އަދި ޞަޙާބީންގެ ޒަމާނުގައި އެބޭކަލުގެ އަރިހުގައި [މި]ޙަދީޘް މަޝްހޫރުވެފައި ވެއެވެ: ((اتْرُكُوا التُّرْكَ مَا تَرَكُوْكُم))[1] “ތިޔަބައިމީހުން ދޫކޮށްލައިގެން ތިބެންޏާ ތިޔަބައިމީހުންވެސް ތުރުކީން ދޫކޮށްލާށެވެ.” އިބްނު ޙަޖަރު ވިދާޅުވިއެވެ. [އެބަސްފުޅުގެ މާނައީ:] “އެބައިމީހުންގެ ރަށަކަށް
ފަހެ ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލަށް އިތުރުކޮށް ޝަރުޢުކުރައްވާފައި ނުވާ ޢަމަލެއް ބަޔަކު ކޮށްފާނެއެވެ. އޭރުން އެ ޢަމަލުގެ އަޞްލު، ޝަރީޢަތުގައި ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވިޔަސް އިތުރުކުރެވުނު ބައި އެއީ ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ފަހެ އޭރުން އިތުރުކުރެވުނުބައި ބާޠިލުވެގެންދާނެއެވެ. ނަމަވެސް ސުވާލަކީ އަޞްލު ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލުވެސް އެފަދަ ކަމެއްގެ ސަބަބަން ބާޠިލުވެދާނެ ހެއްޔެވެ.
الحمد لله حمداً كثيراً طيباً مباركاً فيه ، والصلاة والسلام على محمد وعلى آله وصحبه وسلم وبعد ﷲތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ
ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން މިކަމަށް ހުރިދަލީލުތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. މިފޮތުގައި ކުރިޔަށްހުރި ބާބުތަކުގައި އޭގެތެރެއިން ވަރަށް ގިނަ ދަލީލުތަކެއް ބަޔާން ކުރެވޭނެއެވެ. إن شاء الله. އަދި ދާއިމަށް ދެމިތިބެނިވި ގޮވަތީގެ ނަމުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނަރަކަޔަށް ނަންދީފައި ވުމުންވެސް އަޅުގަނޑު މެންނަށް ދަލީލަކަށް ފުދެވެ.
ކުޑަ ދަރިފުޅު ރައްކާތެރި ކުރުމުގެ ގޮތުން ރުޤްޔާ ކުރުމުގައި އޮތް އެންމެ ސައްޙަ ގޮތަކީ ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އެކަލޭގެފާނުގެ ކާފަ ދަރިކަލުންކަމަށްވާ ހަސަން ގެފާނާއި ޙުސެއިން ގެފާނަށް ކުރެއްވި ރުޤްޔާއެވެ.
10. ތުރުކީންނާ[1] ހަނގުރާމަ ކުރެވުން. އަބޫ ހުރައިރާގެ އަރިހުން އަލްއިމާމު މުސްލިމް ރިވާކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ((لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يُقَاتِلَ الْمُسْلِمُونَ التُّرْكَ؛
ދުނިޔެއާއި އޭގެ އަހުލުވެރިންގެ މައްޗަށް ނަރަކައިން ކުރާ އަޘަރު ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީގައި އަބޫހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވެއެވެ. ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ހަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ.
9. ޙިޖާޒް ކަރައިން އަލިފާންގަނޑެއް ފާޅުވުން: ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘް ކުރެއްވިކަމުގައި އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ރިވާކުރެއްވިއެވެ. ((لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تَخْرُجَ نَارٌ
ޤިޔާމަތްދުވަހުގެ ކުރިން އެއްވެސް މީހަކަށް ނަރަކަ ހަމަލޮލަށް ފެނުނު ހެއްޔެވެ؟ އަހަރުމެންނަށް ހަމަޔަޤީނުންވެސް އެނގޭ ގޮތުގައި ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަޔާތުގައި، އެކަލޭގެފާނަށް ސުވަރުގެ ފެނިވަޑައިގެންނެވިގޮތަށް ނަރަކަވެސް ފެނިވަޑައިގަތެވެ.
8. އަމާންކަން ފެތުރިގެންދިޔުން: އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދިޘް ކުރެއްވިއެވެ. ((لاَ تَقُومُ السَّاعَةُ
7. ނަބީކަމަށް ދަޢުވާކުރާ މީހުން ފާޅުވުން: ފާޅުވެފައިވާ ޢަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ނަބީކަމަށް ދަޢުވާކުރާ ކައްޒާބުން (ދޮގުވެރީން) ފާޅުވުން ހިމެނެއެވެ. އެއީ ގާތްގަނޑަކަށް ތިރީހަކަށް ކައްޒާބުންނެވެ. އޭގެތެރެއިން ބަޔަކު ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم
އ. އިސްވެދިއަ އުއްމަތްތަކުގެ ގޮތްތަކަށް ތަބާވުން: ބޮޑެތި ފިތުނަ ތަކުގެ ތެރޭގައި، ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިންގެ ގޮތްތަކަށް ތަބާވެ އެބައިމީހުންނަށް ލެނބުން ހިމެނެއެވެ. ފަހެ މުސްލިމުންގެ ބަޔަކު ކާފަރުންނަށް ތަބާވެ އެބައިމީހުންނާ ވައްތަރުވެގަނެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ
އަދި ހަމައެއާއެކު ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވަނީ، ވިހެއުމުގެ ތެރޭގައި މަރުވާ އަންހެނާވަނީ ސުވަރުގޭގައި ކަމުގައެވެ.
ޖަވާބު: الحمد لله އެފަދއިން އެދުމަކީ ގޯސްކަމެކެވެ. އެއްވެސް މުއުމިނަކަށް މަރުވުމަށް އެދުން ހުއްދައެއް ނުވާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެމީހާއަށް ދިމާވެފައިވާ ބޮޑުކަމެއްގެ ސަބަބުން، ނަފްސަށް މަޖުބޫރުވެ ކޮންމެހެންވެސް އެކަމަށް އެދެވޭގޮތްވާނަމަ، އެކަމާއިގުޅިގެން ވާރިދުވެފައިވާ ދުޢާއިން
އަދި ހަމައެއާއެކު ބައިބަލްގައިވަނީ އަންހެނުންނަށް އުނދަގުލާއި ވޭނުގައި ވިހެއުމުގެ ކަންތައްތަކަކީ ޙައްވާ ޢަލައިހައްސަލާމްގެ އެކުށުގެ ސަޒާކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އިސްލާމްދީނުގައި ﷲ އަންގަވަނީ، އަންހެނާގެ ބަލިވެއިނުމާއި ވިހެއުމަކީ އޭނާގެ މަތިވެރިކަން ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި އިތުރުވެގެންދާ ކަމެއް ކަމުގައެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
ސުންނަތް ޖަމާޢަތުގެ ޢަޤީދާއަކީ ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވަނީ ޢަރުޝީގެ މަތީގައެވެ. އެއިލާހުގެ ޢަރުޝިކޮޅުވަނީ އުޑުތަކުގެ މަތީގައެވެ. ﷲ ތަޢާލާވޮޑިގެންވަނީ އެންމެ މަތީގައެވެ. އެއިލާހަށްވުރެ މަތީގައި އެއްވެސް އެއްޗެއްނުވެއެވެ. އެއިލާހަށްވުރެ ބޮޑު އެއްވެސް ފަރާތެއް ނުވެއެވެ.
އަދި ޞަޙާބީންގެ ޒަމާނުގައި އެބޭކަލުގެ އަރިހުގައި [މި]ޙަދީޘް މަޝްހޫރުވެފައި ވެއެވެ: ((اتْرُكُوا التُّرْكَ مَا تَرَكُوْكُم))[1] “ތިޔަބައިމީހުން ދޫކޮށްލައިގެން ތިބެންޏާ ތިޔަބައިމީހުންވެސް ތުރުކީން ދޫކޮށްލާށެވެ.” އިބްނު ޙަޖަރު ވިދާޅުވިއެވެ. [އެބަސްފުޅުގެ މާނައީ:] “އެބައިމީހުންގެ ރަށަކަށް
ފަހެ ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލަށް އިތުރުކޮށް ޝަރުޢުކުރައްވާފައި ނުވާ ޢަމަލެއް ބަޔަކު ކޮށްފާނެއެވެ. އޭރުން އެ ޢަމަލުގެ އަޞްލު، ޝަރީޢަތުގައި ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވިޔަސް އިތުރުކުރެވުނު ބައި އެއީ ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ފަހެ އޭރުން އިތުރުކުރެވުނުބައި ބާޠިލުވެގެންދާނެއެވެ. ނަމަވެސް ސުވާލަކީ އަޞްލު ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލުވެސް އެފަދަ ކަމެއްގެ ސަބަބަން ބާޠިލުވެދާނެ ހެއްޔެވެ.
الحمد لله حمداً كثيراً طيباً مباركاً فيه ، والصلاة والسلام على محمد وعلى آله وصحبه وسلم وبعد ﷲތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ
ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން މިކަމަށް ހުރިދަލީލުތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. މިފޮތުގައި ކުރިޔަށްހުރި ބާބުތަކުގައި އޭގެތެރެއިން ވަރަށް ގިނަ ދަލީލުތަކެއް ބަޔާން ކުރެވޭނެއެވެ. إن شاء الله. އަދި ދާއިމަށް ދެމިތިބެނިވި ގޮވަތީގެ ނަމުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނަރަކަޔަށް ނަންދީފައި ވުމުންވެސް އަޅުގަނޑު މެންނަށް ދަލީލަކަށް ފުދެވެ.
ކުޑަ ދަރިފުޅު ރައްކާތެރި ކުރުމުގެ ގޮތުން ރުޤްޔާ ކުރުމުގައި އޮތް އެންމެ ސައްޙަ ގޮތަކީ ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އެކަލޭގެފާނުގެ ކާފަ ދަރިކަލުންކަމަށްވާ ހަސަން ގެފާނާއި ޙުސެއިން ގެފާނަށް ކުރެއްވި ރުޤްޔާއެވެ.
10. ތުރުކީންނާ[1] ހަނގުރާމަ ކުރެވުން. އަބޫ ހުރައިރާގެ އަރިހުން އަލްއިމާމު މުސްލިމް ރިވާކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ((لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يُقَاتِلَ الْمُسْلِمُونَ التُّرْكَ؛
ދުނިޔެއާއި އޭގެ އަހުލުވެރިންގެ މައްޗަށް ނަރަކައިން ކުރާ އަޘަރު ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީގައި އަބޫހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވެއެވެ. ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ހަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ.
9. ޙިޖާޒް ކަރައިން އަލިފާންގަނޑެއް ފާޅުވުން: ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘް ކުރެއްވިކަމުގައި އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ރިވާކުރެއްވިއެވެ. ((لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تَخْرُجَ نَارٌ
ޤިޔާމަތްދުވަހުގެ ކުރިން އެއްވެސް މީހަކަށް ނަރަކަ ހަމަލޮލަށް ފެނުނު ހެއްޔެވެ؟ އަހަރުމެންނަށް ހަމަޔަޤީނުންވެސް އެނގޭ ގޮތުގައި ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަޔާތުގައި، އެކަލޭގެފާނަށް ސުވަރުގެ ފެނިވަޑައިގެންނެވިގޮތަށް ނަރަކަވެސް ފެނިވަޑައިގަތެވެ.
8. އަމާންކަން ފެތުރިގެންދިޔުން: އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދިޘް ކުރެއްވިއެވެ. ((لاَ تَقُومُ السَّاعَةُ
7. ނަބީކަމަށް ދަޢުވާކުރާ މީހުން ފާޅުވުން: ފާޅުވެފައިވާ ޢަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ނަބީކަމަށް ދަޢުވާކުރާ ކައްޒާބުން (ދޮގުވެރީން) ފާޅުވުން ހިމެނެއެވެ. އެއީ ގާތްގަނޑަކަށް ތިރީހަކަށް ކައްޒާބުންނެވެ. އޭގެތެރެއިން ބަޔަކު ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم
އ. އިސްވެދިއަ އުއްމަތްތަކުގެ ގޮތްތަކަށް ތަބާވުން: ބޮޑެތި ފިތުނަ ތަކުގެ ތެރޭގައި، ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިންގެ ގޮތްތަކަށް ތަބާވެ އެބައިމީހުންނަށް ލެނބުން ހިމެނެއެވެ. ފަހެ މުސްލިމުންގެ ބަޔަކު ކާފަރުންނަށް ތަބާވެ އެބައިމީހުންނާ ވައްތަރުވެގަނެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ
އަދި ހަމައެއާއެކު ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވަނީ، ވިހެއުމުގެ ތެރޭގައި މަރުވާ އަންހެނާވަނީ ސުވަރުގޭގައި ކަމުގައެވެ.
ޖަވާބު: الحمد لله އެފަދއިން އެދުމަކީ ގޯސްކަމެކެވެ. އެއްވެސް މުއުމިނަކަށް މަރުވުމަށް އެދުން ހުއްދައެއް ނުވާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެމީހާއަށް ދިމާވެފައިވާ ބޮޑުކަމެއްގެ ސަބަބުން، ނަފްސަށް މަޖުބޫރުވެ ކޮންމެހެންވެސް އެކަމަށް އެދެވޭގޮތްވާނަމަ، އެކަމާއިގުޅިގެން ވާރިދުވެފައިވާ ދުޢާއިން
އަދި ހަމައެއާއެކު ބައިބަލްގައިވަނީ އަންހެނުންނަށް އުނދަގުލާއި ވޭނުގައި ވިހެއުމުގެ ކަންތައްތަކަކީ ޙައްވާ ޢަލައިހައްސަލާމްގެ އެކުށުގެ ސަޒާކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އިސްލާމްދީނުގައި ﷲ އަންގަވަނީ، އަންހެނާގެ ބަލިވެއިނުމާއި ވިހެއުމަކީ އޭނާގެ މަތިވެރިކަން ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި އިތުރުވެގެންދާ ކަމެއް ކަމުގައެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
ސުންނަތް ޖަމާޢަތުގެ ޢަޤީދާއަކީ ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވަނީ ޢަރުޝީގެ މަތީގައެވެ. އެއިލާހުގެ ޢަރުޝިކޮޅުވަނީ އުޑުތަކުގެ މަތީގައެވެ. ﷲ ތަޢާލާވޮޑިގެންވަނީ އެންމެ މަތީގައެވެ. އެއިލާހަށްވުރެ މަތީގައި އެއްވެސް އެއްޗެއްނުވެއެވެ. އެއިލާހަށްވުރެ ބޮޑު އެއްވެސް ފަރާތެއް ނުވެއެވެ.
