޠާނާއާމެދު ސަމާލުވެ، އޭނާގެ ބައިވެރިންތަކެއް ކަމުގައި ނުވުމަށް އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވެ ވާގިވެރިވަމާ ހިނގާށެވެ! ފާހިޝްކަންތަކާއި ނުބައިކަންތަކަށް ގޮވައި، އެކަންތަކަށް ބާރުދޭނީ ޝައިޠާނާގެ ބައިވެރިން ކަމުގައި މެނުވީ ނުވާނެއެވެ.
މިގެއަކީ ތިބާގެ އަމިއްލަ މިލްކެއް ކަމަށް ހައްދަވަން ތިބާ ބޭނުންވޭ ތޯއެވެ.؟ މިގެ ކިހިނެއް ވާނެތޯއެވެ؟. މިގެ އަދި މާ ރީތި ނޫންތޯ އެވެ؟. އަސްތާ މި އަދި މާ ފުރިހަމަ ގަނޑުވަރެއް
އިންސާނުންގެ ތެރެއިން މުސްލިމެއް ކަމުގައިވިއަސް ކާފަރެއްކަމުގައި ވިއަސް، މަސައްކަތްކުރަމުންދަނީ ހިތްހަމަޖެހުމާއި އަރާމާއި އުފާ ޙާޞިލުކުރުމަށެވެ. ނަމަވެސް ޙަޤީޤީ ހިތްހަމަޖެހުން ޙާޞިލުވަނީ މަދުބަޔަކަށެވެ. އާދެ، އެބައިމީހުން ޚަލްޤުކުރެއްވި އިލާހު، ﷲތަބާރަކަ ވަތަޢާލާ އަންގަވާފައިވާ ގޮތުގައި ހިތްހަމަޖެހުން
ޖުންދުބް ބިން އަބްދުﷲ އަލް ބަޖަލީ (ރަހިމަހުﷲ )ގެ އަރިހުން ނަސޭހަތަކާއި އިރުޝާދަކަށް މީހަކު އެދުނެވެ. އެހިނދު އެކަލޭގެފާނު އެމީހާޔާ މުޚާތަބު ކޮށް ދެންނެވިއެވެ: ” ތިބާ ﷲއަށް ބިރުވެތި ވުމަށާ ތަޤްވާ ވެރިވުމަށް
އިމްތިޙާނުތަކުގައި (ޓެސްޓުތަކުގައި) މަކަރު ހެދުމަކީ ޙަރާންކަމެކެވެ. އަދި އެއީ މުންކަރާތެއްވެސް މެއެވެ. އެއީ އެކިއެކި މުޢާމަލާތުކުރުމުގައި މަކަރާއި ޙީލަތް ހެދުން ފަދަ ކަމެކެވެ.
މިލިޔުމުގައި ބަލައިލެވިފައިވާނީ ފިލާވަޅު ދަސްކުރުމުގެ ބައެއް އުކުޅުތަކަށާއި، ރަނގަޅު ނަތީޖާއެއް ހޯދުމަށް އެހީވެދޭ ބައެއް ކަންތައްތަކުގެ މައްޗަށެވެ. މި މަޢުލޫމާތުތައް ނެގިފައިވަނީ ފިލާވަޅު ދަސްކުރުމުގެ ފަންނާއި ބެހޭގޮތުން ކަމުގެ މާހިރުން ލިޔުއްވާފައިވާ ބައެއްލިޔުންތަކުންނާއި،
މިކަމުން އެނގެނީ ބިމަކީ ވަށް އެއްޗެއްކަމެވެ. ބިހެއްގެ ބައްޓަމަށް ވުމުން އެކަން ނަފީއެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއީ ސީދަލަށް އޮތް އެއްޗެއްކަމުގެ ބާޠިލު ބުނުމަކީ ކަނީސާގެ (ޗާޗުގެ) ޢަޤީދާއެކެވެ. އަދި އެހެންކަމުން އެބައިމީހުން ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރެއިން ބިމަކީ ވަށް އެއްޗެއްކަމުގައި ބުނި މީހުންނަށް ލަޢުނަތްދީ އަންދާލިއެވެ.
އުޑާއި ބިމަކީ ވަށް ދޭތިތޯ ބަހުސްކުރި ދެމީހަކު ބަހުސް ކުރިއެވެ. އެތަނުން އެކަކު ބުނީ އެދޭތިވެސް ވަނީ ވަށްކޮންނެވެ. އަނެއް މީހާ އެކަމަށް އިންކާރުކޮށް ބުނީ އެކަމުގައި އަޞްލެއް ނެތް ކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނަށް (އެބަހީ: އިބްނު ތައިމިއްޔާއަށް) މިވާހަކަ ދެންނެވުނެވެ. އަދި މިކަމުގައި ރަނގަޅު ގޮތަކީ ކޮބާތޯ ސުވާލު ދެންނެވުނެވެ. ފަހެ، ޖަވާބުގައި ދެންނެވިއެވެ.
