الحمد لله حمداً كثيراً طيباً مباركاً فيه ، والصلاة والسلام على محمد وعلى آله وصحبه وسلم وبعد ﷲތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ
ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން މިކަމަށް ހުރިދަލީލުތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. މިފޮތުގައި ކުރިޔަށްހުރި ބާބުތަކުގައި އޭގެތެރެއިން ވަރަށް ގިނަ ދަލީލުތަކެއް ބަޔާން ކުރެވޭނެއެވެ. إن شاء الله. އަދި ދާއިމަށް ދެމިތިބެނިވި ގޮވަތީގެ ނަމުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނަރަކަޔަށް ނަންދީފައި ވުމުންވެސް އަޅުގަނޑު މެންނަށް ދަލީލަކަށް ފުދެވެ.
އަދިވެސް އެކަލޭގެފާނު ނުރުހުންތެރިވެވަޑައިގަންނަވާ ކަންކަމާމެދު ސުވާލުކުރުމުން ކޯފާއިސްކުރައްވައެވެ. ފަހެ، އެކަލޭގެފާނު ކޯފާއިސްކުރައްވަނީ ﷲ ތަޢާލާއަށްޓަކައެވެ.
الحمدلله . الصلاة و السلام على أشرفالأنبياء و المرسلين. وبعد: ދީނީ ޢިލްމުވެރިންނަކީ ﷲގެ ދީނުގެ މަޢުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދޭ ފަރާތްތަކެވެ. އެބައިމީހުންނަކީ ދީން އުނގެނި އެހެން މީސްތަކުންނަށް ޙައްޤު މަގު ބަޔާންކޮށްދޭ މީހުންނެވެ.
ރުޅި އައުމަށް މެދުވެރިވާ ސަބަބުތަކާ ދުރުވެ، ރުޅިއައުމުން އެބައިމީހުންގެ ނަފްސުތައް ކޮންޓްރޯލުކުރާ ތަޤުވާވެރިންނަށްޓަކައި ﷲ ތަޢާލާ ވައުދުވެވޮޑިގެންފައިވާ ކަންތައްތަކުގެ މަތިން ހަނދާންކުރުމީ އެންމެ ފަސޭހައިން ރުޅީގެ އަލިފާންގަނޑު ނިވާލެވޭނެ ގޮތެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މި ބަސްފުޅު (( ولَوْ يعْلَمُون مَا فِي العَتَمَةِ والصُّبْحِ لأتوهمُا ولَوْ حبوًا )) މާނަ: (( އަދި ޢިޝާ ނަމާދާއި ފަތިސްނަމާދުގައިވާ ހެޔޮކަން އެނގޭ
8. އަމާންކަން ފެތުރިގެންދިޔުން: އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދިޘް ކުރެއްވިއެވެ. ((لاَ تَقُومُ السَّاعَةُ
ރުޅިއަކީ އޭގެ ސަބަބުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުމުގައިވެސް އެތަކެއް ގެއްލުންތަކާއި ހިތްދަތިކަން ލިބޭ އެއްޗެއްކަމީ އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންވެސް ދަންނަ ޙަޤީޤަތެކެވެ. އޭގެ ސަބަބުން މިތުރުން ހަތުރުންނަށްވެދެއެވެ. އަދި އާއިލާތައް ރޫޅިދެއެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ އެއްބައިވަންތަކަމާއި އެކުވެރިކަން ނެތިދެއެވެ. އެއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މުސްތަޤްބަލަށް ހުރަސްއަޅާ ވިހަ ހަރުފައެއްފަދަ އެއްޗެކެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވާ މިފަދަ މަތިވެރި ފިލާވަޅުތަކުން ޢިބުރަތް ލިބިގަންނަ ބައެއްކަމުގައި އަޅަމެން ލައްވާނދޭވެ! އަދި އަޅަމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި މިވާ ބައިބައިވުން ނެތިކުރައްވާ އެއްބައިވަންތަ ކުރައްވާނދޭވެ! އަޅަމެންނަށް ތެދުމަގު ދެއްކެވުމަށްފަހު އެމަގުން އެއްކިބާވުމުން ރައްކާތެރިކުރައްވާނދޭވެ! އަދި ހިދާޔަތު ދެއްކެވުމަށްފަހު މަގުފުރެދުމުންވެސްމެއެވެ !އާމީން!
