ފުރަތަމަ ފަޞްލު އަހުރެމެންގެ ޢަޤީދާ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަށާއި އެކަލާނގެ މަލާއިކަތުންނަށާއި އެކަލާނގެ ބާވައިލެއްވި ފޮތްތަކަށާއި ފޮނުއްވެވި ރަސޫލުންނާއި އާޚިރަތް ދުވަހަށާއި ހެޔޮމިންވަރާއި ނުބައި މިންވަރަށް އީމާންވުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާއަށް އީމާންވުމުގެ ތަފްޞީލީ
އެކަހެރި ޚަބަރު ޤަބޫލުވެވިގެންވާ ކަމުގެ މައްޗަށް ހުރި ދަލީލުތައް: ޢަޤީދާގެ މައްސަލަތަކުގައި އެކަހެރި ޚަބަރުގައި ހިފުން ނުވާކަމަށް ބާޠިލުގެ އަހުލުވެރީން އެބައިމީހުންގެ ބަޔާންކުރުންތައް އެއްވެސް ބުރަދަނެއްނެތް އެއްޗެއްގެ މަތީގައި ބިނާކޮށްފައިވާކަން ބަޔާންވެ ދިޔުމުން ފަހެ
ނަރަކައިގެ ދަރު ނަރަކައިގެ ދަރަކީ ކާފަރުންނާއި ހިލައެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ . . .) [سورة التحريم
الضّلالއަކީ (މަގުފުރެދުމަކީ) ސީދާ މަގުން އެއްފަރާތް ވުމެވެ. އެއީ ތެދުމަގުގެ އިދިކޮޅެވެ.
ދެންފަހެ އެކަހެރި ޚަބަރަކީ ޙުއްޖަތެއް ކަމާމެދު އިންކާރު ކުރާ ފަރާތްތައް ހުށަހަޅާ އަނެއް ޝުބުހައާމެދު ދަންނައެވެ. އެބައިމީހުންގެ ގާތުގައި އެކަހެރި ޚަބަރު ލިއްބައިދޭ ފައިދާއަކީ ‘ބުރަދަންހުރި ހީ’ ކުރުމެވެ. އެހެނީ އެކެއްގެ ފުށުން ކުށެއް
ޝަރުޢީ އިސްޠިލާޙުގައި ޢަޤީދާއަކީ: “ﷲ އަށް އީމާންވުމާއި، އެއިލާހުގެ މަލާއިކަތުންނާއި، އެއިލާހު ބާއްވާލެއްވެވި ފޮތްތަކާއި، އެއިލާހު ފޮނުއްވެވި ރަސޫލު ބޭކަލުންނާއި ޤިޔާމަތް ދުވަހާއި އަދި ޤަޟާ ޤަދަރުގެ ހެޔޮ މިންވަރާއި ނުބައި މިންވަރަށް އީމާންވުމެވެ.”
އަދި އިބްނު ތައިމިއްޔާ -رحمه الله- ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. [އެބަސްފުޅުގެ މާނައީ] “ސުންނަތެއް ޘާބިތުވެއްޖެނަމަ، ފަހެ އެއަށް ތަބާވުން ވާޖިބުވެގެންވާ ކަމުގައި އެންމެހާ މުސްލިމުން ވަނީ އިއްތިފާޤުވެފައެވެ.” އަދި އެކަހެރި ޚަބަރާމެދު (އެބަހީ: އާޙާދު ޙަދީޘާމެދު) އިންކާރުކުރާ
އެންމެހާ ޙަމްދު ޘަނާއެއް ޙައްޤުވަނީ އިންސާނީ ދިރިއުޅުމުގެ ހުރިހާކަމެއްގެވެސް ޙައްދުތައް ކަނޑައަޅާ، އެޙައްދުތަކުން ބޭރުވާ މީހަކީ ޙައްދު ފަހަނައަޅާފައިވާ މީހެއް ކަމުގައި ލެއްވެވި ގަދަފަދަ ކީރިތިވަންތަ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަށެވެ. ޞަލަވާތާއި ސަލާމް
އާދެ މިމައުޟޫއަކީ، މިއާއިމެދު މީހަކު ވާހަކަ ދައްކަން ފަށައިފިނަމަ، މީސްތަކުން އެކަމާއިމެދު ބިރުގަނެ، ހާސްކަން އިތުރުވެ، ހިތްތައް ނުތަނަވަސްވެ، އަދި ނޭވާ ކުރުވެގެންދާ މައުޟޫއެކެވެ.
