ﷲ عز وجلގެ ޙަޟްރަތުން އަޅަމެން އެދެނީ ނުބައި ކަންތަކުގެ މައްޗަށް ހެޔޮކަންތައް ބަރުވާމީހުންގެ ތެރެއިން އަޅަމެން ލެއްވުމެވެ. އަދި އަޅަމެންނަށް ޢަފޫކޮށްދެއްވާ ފާފަތައް ފުއްސަވާދެއްވުމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން އެއިލާހީ ހުރިހާ ކަމެއްގެ މައްޗަށް ކުޅަދުންވަންތަ އިލާހެވެ.
އޭނާ ނަރަކައިގެ އަލިފާނަށް އެއްލާލެވޭނީ ބޯކޮޅު ވަތަށެވެ. އަދި ހަމައެކާއެކު ނަރަކައިގެ އަލިފާން ފިޔަވާ، އޭނާއަށް ހިޔާވަހިކަމެއް އަދި ވަންނާނޭ ތަނެއްވެސް ނުވެއެވެ.
މިއީ ﷲ ތަޢާލާ އެބައިމީހުންނަށް ދެއްވާފައިވާ ސުވަރުގޭގެ ދިރިއުޅުމެވެ. – އަޅަމެންނަކީ އެތަނުގެ އަހުލުވެރިންކަމުގައި ލައްވާށިއެވެ.-
القَارِعَة އަކީ ކުރިން ދެކެފައިނުވާފަދަ ބޮޑުވެގެންވާ މުޞީބާތެކެވެ. އަދި އެއީ ޤިޔާމަތް ދުވަހުގެ ނަންތަކުގެ ތެރެއިން ނަމެކެވެ. الغَاشِيَة އާއި الحَاقَّة ކިޔާ ފަދައިންނެވެ.
ހަތަރުވަނަ ޞިފައަކީ: (وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ) ލަފުޒީ މާނައީ: “އަދި އެބައިމީހުން ކެތްތެރިވުމަށް ވަޞިއްޔަތްކުޅައެވެ.” އެބަހުގެ މުރާދަކީ: އެބައިމީހުން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ކެތްތެރިވުމަށް ވަޞިއްޔަތްކުޅައެވެ. ކެތްތެރިވުމަކީ އެމީހެއްގެ ނަފުސު ކުރަން އެކަށީގެންނުވާ ކަންކަމުން އަރައިގަތަނުދީ ހިފެހެއްޓުމެވެ.
ދެވަނަ ޞިފައަކީ: ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅެވެ. (وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ) (އަދި ޞާލިޙު ޢަމަލުތައް ކުރިމީހުންނެވެ.) އެބަސްފުޅުގެ މާނައަކީ ހަމަކަށަވަރުން އެބައިމީހުންނަކީ ހެޔޮ ޢަމަލުތަކުގެ މަތީގައި ޤާއިމުވި މީސްތަކުންނެވެ. އެއީ ނަމާދުކުރުމާއި ޒަކާތްދިނުމާއި ރޯދަހިފުމާއި
އޭގެމާނައަކީ: ހަމަކަށަވަރުން ﷲތަޢާލާ އޭނާއަށް ވަޢުދުކުރައްވަނީ ކައިރިވެގެންވާ މުސްތަޤުބަލެއްގައި ހުޅުގަނޑުގެވެރި ނަރަކައަށް އޭނާ އެއްލާލެވޭނެކަމެވެ.
އެންމެ ރަނގަޅުވެގެންވާ ގޮތަކީ އާޔަތް އެކަމުގައި ޢާންމުވެގެންވުމެވެ. (އެބަހީ: އާޔަތުގައި އެވާ “އޭނާ ހޯދައިގަތްކަންތަކޭ” އެބުނާ ބުނުމަކީ، އޭނާ ހޯދައިގަންނަ ހުރިހާކަމެއް ޝާމިލުވާ އާންމު މާނައިގައިވުމެވެ.) އާޔަތުގައި އޭނާގެ ދަރިން ޝާމިލުވެގެންވެއެވެ.
އަލްއިޚްލާޞް، އަލްފަލަޤު، އަދި އަންނާސް މިތިން ސޫރަތަކީ؛ ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ އަވަހާރަފުޅުލެއްޕެވުމަށް އެނދުކޮޅަށް ވަޑައިގެންފިނަމަ، ދެއަތްޕުޅު އެއްކުރައްވައި ކިޔަވާވިދާޅުވެ ފުމެލެއްވުމަށްފަހު އެކަލޭގެފާނުގެ މޫނުކޮޅާއި، ހަށިގަނޑުން އަތްކޮޅުބީހުމަށް ކުޅަދާނަވީ ހިސާބެއްގައި އަތްކޮޅު ބީއްސަވާ ތިން ސޫރަތެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމަ، އެބައިމީހުން އެއްކުރައްވާ އެބައިމީހުންނަށް ﷲގެ މަގަށް ދަޢުވަތުދެއްވި ހިނދުގައި، ﷲތަޢާލާ އަބޫލަހަބަށް ދެއްވި ރައްދެކެވެ.
