ތަޢާރަފު : މުޢުޖިޒާތް އައިސްފައިވަނީ ޢަރަބި ބަހުގެ ޢަޖަޒަ ނުވަތަ އަޢްޖަޒަ މި ދެ މަސްދަރުންނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ނުކުޅެދުމެވެ. މިގޮތުން މުޢުޖިޒާތުގެ ލުޣަވީ މާނައަކީ މީހާގެ ނުކުޅެދޭކަން
ޝުޢަބުލް އީމާނުގައި އަލް އިމާމުލް ބައިޙަޤީ ވިދާޅުވެފައިވާކަމަށް އަލް އިމާމް ސުޔޫޠީ ރިވާ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. މަލާއިކަތުންނަށް އީމާންވުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައަކީ އެ މަލާއިކަތުންނަކީ ޚަލްޤުކުރެވި ވުޖޫދުގައިވާ ބައެއްކަން ޤަބޫލުކުރުން ކޮންމެ މަލާއިކަތަކަށްވެސް އެމަލާއިކަތަތަކަށް
އެހެނެއްކަމަކު، (އިރާދަކުރައްވާނަމަ އޭ ނުބުނެ) އެކަމަށް ﷲގެ ޙަޟްރަތުން އެދޭށެވެ. އަދި ދުޢާ އިޖާބަވުމަށް ބޮޑަށް އުންމީދުކޮށް އެދޭށެވެ. ފަހެ (އެ ދުޢާ އިޖާބަކުރައްވައި) އޭނާ އެދޭކަންތައް މިންވަރުކޮށްދެއްވުން، ﷲތަޢާލާއަށް އުނދަގޫވެވޮޑިގެން ނުވާކަން ކަށަވަރެވެ.”
ލޮބުވެތި އަޚާއެވެ! ލޮބުވެތި އުޚްތާއެވެ! ތިބާގެ ދުޢާއަކީ މުސްތަޖާބު ދުޢާއަކަށް ހަދަން ބޭނުންކަމުގައިވަނީނަމަ : – 14. ދެއަތް އުފުލައި ދުޢާ ކުރާށެވެ! عَنْ أَبِيْ مُوْسَى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: دَعَا
ﷲ ތަޢާލާގެ ހަޟުރަތުގައި ޢަމަލުތަކަކީ ޞާލިޙު ޢަމަލުތައް ކަމުގައި ވެގެންދާ ޝަރުތުތަކުގެ ތެރޭގައި އެ ޢަމަލީ ދެއްކުންތެރިކަމުން ސަލާމަތްވެގެންވާ ޢަމަލަކަށްވުން ލާޒިމެވެ. އަދި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލަހިވަސައްލަމްގެ ސުންނަތާއި އެއްގޮތަށް ކުރެވޭ ޢަމަލަކަށްވެސް ވާން ޖެހޭނެއެވެ.
ލޮބުވެތި އަޚާއެވެ! ލޮބުވެތި އުޚްތާއެވެ! ތިބާގެ ދުޢާއަކީ މުސްތަޖާބު ދުޢާއަކަށް ހަދަން ބޭނުންކަމުގައިވަނީނަމަ : – 6. ދުޢާކުރާއިރު ތިބާގެ ހިތް ޙާޟިރުކުރާށެވެ. އަދި ތިބާ ކުރާދުޢާގެ މާނައާމެދު ވިސްނާށެވެ. ތިބާ، ދުޢާ
1- ހެޔޮލަފާ ޞާލިޙް މަންމައެއް ކުއްޖާއަށް ހޯދައިދިނުން (ކުއްޖާ އުފަންވުމުގެ ކުރިން) 2- ކުއްޖާ އުފަންވުމާއެކު ކަދުރު ފަދަ ފޮނި އެއްޗަކުން ތަޙްނީކުކުރުން (ސުންނަތެއް) 3- ކުއްޖާއަށް އިސްލާމީ ރިވެތި ނަމެއް ކިޔުން، މިސާލަކަށް:
الحمد لله وصلى الله على نبيِّنا محمدٍ وعلى آله وصحبه وبعد: އެއީ ކާމިޔާބު ލިބިގެންވާ ބައެކެވެ. އެއީ މޫނުތައް އަލިވެގެންވާ ބައެކެވެ. އެމީހުންގެ ނިތްކުރިތަކުގެ ވިދުން ގަދަ ވެގެންވާ ބައެކެވެ.
