އަދި ހަމަކަށަވަރުން ހަނދު (غَاسِق) އެއްކަމުގައިވަނީ އެއީ ރޭގަނޑުގައި އަރާއެއްޗެއްކަމުގައި ވާތީއެވެ. އަދި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅު (وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ) މިއަންނަނީ މިބަސްފުޅު (من شر ما خلق)އަށް
{بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ} މާނައީ: ﷲގެ އިސްމުފުޅުން ފަށަމެވެ. އެއިލާހަކީ ރަޙުމާނު ވަންތަ ރަޙީމްވަންތަ އިލާހެވެ. ) قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ *مِن شَرِّ مَا خَلَقَ * وَمِن شَرِّ
ފަހެ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلّم ގެ ޝަރީޢަތަށް ނުރުހުންތެރިވެއްޖެ މީހާ ނުވަތަ އިސްލާމްދީނުގެ ޝިޢާރުތަކުންކުރެ ޝިޢާރަކާމެދު ނުވަތަ ބޯލަނބައި ކިޔަމަންގަތުމުގެ ގޮތުން މީސްތަކުން ކުރަމުންދާ އަޅުކަމަކާމެދު ނުރުހުންތެރިވެއްޖެ މީހާއީ ހަމަކަށަވަރުންވެސް ކާފިރެކެވެ.
ދެންފަހެ ހެޔޮކަމަށް މަގު ދެއްކުމީ އެހެޔޮކަންކުރާ ފަރާތާ އެއްފަދާގައިވާ ކަމެއްކަން އެނގި ބަޔާންވެގެން ވެއެވެ.
سبب النزول (ބާވައިލެއްވުނު ސަބަބު)
ޢަރަބި ބަހުގައި ކައުޘަރުއަކީ ގިނަގުނަވެގެންވީ ހެޔޮކަމެވެ.
ދެން އެއަށްފަހުގައި އެކަލާނގެ އެވަނީ، ޖިމާޢުވުން ހުއްދަކުރައްވާފައިވާ ގޮތްގޮތްނޫން އެހެންގޮތްގޮތަށް އެކަންކުރުން ނަޙީކުރައްވާފައެވެ
الْمَحِيضِ: الْمَحِيضِ އަކީ مصدر ميمي އެކެވެ. ޙައިޟްއަކީ السيلان (އޮހޮރިގެން ދިއުމެވެ. ނުވަތަ ދެމިގެން ދިޔުމެވެ. ނުވަތަ ފައިބާގެންދިޔުމެވެ.)
﴿إنه كان تواباً﴾ އެބަހީ: އެއިލާހުގެ އަޅުތަކުންނަށް ގިނަގިނައިން ތައުބާލެއްވުން މަތީ އެކަލާނގެ ދެމިވޮޑިގެން ވެއެވެ. ފަހެ ތިބާ އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ފާފަ ފުއްސެވުމަށް އެދި ދަންނަވައިފި ކަމުގައި ވަނީނަމަ ތިބާއަށް ތައުބާ ލައްވައެވެ.
މީހަކު ބުނެފާނެއެވެ. މިދެއްވި ނިޢުމަތްތަކަށް ޤުރައިޝުން ކުރަން ޖެހެނީ ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ އަދި ހަމަ އެފަދައިން މިހާރު ޤުރައިޝުންގެ ތެރެއިން މައްކާގައި އުޅެމުންދާ މީހުނާއި އެނޫން މީހުންވެސް ކުރަންޖެހެނީ ކޮން ކަމެއް ހެއްޔެވެ؟
ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވަނީ، މިއަހަރު ފެނިއްޖެ ކަމުގައި ވާނަމަ ﴿فسبح بحمد ربك واستغفره﴾ “ފަހެ ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރައްބަށް ޙަމްދާއެކު ތަސްބީޙަ ވިދާޅުވާށެވެ! އަދި ފާފަފުއްސެވުން އެދިވަޑައިގެން އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތަށް ދަންނަވާށެވެ!”
﴿الَّذِي أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَآمَنَهُم مِّنْ خَوْفٍ﴾ މިއާޔަތުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައި އެވަނީ އެބައިމީހުންނަށް ދެއްވި ނިޢުމަތްތަކުގެ ވާހަކައެވެ.
ފަތަޙަ އަކީ ނަޞްރާއެކުވާ ކަމެއްކަމުގައި ވުމާ އެކުވެސް މިލަފްޒު ނަޞްރަށް ތަބާވުމުން ދޭހަކޮށްދެނީ އެކަން ވާނޭކަމެވެ.
﴿نَصْرُ اللهِ﴾ [އެބަހީ ﷲ ގެ ނަޞްރު]، ނަޞްރަކީ އިންސާނާއަށް އޭނާގެ ޢަދުއްވުގެ ކިބައިން ރެކި އޭނާ ދެރަކޮށް ނިކަމެތިކޮށްލުމަށް ﷲގެ ޙަޟްރަތުން ލިބޭ ބާރުވެރިކަމެކެވެ. އަދި ނަޞްރަކީ އަޅާއަށް އޭނާގެ ޢަމަލުތަކުގައި ޙާޞިލްކުރެވޭ އެންމެ ބޮޑު އުފާވެރިކަންވެސް މެއެވެ.
އަޅުކަން މިލަފްޒު އަޅުކަންކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރެވޭ ޢަމަލަށް ނިސްބަތްކޮށް ބޭނުން ކުރެވެއެވެ.
ފިނި މޫސުމުގައި އެބައިމީހުން ދަނީ ޔަމަނަށެވެ. އެއީ އެތަނުގައިވާ ގޮވާމުގެ ބާވަތްތައް ހޯދުމަށެވެ.
