ރާބުއިމާއި އަދި މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމުގެ ނުބައިކަމާއި ސުންޕާކަން
الحمد لله رب العالمين. و الصلاة والسلام على نبينا محمد و آله صحبه أجمعين. أما بعد: މާތްﷲ ސުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަހީކުރައްވަނީ މިފަދައިންނެވެ. (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا
الحمد لله رب العالمين. و الصلاة والسلام على نبينا محمد و آله صحبه أجمعين. أما بعد: މާތްﷲ ސުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަހީކުރައްވަނީ މިފަދައިންނެވެ. (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا
الحمد لله، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله وصحبه أجمعين. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަހީކުރައްވާފައިވެއެވެ. إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ
ދެވަނައީ: މުރުތައްދުވުމުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވާ އުޚުރަވީ ޙުކުމްތައް: 1. މަލާއިކަތުން އެމީހަކާއި ރުޅިވެރިކަމާއިއެކު މުއާމަލާތްކުރާނެއެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެބައިމީހުންގެ މޫނުތަކުގައްޔާއި ބުރަކަށިތަކުގައި ތަޅުއްވާނެއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿ وَلَوْ
ކޮންމެ ސަބަބަކާއިހުރެނަމަވެސް ކުފުރުގެ މަތީގައި މަރުވާމީހާގެ މައްޗަށް ފާފަފުއްސެވުމަށާއި ރަޙުމަތްލެއްވުމަށްއެދި ދުޢާކުރުމަކީ ދުޢާކުރުމުގައި ހައްދުފަހަނައަޅައިދިޔުމެވެ. އަދި މާތް ﷲ ތަޢާލާއަށް މަލާމާތްކުރުމުގެ ތެރެއިންވާކަމަކެވެ. އަދި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާއި މުއުމިނުންގެ މަގުން
ނަމާދު އެޅުމުން ނުވަތަ އެނޫންކަމަކުންވެސް ދީނުން ބޭރުވާ މީހާއާމެދު ޢަމަލުކުރެވޭނެ ގޮތް
ނަމާދުގެ ސިއްރަކީ އަދި ރޫޙަކީ އަޅާގެ ހިތް ﷲ ތަޢާލާއަށް ކުރިމަތިލުމެވެ. ނަމާދުގައި އަޅާ ވާހިނދު ޤިބްލައިން އެއްފަރާތްވުން ހުއްދަވެގެންނުވާ ފަދައިން ނަމާދުގައި ވާހިނދު އަޅާގެ ހިތްވެސް ﷲތަޢާލާ ހަނދުމަކުރުމުން އެއްފަރާތްވުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.
ތެދުމަގުގައި މީސްތަކުން ބެހިގެންދަނީ ތިން ބަޔަކަށެވެ. ފުރަތަމަ ބަޔަކީ ހިދާޔަތުގެ މަތިވެރި ނިޢުމަތް ލިބިފައިވާ އަޅުންނެވެ. އެބައިމީހުންނީ ތެދުމަގު ލިބި އެމަގުގައި ޢިލްމާއި ޢަމަލާއި އިޢުތިޤާދުން އެ ހިދާޔަތުގެ މަތީގައި ޤާއިމްވެތިބޭބައެކެވެ. ދެވަނަ ބަޔަކީ
އިންސާނާގެ މައްޗަށް ޝައިތާނާގެ ހިތުގައިވާ ޢަދާވާތްތެރިކަމާއި ޙަސަދަވެރިކަން އަދި އިންސާނާ މަގުފުރައްދާލުމަށް ޝައިތާނާގެ ހިތުގައިވާ ވަރުގަދަ ޢަޒުމް ﷲ ތަޢާލާ މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާތީވެ، އަދި އިންސާނާގެ ބަލިކަށިކަމާއި ނިކަމެތިކަން ﷲ ތަޢާލާ މޮޅަށްދެނެވޮޑިގެންވާ ކަމަށްޓަކައި
ﷲ ތަޢާލާ އިންސާނުން ޚަލްޤުކުރެއްވުމުގެ މަޤްޞަދަކީ އެއިލާހަށް އަޅުކަންކުރުމެވެ. އިންސާނުން ފިޔަވައި އެހެނިހެން މަޚްލޫގާތުތައް އެއިލާހު ހައްދަވާފައިވަނީ އެއިންސާނާގެ ރާޙަތަށްޓަކައެވެ. އަދި އިންސާނާއާ އޭނާގެ ވެރި ރައްބަށް ދަންނަވައި ގުޅުވައިދޭ ވަޞީލަތަކީ ނަމާދުކަމުގައި ލައްވާފައިވެއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ނަމާދަކީ ޞާލިހު އަޅުތަކުންގެ ލޮލުގެ ފިނިކަމެވެ. އަދި ހަމައެފަދައިން ނަމާދަކީ މުވައްޙިދުންގެ ރޫޙުގެ ލައްޒަތެވެ. އަދި ނަމާދަކީ އަޅުވެރިންގެ ބަގީޗާއެވެ. އަދި ނަމާދަކީ ޚުޝޫޢަތްތެރިންގެ ނަފްސުގެ ލައްޒަތުވެސްމެއެވެ. އަދި ނަމާދަކީ ތެދުވެރި އަޅުންނަކީ
ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ: ((وَجُعِلَتْ قُرَّةُ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ)) [رواه النسائي ( 3939 ) من حديث أنس بن مالك – رضي الله عنه – .وصححه الحاكم ( 2
ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން އެންމެ މާތްކަން ބޮޑު ޢަމަލާއި ބެހޭގޮތުން ސުވާލުކުރެވުމުން މާތް ނަބިއްޔާ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ((الصَّلَاةُ لِوَقْتِهَا)) [صحيح البخاري] މާނައީ:” ނަމާދު އޭގެ ވަގުތުގައި ކުރުމެވެ”. ((أَوَّلُ مَا يُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ
ﷲ ތަޢާލާ އަޅުކަންތައް ފަރުޟުކުރައްވާފައިވަނީ ބައެއް ވަގުތުތަކެއްގައި ނުވަތަ ޙާލަތްތަކެއްގައެވެ. މިގޮތުން ރޯދަ ފަރުޟުވެގެންވަނީ ހަމައެކަނި ރަމަޟާންމަހުގައެވެ. ޒަކާތް ފަރުޟުވެގެންވަނީ ނިޞާބު ހަމަވެ އަހަރެއް ވުމުންނެވެ. ޙައްޖު ފަރުޟުވެގެންވަނީ ކުޅަދާނަކަން ލިބިގެންވާ މީހާގެ މައްޗަށް
މިމޭރުމުން ﷲ ތަޢާލާ ވަނީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އެކި އެކި އުންމަތްތަކަށް ނަމާދު ފަރުޟުކުރެވުނުކަން ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. އަދި ނަމާދުގެ ވަގުތުތަކަކީވެސް ހުރިހައި ޝަރީޢަތްތަކުގައިވެސް އެއްވަގުތުތަކެކެވެ. ނަމާދު ފަރުޟުކުރެވުނު ހިނދު ޖިބްރީލްގެފާނު ވަޑައިގެން ފަސް ނަމާދު،
މިމޭރުމުން އަދިވެސް ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا ﴿٥٤﴾ وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِندَ رَبِّهِ
ނަމާދުގެ އަޅުކަން ފަރުޟްކުރެއްވުމަށް ﷲ ތަޢާލާ އިރާދަކުރެއްވި ހިނދު، އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތަށް މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމަ ގެންދެވިއެވެ. އިސްރާއާއި މިޢްރާޖުގެ ރޭގައި އެމަތިވެރި ޝަރަފު މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމައަށް ދެއްވުމަށް ފަހު
الحمد لله رب العالمين. و الصلاة والسلام على نبينا محمد و آله صحبه أجمعين. أما بعد: މާތްﷲ ސުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަހީކުރައްވަނީ މިފަދައިންނެވެ. (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا
الحمد لله، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله وصحبه أجمعين. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަހީކުރައްވާފައިވެއެވެ. إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ
ދެވަނައީ: މުރުތައްދުވުމުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވާ އުޚުރަވީ ޙުކުމްތައް: 1. މަލާއިކަތުން އެމީހަކާއި ރުޅިވެރިކަމާއިއެކު މުއާމަލާތްކުރާނެއެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެބައިމީހުންގެ މޫނުތަކުގައްޔާއި ބުރަކަށިތަކުގައި ތަޅުއްވާނެއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿ وَلَوْ
ކޮންމެ ސަބަބަކާއިހުރެނަމަވެސް ކުފުރުގެ މަތީގައި މަރުވާމީހާގެ މައްޗަށް ފާފަފުއްސެވުމަށާއި ރަޙުމަތްލެއްވުމަށްއެދި ދުޢާކުރުމަކީ ދުޢާކުރުމުގައި ހައްދުފަހަނައަޅައިދިޔުމެވެ. އަދި މާތް ﷲ ތަޢާލާއަށް މަލާމާތްކުރުމުގެ ތެރެއިންވާކަމަކެވެ. އަދި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާއި މުއުމިނުންގެ މަގުން
ނަމާދު އެޅުމުން ނުވަތަ އެނޫންކަމަކުންވެސް ދީނުން ބޭރުވާ މީހާއާމެދު ޢަމަލުކުރެވޭނެ ގޮތް
ނަމާދުގެ ސިއްރަކީ އަދި ރޫޙަކީ އަޅާގެ ހިތް ﷲ ތަޢާލާއަށް ކުރިމަތިލުމެވެ. ނަމާދުގައި އަޅާ ވާހިނދު ޤިބްލައިން އެއްފަރާތްވުން ހުއްދަވެގެންނުވާ ފަދައިން ނަމާދުގައި ވާހިނދު އަޅާގެ ހިތްވެސް ﷲތަޢާލާ ހަނދުމަކުރުމުން އެއްފަރާތްވުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.
