” މީސްތަކުންވަނީ ސާފު ސީދާވެގެންވާ ފިޠުރަތުގެ މަތީގައިވާ އެއް އުއްމަތެއްކަމުގައެވެ. ދެންއެޔަށްފަހު ޝައިޠާނުންތައް އެބައިމީހުންގެ މަގާއި ދެކޮޅު ހަދާ މީހުން ސާފުސީދާވެގެންވާ ތެދުމަގުން އަނބުރާލިއެވެ. ދެން ﷲ ( ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ) ހެޔޮޚަބަރާއިގެން އަދި
މީސްތަކުންގެ ތެރޭގައި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށްވުރެ މާތް މީހަކު ނުވެއެވެ.
މުޤައްދިމާ الحمد لله حمدا يليق بقدرته، و أشكره شكرا امتثالا لأمره، و أقر أن الخلق عاجزون عن تعظيمه حق تعظيمته : لعدم إحاطتهم به علما.
الحمد لله رب العالمين. و الصلاة والسلام على نبينا محمد و على آله و أصحابه جمعين، أما بعد: ފަޟީލަތުއް ޝައިޚު ޢަބްދުލްމުޙުސިނު އަލްޤާސިމު حفظه الله، ބަޔާންކުރައްވައެވެ.
ޝިރުކު ބެހެނީ މައިގަނޑުގޮތެއްގައި ދެބަޔަށްކަން އަހަރެމެންނަށް އެނގިއްޖެއެވެ. އެއީ ބޮޑު ޝިރުކާއި ކުޑަޝިރުކެވެ. ޝިރުކުގެ މި ދެބާވަތް ބަޔާންކުރެވޭތޯ ބަލާނަމެވެ. ބޮޑު ޝިރުކު: 1- އަޅުކަމުގައި ޝިރުކުކުރުން: އެއީ އަޅުކަމުގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން ބާވަތެއް
އަދި ﷲ ތަޢާލާ އެދިވޮޑިގަންނަވާ ކޮންމެކަމެއް އެކަލާނގެ ކުރައްވާނެ ކަމާމެދުވެސް އަހުރެން އީމާންވަމުއެވެ. ވަޙީކުރައްވަނީ ﴿فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ ﴾ [البروج: ١٦ ] މާނައީ: “އެކަލާނގެއީ އެދިވޮޑިގަންނަވާ ކޮންމެ ކަމެއް ކުރައްވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ.”
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله ﷲ ތަޢާލާ އަހަރެމެން ދެކެ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވަނީ އަހަރެމެންގެ ކިބައިގައި ކޮންކޮން ޞިފަތަކެއް ހުރެގެން ހެއްޔެވެ؟ الإحــــســـــــان : އިޙްސާންކަން: އިޙްސާންތެރިންނަކީ އެއީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ
އަހުރެމެންގެ އީމާނަކީ ﷲ ތަޢާލާ ޢަރުޝި މަތީގައި ވޮޑިގެންވުމާ އެކުވެސް އެންމެހައި މަޚްލޫޤު ތަކާއިއެކު އެކަލާނގެ ވާކަމެވެ.
ދެންފަހެ ހަމަކަށަވަރުން، ތެދުވެރި [ނަބިއްޔާ] صلى الله عليه وسلم އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޚަބަރުދެއްވާފައިވާ ގިނަ ކަންކަން މިވަނީ ކަށަވަރުވެ ނިމިފައެވެ. އަޞްޙާބު ބޭކަލުން -رضي الله عنهم- ގެ ޒަމާނުގައި ރަށްތައް ފަތަޙަވުމުގެ ސަބަބުން
އަލް އިމާމު އިބްނުލް ޤައްޔިމް ވިދާޅުވިއެވެ. ގަސްދާއި އަދި ނިޔަތުގައި ޝިރުކު ކުރުމަކީ އައްސޭރިއެއްނެތް ކަނޑެކެވެ. އެއިން ސަލާމަތްވަނީ މަދުމީހެކެވެ. ފަހެ ތިމާކުރާ ކަންކަމުގައި ޔަޢުނީ ތިމާގެ ޢަމަލުގައި ﷲގެ ވަޖުހުފުޅުނޫން އެހެން އެއްޗެއް
އަދި ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީގެ ބަސްފުޅެއްގައިވާ ހުރިހާ ޚަބަރެއްގައި ތެދުވެރިކަމާއި، ކުރައްވާ ޙުކުމްފުޅުތަކުގައި އެންމެ ފުރިހަމަ ޢަދުލާއި އިންޞާފު ވާކަމުގައި އަހުރެމެން އީމާންވަމެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ((وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا
5. މުދަލާއި ފައިސާ ގިނަވެ، ޞަދަޤާތުގައި ހިފާނެ މީހަކު ނުވުން. އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ((لاَ تَقُومُ
ކުދިޝިރްކުގެ ދެވަނަ ބައި: ކުދި ޝިރްކުގެ ދެވަނަބަޔަކީ ވަންހަނާ ޝިރުކެވެ. އެއީ ގަސްދާއި ނިޔަތުގައި ޝިރުކުކުރުމެވެ. އެއީ ދެއްކުމަށް ނުވަތަ އިއްވުމަށް އަޅުކަން ކުރުންފަދަ ކަންތަކެވެ. ﷲއަށް ކުއްތަންވެވޭ ފަދަ އަޅުކަމެއް ކުރަމުންދާއިރު މީސްތަކުން
އަދި މިދަންނަވާ ކަންތައްތަކަށްވެސް އަހުރެމެން އީމާންވަމެވެ. ﴿وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ﴾ [هود: ٦] މާނައީ: “ބިމުގައި
4. ޢަމްވާސް[1]ގެ ޠާޢޫންވަބާ. ޢައުފް ބިން މާލިކުގެ އިސްވެ ދިޔަ ޙަދީޘްގައި [ރަސޫލުﷲ] صلى الله عليه وسلم ގެ [މި]ބަސްފުޅު އައިސްފައި ވެއެވެ: ((اعْدُدْ سِتًّا بَيْنَ يَدَيِ السَّاعَةِ: (فَذَكَرَ مِنْهَا:) ثُمَّ مُوْتَانِ[2] يَأْخُذ
ކުދި ޝިރުކުގެ ފުރަތަމަ ބައި: ފާޅުވެގެންވާ ޝިރުކެވެ. ލަފުޒުންނާއި ޢަމަލުންނެވެ. ފަހެ ލަފްޒުން ޝިރުކުވާ ގޮތަކީ ޝިރުގެ ލަފްޒު ނުވަތަ ޢިބާރާތް ބުނުމެވެ. މިސާލަކަށް ﷲ ފިޔަވައި އެހެންތަކެތި ގަންދީ ހުވާކުރުންފަދަ ކަންކަމެވެ. ރަސޫލުﷲ
” މީސްތަކުންވަނީ ސާފު ސީދާވެގެންވާ ފިޠުރަތުގެ މަތީގައިވާ އެއް އުއްމަތެއްކަމުގައެވެ. ދެންއެޔަށްފަހު ޝައިޠާނުންތައް އެބައިމީހުންގެ މަގާއި ދެކޮޅު ހަދާ މީހުން ސާފުސީދާވެގެންވާ ތެދުމަގުން އަނބުރާލިއެވެ. ދެން ﷲ ( ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ) ހެޔޮޚަބަރާއިގެން އަދި
މީސްތަކުންގެ ތެރޭގައި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށްވުރެ މާތް މީހަކު ނުވެއެވެ.
މުޤައްދިމާ الحمد لله حمدا يليق بقدرته، و أشكره شكرا امتثالا لأمره، و أقر أن الخلق عاجزون عن تعظيمه حق تعظيمته : لعدم إحاطتهم به علما.
الحمد لله رب العالمين. و الصلاة والسلام على نبينا محمد و على آله و أصحابه جمعين، أما بعد: ފަޟީލަތުއް ޝައިޚު ޢަބްދުލްމުޙުސިނު އަލްޤާސިމު حفظه الله، ބަޔާންކުރައްވައެވެ.
ޝިރުކު ބެހެނީ މައިގަނޑުގޮތެއްގައި ދެބަޔަށްކަން އަހަރެމެންނަށް އެނގިއްޖެއެވެ. އެއީ ބޮޑު ޝިރުކާއި ކުޑަޝިރުކެވެ. ޝިރުކުގެ މި ދެބާވަތް ބަޔާންކުރެވޭތޯ ބަލާނަމެވެ. ބޮޑު ޝިރުކު: 1- އަޅުކަމުގައި ޝިރުކުކުރުން: އެއީ އަޅުކަމުގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން ބާވަތެއް
އަދި ﷲ ތަޢާލާ އެދިވޮޑިގަންނަވާ ކޮންމެކަމެއް އެކަލާނގެ ކުރައްވާނެ ކަމާމެދުވެސް އަހުރެން އީމާންވަމުއެވެ. ވަޙީކުރައްވަނީ ﴿فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ ﴾ [البروج: ١٦ ] މާނައީ: “އެކަލާނގެއީ އެދިވޮޑިގަންނަވާ ކޮންމެ ކަމެއް ކުރައްވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ.”
