އެކަލޭގެފާނަށް ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ކިޔުއްވާފައިވާ ޘަނާ. އިމާމް ޢަހްމަދު ބުން ޙަންބަލް އަކީ ޢިލްމުގެ ފުންމިން ނޭގޭ ކަނޑެއްފަދަ ބޭފުޅެކެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް ޢިލްމުވެރިން ކިޔުއްވާފައިވާ ޘަނާތައް ތަފްޞީލުކޮށް ލިޔަން ވެއްޖެނަމަ މިލިޔުން އިންތިހާއަށް
އެތައް ސަތޭކަ އަހަރެއް ކުރިން އެކަލޭގެފާނު ބުނެދެއްވި ފިލާވަޅުތައް މިއަދުގެ އިރު ފަދައިން ފެންނަން އެބައޮތެވެ. ސިޔާސީގޮތުން އެކަލޭގެފާނު އެޅުއްވި ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅުތަކާއި ނިންމުންތަށް ނިންމެވީ އިންސާނުންގެ މަޞްލަޙަތަށް އެންމެ ރަނގަޅުގޮތަކީ އެގޮތްކަމުގައި ޔަޤީންކުރައްވައިގެންނެވެ.
އާދެ! މިއީ އެނަބިއްޔެއްގެ ނަބީކަމަށް އެ ރަސޫލެއްގެ ރަސޫލުކަމަށް އަޅުގަނޑުމެން ހެކިވެގެން ތިބި މުޙައްމަދު (صلي الله عليه وسلم) ގެ ކުރުކުރު ޚުލާސާއެކެވެ. އެނަބިއްޔާގެ މުއްސަނދި ސިޔަރަތުން ހޮވާލެވުނު މަދު މަޢުލޫމާތުކޮޅެކެވެ. ޣައިރު
އެކަލޭގެފާނުގެ އާއިލީ ދިރިއުޅުއްވުމަކީވެސް ކާމިޔާބު ޙަޔާތަކަށް ބޭނުންވާނެ ހުރިހާ އުސޫލުތަކެއް އޭގައި އެކުލެވިގެންވާ ނަމޫނާއެކެވެ. އަނބިއަނބިކަނބަލުންނަށް ކަންކަމުގައި ނަޞޭހަތްދެއްވާ ޢިލުމަށް ހިތްވަރު ދެއްވެވިއެވެ. އެކަނބަލުންނާއި މަޝްވަރާ ކުރައްވަވާ އެކަނބަލުންގެ ރަޢްޔު ހޯއްދެއްވިއެވެ. ހައްޤުތައް ދިނުމުގައި
އެކަލޭގެފާނުގެ ޙަޔާތްޕުޅުން ބަލައިލި ކޮންމެ ދިމާލަކުން ވެސް ފެންނަނީ އެކަލޭގެފާނުގެ މާތް އަޚްލާގުފުޅެވެ. ރިވެތި ނަމޫނާއެވެ. އެގޮތުން މަގުތަކުގެ ހައްޤު މަގުތަކަށް ދިނުމަށާއި އެމަގުގައިވާ މީސްތަކުންނަށްވާ އުނދަގޫތައް އެއްފަރާތް ކުރުމަށް އިރުޝާދު ދެއްވެވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ
މިނޫނަސް ދޫނިސޫފާސޫއްޕާއި ޖަނަވާރަށް ގެއްލުންދިނުމާއި އަނިޔާކުރުން ނަހީކުރެއްވިއެވެ. ޚުދު އެތަކެއްޗަށްވެސް އިޙްސާންތެރިވެލައްވާ މީސްތަކުންނަށްވެސް ދިރޭ ތަކެއްޗަށް އިޙްސާންތެރި ވުމަށް އަމުރު ކުރެއްވިއެވެ. ކަރުހިއްކައިގެންފައިވާ ކުއްތާއަކަށް ފެންދިނުމުގެ ފަޟުލުވެސް ބަޔާންކޮށްދެއްވިއެވެ. ކާންނުދީ ބުޅަލެއް ގެންގުޅި މަރާލި އަންހެނާގެ މައްޗަށް ހުރި ޢަޛާބުވެސް ބަޔާންކޮށްދެއްވިއެވެ.
ކިޔަވާވިދާޅުވުން أبو نعيم ވިދާޅުވިއެވެ. އިމާމު އަޙްމަދުގެ ދަރިކަލުން أبو الفضل ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ބައްޕަ ވިދާޅުވިއެވެ. “ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އުމުރުން ސޯޅަ އަހަރުގައި ޙަދީޘް ކިޔަވަން ފެށީމެވެ. އަދި ހުޝައިމު[1] އަވަހާރަވީ ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ
މިނޫނަސް އެކަލޭގެފާނުގެ ނަމޫނާވަނީ އިންސާނީ ނަސްލުގެ މައްޗަށް ހުރިހާ ދާއިރާއެއްގައި ކުރި ހޯއްދަވާފައެވެ. ނުބަޔާއި ރަނގަޅު ވަކިކޮށް އޭގެ އިމާއި މިން ކަނޑައެޅުއްވިއެވެ. ޙަރާމާއި ހަލާލު ބުނެދެއްވާ ވިސްނޭނެ ފަދަ ގޮތަކަށް އޭގެ މިސާލު
އުފަންވެ ވަޑައިގަތުން: އިމާމު އަޙްމަދުގެ މަންމަ އެކަލޭގެފާނާއިގެން އާލާސްވެ އިންނެވީ “މަރޫ”[1] ކިޔާ ރަށެއްގައި ހުންނަވަނިކޮންނެވެ. ދެން އެކަމަނާ ބަޣުދާދަށް ވަޑައިގެންނެވިއެވެ. ބަޣުދާދުގައި އެކަމަނާ އެކަލޭގެފާނާއިގެން ރައްކާވެވަޑައިގަތެވެ. އެއީ ހިޖުރައިން ސަތޭކަ ފަސްދޮޅަސް ހަތަރުވަނަ
ނަމަވެސް ހިތާމައަކީ މުސްލިމުންގެ މެދުގައި އުފެދިފައިވާ ޚިޔާލު ތަފާތުވުންތަކާއި ބައިބައިވުންތަކުގެ ސަބަބުން އެމާތްވެގެންވާ ގެފުޅުގައި ފަހުގެ ތާރީޚުގައިވެސް ލޭ އޮހޮރުވުން ހިނގާފައިވާކަމެވެ. އެއީ ކާފިރުންނާ މުސްލިމުންނާމެދު ހިނގި ލޭ އޮހޮރުވުމެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް މުސްލިމުންގެ ނަމުގައި ތިބި ބައެއްގެ މެދުގައި ހިނގައިދިޔަ ކަންތައްތަކެވެ. އެއީ 1979 ވަނަ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅެވެ.
އެކަލޭގެފާނުގެ ނަންފުޅަކީ: އަބުލް ފިދާ ޢިމާދުއްދީން އިސްމާޢީލް ބުން ޢުމަރު ބުން ކަޘީރު އަލްޤުރަޝީ އަލްބުޞްރާވީ (އެބަހީ: ބުޞްރާއަށް އުފަން) ދިމިޝްޤީ (އެބަހީ: ދިމިޝްޤުގައި ކިޔަވައިވިދާޅުވެ ދިރިއުޅުއްވި) އެވެ. އެކަލޭގެފާނު އުފަންވެވަޑައިގަތީ ހިޖުރައިން 701
އިންސާނާ އޭނާގެ ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތް ކާމިޔާބުކުރުމަށް ދެނެގަންނަންޖެހޭ އެންމެ އަސާސީ އެއް ބިންގަލަކީ ކާއިނާތުގެވެރި އެއްކައުވަންތަ އިލާހެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ (صلى الله عليه وسلم) ވަނީ ހުރިހާ ޚަލުޤްތަކެއްގެ ވެރި ﷲ ތަބާރަކަ ވަތައާލާ އެއްކައުވަންތަކުރާނެ ތައުހީދުގެ ބިންގާތަށް ނުހަނު ސީދާކޮށް އަޅުއްވައިދެއްވާފައެވެ. ޢަމަލުގެ މައްޗަށް ޢިލުމު އިސް ކުރައްވާ އަޅާއާއި ރައްބާއި ދެމެދު އޮންނަންޖެހޭ ގުޅުން ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވައިފައިވެއެވެ.
މަލާމާތާއި ފުރައްސާރައާއި ތުޙުމަތުގެ ދޫތަކުން އެބޭކަލެއްގެ އުޖާލާކަން ފަނޑު ނުކުރެވުނު އެންމެ އަލިގަދަ ޝަޚްޞިއްޔަތަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މާތް ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު (صلى الله عليه وسلم) އެވެ.
الحمد لله حمداً كثيراً طيباً مباركاً فيه ، والصلاة والسلام على محمد وعلى آله وصحبه وسلم وبعد ނަންފުޅު: أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال
تأليف : الشيخ وحيد عبدالسلام بالي ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މުއައްޛިނުން( ބަންގި ގޮވާމީހުން) އެއީ ހަތެރެކެވެ. 1 – ބިލާލު ބިން ރަބާޙް ( ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ) :
އަވަހާރަވުން -رحمه الله– القعنبي ވިދާޅުވިއެވެ. “އެބޭކަލުން ވިދާޅުވަނިކޮށް ތިމަންކަލޭގެފާނު އަޑުއެއްސެވީމެވެ. މާލިކުގެފާނު ދުނިޔޭގައި އުޅުއްވީ އަށްޑިހަނުވަ އަހަރެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަވީ ހިޖުރައިން ސަތޭކަ ހަތްދިހަ ނުވަވަނަ އަހަރުގައެވެ.” إسماعيل بن أبي أويس
އެކަލޭގެފާނަށް ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ކިޔުއްވާފައިވާ ޘަނާ. އިމާމް ޢަހްމަދު ބުން ޙަންބަލް އަކީ ޢިލްމުގެ ފުންމިން ނޭގޭ ކަނޑެއްފަދަ ބޭފުޅެކެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް ޢިލްމުވެރިން ކިޔުއްވާފައިވާ ޘަނާތައް ތަފްޞީލުކޮށް ލިޔަން ވެއްޖެނަމަ މިލިޔުން އިންތިހާއަށް
އެތައް ސަތޭކަ އަހަރެއް ކުރިން އެކަލޭގެފާނު ބުނެދެއްވި ފިލާވަޅުތައް މިއަދުގެ އިރު ފަދައިން ފެންނަން އެބައޮތެވެ. ސިޔާސީގޮތުން އެކަލޭގެފާނު އެޅުއްވި ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅުތަކާއި ނިންމުންތަށް ނިންމެވީ އިންސާނުންގެ މަޞްލަޙަތަށް އެންމެ ރަނގަޅުގޮތަކީ އެގޮތްކަމުގައި ޔަޤީންކުރައްވައިގެންނެވެ.