ލޮބުވެތި އަޚާއެވެ! ލޮބުވެތި އުޚްތާއެވެ! ތިބާގެ ދުޢާއަކީ މުސްތަޖާބު ދުޢާއަކަށް ހަދަން ބޭނުންކަމުގައިވަނީނަމަ : – 4. ޙަލާލު ތަކެތި ފިޔަވައި އެހެން އެއްޗެއް ނުކެއުމަށް ސަމާލުވާށެވެ. އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން
އިޖާބަ އަވަސްނުވުމުގެ ސަބަބުން ދުޢާކުރުން ދޫކޮށްލާ މިހާގެ މިސާލަކީ، އޮށްތަކެއް އިންދައި އެއަށް ފެންދީ ބަލަހައްޓަމުންއައިސް، މެވާއެޅުން ލަސްވުމުން އެ ދޫކޮށްލާ މީހާގެ މިސާލެވެ.
މި ޙަދީޘުގައި މިވާ ތިން މީހުންވެސް ބިމުގައި ދާމާގެންގޮސް މޫނުވަތަށް ނަރަކަޔަށް އެއްލާލެވުނީ އެބައިމީހުން އެބައިމީހުންގެ ޢަމަލުގައި އިޚްލާޞްތެރު ނުވުމުންނެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުން ކުރި ޢަމަލު ތަކަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ وجه ފުޅަށް (1) އެދި އެކަންތައް ކޮށްފިކަމުގައި ވަނީނަމަ ގިނަގުނަ ސަވާބާއި ދަރުމަ ދެއްވާ ކަންކަމެވެ.
ޙިޖާމާއަށް ދިވެހިން ކިޔަނީ ކަވާޖެހުމެވެ. އެއީ އިންސާނާގެ ގައިގައިވާ ބޭކާރު، ފާސިދު ލޭ ކަނޑައެޅިފައިވާ ގޮތެއްގެ މަތިން ނެރުމަށް ކިޔާނަމެކެވެ.
ފަހެ އެކަލޭގެފާނުގެ އަމުރުފުޅުތަކާއި ޚިލާފުވާމީހުންނަށް، (ދުނިޔޭގައި) މުޞީބާތެއް ނުވަތަ (އާޚިރަތުގައި) ވޭންދެނިވި އަޒާބު ކުރިމަތިވެދާނޭކަމަށް އެބައިމީހުން ބިރުވެތިވާ ހުށިކަމެވެ.
ތިޔަބައިމީހުންގެ ފަރުވާތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެމޮޅު ފަރުވާއެއްކަން ކަށަވަރީ ޙިޖާމާ(ކަވާ) ޖެހުމެވެ. ނުވަތަ އެއީ ތިޔަބައިމީހުންގެ ބޭސްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެމޮޅު ބޭހެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ޢިލްމު އުނގެނުމަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހު ވަތަޢާލާއަށް ވެވޭ ބިރުވެތި ކަމެކެވެ. އެއީ އަޅުކަމެކެވެ. އަދި ޢިލްމު ދިރާސާ ކުރުމަކީ ތަސްބީޙައެކެވެ. ޢިލްމު ހޯދާ އެ ޢިލްމު ލިބިގަތުމައްޓަކައި މަސައްކަތްކުރުމަކީ ޖިހާދެކެވެ. އެހެންމީހުނަށް އެ ޢިލްމު އުނގަންނާދިނުމަކީ ޞަދަޤާތެކެވެ.
ﷲ އަށް އީމާންވެގެންވާ މުއުމިނުއަޅާ އަބަދުވެސް އުޅެމުންދާނީ އުފާވެރި، ހިތްހަމަޖެހޭ އަރާމު ދިރިއުޅުމެއްގައެވެ.
