ފަހެ، އަހަރެމެންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވަނީ އަހަރެމެންގެ ނަފްސާމެދު މުހިއްމުކަމެއްދީގެން، އެ ނަފްސު ޙިސާބުކުރުމެވެ. ވިޔަފާރިވެރިޔާ އެދުވަހެއްގެ ވިޔަފާރީގެ ވިކުރާ ބަލައި، އެދުވަހެއްގައި ކުރެވުނު ހޭދައާއި، ލިބުނު ފައިދާއެއް ބަލައި ޙިސާބުކުރުމަށްފަހުގައި މެނުވީ ނުނިދާނެއެވެ.
وَلَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَٰلِكَ غَدًا ﴿٢٣﴾ އަދި އެއްވެސްކަމަކާ ދޭތެރޭގައި ، “ހަމަކަށަވަރުން ، ތިމަންކަލޭގެފާނު މާދަމާ އެކަމެއް ކުރައްވާނަމޭ” ، ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުނުވާހުށިކަމެވެ! إِلَّا أَن يَشَاءَ اللَّـهُ ۚ
وَكَذَٰلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّـهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا إِذْ يَتَنَازَعُونَ بَيْنَهُمْ أَمْرَهُمْ ۖ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَيْهِم بُنْيَانًا ۖ رَّبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ ۚ قَالَ
وَكَذَٰلِكَ بَعَثْنَاهُمْ لِيَتَسَاءَلُوا بَيْنَهُمْ ۚ قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ ۖ قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ ۚ قَالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثْتُمْ فَابْعَثُوا أَحَدَكُم بِوَرِقِكُمْ هَـٰذِهِ إِلَى
وَتَرَى الشَّمْسَ إِذَا طَلَعَت تَّزَاوَرُ عَن كَهْفِهِمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَإِذَا غَرَبَت تَّقْرِضُهُمْ ذَاتَ الشِّمَالِ وَهُمْ فِي فَجْوَةٍ مِّنْهُ ۚ ذَٰلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّـهِ ۗ مَن يَهْدِ اللَّـهُ
نَّحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ ۚ إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى ﴿١٣﴾ ތިމަންރަސްކަލާނގެ ، ކަލޭގެފާނަށް އެއުރެންގެ ޚަބަރު ތެދަށް ކިޔައިދެއްވަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ، އެއުރެންނީ އެއުރެންގެ ރައްބަށް އީމާންވި،
ހަމަކަށަވަރުން ކަހްފު (ހޮހޮޅަ) ބާގައިމީހުންނާއި ، އެއުރެންގެ ނަންތަކާއި އެއުރެންގެ ޚަބަރުތައް ލިޔެވިފައިވާ ފިލާގެ ވާހަކައަކީ ، ތިމަންރަސްކަލާނގެ އާޔަތްތަކުގެ ތެރެއިންވާ ޢަޖައިބެއް ކަމުގައި، ކަލޭގެފާނު ހީފުޅު ކުރައްވަނީ ހެއްޔެވެ؟
وَيُنذِرَ الَّذِينَ قَالُوا اتَّخَذَ اللَّـهُ وَلَدًا ﴿٤﴾ އަދި (އެފޮތް ބާވައިލެއްވުނީ) اللّه ތަޢާލާ ، ދަރިކަލަކު ހިއްޕެވިކަމަށް ބުނި މީހުންނަށް އިންޛާރު ކުރެއްވުމަށްޓަކައެވެ. مَّا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ وَلَا
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ ރަޙްމާނުވަންތަ ރަޙީމުވަންތަ اللّه ގެ އިސްމުފުޅުން ފަށައިގަންނަމެވެ. الْحَمْدُ لِلَّـهِ الَّذِي أَنزَلَ عَلَىٰ عَبْدِهِ الْكِتَابَ وَلَمْ يَجْعَل لَّهُ عِوَجًا ۜ ﴿١﴾ އެންމެހާ ޙަމްދާއި ޘަނާ
