ނުވަވަނައީ: އެތަނުގެ އަހުލުވެރިންނަށް ގެންލުންދިނުމާއި ދުއްތުރާކުރުމުން ދުރުހެލިވުން
އިންސާނާ އޭނާގެ މަންމަގެ ބަންޑުން މި ދުނިޔެއަށް އުފަންވުމާ އެކު، އޭނާ ތަރުބިއްޔަތު ކުރާނެ އެންމެ މޮޅު ގޮތްތައް ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަނީ ބަޔާން ކުރައްވައިފައެވެ.
ދަރިންނަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ފަޟުލުވަންތަވެރިކަމުން ދެއްވާ ނިޢުމަތެއް ކަމާ މެދު ޝައްކެއް ނެތެވެ. ދަރިންގެ ނިޢުމަތަކީ އެއާއެކު އެތަކެއް ގިނަގުނަ ޒިންމާތަކެއް އެކުލެވިގެންވާ ނިޢުމަތެކެވެ. އެތަކެއް މަސްއޫލިއްޔަތެއް ހިމެނިގެންވާ ނިޢުމަތެކެވެ. ހަމަ ކަށަވަރުން އެ ނިޢުމަތަކީ އަމާނާތެކެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޖެހިގެން އުޅޭ އަޚްލާޤީ، އަދި އިޖުތިމާޢީ އެތައް ކެންސަރެއްގެ ފަރުވާ ވަނީ ކޮން ބޭހެއްގައިތޯއެވެ؟ އެ ބޭސް ބޭނުން ކުރަންޖެހޭ އުޞޫލުތަކާއި މިންގަނޑުތަކަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟
ޢިލްމަށް ލިބިފައިވާ ޤަދަރުގެ ސަބަބުން ޢިލްމު ޙާޞިލުކުރައްވައިގެން ތިއްބަވާ ޢާލިމުންނާ، ޢިލްމުން މިންވަރެއް ޙާޞިލުނުކޮށް ތިބޭ ޖާހިލުންނާ އެއްފަދަ ވެގެނެއްނުވެއެވެ.
الحمد لله رب العالمين. اللهم صل وسلم على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين.وبعد: 1. އިޚްލާޞްގެ ކަލިމަކަމުގަައިވާ ( لا إله إلا الله )އެއީ ތަޤުވާގެވެސް ކަލިމައެވެ.
ބާއްޖަވެރިކަމީ، އީމާންކަމާއި ހެޔޮ ޞާލިޙު ޢަމަލުތަކެވެ.
މިއީ ޙަޤީޤީ ހާދިޘާއެކެވެ. ޢަރަބި ޤައުމަކަށް ޚާދިމާއެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރަން ދިޔަ އަންހެނެއްގެ ވާހަކައެވެ.
ޠަލްޤު ބުން ޙަބީބު رحمه اللهވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.
“ތަޤުވާއަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުން ލިބޭ ނޫރެއްގެ މަތީގައި، އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުން ޘަވާބަށްއެދޭޙާލު، އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިވުމުގެ ޢަމަލުތައް ކުރުމެވެ. އަދި ﷲތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުން ލިބޭ ނޫރެއްގެ މަތީގައި ﷲ ތަޢާލާއަށްއުރެދޭކަންތައްތައް، އެއިލާހުގެ ޢުޤޫބާތަށް ބިރުވެތިވާޙާލު ދޫކޮށްލުމެވެ.”
މޫސާ ބުން އަޢުޔަން رحمه اللهވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.
” ﷲތަޢާލާ، ތަޤުވާވެރިންގެ ނަމުން ނަން ދެއްވާފައިވަނީޙަލާލު ކަމެއް (އެބަހީ: ކުރުން ހުއްދަކަމެއް) ޙަރާމް ކަމަކަށް (އެބަހީ: ކުރުން ހުއްދަނޫންކަމަކައް) ވެދާނެކަމުގެ ބިރަށް އެކަން ދޫކޮށްލާ މީހުންނަށެވެ.”
ޝަރުޢީގޮތުން ތަޤުވާގެ މާނައަކީ: ސިއްރާއި ފާޅުގައި ﷲތަޢާލާގެ އަމުރުފުޅުތަކަށް ކިޔަމަންވެ، އެއިލާހު ނަހީކުރެއްވި ކަންތައްތަކުން ތިބާގެ ނަފްސު ސަލާމަތްކޮށް ދުރުވެގަތުމެވެ. އެއީ އެއިލާހުގެ ކޯފާއާއި ޢަޛާބުން ރައްކާތެރިވުމަށެވެ.