7. ނަބީކަމަށް ދަޢުވާކުރާ މީހުން ފާޅުވުން: ފާޅުވެފައިވާ ޢަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ނަބީކަމަށް ދަޢުވާކުރާ ކައްޒާބުން (ދޮގުވެރީން) ފާޅުވުން ހިމެނެއެވެ. އެއީ ގާތްގަނޑަކަށް ތިރީހަކަށް ކައްޒާބުންނެވެ. އޭގެތެރެއިން ބަޔަކު ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم
ބަންގި ގޮވާމީހާގެ ކިބައިގައި ހުރުން މުސްތަޙައްބު ސިފަތައް 1 – ޢަދުލުވެރިއެއްކަމުގައިވުން ނުވަތަ އަމާނާތްތެރިއެއް ކަމުގައިވުން. 2 – ބާލިޣުވުން. ބާލިޣުނުވިޔަސް ތަންދޮރުވަކިވާ އުމުރަށްގޮސްފައިވާ ކުޑަކުއްޖާގެ ބަންގިވެސް ޞައްޙަވާނެއެވެ. އެއީ މީހުން ދައްކާވާހަކަ ފަހުމުވެ،
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މިބަސްފުޅު (( ولوْ يعْلَمُونَ مَا فِي التَّهْجِير لاسْتبَقوا إَليْهِ )) މާނަ (( އަދި ނަމާދަށް އަވަސްވެގަތުމުގައިވާ ހެޔޮކަން އެނގޭނަމަ އެކަން ހާސިލްކުރުމަށް އެމީހުން އަވަސްވެގަތީހެވެ.
މުސްލިމު ރަށެއްގެ ބަޔަކު ބަންގިއާއި ޤަމަތް އެއްކޮށް ދޫކޮށްލުމުގެ ޙުކުމު ރަށެއްގެ އަހުލުވެރިން އެކީ އެކަށް ބަންގި އާއި ޤަމަތް ގޮވުން ދޫކޮށްލައިފިނަމަ އެ ފަރުޟު ގެނެސްގަތުމަށް ދާންދެން އެބަޔަކާއި ހަނގުރާމަކުރެވޭނެއެވެ. އެކަންކުރާނީ އިމާމް
އ. އިސްވެދިއަ އުއްމަތްތަކުގެ ގޮތްތަކަށް ތަބާވުން: ބޮޑެތި ފިތުނަ ތަކުގެ ތެރޭގައި، ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިންގެ ގޮތްތަކަށް ތަބާވެ އެބައިމީހުންނަށް ލެނބުން ހިމެނެއެވެ. ފަހެ މުސްލިމުންގެ ބަޔަކު ކާފަރުންނަށް ތަބާވެ އެބައިމީހުންނާ ވައްތަރުވެގަނެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ
عن أبي هريرةرضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال ) لَوْ يعْلمُ النَّاسُ مَا في النِّداءِ والصَّفِّ الأَولِ ثُمَّ لَمْ يَجِدُوا إِلاَّ
ބަންގިއާއި ޤަމަތް ވާޖިބުވުމުގެ ޝަރުޠުތައް. 1 –ފިރިހެނުން ކަމުގައިވުން. އަންހެނުންނާއި ބާލިޣުނުވާ ކުޑަކުދިންގެ މައްޗަކަށް ބަންގި ވާޖިބެއްނޫނެވެ. އެކަނި ހުރިކަމުގައިވިޔަސް އަދި އަންހެނުންގެ ޖަމާޢަތެއްކަމުގައި ވިޔަސް އެމީހުންގެ މައްޗަކަށް ބަންގިއެއް އަދި ޤަމަތެއްވެސް ޝަރުޢުކުރެވިގެން
الحمد لله حمداً كثيراً طيباً مباركاً فيه ، والصلاة والسلام على محمد وعلى آله وصحبه وسلم وبعد ﷲތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ
ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން މިކަމަށް ހުރިދަލީލުތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. މިފޮތުގައި ކުރިޔަށްހުރި ބާބުތަކުގައި އޭގެތެރެއިން ވަރަށް ގިނަ ދަލީލުތަކެއް ބަޔާން ކުރެވޭނެއެވެ. إن شاء الله. އަދި ދާއިމަށް ދެމިތިބެނިވި ގޮވަތީގެ ނަމުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނަރަކަޔަށް ނަންދީފައި ވުމުންވެސް އަޅުގަނޑު މެންނަށް ދަލީލަކަށް ފުދެވެ.
އަދިވެސް އެކަލޭގެފާނު ނުރުހުންތެރިވެވަޑައިގަންނަވާ ކަންކަމާމެދު ސުވާލުކުރުމުން ކޯފާއިސްކުރައްވައެވެ. ފަހެ، އެކަލޭގެފާނު ކޯފާއިސްކުރައްވަނީ ﷲ ތަޢާލާއަށްޓަކައެވެ.
الحمدلله . الصلاة و السلام على أشرفالأنبياء و المرسلين. وبعد: ދީނީ ޢިލްމުވެރިންނަކީ ﷲގެ ދީނުގެ މަޢުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދޭ ފަރާތްތަކެވެ. އެބައިމީހުންނަކީ ދީން އުނގެނި އެހެން މީސްތަކުންނަށް ޙައްޤު މަގު ބަޔާންކޮށްދޭ މީހުންނެވެ.
ރުޅި އައުމަށް މެދުވެރިވާ ސަބަބުތަކާ ދުރުވެ، ރުޅިއައުމުން އެބައިމީހުންގެ ނަފްސުތައް ކޮންޓްރޯލުކުރާ ތަޤުވާވެރިންނަށްޓަކައި ﷲ ތަޢާލާ ވައުދުވެވޮޑިގެންފައިވާ ކަންތައްތަކުގެ މަތިން ހަނދާންކުރުމީ އެންމެ ފަސޭހައިން ރުޅީގެ އަލިފާންގަނޑު ނިވާލެވޭނެ ގޮތެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މި ބަސްފުޅު (( ولَوْ يعْلَمُون مَا فِي العَتَمَةِ والصُّبْحِ لأتوهمُا ولَوْ حبوًا )) މާނަ: (( އަދި ޢިޝާ ނަމާދާއި ފަތިސްނަމާދުގައިވާ ހެޔޮކަން އެނގޭ
8. އަމާންކަން ފެތުރިގެންދިޔުން: އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދިޘް ކުރެއްވިއެވެ. ((لاَ تَقُومُ السَّاعَةُ
ރުޅިއަކީ އޭގެ ސަބަބުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުމުގައިވެސް އެތަކެއް ގެއްލުންތަކާއި ހިތްދަތިކަން ލިބޭ އެއްޗެއްކަމީ އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންވެސް ދަންނަ ޙަޤީޤަތެކެވެ. އޭގެ ސަބަބުން މިތުރުން ހަތުރުންނަށްވެދެއެވެ. އަދި އާއިލާތައް ރޫޅިދެއެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ އެއްބައިވަންތަކަމާއި އެކުވެރިކަން ނެތިދެއެވެ. އެއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މުސްތަޤްބަލަށް ހުރަސްއަޅާ ވިހަ ހަރުފައެއްފަދަ އެއްޗެކެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވާ މިފަދަ މަތިވެރި ފިލާވަޅުތަކުން ޢިބުރަތް ލިބިގަންނަ ބައެއްކަމުގައި އަޅަމެން ލައްވާނދޭވެ! އަދި އަޅަމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި މިވާ ބައިބައިވުން ނެތިކުރައްވާ އެއްބައިވަންތަ ކުރައްވާނދޭވެ! އަޅަމެންނަށް ތެދުމަގު ދެއްކެވުމަށްފަހު އެމަގުން އެއްކިބާވުމުން ރައްކާތެރިކުރައްވާނދޭވެ! އަދި ހިދާޔަތު ދެއްކެވުމަށްފަހު މަގުފުރެދުމުންވެސްމެއެވެ !އާމީން!