﴿وَإِنَّهُ﴾ އެބަހީ އިންސާނާއީ ﴿لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ﴾ “މުދަލަށް ލޯބިކުރުންގަދަ މީހެއްކަން ކަށަވަރެވެ.” ‘الْخَيْر’ އެއީ މުދަލެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ. ﴿كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِن
((وَوَضَعْنَا عَنكَ وِزْرَكَ)) (އަދި ކަލޭގެފާނުގެ ކުށްތައް، ކަލޭގެފާނުގެ ކިބައިން ތިމަންރަސްކަލާނގެ ދުރުކުރެއްވީމެވެ.) މި އާޔަތުގައި މިވާ “وَضَعْنَا” ގެ މުރާދަކީ ދުރުކުރެއްވުން، މަޢާފުކޮށްދިނުން، އެއްކިބާކޮށް ދިނުމުގެ މުރާދެވެ. އަދި “وِزْرَكَ” ގެ މުރާދަކީ
﴿فَأَثَرْنَ بِهِ﴾ އެބަހީ ދުވެލި ބާރު މިއަސްތައް ޢަދުއްވުންނަށް އަޘަރު ފޯރުކުރެއެވެ. މިހަމަލާވަނީ ﴿نَقْعًا﴾ [އިންނެވެ.] އެއީ ގަދަފަދަ ދުވެލީގެ ސަބަބުން އަރައިގެންދާ ހިރަފުސްގަނޑެވެ. ފަހެ އަހަކީ ޢަދުއްވުން ބިމުގައި ގަދަވެގަނެއްޖެނަމަ އޭގެ ދުވުމުގައި
(فِي عَمَدٍ مُّمَدَّدَةٍ) މާނަ: “(ނަރަކައިގައިވާ) ދިގުވެގެންވާ ތަނބުތަކަކުން (އެބައިމީހުންނަށް ޢަޒާބުދެއްވެވެއެވެ).” އެބަހީ : އެ ބަންދުކުރެވިފައިވާ ނަރަކަ ވެއެވެ. އަދި އެތަނުގެ ހުރިހާ ބިތްތަކަށާއި ކަންކަނަށް ދަމާލެވިފައިވާ ތަނބުތަކެއް އެތަނުގައިވެއެވެ. އެއީ އެތަން
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِيمِ وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحًا ﴿١﴾ فَالْمُورِيَاتِ قَدْحًا ﴿٢﴾ فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحًا﴿٣﴾ فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعًا ﴿٤﴾ فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعًا ﴿٥﴾ إِنَّ الْإِنسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ ﴿٦﴾ وَإِنَّهُ عَلَىٰ ذَٰلِكَ لَشَهِيدٌ ﴿٧﴾ وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ ﴿٨﴾ أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا
(الَّتِي تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ) މާނަ: (އެއީ ހިތްތަކަށް އޭގެ ހޫނާއި، ވޭން ފޯރުވަނިވި ނަރަކަޔެވެ.) الْأَفْئِدَةِ އަކީ فؤاد ގެ ގިނަގޮތެވެ. ނުވަތަ ޖަމްޢެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ހިތެވެ. އާޔަތުގައި އެވަނީ އެ
ﷲ ޢައްޒަވަޖައްލަ ޣާސިޤު އެރުމާއި (ފާޅުވުމާއި)، އަދި ގޮށަށް ފުމޭ ސިޙުުރުވެރި ކާހިނުންނާއިި، އަދި ޙަސަދަވެރިޔާ ޙަސަދަވެރިވާ ހިނދާއި، މިކަންކަން ބަޔާންކުރައްވާފައިވަނީ، ސަބަބަކީ މި ހުރިހާ ބަލާވެރި ތިން ޙާލަތަކީވެސް ފޮރުވިފައިވާ ކަންކަމެވެ. ރޭގަނޑަގެ
ފަހެ، އަހަރެމެންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވަނީ އަހަރެމެންގެ ނަފްސާމެދު މުހިއްމުކަމެއްދީގެން، އެ ނަފްސު ޙިސާބުކުރުމެވެ. ވިޔަފާރިވެރިޔާ އެދުވަހެއްގެ ވިޔަފާރީގެ ވިކުރާ ބަލައި، އެދުވަހެއްގައި ކުރެވުނު ހޭދައާއި، ލިބުނު ފައިދާއެއް ބަލައި ޙިސާބުކުރުމަށްފަހުގައި މެނުވީ ނުނިދާނެއެވެ.
وَلَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَٰلِكَ غَدًا ﴿٢٣﴾ އަދި އެއްވެސްކަމަކާ ދޭތެރޭގައި ، “ހަމަކަށަވަރުން ، ތިމަންކަލޭގެފާނު މާދަމާ އެކަމެއް ކުރައްވާނަމޭ” ، ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުނުވާހުށިކަމެވެ! إِلَّا أَن يَشَاءَ اللَّـهُ ۚ
وَكَذَٰلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّـهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا إِذْ يَتَنَازَعُونَ بَيْنَهُمْ أَمْرَهُمْ ۖ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَيْهِم بُنْيَانًا ۖ رَّبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ ۚ قَالَ
وَكَذَٰلِكَ بَعَثْنَاهُمْ لِيَتَسَاءَلُوا بَيْنَهُمْ ۚ قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ ۖ قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ ۚ قَالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثْتُمْ فَابْعَثُوا أَحَدَكُم بِوَرِقِكُمْ هَـٰذِهِ إِلَى
وَتَرَى الشَّمْسَ إِذَا طَلَعَت تَّزَاوَرُ عَن كَهْفِهِمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَإِذَا غَرَبَت تَّقْرِضُهُمْ ذَاتَ الشِّمَالِ وَهُمْ فِي فَجْوَةٍ مِّنْهُ ۚ ذَٰلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّـهِ ۗ مَن يَهْدِ اللَّـهُ
نَّحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ ۚ إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى ﴿١٣﴾ ތިމަންރަސްކަލާނގެ ، ކަލޭގެފާނަށް އެއުރެންގެ ޚަބަރު ތެދަށް ކިޔައިދެއްވަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ، އެއުރެންނީ އެއުރެންގެ ރައްބަށް އީމާންވި،
ހަމަކަށަވަރުން ކަހްފު (ހޮހޮޅަ) ބާގައިމީހުންނާއި ، އެއުރެންގެ ނަންތަކާއި އެއުރެންގެ ޚަބަރުތައް ލިޔެވިފައިވާ ފިލާގެ ވާހަކައަކީ ، ތިމަންރަސްކަލާނގެ އާޔަތްތަކުގެ ތެރެއިންވާ ޢަޖައިބެއް ކަމުގައި، ކަލޭގެފާނު ހީފުޅު ކުރައްވަނީ ހެއްޔެވެ؟
وَيُنذِرَ الَّذِينَ قَالُوا اتَّخَذَ اللَّـهُ وَلَدًا ﴿٤﴾ އަދި (އެފޮތް ބާވައިލެއްވުނީ) اللّه ތަޢާލާ ، ދަރިކަލަކު ހިއްޕެވިކަމަށް ބުނި މީހުންނަށް އިންޛާރު ކުރެއްވުމަށްޓަކައެވެ. مَّا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ وَلَا
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ ރަޙްމާނުވަންތަ ރަޙީމުވަންތަ اللّه ގެ އިސްމުފުޅުން ފަށައިގަންނަމެވެ. الْحَمْدُ لِلَّـهِ الَّذِي أَنزَلَ عَلَىٰ عَبْدِهِ الْكِتَابَ وَلَمْ يَجْعَل لَّهُ عِوَجًا ۜ ﴿١﴾ އެންމެހާ ޙަމްދާއި ޘަނާ