އާދެ! މިއީ އެނަބިއްޔެއްގެ ނަބީކަމަށް އެ ރަސޫލެއްގެ ރަސޫލުކަމަށް އަޅުގަނޑުމެން ހެކިވެގެން ތިބި މުޙައްމަދު (صلي الله عليه وسلم) ގެ ކުރުކުރު ޚުލާސާއެކެވެ. އެނަބިއްޔާގެ މުއްސަނދި ސިޔަރަތުން ހޮވާލެވުނު މަދު މަޢުލޫމާތުކޮޅެކެވެ. ޣައިރު
އެކަލޭގެފާނުގެ އާއިލީ ދިރިއުޅުއްވުމަކީވެސް ކާމިޔާބު ޙަޔާތަކަށް ބޭނުންވާނެ ހުރިހާ އުސޫލުތަކެއް އޭގައި އެކުލެވިގެންވާ ނަމޫނާއެކެވެ. އަނބިއަނބިކަނބަލުންނަށް ކަންކަމުގައި ނަޞޭހަތްދެއްވާ ޢިލުމަށް ހިތްވަރު ދެއްވެވިއެވެ. އެކަނބަލުންނާއި މަޝްވަރާ ކުރައްވަވާ އެކަނބަލުންގެ ރަޢްޔު ހޯއްދެއްވިއެވެ. ހައްޤުތައް ދިނުމުގައި
އެކަލޭގެފާނުގެ ޙަޔާތްޕުޅުން ބަލައިލި ކޮންމެ ދިމާލަކުން ވެސް ފެންނަނީ އެކަލޭގެފާނުގެ މާތް އަޚްލާގުފުޅެވެ. ރިވެތި ނަމޫނާއެވެ. އެގޮތުން މަގުތަކުގެ ހައްޤު މަގުތަކަށް ދިނުމަށާއި އެމަގުގައިވާ މީސްތަކުންނަށްވާ އުނދަގޫތައް އެއްފަރާތް ކުރުމަށް އިރުޝާދު ދެއްވެވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ
މިނޫނަސް ދޫނިސޫފާސޫއްޕާއި ޖަނަވާރަށް ގެއްލުންދިނުމާއި އަނިޔާކުރުން ނަހީކުރެއްވިއެވެ. ޚުދު އެތަކެއްޗަށްވެސް އިޙްސާންތެރިވެލައްވާ މީސްތަކުންނަށްވެސް ދިރޭ ތަކެއްޗަށް އިޙްސާންތެރި ވުމަށް އަމުރު ކުރެއްވިއެވެ. ކަރުހިއްކައިގެންފައިވާ ކުއްތާއަކަށް ފެންދިނުމުގެ ފަޟުލުވެސް ބަޔާންކޮށްދެއްވިއެވެ. ކާންނުދީ ބުޅަލެއް ގެންގުޅި މަރާލި އަންހެނާގެ މައްޗަށް ހުރި ޢަޛާބުވެސް ބަޔާންކޮށްދެއްވިއެވެ.
ކިޔަވާވިދާޅުވުން أبو نعيم ވިދާޅުވިއެވެ. އިމާމު އަޙްމަދުގެ ދަރިކަލުން أبو الفضل ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ބައްޕަ ވިދާޅުވިއެވެ. “ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އުމުރުން ސޯޅަ އަހަރުގައި ޙަދީޘް ކިޔަވަން ފެށީމެވެ. އަދި ހުޝައިމު[1] އަވަހާރަވީ ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ
މިނޫނަސް އެކަލޭގެފާނުގެ ނަމޫނާވަނީ އިންސާނީ ނަސްލުގެ މައްޗަށް ހުރިހާ ދާއިރާއެއްގައި ކުރި ހޯއްދަވާފައެވެ. ނުބަޔާއި ރަނގަޅު ވަކިކޮށް އޭގެ އިމާއި މިން ކަނޑައެޅުއްވިއެވެ. ޙަރާމާއި ހަލާލު ބުނެދެއްވާ ވިސްނޭނެ ފަދަ ގޮތަކަށް އޭގެ މިސާލު
އުފަންވެ ވަޑައިގަތުން: އިމާމު އަޙްމަދުގެ މަންމަ އެކަލޭގެފާނާއިގެން އާލާސްވެ އިންނެވީ “މަރޫ”[1] ކިޔާ ރަށެއްގައި ހުންނަވަނިކޮންނެވެ. ދެން އެކަމަނާ ބަޣުދާދަށް ވަޑައިގެންނެވިއެވެ. ބަޣުދާދުގައި އެކަމަނާ އެކަލޭގެފާނާއިގެން ރައްކާވެވަޑައިގަތެވެ. އެއީ ހިޖުރައިން ސަތޭކަ ފަސްދޮޅަސް ހަތަރުވަނަ
ނަމަވެސް ހިތާމައަކީ މުސްލިމުންގެ މެދުގައި އުފެދިފައިވާ ޚިޔާލު ތަފާތުވުންތަކާއި ބައިބައިވުންތަކުގެ ސަބަބުން އެމާތްވެގެންވާ ގެފުޅުގައި ފަހުގެ ތާރީޚުގައިވެސް ލޭ އޮހޮރުވުން ހިނގާފައިވާކަމެވެ. އެއީ ކާފިރުންނާ މުސްލިމުންނާމެދު ހިނގި ލޭ އޮހޮރުވުމެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް މުސްލިމުންގެ ނަމުގައި ތިބި ބައެއްގެ މެދުގައި ހިނގައިދިޔަ ކަންތައްތަކެވެ. އެއީ 1979 ވަނަ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅެވެ.