هُمَزَة އަދި لُّمَزَة މިއީ އެއްފަރާތެއް ޞިފަކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވިފައިވާ ދެ ޞިފައެކެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަކީ ޙައްޤު ރަސޫލެއްކަމާއި އަދި އެކަލޭގެފާނު ދީނަށް ގޮވާލެއްވީ، ރަސްކަމާއި ޖާހާއި އަދި ރިޔާސަތަށްޓަކައި ނޫންކަން ދަލީލުކޮށްދޭ އެތައް ދަލީލުތަކެއް މިޤުރުއާނުގައިވެއެވެ.
(إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ﴿٣﴾)) އަދި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢަލާ ވަނީ އެގެއްލުމާއި ހަލާކުން އިސްތިޘްނާ ވެގެންވަނީ (ސަލާމަތް ވެގެންވަނީ) މިޞިފަތަކުން ސިފަލިބިގެންވާ ހަތަރުބަޔެއްކަމުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. ފުރަތަމަ
ހަމަކަށަވަރުން “އަލް ޢަޞްރަކީ” ޒަމާނެވެ.
تَنَزَّلُ الْـمَلَاـئِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ ﴿٤﴾ މާނައީ: “މަލާއިކަތުންނާއި ޖިބްރީލު (ޢަލައިހިއްސަލާމު) އެބޭކަލުންގެ ރައްބުގެ އިޛުނަފުޅާއެކު، ހުރިހާ އަމުރުފުޅަކައިގެން އެރޭ ފައިބައިވަޑައިގަންނަވާނެތެވެ.” تَنَزَّلُ الْـمَلَاـئِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا
މި ސޫރަތްފެށޭތާގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއިލާހު ޛިކުރުކުރައްވާފައިވަނީ މަތިވެރިކަމުގެ ސީޣާއިންނެވެ.
ﷲ عز وجلގެ ޙަޟްރަތުން އަޅަމެން އެދެނީ ނުބައި ކަންތަކުގެ މައްޗަށް ހެޔޮކަންތައް ބަރުވާމީހުންގެ ތެރެއިން އަޅަމެން ލެއްވުމެވެ. އަދި އަޅަމެންނަށް ޢަފޫކޮށްދެއްވާ ފާފަތައް ފުއްސަވާދެއްވުމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން އެއިލާހީ ހުރިހާ ކަމެއްގެ މައްޗަށް ކުޅަދުންވަންތަ އިލާހެވެ.
އޭނާ ނަރަކައިގެ އަލިފާނަށް އެއްލާލެވޭނީ ބޯކޮޅު ވަތަށެވެ. އަދި ހަމައެކާއެކު ނަރަކައިގެ އަލިފާން ފިޔަވާ، އޭނާއަށް ހިޔާވަހިކަމެއް އަދި ވަންނާނޭ ތަނެއްވެސް ނުވެއެވެ.
މިއީ ﷲ ތަޢާލާ އެބައިމީހުންނަށް ދެއްވާފައިވާ ސުވަރުގޭގެ ދިރިއުޅުމެވެ. – އަޅަމެންނަކީ އެތަނުގެ އަހުލުވެރިންކަމުގައި ލައްވާށިއެވެ.-
القَارِعَة އަކީ ކުރިން ދެކެފައިނުވާފަދަ ބޮޑުވެގެންވާ މުޞީބާތެކެވެ. އަދި އެއީ ޤިޔާމަތް ދުވަހުގެ ނަންތަކުގެ ތެރެއިން ނަމެކެވެ. الغَاشِيَة އާއި الحَاقَّة ކިޔާ ފަދައިންނެވެ.
ހަތަރުވަނަ ޞިފައަކީ: (وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ) ލަފުޒީ މާނައީ: “އަދި އެބައިމީހުން ކެތްތެރިވުމަށް ވަޞިއްޔަތްކުޅައެވެ.” އެބަހުގެ މުރާދަކީ: އެބައިމީހުން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ކެތްތެރިވުމަށް ވަޞިއްޔަތްކުޅައެވެ. ކެތްތެރިވުމަކީ އެމީހެއްގެ ނަފުސު ކުރަން އެކަށީގެންނުވާ ކަންކަމުން އަރައިގަތަނުދީ ހިފެހެއްޓުމެވެ.