ތިންވަނަ ބަޙުޘް: ޢަޤީދާގެ މައްސަލަތަކުގައި އާޙާދު ޙަދީޘްއަކީ ޙުއްޖަތެއް. މިބަޙުޘްއަކީ ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތަކާބެހޭ މައުޟޫޢުގައި ޙުކުމް ކުރުމުގައި މުހިންމު ގުޅުމެއްވާ ބަޙުޘްއެކެވެ. އެހެނީ ޤިޔާމަތުގެ ގިނަ ޢަލާމާތްތައް އައިސްފައިވަނީ އާޙާދު ޙަދީޘް[1] ތަކުގައެވެ. އަދި
ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތައް ޛިކުރު ކުރަމުން ދާއިރު، އާޚިރަތް ދުވަހަށް ދެވިފައިވާ އަހައްމިއްޔަތު ހާމަކޮށްދޭ އަނެއްކަމަކީ އެދުވަހަށް ދެވިފައިވާ ގިނަގުނަވެގެންވީ ތަފާތު ނަންތަކެއް ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ޛިކުރު ކުރައްވާފައި ވުމެވެ.
ތައުޙީދަކީ: އަޅުކަންކުރުމުގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ.
ފަހެ ރަސޫލު الله صلى الله عليه وسلم އަވަހާރަވެވަޑައިގެންނެވި ފަހުން ހަތަރު ޤަރުނު (400 އަހަރު) ވަންދެން އެކަލޭގެފާނުގެ ޢީދު މީލާދު ފާހަގަ ކުރެވިފައެއް ނުވެއެވެ.
ޙިކްމަތްވަންތަރަސްކަލާނގެ، މީސްތަކުން ބޭކާރުގޮތުގައި ދޫކޮށެއް ނުލައްވައެވެ. އަދި އެބައިމީހުންނަށް އަމުރާއި ނަހީ ނުކުރައްވައި، އެބައިމީހުންގެ ޢަމަލުތަކަށް ޖަޒާނުދެއްވާ، ކުޅިވަރެއްކަމުގައި އެބައިމީހުން ނުއުފައްދަވާނެވެސް މެއެވެ.
މިފަދަ ދުވަސްތައް ޢީދުތަކެއްކަމުގައި ހަދާ ކޮންމެ އަހަރަކު ތަކުރާރުކޮށް ފާޅުކުރުމަކީ ބިދުޢައެކެވެ. އިސްލާމްދީނުގައި ދެ ޢީދު ފިޔަވާ އިތުރު ޢީދެއް ނުވެއެވެ. އެއީ ފިޠުރު ޢީދާއި އަޟްޙާ ޢީދެވެ.
ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެކަލާނގެ ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ފޮނުއްވެވީ އިންސީންނާއި، ޖިންނީންގެ ގާތަށް ޙައްޤު ދީނާއިގެންނެވެ. ރަޙްމަތެއް ކަމުގައެވެ. ޢަމަލުކުރާ މީހުންނަށްވާ ނަމޫނާއެއް ކަމުގައެވެ. އެމާތް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި
ފުރަތަމަ ފަޞްލު އަހުރެމެންގެ ޢަޤީދާ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަށާއި އެކަލާނގެ މަލާއިކަތުންނަށާއި އެކަލާނގެ ބާވައިލެއްވި ފޮތްތަކަށާއި ފޮނުއްވެވި ރަސޫލުންނާއި އާޚިރަތް ދުވަހަށާއި ހެޔޮމިންވަރާއި ނުބައި މިންވަރަށް އީމާންވުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާއަށް އީމާންވުމުގެ ތަފްޞީލީ
އެކަހެރި ޚަބަރު ޤަބޫލުވެވިގެންވާ ކަމުގެ މައްޗަށް ހުރި ދަލީލުތައް: ޢަޤީދާގެ މައްސަލަތަކުގައި އެކަހެރި ޚަބަރުގައި ހިފުން ނުވާކަމަށް ބާޠިލުގެ އަހުލުވެރީން އެބައިމީހުންގެ ބަޔާންކުރުންތައް އެއްވެސް ބުރަދަނެއްނެތް އެއްޗެއްގެ މަތީގައި ބިނާކޮށްފައިވާކަން ބަޔާންވެ ދިޔުމުން ފަހެ
ނަރަކައިގެ ދަރު ނަރަކައިގެ ދަރަކީ ކާފަރުންނާއި ހިލައެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ . . .) [سورة التحريم
الضّلالއަކީ (މަގުފުރެދުމަކީ) ސީދާ މަގުން އެއްފަރާތް ވުމެވެ. އެއީ ތެދުމަގުގެ އިދިކޮޅެވެ.
ދެންފަހެ އެކަހެރި ޚަބަރަކީ ޙުއްޖަތެއް ކަމާމެދު އިންކާރު ކުރާ ފަރާތްތައް ހުށަހަޅާ އަނެއް ޝުބުހައާމެދު ދަންނައެވެ. އެބައިމީހުންގެ ގާތުގައި އެކަހެރި ޚަބަރު ލިއްބައިދޭ ފައިދާއަކީ ‘ބުރަދަންހުރި ހީ’ ކުރުމެވެ. އެހެނީ އެކެއްގެ ފުށުން ކުށެއް
ޝަރުޢީ އިސްޠިލާޙުގައި ޢަޤީދާއަކީ: “ﷲ އަށް އީމާންވުމާއި، އެއިލާހުގެ މަލާއިކަތުންނާއި، އެއިލާހު ބާއްވާލެއްވެވި ފޮތްތަކާއި، އެއިލާހު ފޮނުއްވެވި ރަސޫލު ބޭކަލުންނާއި ޤިޔާމަތް ދުވަހާއި އަދި ޤަޟާ ޤަދަރުގެ ހެޔޮ މިންވަރާއި ނުބައި މިންވަރަށް އީމާންވުމެވެ.”