ތެދުމަގުގައި މީސްތަކުން ބެހިގެންދަނީ ތިން ބަޔަކަށެވެ. ފުރަތަމަ ބަޔަކީ ހިދާޔަތުގެ މަތިވެރި ނިޢުމަތް ލިބިފައިވާ އަޅުންނެވެ. އެބައިމީހުންނީ ތެދުމަގު ލިބި އެމަގުގައި ޢިލްމާއި ޢަމަލާއި އިޢުތިޤާދުން އެ ހިދާޔަތުގެ މަތީގައި ޤާއިމްވެތިބޭބައެކެވެ. ދެވަނަ ބަޔަކީ
އިންސާނާގެ މައްޗަށް ޝައިތާނާގެ ހިތުގައިވާ ޢަދާވާތްތެރިކަމާއި ޙަސަދަވެރިކަން އަދި އިންސާނާ މަގުފުރައްދާލުމަށް ޝައިތާނާގެ ހިތުގައިވާ ވަރުގަދަ ޢަޒުމް ﷲ ތަޢާލާ މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާތީވެ، އަދި އިންސާނާގެ ބަލިކަށިކަމާއި ނިކަމެތިކަން ﷲ ތަޢާލާ މޮޅަށްދެނެވޮޑިގެންވާ ކަމަށްޓަކައި
ﷲ ތަޢާލާ އިންސާނުން ޚަލްޤުކުރެއްވުމުގެ މަޤްޞަދަކީ އެއިލާހަށް އަޅުކަންކުރުމެވެ. އިންސާނުން ފިޔަވައި އެހެނިހެން މަޚްލޫގާތުތައް އެއިލާހު ހައްދަވާފައިވަނީ އެއިންސާނާގެ ރާޙަތަށްޓަކައެވެ. އަދި އިންސާނާއާ އޭނާގެ ވެރި ރައްބަށް ދަންނަވައި ގުޅުވައިދޭ ވަޞީލަތަކީ ނަމާދުކަމުގައި ލައްވާފައިވެއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ނަމާދަކީ ޞާލިހު އަޅުތަކުންގެ ލޮލުގެ ފިނިކަމެވެ. އަދި ހަމައެފަދައިން ނަމާދަކީ މުވައްޙިދުންގެ ރޫޙުގެ ލައްޒަތެވެ. އަދި ނަމާދަކީ އަޅުވެރިންގެ ބަގީޗާއެވެ. އަދި ނަމާދަކީ ޚުޝޫޢަތްތެރިންގެ ނަފްސުގެ ލައްޒަތުވެސްމެއެވެ. އަދި ނަމާދަކީ ތެދުވެރި އަޅުންނަކީ
ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ: ((وَجُعِلَتْ قُرَّةُ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ)) [رواه النسائي ( 3939 ) من حديث أنس بن مالك – رضي الله عنه – .وصححه الحاكم ( 2
ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން އެންމެ މާތްކަން ބޮޑު ޢަމަލާއި ބެހޭގޮތުން ސުވާލުކުރެވުމުން މާތް ނަބިއްޔާ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ((الصَّلَاةُ لِوَقْتِهَا)) [صحيح البخاري] މާނައީ:” ނަމާދު އޭގެ ވަގުތުގައި ކުރުމެވެ”. ((أَوَّلُ مَا يُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ
ﷲ ތަޢާލާ އަޅުކަންތައް ފަރުޟުކުރައްވާފައިވަނީ ބައެއް ވަގުތުތަކެއްގައި ނުވަތަ ޙާލަތްތަކެއްގައެވެ. މިގޮތުން ރޯދަ ފަރުޟުވެގެންވަނީ ހަމައެކަނި ރަމަޟާންމަހުގައެވެ. ޒަކާތް ފަރުޟުވެގެންވަނީ ނިޞާބު ހަމަވެ އަހަރެއް ވުމުންނެވެ. ޙައްޖު ފަރުޟުވެގެންވަނީ ކުޅަދާނަކަން ލިބިގެންވާ މީހާގެ މައްޗަށް
މިމޭރުމުން ﷲ ތަޢާލާ ވަނީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އެކި އެކި އުންމަތްތަކަށް ނަމާދު ފަރުޟުކުރެވުނުކަން ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. އަދި ނަމާދުގެ ވަގުތުތަކަކީވެސް ހުރިހައި ޝަރީޢަތްތަކުގައިވެސް އެއްވަގުތުތަކެކެވެ. ނަމާދު ފަރުޟުކުރެވުނު ހިނދު ޖިބްރީލްގެފާނު ވަޑައިގެން ފަސް ނަމާދު،
މިމޭރުމުން އަދިވެސް ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا ﴿٥٤﴾ وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِندَ رَبِّهِ
ނަމާދުގެ އަޅުކަން ފަރުޟްކުރެއްވުމަށް ﷲ ތަޢާލާ އިރާދަކުރެއްވި ހިނދު، އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތަށް މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމަ ގެންދެވިއެވެ. އިސްރާއާއި މިޢްރާޖުގެ ރޭގައި އެމަތިވެރި ޝަރަފު މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމައަށް ދެއްވުމަށް ފަހު