އެހެންކަމުން އިސްލާމްދީނުގައި ކަނޑަ އެޅިފައިވާ ޙައްދުތަކުގައި ވަކި ޖިންސެއްގެ ބަޔަކަށް ތަފާތު ކުރާ ކަމަށް އަޑު އުފުލާ މީހުން އެހަދަނީ މިޠާހިރު ޝަރީޢަތުގެ މައްޗަށް ބުހުތާނު ދޮގެވެ.
އައްޔާމުއްތަޝްރީޤަކީ ޙައްޖުމަހުގެ 11، 12، 13 ތިންދުވަހެއެވެ. މިދުވަސްތަކަށް ‘އައްޔާމުމިނާ’ ވެސް ކިޔެއެވެ. މިދުވަސްތަކަކީ ޙައްޖުގެ މާތްއަޅުކަމަށްފަހު ﷲއަށް ޙަމްދުކޮށް، ޝުކުރުކޮށް، އުފާފާޅުކުރުމަށް އޮތް ދުވަސްތަކެކެވެ. ޞަޙީހް މުސްލިމުގައި ނުބައިޝަތުލް ހުޒަލީ ރަޟިޔަﷲޢަންހުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވެއެވެ. أَيَّامُ التَّشْرِيْقِ أَيَّامُ أَكْلٍ وَشُرْبٍ “އައްޔާމުއްތަޝްރީޤަކީ ކެއުމާއި ބުއިމުގެ ދުވަސްތަކެކެވެ.”
ހިޖުރައިން 10 ވަނަ އަހަރު މާތް ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ، އެކަލޭގެފާނު ކުރެއްވި އެންމެ ފުރަތަމަ އަދި އެންމެ ފަހުގެ މަތިވެރި ޙައްޖުގެ އަޅުކަން އަދާކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ މިޙައްޖުފުޅަކީ އެކިގޮތްގޮތުން ފާހަގަކޮށްލެވޭ މަތިވެރި ޙައްޖުފުޅެކެވެ. އެގޮތުން އެޙައްޖުފުޅުގެ ޢަރަފާތު ދުވަހު، އެކަލޭގެފާނު ދެއްވެވި ޚުޠުބާއަކީ ވަރަށްވެސް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ޚުޠުބާއެކެވެ.
أضحية މިލަފުޒު ނެގިފައިވައިވާ މައިގަނޑު ކަލިމައަކީ ضَحْوَة އެވެ.(މިކަލިމައިގެ މާނައަކީ އިރު އެރުމަށްފަހު އޮންނަ ދުވާލުގެ ވަގުތެވެ.
އަބޫ ޤަތާދާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ޢަރަފާތް ދުވަހުގެ ރޯދައާއި ބެހޭގޮތުން ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާއި ސުވާލުކުރެވުމުން އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވެވިއެވެ. يُكَفِّرُ السَّنَةَ المَاضِيَةَ وَالبَاقِيَةَ (ޞަޙީހް މުސްލިމް) ” ފާއިތުވި އަހަރުގެ ފާފައާއި ކުރިއަށް އޮތް އަހަރުގެ ފާފަ ފޮހެ ދެއެވެ.”
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين ފިޤުހު ފޮތްތަކުގައި ޠަހާރަތުގައި ބޭނުން ކުރެވޭ ފެނުގެ ބާވަތްތަކުގެ ވާހަކަ ދެކެވޭ އިރު، އިރުގެ އަވިން ހޫނުވެފައިވާ ފެން
ކުށު ސަޖިދަ ކުރާއިރު އަދި ކުށުސަޖިދައިގެ ދެސަޖިދަ ދެމެދު އިށީނގެ އިންނައިރު ކިޔާނީ އެހެންނަމާދުގައިވެސް ކިޔާ ދުޢާތަކެވެ.
މިހާހިސާބުން އަޅުގަނޑުމެން ދަންނަންޖެހޭ ޙަޤީޤަތަކީ ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަހިފުން ނަހީވުމާމެދު ވާރިދުވެގެންވާ ޙަދީޘް ޞައްޙަކުރެއްވި ޢިލްމުވެރިން އެކަން ޙަރާމުގެ ދަރަޖައިގައި ނުނަންގަވައި މަކްރޫހުގެ ދަރަޖައިގައި ނަންގަވާނީ ދަލީލެއްގެ މައްޗަށް ބުރަވެކަމެވެ. އާދޭހެވެ! އެންމެ ދަލީލެއްގެ މައްޗަށް ބުރަވެއެއްނޫނެވެ.
ތަމައްތުޢުކޮށް ޙައްޖުކުރާނެ ގޮތުގެ ކުރުޚުލާޞާއެއް
ﷲ ތަޢާލާ ބާވާލެއްވި މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީން ފިޔާވާ އެހެން ދީންތަކަކީ ކުފުރާއި މަގުފުރެދުމަށް ގޮވާލާ ދީންތަކެއްކަމާއި މެދަކު ޝައްކެއްނެތެވެ. އެހެނީ އެހެނިހެން ބާތިލު ދީންތަކާއި ޚިލާފަށް އިސްލާމްދީން ބާވައިލެއްވުނީ އަޅުތަކުންގެ އަޅުވެތިކަމުން މީސްތަކުން ނެރެ
އަހަރުމެންނާ ބަރަކާތުން ފުރިގެންވާ ޙައްޖުމަހުގެ ދުވަސްތަށް ކުރިމަތިލައިފައިވާއިރު ވަރަށް ގިނަ ބައެއްގެ ސުވާލަކަށް ވެފައިވަނީ މިދުވަސްތައް އަހަރުގެ ތެރޭގައި އަންނަ އެހެން ދުވަސްތަކަށްވުރެ
( يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ ) الأعراف 31 މާނައީ: ” އޭ އާދަމުގެ ދަރިންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން، ނަމާދުކުރާ ކޮންމެ ހިނދެއްގައިމެ، ޒީނަތްތެރިކަން ހިފާށެވެ!”
އުޟްޙިޔާ އަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް ކުއްތަންވުމަށްޓަކައި އަޟްޙާޢީދުގެ ދުވަސްތަކުގައި ކަތިލެވޭ ނަޢަމްސޫފިތަކަށް ކިޔާނަމެކެވެ.
އެއަޚުންނާއި އުޚްތުންގެ މަޤުޞަދަކީ، ބައެއް މީހުން ކަންތައް ކުރާހެން ދީނުގެ ޙުކުމްތަކާއި ދެކޮޅުހެދުންނޫންކަމާއި، ޙައްޤުގޮތް ހޯދުންކަން އަޅުގަނޑަށް ޤަބޫލުކުރެވޭތީ، އެތަންތަން އިތުރަށް ތިލަކޮށްލެވޭތޯ ބަލާނަމެވެ. މިކަމުގައި ބޭނުންކުރެވޭނެ ބައެއް ޢިބާރާތްތަކަކީ މަޖުބޫރުވެގެން ބޭނުންކުރާ ޢިބާރާތްތަކެއްކަމަށްވާތީ،
މަތީގައި ބަޔާންވެފައިވާ ޙަދީޘްތަކާއި، ޢިލްމުވެރިންގެ ބަސްފުޅުތަކުން،އަންހެންކުދިން ޚިތާނުކުރުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ޝަރުޢުވެފައިވާ ކަމެއްކަމާއި، އެއީ ދީނީކަމެއްކަމާއި، އެކަމަށް ދަލާލަތުކުރާ ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައްވެސް ވާރިދުވެފައިވާކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިއްޖެއެވެ.
މާތްﷲ ވަނީ ކީރިތި ރަސޫލާގެ މައްޗަށް ދަމުނަމާދު ފަރުޟު ކުރައްވައި އަދި އުއްމަތުގެ މީހުންގެ މައްޗަށް ގަދަވެގެންވާ ސުންނަތެއްކަމުގައި އެނަމާދު ލައްވައިފައެވެ. ” وَمِنَ ٱلَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَىٰٓ أَن
އެހެންކަމުން އިސްލާމްދީނުގައި ކަނޑަ އެޅިފައިވާ ޙައްދުތަކުގައި ވަކި ޖިންސެއްގެ ބަޔަކަށް ތަފާތު ކުރާ ކަމަށް އަޑު އުފުލާ މީހުން އެހަދަނީ މިޠާހިރު ޝަރީޢަތުގެ މައްޗަށް ބުހުތާނު ދޮގެވެ.
އައްޔާމުއްތަޝްރީޤަކީ ޙައްޖުމަހުގެ 11، 12، 13 ތިންދުވަހެއެވެ. މިދުވަސްތަކަށް ‘އައްޔާމުމިނާ’ ވެސް ކިޔެއެވެ. މިދުވަސްތަކަކީ ޙައްޖުގެ މާތްއަޅުކަމަށްފަހު ﷲއަށް ޙަމްދުކޮށް، ޝުކުރުކޮށް، އުފާފާޅުކުރުމަށް އޮތް ދުވަސްތަކެކެވެ. ޞަޙީހް މުސްލިމުގައި ނުބައިޝަތުލް ހުޒަލީ ރަޟިޔަﷲޢަންހުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވެއެވެ. أَيَّامُ التَّشْرِيْقِ أَيَّامُ أَكْلٍ وَشُرْبٍ “އައްޔާމުއްތަޝްރީޤަކީ ކެއުމާއި ބުއިމުގެ ދުވަސްތަކެކެވެ.”
ހިޖުރައިން 10 ވަނަ އަހަރު މާތް ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ، އެކަލޭގެފާނު ކުރެއްވި އެންމެ ފުރަތަމަ އަދި އެންމެ ފަހުގެ މަތިވެރި ޙައްޖުގެ އަޅުކަން އަދާކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ މިޙައްޖުފުޅަކީ އެކިގޮތްގޮތުން ފާހަގަކޮށްލެވޭ މަތިވެރި ޙައްޖުފުޅެކެވެ. އެގޮތުން އެޙައްޖުފުޅުގެ ޢަރަފާތު ދުވަހު، އެކަލޭގެފާނު ދެއްވެވި ޚުޠުބާއަކީ ވަރަށްވެސް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ޚުޠުބާއެކެވެ.
أضحية މިލަފުޒު ނެގިފައިވައިވާ މައިގަނޑު ކަލިމައަކީ ضَحْوَة އެވެ.(މިކަލިމައިގެ މާނައަކީ އިރު އެރުމަށްފަހު އޮންނަ ދުވާލުގެ ވަގުތެވެ.
އަބޫ ޤަތާދާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ޢަރަފާތް ދުވަހުގެ ރޯދައާއި ބެހޭގޮތުން ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާއި ސުވާލުކުރެވުމުން އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވެވިއެވެ. يُكَفِّرُ السَّنَةَ المَاضِيَةَ وَالبَاقِيَةَ (ޞަޙީހް މުސްލިމް) ” ފާއިތުވި އަހަރުގެ ފާފައާއި ކުރިއަށް އޮތް އަހަރުގެ ފާފަ ފޮހެ ދެއެވެ.”
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين ފިޤުހު ފޮތްތަކުގައި ޠަހާރަތުގައި ބޭނުން ކުރެވޭ ފެނުގެ ބާވަތްތަކުގެ ވާހަކަ ދެކެވޭ އިރު، އިރުގެ އަވިން ހޫނުވެފައިވާ ފެން
ކުށު ސަޖިދަ ކުރާއިރު އަދި ކުށުސަޖިދައިގެ ދެސަޖިދަ ދެމެދު އިށީނގެ އިންނައިރު ކިޔާނީ އެހެންނަމާދުގައިވެސް ކިޔާ ދުޢާތަކެވެ.
މިހާހިސާބުން އަޅުގަނޑުމެން ދަންނަންޖެހޭ ޙަޤީޤަތަކީ ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަހިފުން ނަހީވުމާމެދު ވާރިދުވެގެންވާ ޙަދީޘް ޞައްޙަކުރެއްވި ޢިލްމުވެރިން އެކަން ޙަރާމުގެ ދަރަޖައިގައި ނުނަންގަވައި މަކްރޫހުގެ ދަރަޖައިގައި ނަންގަވާނީ ދަލީލެއްގެ މައްޗަށް ބުރަވެކަމެވެ. އާދޭހެވެ! އެންމެ ދަލީލެއްގެ މައްޗަށް ބުރަވެއެއްނޫނެވެ.
ތަމައްތުޢުކޮށް ޙައްޖުކުރާނެ ގޮތުގެ ކުރުޚުލާޞާއެއް
ﷲ ތަޢާލާ ބާވާލެއްވި މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީން ފިޔާވާ އެހެން ދީންތަކަކީ ކުފުރާއި މަގުފުރެދުމަށް ގޮވާލާ ދީންތަކެއްކަމާއި މެދަކު ޝައްކެއްނެތެވެ. އެހެނީ އެހެނިހެން ބާތިލު ދީންތަކާއި ޚިލާފަށް އިސްލާމްދީން ބާވައިލެއްވުނީ އަޅުތަކުންގެ އަޅުވެތިކަމުން މީސްތަކުން ނެރެ
އަހަރުމެންނާ ބަރަކާތުން ފުރިގެންވާ ޙައްޖުމަހުގެ ދުވަސްތަށް ކުރިމަތިލައިފައިވާއިރު ވަރަށް ގިނަ ބައެއްގެ ސުވާލަކަށް ވެފައިވަނީ މިދުވަސްތައް އަހަރުގެ ތެރޭގައި އަންނަ އެހެން ދުވަސްތަކަށްވުރެ
( يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ ) الأعراف 31 މާނައީ: ” އޭ އާދަމުގެ ދަރިންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން، ނަމާދުކުރާ ކޮންމެ ހިނދެއްގައިމެ، ޒީނަތްތެރިކަން ހިފާށެވެ!”
އުޟްޙިޔާ އަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް ކުއްތަންވުމަށްޓަކައި އަޟްޙާޢީދުގެ ދުވަސްތަކުގައި ކަތިލެވޭ ނަޢަމްސޫފިތަކަށް ކިޔާނަމެކެވެ.
އެއަޚުންނާއި އުޚްތުންގެ މަޤުޞަދަކީ، ބައެއް މީހުން ކަންތައް ކުރާހެން ދީނުގެ ޙުކުމްތަކާއި ދެކޮޅުހެދުންނޫންކަމާއި، ޙައްޤުގޮތް ހޯދުންކަން އަޅުގަނޑަށް ޤަބޫލުކުރެވޭތީ، އެތަންތަން އިތުރަށް ތިލަކޮށްލެވޭތޯ ބަލާނަމެވެ. މިކަމުގައި ބޭނުންކުރެވޭނެ ބައެއް ޢިބާރާތްތަކަކީ މަޖުބޫރުވެގެން ބޭނުންކުރާ ޢިބާރާތްތަކެއްކަމަށްވާތީ،
މަތީގައި ބަޔާންވެފައިވާ ޙަދީޘްތަކާއި، ޢިލްމުވެރިންގެ ބަސްފުޅުތަކުން،އަންހެންކުދިން ޚިތާނުކުރުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ޝަރުޢުވެފައިވާ ކަމެއްކަމާއި، އެއީ ދީނީކަމެއްކަމާއި، އެކަމަށް ދަލާލަތުކުރާ ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައްވެސް ވާރިދުވެފައިވާކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިއްޖެއެވެ.
މާތްﷲ ވަނީ ކީރިތި ރަސޫލާގެ މައްޗަށް ދަމުނަމާދު ފަރުޟު ކުރައްވައި އަދި އުއްމަތުގެ މީހުންގެ މައްޗަށް ގަދަވެގެންވާ ސުންނަތެއްކަމުގައި އެނަމާދު ލައްވައިފައެވެ. ” وَمِنَ ٱلَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَىٰٓ أَن