އަދި ހަމަކަށަވަރުން ހަނދު (غَاسِق) އެއްކަމުގައިވަނީ އެއީ ރޭގަނޑުގައި އަރާއެއްޗެއްކަމުގައި ވާތީއެވެ. އަދި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މިބަސްފުޅު (وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ) މިއަންނަނީ މިބަސްފުޅު (من شر ما خلق)އަށް
{بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ} މާނައީ: ﷲގެ އިސްމުފުޅުން ފަށަމެވެ. އެއިލާހަކީ ރަޙުމާނު ވަންތަ ރަޙީމްވަންތަ އިލާހެވެ. ) قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ *مِن شَرِّ مَا خَلَقَ * وَمِن شَرِّ
ފަހެ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلّم ގެ ޝަރީޢަތަށް ނުރުހުންތެރިވެއްޖެ މީހާ ނުވަތަ އިސްލާމްދީނުގެ ޝިޢާރުތަކުންކުރެ ޝިޢާރަކާމެދު ނުވަތަ ބޯލަނބައި ކިޔަމަންގަތުމުގެ ގޮތުން މީސްތަކުން ކުރަމުންދާ އަޅުކަމަކާމެދު ނުރުހުންތެރިވެއްޖެ މީހާއީ ހަމަކަށަވަރުންވެސް ކާފިރެކެވެ.
ދެންފަހެ ހެޔޮކަމަށް މަގު ދެއްކުމީ އެހެޔޮކަންކުރާ ފަރާތާ އެއްފަދާގައިވާ ކަމެއްކަން އެނގި ބަޔާންވެގެން ވެއެވެ.
سبب النزول (ބާވައިލެއްވުނު ސަބަބު)
ޢަރަބި ބަހުގައި ކައުޘަރުއަކީ ގިނަގުނަވެގެންވީ ހެޔޮކަމެވެ.
ދެން އެއަށްފަހުގައި އެކަލާނގެ އެވަނީ، ޖިމާޢުވުން ހުއްދަކުރައްވާފައިވާ ގޮތްގޮތްނޫން އެހެންގޮތްގޮތަށް އެކަންކުރުން ނަޙީކުރައްވާފައެވެ
الْمَحِيضِ: الْمَحِيضِ އަކީ مصدر ميمي އެކެވެ. ޙައިޟްއަކީ السيلان (އޮހޮރިގެން ދިއުމެވެ. ނުވަތަ ދެމިގެން ދިޔުމެވެ. ނުވަތަ ފައިބާގެންދިޔުމެވެ.)
﴿إنه كان تواباً﴾ އެބަހީ: އެއިލާހުގެ އަޅުތަކުންނަށް ގިނަގިނައިން ތައުބާލެއްވުން މަތީ އެކަލާނގެ ދެމިވޮޑިގެން ވެއެވެ. ފަހެ ތިބާ އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ފާފަ ފުއްސެވުމަށް އެދި ދަންނަވައިފި ކަމުގައި ވަނީނަމަ ތިބާއަށް ތައުބާ ލައްވައެވެ.
މީހަކު ބުނެފާނެއެވެ. މިދެއްވި ނިޢުމަތްތަކަށް ޤުރައިޝުން ކުރަން ޖެހެނީ ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ އަދި ހަމަ އެފަދައިން މިހާރު ޤުރައިޝުންގެ ތެރެއިން މައްކާގައި އުޅެމުންދާ މީހުނާއި އެނޫން މީހުންވެސް ކުރަންޖެހެނީ ކޮން ކަމެއް ހެއްޔެވެ؟
ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވަނީ، މިއަހަރު ފެނިއްޖެ ކަމުގައި ވާނަމަ ﴿فسبح بحمد ربك واستغفره﴾ “ފަހެ ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރައްބަށް ޙަމްދާއެކު ތަސްބީޙަ ވިދާޅުވާށެވެ! އަދި ފާފަފުއްސެވުން އެދިވަޑައިގެން އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތަށް ދަންނަވާށެވެ!”
﴿الَّذِي أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَآمَنَهُم مِّنْ خَوْفٍ﴾ މިއާޔަތުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައި އެވަނީ އެބައިމީހުންނަށް ދެއްވި ނިޢުމަތްތަކުގެ ވާހަކައެވެ.
ފަތަޙަ އަކީ ނަޞްރާއެކުވާ ކަމެއްކަމުގައި ވުމާ އެކުވެސް މިލަފްޒު ނަޞްރަށް ތަބާވުމުން ދޭހަކޮށްދެނީ އެކަން ވާނޭކަމެވެ.
﴿نَصْرُ اللهِ﴾ [އެބަހީ ﷲ ގެ ނަޞްރު]، ނަޞްރަކީ އިންސާނާއަށް އޭނާގެ ޢަދުއްވުގެ ކިބައިން ރެކި އޭނާ ދެރަކޮށް ނިކަމެތިކޮށްލުމަށް ﷲގެ ޙަޟްރަތުން ލިބޭ ބާރުވެރިކަމެކެވެ. އަދި ނަޞްރަކީ އަޅާއަށް އޭނާގެ ޢަމަލުތަކުގައި ޙާޞިލްކުރެވޭ އެންމެ ބޮޑު އުފާވެރިކަންވެސް މެއެވެ.
އަޅުކަން މިލަފްޒު އަޅުކަންކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރެވޭ ޢަމަލަށް ނިސްބަތްކޮށް ބޭނުން ކުރެވެއެވެ.
ފިނި މޫސުމުގައި އެބައިމީހުން ދަނީ ޔަމަނަށެވެ. އެއީ އެތަނުގައިވާ ގޮވާމުގެ ބާވަތްތައް ހޯދުމަށެވެ.