ތަޢާރަފު : މުޢުޖިޒާތް އައިސްފައިވަނީ ޢަރަބި ބަހުގެ ޢަޖަޒަ ނުވަތަ އަޢްޖަޒަ މި ދެ މަސްދަރުންނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ނުކުޅެދުމެވެ. މިގޮތުން މުޢުޖިޒާތުގެ ލުޣަވީ މާނައަކީ މީހާގެ ނުކުޅެދޭކަން
ޝުޢަބުލް އީމާނުގައި އަލް އިމާމުލް ބައިޙަޤީ ވިދާޅުވެފައިވާކަމަށް އަލް އިމާމް ސުޔޫޠީ ރިވާ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. މަލާއިކަތުންނަށް އީމާންވުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައަކީ އެ މަލާއިކަތުންނަކީ ޚަލްޤުކުރެވި ވުޖޫދުގައިވާ ބައެއްކަން ޤަބޫލުކުރުން ކޮންމެ މަލާއިކަތަކަށްވެސް އެމަލާއިކަތަތަކަށް
އެހެނެއްކަމަކު، (އިރާދަކުރައްވާނަމަ އޭ ނުބުނެ) އެކަމަށް ﷲގެ ޙަޟްރަތުން އެދޭށެވެ. އަދި ދުޢާ އިޖާބަވުމަށް ބޮޑަށް އުންމީދުކޮށް އެދޭށެވެ. ފަހެ (އެ ދުޢާ އިޖާބަކުރައްވައި) އޭނާ އެދޭކަންތައް މިންވަރުކޮށްދެއްވުން، ﷲތަޢާލާއަށް އުނދަގޫވެވޮޑިގެން ނުވާކަން ކަށަވަރެވެ.”
ލޮބުވެތި އަޚާއެވެ! ލޮބުވެތި އުޚްތާއެވެ! ތިބާގެ ދުޢާއަކީ މުސްތަޖާބު ދުޢާއަކަށް ހަދަން ބޭނުންކަމުގައިވަނީނަމަ : – 14. ދެއަތް އުފުލައި ދުޢާ ކުރާށެވެ! عَنْ أَبِيْ مُوْسَى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: دَعَا
ﷲ ތަޢާލާގެ ހަޟުރަތުގައި ޢަމަލުތަކަކީ ޞާލިޙު ޢަމަލުތައް ކަމުގައި ވެގެންދާ ޝަރުތުތަކުގެ ތެރޭގައި އެ ޢަމަލީ ދެއްކުންތެރިކަމުން ސަލާމަތްވެގެންވާ ޢަމަލަކަށްވުން ލާޒިމެވެ. އަދި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލަހިވަސައްލަމްގެ ސުންނަތާއި އެއްގޮތަށް ކުރެވޭ ޢަމަލަކަށްވެސް ވާން ޖެހޭނެއެވެ.
ލޮބުވެތި އަޚާއެވެ! ލޮބުވެތި އުޚްތާއެވެ! ތިބާގެ ދުޢާއަކީ މުސްތަޖާބު ދުޢާއަކަށް ހަދަން ބޭނުންކަމުގައިވަނީނަމަ : – 6. ދުޢާކުރާއިރު ތިބާގެ ހިތް ޙާޟިރުކުރާށެވެ. އަދި ތިބާ ކުރާދުޢާގެ މާނައާމެދު ވިސްނާށެވެ. ތިބާ، ދުޢާ
1- ހެޔޮލަފާ ޞާލިޙް މަންމައެއް ކުއްޖާއަށް ހޯދައިދިނުން (ކުއްޖާ އުފަންވުމުގެ ކުރިން) 2- ކުއްޖާ އުފަންވުމާއެކު ކަދުރު ފަދަ ފޮނި އެއްޗަކުން ތަޙްނީކުކުރުން (ސުންނަތެއް) 3- ކުއްޖާއަށް އިސްލާމީ ރިވެތި ނަމެއް ކިޔުން، މިސާލަކަށް:
الحمد لله وصلى الله على نبيِّنا محمدٍ وعلى آله وصحبه وبعد: އެއީ ކާމިޔާބު ލިބިގެންވާ ބައެކެވެ. އެއީ މޫނުތައް އަލިވެގެންވާ ބައެކެވެ. އެމީހުންގެ ނިތްކުރިތަކުގެ ވިދުން ގަދަ ވެގެންވާ ބައެކެވެ.