އަދި އިބްނު ތައިމިއްޔާ -رحمه الله- ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. [އެބަސްފުޅުގެ މާނައީ] “ސުންނަތެއް ޘާބިތުވެއްޖެނަމަ، ފަހެ އެއަށް ތަބާވުން ވާޖިބުވެގެންވާ ކަމުގައި އެންމެހާ މުސްލިމުން ވަނީ އިއްތިފާޤުވެފައެވެ.” އަދި އެކަހެރި ޚަބަރާމެދު (އެބަހީ: އާޙާދު ޙަދީޘާމެދު) އިންކާރުކުރާ
އެންމެހާ ޙަމްދު ޘަނާއެއް ޙައްޤުވަނީ އިންސާނީ ދިރިއުޅުމުގެ ހުރިހާކަމެއްގެވެސް ޙައްދުތައް ކަނޑައަޅާ، އެޙައްދުތަކުން ބޭރުވާ މީހަކީ ޙައްދު ފަހަނައަޅާފައިވާ މީހެއް ކަމުގައި ލެއްވެވި ގަދަފަދަ ކީރިތިވަންތަ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަށެވެ. ޞަލަވާތާއި ސަލާމް
އާދެ މިމައުޟޫއަކީ، މިއާއިމެދު މީހަކު ވާހަކަ ދައްކަން ފަށައިފިނަމަ، މީސްތަކުން އެކަމާއިމެދު ބިރުގަނެ، ހާސްކަން އިތުރުވެ، ހިތްތައް ނުތަނަވަސްވެ، އަދި ނޭވާ ކުރުވެގެންދާ މައުޟޫއެކެވެ.
ތިންވަނަ ބަޙުޘް: ޢަޤީދާގެ މައްސަލަތަކުގައި އާޙާދު ޙަދީޘްއަކީ ޙުއްޖަތެއް. މިބަޙުޘްއަކީ ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތަކާބެހޭ މައުޟޫޢުގައި ޙުކުމް ކުރުމުގައި މުހިންމު ގުޅުމެއްވާ ބަޙުޘްއެކެވެ. އެހެނީ ޤިޔާމަތުގެ ގިނަ ޢަލާމާތްތައް އައިސްފައިވަނީ އާޙާދު ޙަދީޘް[1] ތަކުގައެވެ. އަދި
ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތައް ޛިކުރު ކުރަމުން ދާއިރު، އާޚިރަތް ދުވަހަށް ދެވިފައިވާ އަހައްމިއްޔަތު ހާމަކޮށްދޭ އަނެއްކަމަކީ އެދުވަހަށް ދެވިފައިވާ ގިނަގުނަވެގެންވީ ތަފާތު ނަންތަކެއް ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ޛިކުރު ކުރައްވާފައި ވުމެވެ.
ތައުޙީދަކީ: އަޅުކަންކުރުމުގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ.
ފަހެ ރަސޫލު الله صلى الله عليه وسلم އަވަހާރަވެވަޑައިގެންނެވި ފަހުން ހަތަރު ޤަރުނު (400 އަހަރު) ވަންދެން އެކަލޭގެފާނުގެ ޢީދު މީލާދު ފާހަގަ ކުރެވިފައެއް ނުވެއެވެ.
ޙިކްމަތްވަންތަރަސްކަލާނގެ، މީސްތަކުން ބޭކާރުގޮތުގައި ދޫކޮށެއް ނުލައްވައެވެ. އަދި އެބައިމީހުންނަށް އަމުރާއި ނަހީ ނުކުރައްވައި، އެބައިމީހުންގެ ޢަމަލުތަކަށް ޖަޒާނުދެއްވާ، ކުޅިވަރެއްކަމުގައި އެބައިމީހުން ނުއުފައްދަވާނެވެސް މެއެވެ.
މިފަދަ ދުވަސްތައް ޢީދުތަކެއްކަމުގައި ހަދާ ކޮންމެ އަހަރަކު ތަކުރާރުކޮށް ފާޅުކުރުމަކީ ބިދުޢައެކެވެ. އިސްލާމްދީނުގައި ދެ ޢީދު ފިޔަވާ އިތުރު ޢީދެއް ނުވެއެވެ. އެއީ ފިޠުރު ޢީދާއި އަޟްޙާ ޢީދެވެ.
ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެކަލާނގެ ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ފޮނުއްވެވީ އިންސީންނާއި، ޖިންނީންގެ ގާތަށް ޙައްޤު ދީނާއިގެންނެވެ. ރަޙްމަތެއް ކަމުގައެވެ. ޢަމަލުކުރާ މީހުންނަށްވާ ނަމޫނާއެއް ކަމުގައެވެ. އެމާތް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި
