މީހަކަށް ކަމެއް ކޮށްދެންޏާ އެމީހަކާ ދިމާއަށް ހަޅޭއް ނުލަވާ އެކަން ކޮށްދިނުމަކީ އެއީ ރަނގަޅު ގޮތެވެ. ފަހެ މީހަކާ ދިމާއަށް ހަޅޭއްލަވައި އެއްޗެހި ކިޔުމަށް ފަހު އެކަން ކޮށްދިނުމުން އެކަމުން ދެފަރާތަށްވެސް ލިބެންޖެހޭ ޙަޤީޤީ ހިތްހަމަ ޖެހުމާ އަދި އެކަން ކޮށްދިން މީހާއަށް ލިބޭ ޘަވާބު އުނިވެ ނުވަތަ ބާޠިލުވެގެން ދެއެވެ.
މިއީ ކީރިތި ޤުރުއާން އުނގެނި އެއަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ މުހިންމުކަމާ ބެހޭގޮތުން ސަލަފުންގެ ބޭކަލެއްކަމުގައިވާ އަބޫބަކުރު އަލްއާޖުއްރީ رحمه الله ލިޔުއްވާފައިވާ އަގުހުރި ބަސްފުޅުތަކެއްގެ ތަރުޖަމާއެކެވެ.
މިއީ ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުން މަތިވެރި އަޖުރު ލިބޭނެކަން ޤުރުއާނާ ސުންނަތުން ޘާބިތުވާ ޢަމަލުތަކެކެވެ.
މިސާލަކަށް: މަޖުލީހެއްގައި އިން މީހަކަށް އެ މަޖުލީހުގައި މީހަކާ ބެހޭ ގޮތުން ނޭދެވޭ ވާހަކައެއް ދައްކާ އަޑު އިވުމުން، އެވާހަކައާއިގެން އެމީހެއްގެ ގާތަށް ގޮސް، އެފަދަ ވާހަކައެއް އޭނާއާ ބެހޭގޮތުން ދެކެވުނުކަމަށް ބުނުމެވެ. މިފަދަ ކަންކަމަށް ދިވެހި ބަހުގައި “ދޭތެރެ ޖެއްސުން” ނުވަތަ “ދެބައޮޑުވުން” ކިޔާ އުޅެއެވެ.
ބައެއް ބޭކަލުން ވިދާޅުވެއެވެ.
“މީހަކަށް ހެޔޮކޮށް ހިތި މީހާއަށް ހިތުގެ އަޑިން ލޯބިވެވޭއިރު، އޭނާއަށް އެންމެ ހެޔޮ އެދޭ ފަރާތްކަމުގައިވާ ﷲ ތަޢާލާއަށް، އޭނާގެ ހިތް އެއްކޮށް ނުލެނބުން އެއީ ކޮންފަދަ ޢަޖައިބެއް ހެއްޔެވެ؟”
42- ކަރަންޓީނުކުރުން
40- ބަލިފެތުރިދާނެތީ އަތާއި އަތްޖޯޑުކޮށް ސަލާމް ނުކުރުން
37- ހެޔޮފޯރުކޮށްދިނުމުގެ ސަބަބުން ގެއްލުމާއި ހަލާކުން މީހާ ސަލާމަތްވޭ
35- ބަލިތަކުން ރައްކާތެރިވުމަށް ފިތުރަތުގެ ސާފުތާހިރުކަމުގެ ތެރެއިން ހިމެނިގެންވާ ކަންތަކަށް ފަރުވާތެރިވުން
34- ހަށިގަނޑުގެ ޠާހިރުކަމަށް ރައްކާތެރިވުމާއި އަތްދޮވުން
– މިއަހަރު ޙައްޖުކުރުމުގެ ނަސީބު ލިބުނު ދިވެއްސެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ޙައްޖުގެ ކަންތައްތައް ކުރިއަށް ދިޔަގޮތް ކިޔައިދިނުމަށް ޤަޞްދުކުރަން.
ޝަޤީޤުލްބަލްޚީ ރަޙިމަހުﷲ ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެއް ދުވަހެއްގައި އެކަލޭގެފާނުގެ ދަރިވަރު ޙާތިމުލްއަޞައްމަށް ވިދާޅުވިއެވެ. ތިބާ ނުހަނު ގިނަ ދުވަހު ތިމަންނައާ އެކު އުޅެފީމު ނޫން ހެއްޔެވެ! ތިމަންގެ ގާތުން ތިބާއަށް ދަސްވީ ކޮން އެއްޗެއް ހެއްޔެވެ؟
31- ޢަޖްވާ ކަދުރަކީ ބަލިތަކުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ފަރުވާއެއް
30- ފިކުރުބޮޑުވެ ހިތާމައިގެ ވަގުތު ކުރާ ދުޢާ
28- ޛިކުރުތަކަށް ރައްކާތެރިވުމަކީ ކުއްލި ބަލާތަކުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ސަބަބެއް
26- ދަރިން ރައްކާތެރިކޮށްދެއްވުން އެދި ﷲގެ ޙަޟްރަތުގައި އަބަދާ އަބަދުމެ ދުޢާކުރުން
މީހަކަށް ކަމެއް ކޮށްދެންޏާ އެމީހަކާ ދިމާއަށް ހަޅޭއް ނުލަވާ އެކަން ކޮށްދިނުމަކީ އެއީ ރަނގަޅު ގޮތެވެ. ފަހެ މީހަކާ ދިމާއަށް ހަޅޭއްލަވައި އެއްޗެހި ކިޔުމަށް ފަހު އެކަން ކޮށްދިނުމުން އެކަމުން ދެފަރާތަށްވެސް ލިބެންޖެހޭ ޙަޤީޤީ ހިތްހަމަ ޖެހުމާ އަދި އެކަން ކޮށްދިން މީހާއަށް ލިބޭ ޘަވާބު އުނިވެ ނުވަތަ ބާޠިލުވެގެން ދެއެވެ.