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله ﷲ ތަޢާލާ އަހަރެމެން ދެކެ ލޯބިވެވޮޑިގަންނަވަނީ އަހަރެމެންގެ ކިބައިގައި ކޮންކޮން ޞިފަތަކެއް ހުރެގެން ހެއްޔެވެ؟ الإحــــســـــــان : އިޙްސާންކަން: އިޙްސާންތެރިންނަކީ އެއީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ
އަހުރެމެންގެ އީމާނަކީ ﷲ ތަޢާލާ ޢަރުޝި މަތީގައި ވޮޑިގެންވުމާ އެކުވެސް އެންމެހައި މަޚްލޫޤު ތަކާއިއެކު އެކަލާނގެ ވާކަމެވެ.
ދެންފަހެ ހަމަކަށަވަރުން، ތެދުވެރި [ނަބިއްޔާ] صلى الله عليه وسلم އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޚަބަރުދެއްވާފައިވާ ގިނަ ކަންކަން މިވަނީ ކަށަވަރުވެ ނިމިފައެވެ. އަޞްޙާބު ބޭކަލުން -رضي الله عنهم- ގެ ޒަމާނުގައި ރަށްތައް ފަތަޙަވުމުގެ ސަބަބުން
އަލް އިމާމު އިބްނުލް ޤައްޔިމް ވިދާޅުވިއެވެ. ގަސްދާއި އަދި ނިޔަތުގައި ޝިރުކު ކުރުމަކީ އައްސޭރިއެއްނެތް ކަނޑެކެވެ. އެއިން ސަލާމަތްވަނީ މަދުމީހެކެވެ. ފަހެ ތިމާކުރާ ކަންކަމުގައި ޔަޢުނީ ތިމާގެ ޢަމަލުގައި ﷲގެ ވަޖުހުފުޅުނޫން އެހެން އެއްޗެއް
އަދި ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީގެ ބަސްފުޅެއްގައިވާ ހުރިހާ ޚަބަރެއްގައި ތެދުވެރިކަމާއި، ކުރައްވާ ޙުކުމްފުޅުތަކުގައި އެންމެ ފުރިހަމަ ޢަދުލާއި އިންޞާފު ވާކަމުގައި އަހުރެމެން އީމާންވަމެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ((وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا
5. މުދަލާއި ފައިސާ ގިނަވެ، ޞަދަޤާތުގައި ހިފާނެ މީހަކު ނުވުން. އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ((لاَ تَقُومُ
ކުދިޝިރްކުގެ ދެވަނަ ބައި: ކުދި ޝިރްކުގެ ދެވަނަބަޔަކީ ވަންހަނާ ޝިރުކެވެ. އެއީ ގަސްދާއި ނިޔަތުގައި ޝިރުކުކުރުމެވެ. އެއީ ދެއްކުމަށް ނުވަތަ އިއްވުމަށް އަޅުކަން ކުރުންފަދަ ކަންތަކެވެ. ﷲއަށް ކުއްތަންވެވޭ ފަދަ އަޅުކަމެއް ކުރަމުންދާއިރު މީސްތަކުން
އަދި މިދަންނަވާ ކަންތައްތަކަށްވެސް އަހުރެމެން އީމާންވަމެވެ. ﴿وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ﴾ [هود: ٦] މާނައީ: “ބިމުގައި
4. ޢަމްވާސް[1]ގެ ޠާޢޫންވަބާ. ޢައުފް ބިން މާލިކުގެ އިސްވެ ދިޔަ ޙަދީޘްގައި [ރަސޫލުﷲ] صلى الله عليه وسلم ގެ [މި]ބަސްފުޅު އައިސްފައި ވެއެވެ: ((اعْدُدْ سِتًّا بَيْنَ يَدَيِ السَّاعَةِ: (فَذَكَرَ مِنْهَا:) ثُمَّ مُوْتَانِ[2] يَأْخُذ
ކުދި ޝިރުކުގެ ފުރަތަމަ ބައި: ފާޅުވެގެންވާ ޝިރުކެވެ. ލަފުޒުންނާއި ޢަމަލުންނެވެ. ފަހެ ލަފްޒުން ޝިރުކުވާ ގޮތަކީ ޝިރުގެ ލަފްޒު ނުވަތަ ޢިބާރާތް ބުނުމެވެ. މިސާލަކަށް ﷲ ފިޔަވައި އެހެންތަކެތި ގަންދީ ހުވާކުރުންފަދަ ކަންކަމެވެ. ރަސޫލުﷲ
