އުންމަތުގެ އާންމުންނަށް މުހިއްމު ދަރުސްތައް (ފަސްވަނަ ދަރުސް، ހަވަނަ ދަރުސް)
ފަސްވަނަ ދަރުސް (الإحسان)
ހަވަނަ ދަރުސް (ނަމާދުގެ ޝަރުތުތައް)
ފަސްވަނަ ދަރުސް (الإحسان)
ހަވަނަ ދަރުސް (ނަމާދުގެ ޝަރުތުތައް)
ހަތަރުވަނަ ދަރުސް (ތައުޙީދު ބެހޭ ބައިތަކާއި ޝިރުކު ބެހޭ ބައިތައް)
މިލަފުޡުގެ މާނައަކީ މީސްތަކުން ކަމުގައި ބުނެވިފައިވެއެވެ. އަދި އެއީ ރޫޙުވާ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްކަމުގައާއި، އަދި އިންސީންނާއި ޖިންނީންކަމުގައިވެސް ބުނެވިފައިވެއެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
43- ކުފުރުގެ މާނައަކީ ކޮބާ؟ އަދި ކުފުރުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ކުފުރު ބެހެނީ ދެބަޔަކަށެވެ. 1- މިއްލަތުން ބޭރުވާ ކުފުރު: މިވައްތަރުގެ ކުފުރުގެ ފަސް ބާވަތްވެއެވެ. ހ_- ދޮގުކުރުމުގެ ސަބަބުން ކާފިރުވުން: ﷲ ތަޢާލާ
ﷲ ގެ ޝަރީޢަތަށާއި، ރަސޫލާއަށް ކިޔަމަންވާންވީ ގޮތް ކީރިތި ޤުރުއާނާއި ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސުންނަތުގައި ވަރަށް ސާފު ޞަރީޙަކޮށް ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައިވެއެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ
އެހެނީ އެ ދެކަންތައްވެސް ވަނީ މެދުވެރިވެފައެވެ. އަދި މިދެކަމުގެ ތެރެއިން އެއްކަމަކީ ﷲ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވާ ކަމެކެވެ. އަދި އަނެއް ކަމަކީ އެއިލާހު ލޯބިވެވޮޑިނުގަންނަވާ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ކައުނީ ޤަޟާގެ ތެރޭގައި، ﷲ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވާ ކަންތަކާއި، އެއިލާހު ލޯބިވެވޮޑިނުގަންނަވާ ކަންތައް ހިމެނޭކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިގެންދެއެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ނަސްރުދިނުމާއި އެކަލޭގެފާނު މަތިވެރިކުރުމުގެ ދަލީލު : ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ((… فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنزِلَ مَعَهُ ۙ أُولَـٰئِكَ
ދެވަނަ ދަރުސް (އިސްލާމުކަމުގެ ރުކުންތައް)
ތިންވަނަ ދަރުސް (އީމާންކަމުގެ ރުކުންތައް)
ފުރަތަމަ ދަރުސް (ސޫރަތުލް ފާތިޙާ އަދި ކުރު ސޫރަތްތައް)
شَهَادَةُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ (މުޙައްމަދު ގެފާނަކީ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ކަމަށް ހެކިވުން ) މި ކަލިމައިގެ ހަޤީޤަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ، މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ލޯބިކުރުމާއި ، އެކަލޭގެފާނަށް
الحمد لله رب العالمين, و الصلاة و السلام على أشرف الأنبياء و المرسلين އަނދިރިކަމުގެ ތެރެއިން އަލިކަމަށް ގެނައުމަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ ސުންނަތުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ. މިގޮތުން ހަނަފަސްކަމަށްފަހު ވާރޭވެއްސަވައެވެ.
ﷲގެ ވަލީވެރިންނަކީ، ﷲއަށް އީމާންވެ، އެއިލާހަށް ތަޤުވާވެރިވެ، އަދި ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައަށް ތަބާވާ ކޮންމެ މީހެކެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ((أَلا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ
ވާރޭވެހުން ވަނީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ރިޒުޤުގެ ތެރެއިންނެވެ. ވާރޭވެހުން ކަމަކަށް ނުވަތަ އެއްޗަކަށް ނިސްބަތް ކުރުމަކީ ހުއްދަކަމެއް ނޫނެވެ. މިސާލަކަށް ނަކަތަކަށް ނުވަތަ ތަރިއަކަށް ނުވަތަ މިނޫންވެސް އެއްޗަކަށް ވާރޭވެހުން ނިސްބަތެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ދަޢުވަތައް އިޖާބަ ދޭންޖެހޭނޭކަމަށް ﷲ ތަޢާލާގެ މި ވަޙީބަސްފުޅުން ދަލީލު ލިބެއެވެ. ((يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّـهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ ۖ …))
40– ތައުޙީދުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: 1- ތައުޙީދުއް ރުބޫބިއްޔާ: އެއީ ރައްބުވަންތަކަމުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. މިވައްތަރުގެ ތައުޙީދަށް މައްކާގެ ކާފިރުންވެސް އިޤްރާރުވިއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. “قُلْ مَنْ
قَالَ الطَّحَاوِيُّ رحمه الله: “لاَ تَبْلُغُهُ الأَوْهَامُ، وَلاَ تُدْرِكُهُ الأَفْهَامُ”. ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ. “ހީތައް އެއިލާހާ ހަމައަށް ނުފޯރާނެތެވެ. (އެބަހީ، ހީއަކުން އެއިލާހު ޞިފަނުކުރެވޭނެތެވެ.) އަދި