މިއީ ކީރިތި ޤުރުއާން އުނގެނި އެއަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ މުހިންމުކަމާ ބެހޭގޮތުން ސަލަފުންގެ ބޭކަލެއްކަމުގައިވާ އަބޫބަކުރު އަލްއާޖުއްރީ رحمه الله ލިޔުއްވާފައިވާ އަގުހުރި ބަސްފުޅުތަކެއްގެ ތަރުޖަމާއެކެވެ.
މިއީ ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުން މަތިވެރި އަޖުރު ލިބޭނެކަން ޤުރުއާނާ ސުންނަތުން ޘާބިތުވާ ޢަމަލުތަކެކެވެ.
މިސާލަކަށް: މަޖުލީހެއްގައި އިން މީހަކަށް އެ މަޖުލީހުގައި މީހަކާ ބެހޭ ގޮތުން ނޭދެވޭ ވާހަކައެއް ދައްކާ އަޑު އިވުމުން، އެވާހަކައާއިގެން އެމީހެއްގެ ގާތަށް ގޮސް، އެފަދަ ވާހަކައެއް އޭނާއާ ބެހޭގޮތުން ދެކެވުނުކަމަށް ބުނުމެވެ. މިފަދަ ކަންކަމަށް ދިވެހި ބަހުގައި “ދޭތެރެ ޖެއްސުން” ނުވަތަ “ދެބައޮޑުވުން” ކިޔާ އުޅެއެވެ.
ބައެއް ބޭކަލުން ވިދާޅުވެއެވެ.
“މީހަކަށް ހެޔޮކޮށް ހިތި މީހާއަށް ހިތުގެ އަޑިން ލޯބިވެވޭއިރު، އޭނާއަށް އެންމެ ހެޔޮ އެދޭ ފަރާތްކަމުގައިވާ ﷲ ތަޢާލާއަށް، އޭނާގެ ހިތް އެއްކޮށް ނުލެނބުން އެއީ ކޮންފަދަ ޢަޖައިބެއް ހެއްޔެވެ؟”
42- ކަރަންޓީނުކުރުން
40- ބަލިފެތުރިދާނެތީ އަތާއި އަތްޖޯޑުކޮށް ސަލާމް ނުކުރުން
37- ހެޔޮފޯރުކޮށްދިނުމުގެ ސަބަބުން ގެއްލުމާއި ހަލާކުން މީހާ ސަލާމަތްވޭ
35- ބަލިތަކުން ރައްކާތެރިވުމަށް ފިތުރަތުގެ ސާފުތާހިރުކަމުގެ ތެރެއިން ހިމެނިގެންވާ ކަންތަކަށް ފަރުވާތެރިވުން
34- ހަށިގަނޑުގެ ޠާހިރުކަމަށް ރައްކާތެރިވުމާއި އަތްދޮވުން
– މިއަހަރު ޙައްޖުކުރުމުގެ ނަސީބު ލިބުނު ދިވެއްސެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ޙައްޖުގެ ކަންތައްތައް ކުރިއަށް ދިޔަގޮތް ކިޔައިދިނުމަށް ޤަޞްދުކުރަން.
ޝަޤީޤުލްބަލްޚީ ރަޙިމަހުﷲ ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެއް ދުވަހެއްގައި އެކަލޭގެފާނުގެ ދަރިވަރު ޙާތިމުލްއަޞައްމަށް ވިދާޅުވިއެވެ. ތިބާ ނުހަނު ގިނަ ދުވަހު ތިމަންނައާ އެކު އުޅެފީމު ނޫން ހެއްޔެވެ! ތިމަންގެ ގާތުން ތިބާއަށް ދަސްވީ ކޮން އެއްޗެއް ހެއްޔެވެ؟
31- ޢަޖްވާ ކަދުރަކީ ބަލިތަކުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ފަރުވާއެއް
30- ފިކުރުބޮޑުވެ ހިތާމައިގެ ވަގުތު ކުރާ ދުޢާ
28- ޛިކުރުތަކަށް ރައްކާތެރިވުމަކީ ކުއްލި ބަލާތަކުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ސަބަބެއް
26- ދަރިން ރައްކާތެރިކޮށްދެއްވުން އެދި ﷲގެ ޙަޟްރަތުގައި އަބަދާ އަބަދުމެ ދުޢާކުރުން