އިސްލާމީ ސަލާމަކީ، މީހަކު އޭނާގެ މުޖުތަމަޢުގައި އުޅޭ އުޅުމުގައިވެސް އަނެކުންނާމެދު ގެންގުޅެން ޖެހޭ ޝުޢޫރުގެ ތަރުޖަމާއެކެވެ.
ސަލާމްކުރަންޖެހެނީ ހަމައެކަނި ތިމާ ދަންނަމީހުންނާ އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ތިމާ ނުދަންނަ މީހުންނާވެސް ސަލާމްކުރަންވާނެއެވެ.
﴿وَإِذَا حُيِّيتُم بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَاۗ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا﴾ [سورة النساء:٨٦]
މާނައީ: ” ތިޔަބައިމީހުންނަށް ސަލާމަކުން ސަލާމްކޮށްފިނަމަ، އެއަށްވުރެ ރިވެތި ސަލާމަކުން ތިޔަބައިމީހުން ސަލާމްކުރާށެވެ. ނުވަތަ އެސަލާމް ރައްދުކުރާށެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ކޮންމެ ކަމެއްގެ ޙިސާބު ބައްލަވާ ކަލަކު ކަމުގައި ﷲ ވޮޑިގެންވެއެވެ. “
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އަހަރުމެންނަށް ދަސްކޮށްދެއްވާފައިވާ އިސްލާމީ ސަލާމް ” الَسَّلَامُ عَلَيْكُمُ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُه ” އަކީ އެސަލާމް ކުރުމުން ދެމީހުންގެ ދޭތެރޭގައި އޮންނަ ގުޅުން ބަދަހިވެ އާލާވެގެންދާކަމެކެވެ.
40 ވަނަ ނަސޭހަތް: ގޭގެ އަހުލުންގެ ޞިއްޙަތާއި ސަލާމަތީ ކަންކަމަށް ސަމާލުކަންދިނުން
ނުވަވަނައީ: އެތަނުގެ އަހުލުވެރިންނަށް ގެންލުންދިނުމާއި ދުއްތުރާކުރުމުން ދުރުހެލިވުން
އިންސާނާ އޭނާގެ މަންމަގެ ބަންޑުން މި ދުނިޔެއަށް އުފަންވުމާ އެކު، އޭނާ ތަރުބިއްޔަތު ކުރާނެ އެންމެ މޮޅު ގޮތްތައް ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަނީ ބަޔާން ކުރައްވައިފައެވެ.
ދަރިންނަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ފަޟުލުވަންތަވެރިކަމުން ދެއްވާ ނިޢުމަތެއް ކަމާ މެދު ޝައްކެއް ނެތެވެ. ދަރިންގެ ނިޢުމަތަކީ އެއާއެކު އެތަކެއް ގިނަގުނަ ޒިންމާތަކެއް އެކުލެވިގެންވާ ނިޢުމަތެކެވެ. އެތަކެއް މަސްއޫލިއްޔަތެއް ހިމެނިގެންވާ ނިޢުމަތެކެވެ. ހަމަ ކަށަވަރުން އެ ނިޢުމަތަކީ އަމާނާތެކެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޖެހިގެން އުޅޭ އަޚްލާޤީ، އަދި އިޖުތިމާޢީ އެތައް ކެންސަރެއްގެ ފަރުވާ ވަނީ ކޮން ބޭހެއްގައިތޯއެވެ؟ އެ ބޭސް ބޭނުން ކުރަންޖެހޭ އުޞޫލުތަކާއި މިންގަނޑުތަކަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟
ޢިލްމަށް ލިބިފައިވާ ޤަދަރުގެ ސަބަބުން ޢިލްމު ޙާޞިލުކުރައްވައިގެން ތިއްބަވާ ޢާލިމުންނާ، ޢިލްމުން މިންވަރެއް ޙާޞިލުނުކޮށް ތިބޭ ޖާހިލުންނާ އެއްފަދަ ވެގެނެއްނުވެއެވެ.