އެކަލޭގެފާނުގެ ނަންފުޅަކީ: އަބުލް ފިދާ ޢިމާދުއްދީން އިސްމާޢީލް ބުން ޢުމަރު ބުން ކަޘީރު އަލްޤުރަޝީ އަލްބުޞްރާވީ (އެބަހީ: ބުޞްރާއަށް އުފަން) ދިމިޝްޤީ (އެބަހީ: ދިމިޝްޤުގައި ކިޔަވައިވިދާޅުވެ ދިރިއުޅުއްވި) އެވެ. އެކަލޭގެފާނު އުފަންވެވަޑައިގަތީ ހިޖުރައިން 701
އިންސާނާ އޭނާގެ ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތް ކާމިޔާބުކުރުމަށް ދެނެގަންނަންޖެހޭ އެންމެ އަސާސީ އެއް ބިންގަލަކީ ކާއިނާތުގެވެރި އެއްކައުވަންތަ އިލާހެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ (صلى الله عليه وسلم) ވަނީ ހުރިހާ ޚަލުޤްތަކެއްގެ ވެރި ﷲ ތަބާރަކަ ވަތައާލާ އެއްކައުވަންތަކުރާނެ ތައުހީދުގެ ބިންގާތަށް ނުހަނު ސީދާކޮށް އަޅުއްވައިދެއްވާފައެވެ. ޢަމަލުގެ މައްޗަށް ޢިލުމު އިސް ކުރައްވާ އަޅާއާއި ރައްބާއި ދެމެދު އޮންނަންޖެހޭ ގުޅުން ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވައިފައިވެއެވެ.
މަލާމާތާއި ފުރައްސާރައާއި ތުޙުމަތުގެ ދޫތަކުން އެބޭކަލެއްގެ އުޖާލާކަން ފަނޑު ނުކުރެވުނު އެންމެ އަލިގަދަ ޝަޚްޞިއްޔަތަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މާތް ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު (صلى الله عليه وسلم) އެވެ.
الحمد لله حمداً كثيراً طيباً مباركاً فيه ، والصلاة والسلام على محمد وعلى آله وصحبه وسلم وبعد ނަންފުޅު: أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال
تأليف : الشيخ وحيد عبدالسلام بالي ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މުއައްޛިނުން( ބަންގި ގޮވާމީހުން) އެއީ ހަތެރެކެވެ. 1 – ބިލާލު ބިން ރަބާޙް ( ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ) :
އަވަހާރަވުން -رحمه الله– القعنبي ވިދާޅުވިއެވެ. “އެބޭކަލުން ވިދާޅުވަނިކޮށް ތިމަންކަލޭގެފާނު އަޑުއެއްސެވީމެވެ. މާލިކުގެފާނު ދުނިޔޭގައި އުޅުއްވީ އަށްޑިހަނުވަ އަހަރެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަވީ ހިޖުރައިން ސަތޭކަ ހަތްދިހަ ނުވަވަނަ އަހަރުގައެވެ.” إسماعيل بن أبي أويس