އެދުވަހަކީ ތިބާ ދުނިޔޭގައި ދިރިހުރެއްޖެނަމަ ގައިމުވެސް ނައިސް ނުދާނޭ ދުވަހެކެވެ. އަދި ކިއެއްހެއްޔެވެ! އެދުވަހަކީ ހަމަޔަޤީނުން ތިބާއާއިވެސް ބައްދަލުކުރާނޭ ދުވަހެކެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ހުޅަނގުގެ މީޑިއާއިން ފަތުރާ ޕްރޮޕަގަންޑާގެ ތެރެއިން އިސްލާމްދީނާ ދެކޮޅަށް އެބައިމީހުން އެންމެ ބޮޑަށް ފަތުރާ އެއްކަމަކީ، އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ
އެއީ ކަށްވަޅުގެ ފުރަތަމަ ރެއެވެ. އެރެއާމެދު ޞާލިޙުންނާއި ޢިލްމުވެރީން ކީރިތިކުރައްވާ ހިތާމަކުރައްވާ އުޅުނު ރެއެވެ. އަދި ތަޤްވާވެރި އަޅުވެރިން އެރޭގެ ބިރުވެރި ކަމާމެދު ޝަކުވާކޮށް އުޅުނު ރެއެވެ.
ހިނދުކޮޅަކަށްވެސް ބުއްދި ފިލައިދިއުމަކީ އިންސާނީ މަތިވެރި ފިޠުރަތާ އެކަށީގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ.
މިއީ ރޯދަމަހު ކަންކުރެވިދާނެ ގޮތުގެ ކުޑަ ތަސައްވުރެކެވެ. މިގައި ހިމެނިފައިވާ ކަންކަން ކޮންމެ މީހަކުވެސް އެމީހެއްގެ ދިރިއުޅުމާއި ހާލަތަށް ވިސްނައިގެން ރާވައިލުން ރަނގަޅެވެ.
މިއީ ރަމަޟާން މަހުގެ ދުވަސްތައް ހޭދަކުރާނެގޮތުގެ ޕޮރޮގުރާމް ގައިޑެކެވެ.
މުސްލިމުންގެ ދުވަސް ރަމަޟާން މަހުގައި ފެށެނީ ފަތިސް ނަމާދަށް ގޮވުމުގެ ކުރީން ހާރުކެއުމާ އެކުގަ އެވެ. މޮޅުއިތުރުގޮތަކީ ހާރުކެއުން ވީހާވެސް ލަސްކޮށްލުމެވެ.
މަރަކީ ކޮންމެ އިންސާނަކާވެސް ބައްދަލު ކުރާނެ ހަގީގަތެކެވެ. އެއްވެސް އިންސާނަކަށް އެ މަރުން ރެކިނުގަނެވޭނެއެވެ. ހަމަ އެހެންމެ މަރުގެ ތުންފަތްމަތީގައި ވާ މީހަކު އެ މަރުން ސަލާމަތެއްވެސް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އޭ އިންސާނާ އެވެ! ތިބާގެ
ޑިމޮކްރަސީ (democracy) މިބަސް ނެގިފައިވަނީ ގުރީކް ބަހެއްކަމުގައިވާ “demos” މާނައީ “މީހުން” އަދި “cratus” މާނައީ “ވެރިކަންކުރުން” މިބަހުންނެވެ. މިއީ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމެކެވެ. މިނިޒާމު ހިނގާ ގޮތަކީ އެބައެއްގެ ތެރެއިން ބަޔަކު އެބައިމީހުންގެ ރެޕްރެސެންޓެޓިވްސްގެ
ޝައިޠާނާއާމެދު ސަމާލުވެ، އޭނާގެ ބައިވެރިންތަކެއް ކަމުގައި ނުވުމަށް އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވެ ވާގިވެރިވަމާ ހިނގާށެވެ! ފާހިޝްކަންތަކާއި ނުބައިކަންތަކަށް ގޮވައި، އެކަންތަކަށް ބާރުދޭނީ ޝައިޠާނާގެ ބައިވެރިން ކަމުގައި މެނުވީ ނުވާނެއެވެ.
މިގެއަކީ ތިބާގެ އަމިއްލަ މިލްކެއް ކަމަށް ހައްދަވަން ތިބާ ބޭނުންވޭ ތޯއެވެ.؟ މިގެ ކިހިނެއް ވާނެތޯއެވެ؟. މިގެ އަދި މާ ރީތި ނޫންތޯ އެވެ؟. އަސްތާ މި އަދި މާ ފުރިހަމަ ގަނޑުވަރެއް
އިންސާނުންގެ ތެރެއިން މުސްލިމެއް ކަމުގައިވިއަސް ކާފަރެއްކަމުގައި ވިއަސް، މަސައްކަތްކުރަމުންދަނީ ހިތްހަމަޖެހުމާއި އަރާމާއި އުފާ ޙާޞިލުކުރުމަށެވެ. ނަމަވެސް ޙަޤީޤީ ހިތްހަމަޖެހުން ޙާޞިލުވަނީ މަދުބަޔަކަށެވެ. އާދެ، އެބައިމީހުން ޚަލްޤުކުރެއްވި އިލާހު، ﷲތަބާރަކަ ވަތަޢާލާ އަންގަވާފައިވާ ގޮތުގައި ހިތްހަމަޖެހުން
ޖުންދުބް ބިން އަބްދުﷲ އަލް ބަޖަލީ (ރަހިމަހުﷲ )ގެ އަރިހުން ނަސޭހަތަކާއި އިރުޝާދަކަށް މީހަކު އެދުނެވެ. އެހިނދު އެކަލޭގެފާނު އެމީހާޔާ މުޚާތަބު ކޮށް ދެންނެވިއެވެ: ” ތިބާ ﷲއަށް ބިރުވެތި ވުމަށާ ތަޤްވާ ވެރިވުމަށް