الحمد لله رب العالمين. اللهم صل وسلم على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين.وبعد: 1. އިޚްލާޞްގެ ކަލިމަކަމުގަައިވާ ( لا إله إلا الله )އެއީ ތަޤުވާގެވެސް ކަލިމައެވެ.
ބާއްޖަވެރިކަމީ، އީމާންކަމާއި ހެޔޮ ޞާލިޙު ޢަމަލުތަކެވެ.
މިއީ ޙަޤީޤީ ހާދިޘާއެކެވެ. ޢަރަބި ޤައުމަކަށް ޚާދިމާއެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރަން ދިޔަ އަންހެނެއްގެ ވާހަކައެވެ.
ޠަލްޤު ބުން ޙަބީބު رحمه اللهވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.
“ތަޤުވާއަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުން ލިބޭ ނޫރެއްގެ މަތީގައި، އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުން ޘަވާބަށްއެދޭޙާލު، އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިވުމުގެ ޢަމަލުތައް ކުރުމެވެ. އަދި ﷲތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުން ލިބޭ ނޫރެއްގެ މަތީގައި ﷲ ތަޢާލާއަށްއުރެދޭކަންތައްތައް، އެއިލާހުގެ ޢުޤޫބާތަށް ބިރުވެތިވާޙާލު ދޫކޮށްލުމެވެ.”
މޫސާ ބުން އަޢުޔަން رحمه اللهވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.
” ﷲތަޢާލާ، ތަޤުވާވެރިންގެ ނަމުން ނަން ދެއްވާފައިވަނީޙަލާލު ކަމެއް (އެބަހީ: ކުރުން ހުއްދަކަމެއް) ޙަރާމް ކަމަކަށް (އެބަހީ: ކުރުން ހުއްދަނޫންކަމަކައް) ވެދާނެކަމުގެ ބިރަށް އެކަން ދޫކޮށްލާ މީހުންނަށެވެ.”
ޝަރުޢީގޮތުން ތަޤުވާގެ މާނައަކީ: ސިއްރާއި ފާޅުގައި ﷲތަޢާލާގެ އަމުރުފުޅުތަކަށް ކިޔަމަންވެ، އެއިލާހު ނަހީކުރެއްވި ކަންތައްތަކުން ތިބާގެ ނަފްސު ސަލާމަތްކޮށް ދުރުވެގަތުމެވެ. އެއީ އެއިލާހުގެ ކޯފާއާއި ޢަޛާބުން ރައްކާތެރިވުމަށެވެ.
އިސްލާމީ ސަލާމަކީ، މީހަކު އޭނާގެ މުޖުތަމަޢުގައި އުޅޭ އުޅުމުގައިވެސް އަނެކުންނާމެދު ގެންގުޅެން ޖެހޭ ޝުޢޫރުގެ ތަރުޖަމާއެކެވެ.
ސަލާމްކުރަންޖެހެނީ ހަމައެކަނި ތިމާ ދަންނަމީހުންނާ އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ތިމާ ނުދަންނަ މީހުންނާވެސް ސަލާމްކުރަންވާނެއެވެ.
﴿وَإِذَا حُيِّيتُم بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَاۗ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا﴾ [سورة النساء:٨٦]
މާނައީ: ” ތިޔަބައިމީހުންނަށް ސަލާމަކުން ސަލާމްކޮށްފިނަމަ، އެއަށްވުރެ ރިވެތި ސަލާމަކުން ތިޔަބައިމީހުން ސަލާމްކުރާށެވެ. ނުވަތަ އެސަލާމް ރައްދުކުރާށެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ކޮންމެ ކަމެއްގެ ޙިސާބު ބައްލަވާ ކަލަކު ކަމުގައި ﷲ ވޮޑިގެންވެއެވެ. “
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އަހަރުމެންނަށް ދަސްކޮށްދެއްވާފައިވާ އިސްލާމީ ސަލާމް ” الَسَّلَامُ عَلَيْكُمُ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُه ” އަކީ އެސަލާމް ކުރުމުން ދެމީހުންގެ ދޭތެރޭގައި އޮންނަ ގުޅުން ބަދަހިވެ އާލާވެގެންދާކަމެކެވެ.
40 ވަނަ ނަސޭހަތް: ގޭގެ އަހުލުންގެ ޞިއްޙަތާއި ސަލާމަތީ ކަންކަމަށް ސަމާލުކަންދިނުން