ދެވަނަ ޞިފައަކީ: ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅެވެ. (وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ) (އަދި ޞާލިޙު ޢަމަލުތައް ކުރިމީހުންނެވެ.) އެބަސްފުޅުގެ މާނައަކީ ހަމަކަށަވަރުން އެބައިމީހުންނަކީ ހެޔޮ ޢަމަލުތަކުގެ މަތީގައި ޤާއިމުވި މީސްތަކުންނެވެ. އެއީ ނަމާދުކުރުމާއި ޒަކާތްދިނުމާއި ރޯދަހިފުމާއި
އޭގެމާނައަކީ: ހަމަކަށަވަރުން ﷲތަޢާލާ އޭނާއަށް ވަޢުދުކުރައްވަނީ ކައިރިވެގެންވާ މުސްތަޤުބަލެއްގައި ހުޅުގަނޑުގެވެރި ނަރަކައަށް އޭނާ އެއްލާލެވޭނެކަމެވެ.
އެންމެ ރަނގަޅުވެގެންވާ ގޮތަކީ އާޔަތް އެކަމުގައި ޢާންމުވެގެންވުމެވެ. (އެބަހީ: އާޔަތުގައި އެވާ “އޭނާ ހޯދައިގަތްކަންތަކޭ” އެބުނާ ބުނުމަކީ، އޭނާ ހޯދައިގަންނަ ހުރިހާކަމެއް ޝާމިލުވާ އާންމު މާނައިގައިވުމެވެ.) އާޔަތުގައި އޭނާގެ ދަރިން ޝާމިލުވެގެންވެއެވެ.
އަލްއިޚްލާޞް، އަލްފަލަޤު، އަދި އަންނާސް މިތިން ސޫރަތަކީ؛ ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ އަވަހާރަފުޅުލެއްޕެވުމަށް އެނދުކޮޅަށް ވަޑައިގެންފިނަމަ، ދެއަތްޕުޅު އެއްކުރައްވައި ކިޔަވާވިދާޅުވެ ފުމެލެއްވުމަށްފަހު އެކަލޭގެފާނުގެ މޫނުކޮޅާއި، ހަށިގަނޑުން އަތްކޮޅުބީހުމަށް ކުޅަދާނަވީ ހިސާބެއްގައި އަތްކޮޅު ބީއްސަވާ ތިން ސޫރަތެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމަ، އެބައިމީހުން އެއްކުރައްވާ އެބައިމީހުންނަށް ﷲގެ މަގަށް ދަޢުވަތުދެއްވި ހިނދުގައި، ﷲތަޢާލާ އަބޫލަހަބަށް ދެއްވި ރައްދެކެވެ.
هُمَزَة އަދި لُّمَزَة މިއީ އެއްފަރާތެއް ޞިފަކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވިފައިވާ ދެ ޞިފައެކެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަކީ ޙައްޤު ރަސޫލެއްކަމާއި އަދި އެކަލޭގެފާނު ދީނަށް ގޮވާލެއްވީ، ރަސްކަމާއި ޖާހާއި އަދި ރިޔާސަތަށްޓަކައި ނޫންކަން ދަލީލުކޮށްދޭ އެތައް ދަލީލުތަކެއް މިޤުރުއާނުގައިވެއެވެ.
(إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ﴿٣﴾)) އަދި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢަލާ ވަނީ އެގެއްލުމާއި ހަލާކުން އިސްތިޘްނާ ވެގެންވަނީ (ސަލާމަތް ވެގެންވަނީ) މިޞިފަތަކުން ސިފަލިބިގެންވާ ހަތަރުބަޔެއްކަމުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. ފުރަތަމަ
ހަމަކަށަވަރުން “އަލް ޢަޞްރަކީ” ޒަމާނެވެ.
تَنَزَّلُ الْـمَلَاـئِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ ﴿٤﴾ މާނައީ: “މަލާއިކަތުންނާއި ޖިބްރީލު (ޢަލައިހިއްސަލާމު) އެބޭކަލުންގެ ރައްބުގެ އިޛުނަފުޅާއެކު، ހުރިހާ އަމުރުފުޅަކައިގެން އެރޭ ފައިބައިވަޑައިގަންނަވާނެތެވެ.” تَنَزَّلُ الْـمَلَاـئِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا
މި ސޫރަތްފެށޭތާގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއިލާހު ޛިކުރުކުރައްވާފައިވަނީ މަތިވެރިކަމުގެ ސީޣާއިންނެވެ.