ލޮބުވެތި އަޚާއެވެ! ލޮބުވެތި އުޚްތާއެވެ! ތިބާގެ ދުޢާއަކީ މުސްތަޖާބު ދުޢާއަކަށް ހަދަން ބޭނުންކަމުގައިވަނީނަމަ : – 4. ޙަލާލު ތަކެތި ފިޔަވައި އެހެން އެއްޗެއް ނުކެއުމަށް ސަމާލުވާށެވެ. އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން
އިޖާބަ އަވަސްނުވުމުގެ ސަބަބުން ދުޢާކުރުން ދޫކޮށްލާ މިހާގެ މިސާލަކީ، އޮށްތަކެއް އިންދައި އެއަށް ފެންދީ ބަލަހައްޓަމުންއައިސް، މެވާއެޅުން ލަސްވުމުން އެ ދޫކޮށްލާ މީހާގެ މިސާލެވެ.
މި ޙަދީޘުގައި މިވާ ތިން މީހުންވެސް ބިމުގައި ދާމާގެންގޮސް މޫނުވަތަށް ނަރަކަޔަށް އެއްލާލެވުނީ އެބައިމީހުން އެބައިމީހުންގެ ޢަމަލުގައި އިޚްލާޞްތެރު ނުވުމުންނެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުން ކުރި ޢަމަލު ތަކަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ وجه ފުޅަށް (1) އެދި އެކަންތައް ކޮށްފިކަމުގައި ވަނީނަމަ ގިނަގުނަ ސަވާބާއި ދަރުމަ ދެއްވާ ކަންކަމެވެ.
ޙިޖާމާއަށް ދިވެހިން ކިޔަނީ ކަވާޖެހުމެވެ. އެއީ އިންސާނާގެ ގައިގައިވާ ބޭކާރު، ފާސިދު ލޭ ކަނޑައެޅިފައިވާ ގޮތެއްގެ މަތިން ނެރުމަށް ކިޔާނަމެކެވެ.
ފަހެ އެކަލޭގެފާނުގެ އަމުރުފުޅުތަކާއި ޚިލާފުވާމީހުންނަށް، (ދުނިޔޭގައި) މުޞީބާތެއް ނުވަތަ (އާޚިރަތުގައި) ވޭންދެނިވި އަޒާބު ކުރިމަތިވެދާނޭކަމަށް އެބައިމީހުން ބިރުވެތިވާ ހުށިކަމެވެ.
ތިޔަބައިމީހުންގެ ފަރުވާތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެމޮޅު ފަރުވާއެއްކަން ކަށަވަރީ ޙިޖާމާ(ކަވާ) ޖެހުމެވެ. ނުވަތަ އެއީ ތިޔަބައިމީހުންގެ ބޭސްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެމޮޅު ބޭހެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ޢިލްމު އުނގެނުމަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހު ވަތަޢާލާއަށް ވެވޭ ބިރުވެތި ކަމެކެވެ. އެއީ އަޅުކަމެކެވެ. އަދި ޢިލްމު ދިރާސާ ކުރުމަކީ ތަސްބީޙައެކެވެ. ޢިލްމު ހޯދާ އެ ޢިލްމު ލިބިގަތުމައްޓަކައި މަސައްކަތްކުރުމަކީ ޖިހާދެކެވެ. އެހެންމީހުނަށް އެ ޢިލްމު އުނގަންނާދިނުމަކީ ޞަދަޤާތެކެވެ.
ﷲ އަށް އީމާންވެގެންވާ މުއުމިނުއަޅާ އަބަދުވެސް އުޅެމުންދާނީ އުފާވެރި، ހިތްހަމަޖެހޭ އަރާމު ދިރިއުޅުމެއްގައެވެ.