ފަސްވަނަ ދަރުސް (الإحسان)
ހަވަނަ ދަރުސް (ނަމާދުގެ ޝަރުތުތައް)
ހަތަރުވަނަ ދަރުސް (ތައުޙީދު ބެހޭ ބައިތަކާއި ޝިރުކު ބެހޭ ބައިތައް)
މިލަފުޡުގެ މާނައަކީ މީސްތަކުން ކަމުގައި ބުނެވިފައިވެއެވެ. އަދި އެއީ ރޫޙުވާ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްކަމުގައާއި، އަދި އިންސީންނާއި ޖިންނީންކަމުގައިވެސް ބުނެވިފައިވެއެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
43- ކުފުރުގެ މާނައަކީ ކޮބާ؟ އަދި ކުފުރުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ކުފުރު ބެހެނީ ދެބަޔަކަށެވެ. 1- މިއްލަތުން ބޭރުވާ ކުފުރު: މިވައްތަރުގެ ކުފުރުގެ ފަސް ބާވަތްވެއެވެ. ހ_- ދޮގުކުރުމުގެ ސަބަބުން ކާފިރުވުން: ﷲ ތަޢާލާ
ﷲ ގެ ޝަރީޢަތަށާއި، ރަސޫލާއަށް ކިޔަމަންވާންވީ ގޮތް ކީރިތި ޤުރުއާނާއި ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސުންނަތުގައި ވަރަށް ސާފު ޞަރީޙަކޮށް ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައިވެއެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ
އެހެނީ އެ ދެކަންތައްވެސް ވަނީ މެދުވެރިވެފައެވެ. އަދި މިދެކަމުގެ ތެރެއިން އެއްކަމަކީ ﷲ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވާ ކަމެކެވެ. އަދި އަނެއް ކަމަކީ އެއިލާހު ލޯބިވެވޮޑިނުގަންނަވާ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ކައުނީ ޤަޟާގެ ތެރޭގައި، ﷲ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވާ ކަންތަކާއި، އެއިލާހު ލޯބިވެވޮޑިނުގަންނަވާ ކަންތައް ހިމެނޭކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިގެންދެއެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ނަސްރުދިނުމާއި އެކަލޭގެފާނު މަތިވެރިކުރުމުގެ ދަލީލު : ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ((… فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنزِلَ مَعَهُ ۙ أُولَـٰئِكَ
ދެވަނަ ދަރުސް (އިސްލާމުކަމުގެ ރުކުންތައް)
ތިންވަނަ ދަރުސް (އީމާންކަމުގެ ރުކުންތައް)
ފުރަތަމަ ދަރުސް (ސޫރަތުލް ފާތިޙާ އަދި ކުރު ސޫރަތްތައް)
شَهَادَةُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ (މުޙައްމަދު ގެފާނަކީ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ކަމަށް ހެކިވުން ) މި ކަލިމައިގެ ހަޤީޤަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ، މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ލޯބިކުރުމާއި ، އެކަލޭގެފާނަށް
الحمد لله رب العالمين, و الصلاة و السلام على أشرف الأنبياء و المرسلين އަނދިރިކަމުގެ ތެރެއިން އަލިކަމަށް ގެނައުމަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ ސުންނަތުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ. މިގޮތުން ހަނަފަސްކަމަށްފަހު ވާރޭވެއްސަވައެވެ.
ﷲގެ ވަލީވެރިންނަކީ، ﷲއަށް އީމާންވެ، އެއިލާހަށް ތަޤުވާވެރިވެ، އަދި ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައަށް ތަބާވާ ކޮންމެ މީހެކެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ((أَلا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ
ވާރޭވެހުން ވަނީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ރިޒުޤުގެ ތެރެއިންނެވެ. ވާރޭވެހުން ކަމަކަށް ނުވަތަ އެއްޗަކަށް ނިސްބަތް ކުރުމަކީ ހުއްދަކަމެއް ނޫނެވެ. މިސާލަކަށް ނަކަތަކަށް ނުވަތަ ތަރިއަކަށް ނުވަތަ މިނޫންވެސް އެއްޗަކަށް ވާރޭވެހުން ނިސްބަތެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ދަޢުވަތައް އިޖާބަ ދޭންޖެހޭނޭކަމަށް ﷲ ތަޢާލާގެ މި ވަޙީބަސްފުޅުން ދަލީލު ލިބެއެވެ. ((يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّـهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ ۖ …))
40– ތައުޙީދުގެ ވައްތަރުތަކަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: 1- ތައުޙީދުއް ރުބޫބިއްޔާ: އެއީ ރައްބުވަންތަކަމުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. މިވައްތަރުގެ ތައުޙީދަށް މައްކާގެ ކާފިރުންވެސް އިޤްރާރުވިއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. “قُلْ مَنْ
قَالَ الطَّحَاوِيُّ رحمه الله: “لاَ تَبْلُغُهُ الأَوْهَامُ، وَلاَ تُدْرِكُهُ الأَفْهَامُ”. ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ. “ހީތައް އެއިލާހާ ހަމައަށް ނުފޯރާނެތެވެ. (އެބަހީ، ހީއަކުން އެއިލާހު ޞިފަނުކުރެވޭނެތެވެ.) އަދި