7. ނަބީކަމަށް ދަޢުވާކުރާ މީހުން ފާޅުވުން: ފާޅުވެފައިވާ ޢަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ނަބީކަމަށް ދަޢުވާކުރާ ކައްޒާބުން (ދޮގުވެރީން) ފާޅުވުން ހިމެނެއެވެ. އެއީ ގާތްގަނޑަކަށް ތިރީހަކަށް ކައްޒާބުންނެވެ. އޭގެތެރެއިން ބަޔަކު ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم
ބަންގި ގޮވާމީހާގެ ކިބައިގައި ހުރުން މުސްތަޙައްބު ސިފަތައް 1 – ޢަދުލުވެރިއެއްކަމުގައިވުން ނުވަތަ އަމާނާތްތެރިއެއް ކަމުގައިވުން. 2 – ބާލިޣުވުން. ބާލިޣުނުވިޔަސް ތަންދޮރުވަކިވާ އުމުރަށްގޮސްފައިވާ ކުޑަކުއްޖާގެ ބަންގިވެސް ޞައްޙަވާނެއެވެ. އެއީ މީހުން ދައްކާވާހަކަ ފަހުމުވެ،
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މިބަސްފުޅު (( ولوْ يعْلَمُونَ مَا فِي التَّهْجِير لاسْتبَقوا إَليْهِ )) މާނަ (( އަދި ނަމާދަށް އަވަސްވެގަތުމުގައިވާ ހެޔޮކަން އެނގޭނަމަ އެކަން ހާސިލްކުރުމަށް އެމީހުން އަވަސްވެގަތީހެވެ.
މުސްލިމު ރަށެއްގެ ބަޔަކު ބަންގިއާއި ޤަމަތް އެއްކޮށް ދޫކޮށްލުމުގެ ޙުކުމު ރަށެއްގެ އަހުލުވެރިން އެކީ އެކަށް ބަންގި އާއި ޤަމަތް ގޮވުން ދޫކޮށްލައިފިނަމަ އެ ފަރުޟު ގެނެސްގަތުމަށް ދާންދެން އެބަޔަކާއި ހަނގުރާމަކުރެވޭނެއެވެ. އެކަންކުރާނީ އިމާމް
އ. އިސްވެދިއަ އުއްމަތްތަކުގެ ގޮތްތަކަށް ތަބާވުން: ބޮޑެތި ފިތުނަ ތަކުގެ ތެރޭގައި، ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިންގެ ގޮތްތަކަށް ތަބާވެ އެބައިމީހުންނަށް ލެނބުން ހިމެނެއެވެ. ފަހެ މުސްލިމުންގެ ބަޔަކު ކާފަރުންނަށް ތަބާވެ އެބައިމީހުންނާ ވައްތަރުވެގަނެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ
عن أبي هريرةرضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال ) لَوْ يعْلمُ النَّاسُ مَا في النِّداءِ والصَّفِّ الأَولِ ثُمَّ لَمْ يَجِدُوا إِلاَّ
ބަންގިއާއި ޤަމަތް ވާޖިބުވުމުގެ ޝަރުޠުތައް. 1 –ފިރިހެނުން ކަމުގައިވުން. އަންހެނުންނާއި ބާލިޣުނުވާ ކުޑަކުދިންގެ މައްޗަކަށް ބަންގި ވާޖިބެއްނޫނެވެ. އެކަނި ހުރިކަމުގައިވިޔަސް އަދި އަންހެނުންގެ ޖަމާޢަތެއްކަމުގައި ވިޔަސް އެމީހުންގެ މައްޗަކަށް ބަންގިއެއް އަދި ޤަމަތެއްވެސް ޝަރުޢުކުރެވިގެން