﴿وَإِنَّهُ﴾ އެބަހީ އިންސާނާއީ ﴿لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ﴾ “މުދަލަށް ލޯބިކުރުންގަދަ މީހެއްކަން ކަށަވަރެވެ.” ‘الْخَيْر’ އެއީ މުދަލެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ. ﴿كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِن
((وَوَضَعْنَا عَنكَ وِزْرَكَ)) (އަދި ކަލޭގެފާނުގެ ކުށްތައް، ކަލޭގެފާނުގެ ކިބައިން ތިމަންރަސްކަލާނގެ ދުރުކުރެއްވީމެވެ.) މި އާޔަތުގައި މިވާ “وَضَعْنَا” ގެ މުރާދަކީ ދުރުކުރެއްވުން، މަޢާފުކޮށްދިނުން، އެއްކިބާކޮށް ދިނުމުގެ މުރާދެވެ. އަދި “وِزْرَكَ” ގެ މުރާދަކީ
﴿فَأَثَرْنَ بِهِ﴾ އެބަހީ ދުވެލި ބާރު މިއަސްތައް ޢަދުއްވުންނަށް އަޘަރު ފޯރުކުރެއެވެ. މިހަމަލާވަނީ ﴿نَقْعًا﴾ [އިންނެވެ.] އެއީ ގަދަފަދަ ދުވެލީގެ ސަބަބުން އަރައިގެންދާ ހިރަފުސްގަނޑެވެ. ފަހެ އަހަކީ ޢަދުއްވުން ބިމުގައި ގަދަވެގަނެއްޖެނަމަ އޭގެ ދުވުމުގައި
(فِي عَمَدٍ مُّمَدَّدَةٍ) މާނަ: “(ނަރަކައިގައިވާ) ދިގުވެގެންވާ ތަނބުތަކަކުން (އެބައިމީހުންނަށް ޢަޒާބުދެއްވެވެއެވެ).” އެބަހީ : އެ ބަންދުކުރެވިފައިވާ ނަރަކަ ވެއެވެ. އަދި އެތަނުގެ ހުރިހާ ބިތްތަކަށާއި ކަންކަނަށް ދަމާލެވިފައިވާ ތަނބުތަކެއް އެތަނުގައިވެއެވެ. އެއީ އެތަން
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِيمِ وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحًا ﴿١﴾ فَالْمُورِيَاتِ قَدْحًا ﴿٢﴾ فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحًا﴿٣﴾ فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعًا ﴿٤﴾ فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعًا ﴿٥﴾ إِنَّ الْإِنسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ ﴿٦﴾ وَإِنَّهُ عَلَىٰ ذَٰلِكَ لَشَهِيدٌ ﴿٧﴾ وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ ﴿٨﴾ أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا
(الَّتِي تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ) މާނަ: (އެއީ ހިތްތަކަށް އޭގެ ހޫނާއި، ވޭން ފޯރުވަނިވި ނަރަކަޔެވެ.) الْأَفْئِدَةِ އަކީ فؤاد ގެ ގިނަގޮތެވެ. ނުވަތަ ޖަމްޢެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ހިތެވެ. އާޔަތުގައި އެވަނީ އެ
ﷲ ޢައްޒަވަޖައްލަ ޣާސިޤު އެރުމާއި (ފާޅުވުމާއި)، އަދި ގޮށަށް ފުމޭ ސިޙުުރުވެރި ކާހިނުންނާއިި، އަދި ޙަސަދަވެރިޔާ ޙަސަދަވެރިވާ ހިނދާއި، މިކަންކަން ބަޔާންކުރައްވާފައިވަނީ، ސަބަބަކީ މި ހުރިހާ ބަލާވެރި ތިން ޙާލަތަކީވެސް ފޮރުވިފައިވާ ކަންކަމެވެ. ރޭގަނޑަގެ
